Samenvatting: Mens & Maatschappij 1 2021 – 2022
Samenvatting: Mens & Maatschappij
1
Hoofdstuk 1: Tijd
1. Inleiding
Kleuters natuurlijke exploratiedrang
o Op school inspelen op natuurlijke situaties waarin kind terecht kan komen
Wereldoriëntatie in de kleuterklas = kinderen helpen competenties te ontwikkelen
om zich, in de situaties waarin ze terechtkomen, goed voelen en zich uit de slag
kunnen trekken
o De klas moet voldoende ruime waaier van situaties creëren brede
ontwikkeling
o Situaties creëren/ aansluiten bij deze ervaringen
Belangrijk dat kleuters zelf vanuit explorerende en onderzoekende houding kansen
krijgt om competenter te worden in de wereld
o Van natuur, technologie, mens, maatschappij, tijd en ruimte
2. Tijd
2.1. Tijdsbeleving
Kleuters vol belangstelling voor alles wat leeft en groeit in de wereld
Kleuters volgens sommige egocentrisch
o Moeilijk met verplaatsen in denkbeeld van anderen
Kleuters volgens anderen intelligenter dan we denken
o Zijn tot veel meer in staat
Kleuters laten opgroeien naar volwassenheid
o Zich kunnen oriënteren in de wereld van nu en morgen
o Tijdelijke dimensie + ruimtelijke dimensie
,Samenvatting: Mens & Maatschappij 1 2021 – 2022
2.2. Wat is tijd?
Tijd alleen indirect waarneembaar
Mens allerlei instrumenten om grip te krijgen op tijd
o Nauwkeurigheid van klokken is groot nodig bij een complexe samenleving
zoals de onze
o Grip hebben op tijd blijft een illusie
Tijdsbeleving = Hoe wij de tijd beleven
o Bijv. ‘het duurde een eeuwigheid’
Vooral jonge kinderen ervaren tijdsbeleving
o Ze leren al gauw kloktijden
o Andere culturen hebben geen klok leven op eigen levensritme
Tijd =
o Abstract
o Immaterieel
o Vloeiend
o Ongrijpbaar
Wetenschap:
o Biologische tijd = biologische klokken in planten, dieren en mensen
Ritmen gedurende het etmaal, het jaar,…
Psychologie:
o Objectieve tijd = de tijd die vaststaat
Bijv. een werkdag telt 8 uren en het weekend 48 uren
o Subjectieve tijd = er zit meer rek in deze tijd hoe je de tijd ervaart
2.3. De basis van onze tijdrekening en kalender
Zon = belangrijkste hemellichaam
o Aarde is afhankelijk van licht en warmte van zon
o Zon staat ‘dicht’ bij aarde
Aarde draait om haar eigen as (+/- 24 uur of 1 dag)
Aarde draait gelijk andere planeten rond de zon
o Maan draait rond de aarde (+/- 29 dagen of 1 maand)
al deze bewegingen zijn van invloed op verschijnselen
o Dag- en nachtritme, wisselen van de seizoenen,…
Door observatie van bewegingen hemellichamen basis van huidige tijdrekening en
kalenders gelegd
Huidige kalender oorsprong in Romeinse tijd rond begin van onze jaartelling
Romeinse Keizer, Julius Caesar vaststelling lengte van weken en maanden
,Samenvatting: Mens & Maatschappij 1 2021 – 2022
2.4. Wat is tijd voor een kleuter?
Aaneenschakeling van activiteiten
o Later kunnen ze deze benoemen
Denken van kleuter wordt gedomineerd door de waarneming
o Hij let maar op 1 aspect met verwaarlozing van andere aspecten
Tijdsbegrippen zijn een weergave van steeds terugkerende gebeurtenissen =
o Inzicht krijgen in tijdsvolgorde
o Nog niet in staat om verschillende momenten in tijd te coördineren
Ze beseffen dat de tijd een cyclisch karakter heeft
o Biologisch tijdsbesef = kind krijgt d.m.v. concrete ervaringen in de gaten, dat
in de natuur, processen elkaar eindeloos opvolgen
2.5. Verschillen in tijdsbeleving tussen kleuter en volwassene
Kleuter Volwassene
Kan niet ver vooruit en achteruit denken Kan plannen
Heeft geen begrip van tijd als iets continu, Weet dat tijd objectief te meten is
gelijklopend; voor hem is het tijdsbesef
subjectief
Voorbeeld: Experiment van Piaget
Twee poppen liepen over tafel voor de ogen van het kind. Ze startten tegelijk en er was een
duidelijke 'klik' te horen op het moment dat ze begonnen te lopen. De ene pop liep sneller
dan de andere. Toen ze stopten was er weer duidelijk een 'klik' te horen. Piaget zegt nu dat
kinderen van 4 à 5 jaar ontkennen dat de poppen tegelijk gestopt zijn, of dat ze allebei even
lang gelopen hebben. Ze zeggen dat de snelle pop langer gelopen en later gestopt is.
Kinderen van een jaar of zes erkennen dat de poppen tegelijk begonnen en gestopt zijn,
maar zeggen desondanks dat de snelle pop langer gelopen heeft! Ze verwarren dus afstand
met tijd. Weliswaar kan men zeggen dat het woord 'langer' dubbelzinnig is en zowel op de
tijd als afstand kan slaan.
2.5.1. Cyclische en lineaire tijd
A. Cyclische tijd = illustreert cyclisch aspect van tijd
B. Lineaire tijd = illustreert chronologisch aspect van tijd
, Samenvatting: Mens & Maatschappij 1 2021 – 2022
2.6. Proces van ontwikkeling van tijdsbegrip
Basis = beleven + beseffen – tijdsbegrip
o Opeenvolging = de ene gebeurtenis roept de andere op
o Tijdsduur = hoe lang een gebeurtenis duurt (subjectief of objectief)
o Verandering = verandering van mensen, dieren en planten (lang of kort)
o Verwoording = helpt ons om meer grip te krijgen op brede begrip ‘tijd’
o Meting =
Kwalitatief meten = vergelijken van wat oud en nieuw is
Kwantitatief meten = de duur van een gebeurtenis of activiteit
2.7. Begrippen in verband met tijd
Bij kleuters groeien van tijdbegrip vanuit persoonlijke belevingen
Kleuters = tijd is subjectief
Gebruiken soms dezelfde woorden als volwassenen zonder begrip van tijd te hebben
Bijvoorbeeld:
o “Stop!” roept Lena en houdt het speelgoedstopbord voor Marks auto. “Rijden
maar”, zegt ze en haalt het stopbord weg.
o “Over negen dagen ben ik jarig”, zegt Rune.
o “Het duurt nog heel lang voor we gaan eten”, zegt Nathan.
o “Ik ga trouwen als ik 5 jaar ben”, zegt Berber.
o “Ik kan twintigduizend stippen maken in één minuut”, zegt hij.
Kleuters beleven tijd
o Eigen lichaam = belangrijk hulpmiddel om tijd te ervaren
o Rollend materiaal = ervaren wat ‘snel’ en ‘traag’ is
o Verschillende spellen = tempo vergelijken met anderen
o Leerwandeling = wat beweegt ‘langzaam’ wat ‘snel’
o …
Vier belangrijke begrippen:
1. Tijdsintervallen
Occasionele of geplande begin- en eindpunten van situaties in de kleuterklas
o D.m.v. een instrument/ bepaald materiaal
o Bijv. de schoolbel, fluitsignaal = starten aan de oefening,…
2. Tijdsduur (fundamentele bouwsteen!)
Bijv.
o Slinger geeft tijdsduur aan die kleuters hebben om op te ruimen
o Zandloper geeft aan hoe lang een kind mag spelen
o Eierwerker voor bepaalde activiteiten
o Tijdspannen vergelijken van brandende kaarsen verjaardagskaarsen kort,
grote en dikke kaarsen langer
Samenvatting: Mens & Maatschappij
1
Hoofdstuk 1: Tijd
1. Inleiding
Kleuters natuurlijke exploratiedrang
o Op school inspelen op natuurlijke situaties waarin kind terecht kan komen
Wereldoriëntatie in de kleuterklas = kinderen helpen competenties te ontwikkelen
om zich, in de situaties waarin ze terechtkomen, goed voelen en zich uit de slag
kunnen trekken
o De klas moet voldoende ruime waaier van situaties creëren brede
ontwikkeling
o Situaties creëren/ aansluiten bij deze ervaringen
Belangrijk dat kleuters zelf vanuit explorerende en onderzoekende houding kansen
krijgt om competenter te worden in de wereld
o Van natuur, technologie, mens, maatschappij, tijd en ruimte
2. Tijd
2.1. Tijdsbeleving
Kleuters vol belangstelling voor alles wat leeft en groeit in de wereld
Kleuters volgens sommige egocentrisch
o Moeilijk met verplaatsen in denkbeeld van anderen
Kleuters volgens anderen intelligenter dan we denken
o Zijn tot veel meer in staat
Kleuters laten opgroeien naar volwassenheid
o Zich kunnen oriënteren in de wereld van nu en morgen
o Tijdelijke dimensie + ruimtelijke dimensie
,Samenvatting: Mens & Maatschappij 1 2021 – 2022
2.2. Wat is tijd?
Tijd alleen indirect waarneembaar
Mens allerlei instrumenten om grip te krijgen op tijd
o Nauwkeurigheid van klokken is groot nodig bij een complexe samenleving
zoals de onze
o Grip hebben op tijd blijft een illusie
Tijdsbeleving = Hoe wij de tijd beleven
o Bijv. ‘het duurde een eeuwigheid’
Vooral jonge kinderen ervaren tijdsbeleving
o Ze leren al gauw kloktijden
o Andere culturen hebben geen klok leven op eigen levensritme
Tijd =
o Abstract
o Immaterieel
o Vloeiend
o Ongrijpbaar
Wetenschap:
o Biologische tijd = biologische klokken in planten, dieren en mensen
Ritmen gedurende het etmaal, het jaar,…
Psychologie:
o Objectieve tijd = de tijd die vaststaat
Bijv. een werkdag telt 8 uren en het weekend 48 uren
o Subjectieve tijd = er zit meer rek in deze tijd hoe je de tijd ervaart
2.3. De basis van onze tijdrekening en kalender
Zon = belangrijkste hemellichaam
o Aarde is afhankelijk van licht en warmte van zon
o Zon staat ‘dicht’ bij aarde
Aarde draait om haar eigen as (+/- 24 uur of 1 dag)
Aarde draait gelijk andere planeten rond de zon
o Maan draait rond de aarde (+/- 29 dagen of 1 maand)
al deze bewegingen zijn van invloed op verschijnselen
o Dag- en nachtritme, wisselen van de seizoenen,…
Door observatie van bewegingen hemellichamen basis van huidige tijdrekening en
kalenders gelegd
Huidige kalender oorsprong in Romeinse tijd rond begin van onze jaartelling
Romeinse Keizer, Julius Caesar vaststelling lengte van weken en maanden
,Samenvatting: Mens & Maatschappij 1 2021 – 2022
2.4. Wat is tijd voor een kleuter?
Aaneenschakeling van activiteiten
o Later kunnen ze deze benoemen
Denken van kleuter wordt gedomineerd door de waarneming
o Hij let maar op 1 aspect met verwaarlozing van andere aspecten
Tijdsbegrippen zijn een weergave van steeds terugkerende gebeurtenissen =
o Inzicht krijgen in tijdsvolgorde
o Nog niet in staat om verschillende momenten in tijd te coördineren
Ze beseffen dat de tijd een cyclisch karakter heeft
o Biologisch tijdsbesef = kind krijgt d.m.v. concrete ervaringen in de gaten, dat
in de natuur, processen elkaar eindeloos opvolgen
2.5. Verschillen in tijdsbeleving tussen kleuter en volwassene
Kleuter Volwassene
Kan niet ver vooruit en achteruit denken Kan plannen
Heeft geen begrip van tijd als iets continu, Weet dat tijd objectief te meten is
gelijklopend; voor hem is het tijdsbesef
subjectief
Voorbeeld: Experiment van Piaget
Twee poppen liepen over tafel voor de ogen van het kind. Ze startten tegelijk en er was een
duidelijke 'klik' te horen op het moment dat ze begonnen te lopen. De ene pop liep sneller
dan de andere. Toen ze stopten was er weer duidelijk een 'klik' te horen. Piaget zegt nu dat
kinderen van 4 à 5 jaar ontkennen dat de poppen tegelijk gestopt zijn, of dat ze allebei even
lang gelopen hebben. Ze zeggen dat de snelle pop langer gelopen en later gestopt is.
Kinderen van een jaar of zes erkennen dat de poppen tegelijk begonnen en gestopt zijn,
maar zeggen desondanks dat de snelle pop langer gelopen heeft! Ze verwarren dus afstand
met tijd. Weliswaar kan men zeggen dat het woord 'langer' dubbelzinnig is en zowel op de
tijd als afstand kan slaan.
2.5.1. Cyclische en lineaire tijd
A. Cyclische tijd = illustreert cyclisch aspect van tijd
B. Lineaire tijd = illustreert chronologisch aspect van tijd
, Samenvatting: Mens & Maatschappij 1 2021 – 2022
2.6. Proces van ontwikkeling van tijdsbegrip
Basis = beleven + beseffen – tijdsbegrip
o Opeenvolging = de ene gebeurtenis roept de andere op
o Tijdsduur = hoe lang een gebeurtenis duurt (subjectief of objectief)
o Verandering = verandering van mensen, dieren en planten (lang of kort)
o Verwoording = helpt ons om meer grip te krijgen op brede begrip ‘tijd’
o Meting =
Kwalitatief meten = vergelijken van wat oud en nieuw is
Kwantitatief meten = de duur van een gebeurtenis of activiteit
2.7. Begrippen in verband met tijd
Bij kleuters groeien van tijdbegrip vanuit persoonlijke belevingen
Kleuters = tijd is subjectief
Gebruiken soms dezelfde woorden als volwassenen zonder begrip van tijd te hebben
Bijvoorbeeld:
o “Stop!” roept Lena en houdt het speelgoedstopbord voor Marks auto. “Rijden
maar”, zegt ze en haalt het stopbord weg.
o “Over negen dagen ben ik jarig”, zegt Rune.
o “Het duurt nog heel lang voor we gaan eten”, zegt Nathan.
o “Ik ga trouwen als ik 5 jaar ben”, zegt Berber.
o “Ik kan twintigduizend stippen maken in één minuut”, zegt hij.
Kleuters beleven tijd
o Eigen lichaam = belangrijk hulpmiddel om tijd te ervaren
o Rollend materiaal = ervaren wat ‘snel’ en ‘traag’ is
o Verschillende spellen = tempo vergelijken met anderen
o Leerwandeling = wat beweegt ‘langzaam’ wat ‘snel’
o …
Vier belangrijke begrippen:
1. Tijdsintervallen
Occasionele of geplande begin- en eindpunten van situaties in de kleuterklas
o D.m.v. een instrument/ bepaald materiaal
o Bijv. de schoolbel, fluitsignaal = starten aan de oefening,…
2. Tijdsduur (fundamentele bouwsteen!)
Bijv.
o Slinger geeft tijdsduur aan die kleuters hebben om op te ruimen
o Zandloper geeft aan hoe lang een kind mag spelen
o Eierwerker voor bepaalde activiteiten
o Tijdspannen vergelijken van brandende kaarsen verjaardagskaarsen kort,
grote en dikke kaarsen langer
