AANSPRAKELIJKHEIDSRECHT 2
IEMAND IS AANSPRAKELIJK VOOR EEN BEPAALDE DAAD EN DAARVOOR ZIJN CONSEQUENTIES.
Voorbeelden:
Een vastgoedmakelaar verkoopt in zijn publiciteit een onroerend goed waarin de opgegeven
oppervlakte niet de oppervlakte was van de verkochte woning maar de totale terreinoppervlakte.
T.o.v. derde (koper): buitencontractueel
De aannemer die bij het verlaten van de werf tegen een ladder rijdt die valt op de auto van een
buurman. Buitencontractueel
SOORTEN AANSPRAKELIJKHEID
Burgerrechtelijke
o Buitencontractueel (BCA) = geen contract tussen partijen
Bv. Botsing tussen twee autobestuurders.
Bv. Een vastgoedmakelaar verkoopt in zijn publiciteit een onroerend goed waarin de opgegeven
oppervlakte niet de oppervlakte was van de verkochte woning maar de totale terreinoppervlakte.
T.o.v. derde (koper): buitencontractueel, want er is een contract tussen verkoper en makelaar. Niet
tussen koper en makelaar.
Bv. De aannemer die bij het verlaten van de werf tegen een ladder rijdt die valt op de auto van een
buurman
o Contractueel (CA) = contract tussen partijen
Strafrechtelijke
BURGERRECHTELIJKE AANSPRAKELIJKHEID
BCA: 3 voorwaarden! EXAMEN
1. Fout of een tot aansprakelijkheid leidend feit
Fout bv. Afslaan zonder pinken, iemand slaan
Tot aansprakelijkheid leidend feit bv. Kind 14 jaar steelt iets of ander kind aanvalt ouders
aansprakelijk gesteld, ouders doen niets fout maar verantwoordelijk voor kind.
2. Schade
Vaak heel duidelijk
Bv. Schade aan auto, verwondingen
3. Causaal verband = oorzakelijk verband
Schade veroorzaakt door fout
EERSTE VOORWAARDE – FOUT
AANSPRAKELIJKHEID MOET NIET WORDEN AANGETOOND/BEWEZEN, ER IS SCHADE, HET IS FEITELIJK
o Persoonlijke aansprakelijkheid
Aansprakelijkheid voor eigen gedrag (= fout)
, Artikel 1382, 1383 & 1370 oud BW
o Kwalitatieve aansprakelijkheid
= Andermans gedrag
Ouders
Onderwijzers
Aanstellers (aannemingsbedrijf en werklieden van dat bedrijf)
Aansprakelijkheid voor zaken (gebrekkigheid van zaak waarvan je
eigenaar of bewaarder bent, bv eigenaar appartement: iemand zakt door
je trap. Hij kan je aanspreken als eigenaar/bewaarder trap).
Aansprakelijkheid voor dieren (hond bijt iemand)
Aansprakelijkheid voor gebouwen artikel 1386 oud BW (gebouw stort in
op een persoon of auto).
AANSPRAKELIJKHEID VOOR EIGEN GEDRAG (1)
Art. 1382 oud BW:
Elke daad van de mens, waardoor aan een ander schade wordt veroorzaakt, verplicht degene door
wiens schuld de schade is ontstaan, deze te vergoeden.
3 voorwaarden!!!
Art. 1383 oud BW:
Ieder is aansprakelijk niet alleen voor de schade welke hij door zijn daad, maar ook voor die welke hij
door zijn nalatigheid of door zijn onvoorzichtigheid heeft veroorzaakt.
AANSPRAKELIJKHEID VOOR EIGEN GEDRAG
Vereisten voor aansprakelijkheid voor eigen gedrag:
• Objectief element
• Subjectief element
1. HET OBJECTIEVE ELEMENT
= Onrechtmatig handelen; omvat de
Of de schending van een bepaald gebod of verbod = gedragsnorm (Resultaatsverplichting = je
garandeert een resultaat. Bv. Dokter moet juiste been amputeren, jas in vestiaire – restaurant moet
jas kunnen teruggeven.) (1)
Schending van de algemene zorgvuldigheidsnorm (Inspanningsverplichting = je garandeert geen
resultaat, maar doet er alles aan om resultaat te willen bekomen. Bv. Makelaar doet zo hard mogelijk
zijn best om een huis te verkopen.) (2)
DE SCHENDING VAN EEN GEDRAGSNORM (1)
Wanneer een norm een bepaald gedrag gebiedt of verbiedt, is de loutere overtreding van die norm
een buitencontractuele fout (op voorwaarde dat de schending wetens en willens gebeurde).
KB 6 november 1979 tot vaststelling van de normen inzake beveiliging tegen brand en paniek
waaraan ziekenhuizen moeten voldoen:
,“Draaibomen of draaideuren zijn verboden”
• De toetsing aan de algemene zorgvuldigheidsnorm, en of de schade
voorzienbaar was, is overbodig hierbij.
• Omgedraaid betekent handelen in overeenstemming met de wet niet
automatisch dat men geen fout begaat.
Vrachtwagen moet vanaf bepaalde afmetingen langs opzij verlichten… veroorzaakt botsing, en zegt
dat die niet moest omdat die net niet die breedte had. Maar eigenlijk moet die zelf weten dat die dat
wel moet doen… logisch.
DE SCHENDING VAN DE ALGEMENE ZORGVULDIGHEIDSNORM (2)
“Staat niet in een bepaalde wet”
Het criterium van de goede huisvader
Beoordeling in abstracto: Het feitelijk gedrag van een schadeverwekker zal worden getoetst
aan het gedrag van een normaal zorgvuldig en vooruitziend persoon (bonus pater familias)
geplaatst in dezelfde externe omstandigheden (men kijkt niet naar leeftijd, ervaring,…).
Hierin zitten drie onderdelen die belangrijk zijn:
o Vooruitziend: houdt in dat men in alle redelijkheid tracht zich de nadelige gevolgen van zijn
handelen of nalaten in te beelden.
(Je rijdt met fiets en je kan vallen dus je draagt helm, je draagt gordel. Je denkt na over wat
mogelijks kan gebeuren. Je houdt rekening met potentiële nadelige gevolgen/risico’s. Je
bereid je voor op wat kan gebeuren eventueel.)
o Zorgvuldig: betekent dat men door het nemen van de gepaste voorzorgsmaatregelen tracht
de nadelige gevolgen van zijn gedrag te voorkomen.
(Voor je iemand slaat weet je dat het best is van dat niet te doen, je weet de mogelijke
gevolgen.)
o In dezelfde externe omstandigheden: Hierbij komen alleen de externe omstandigheden in
aanmerking zoals de plaats, tijdstip van de daad, de atmosferische toestand,... Met interne
kenmerken zoals de leeftijd, intelligentie, geslacht,... wordt in principe geen rekening
gehouden (iemand met laag IQ die je slaagt moet evengoed schadevergoeding betalen als
iemand met hoog IQ). Algemeen wordt aanvaard dat rekening mag worden gehouden met
de beroepsbekwaamheid (in beroepscontext) (je zou denken intern, maar mag rekening met
worden gehouden, bv geneesheren specialisatie, kleuterjuf kan beter omgaan met kinderen
dan andere mensen).
(Weersomstandigheden, tijdstip… arts die op pechstrook opereert of arts die met nodige
apparatuur hetzelfde doet.)
Hof van beroep arrest:
Kinderen in waterglijbaan, kind glijd op voorgaand kind. Kind
gewond. Gedrag tweede persoon vergeleken met gewoon
persoon van zelfde gewicht. Persoon was redelijk gezet
, ‘abnormaal gewicht’. Hof van beroep niet juist toegepast. ‘Hij moest weten dat hij sneller zou
glijden’. Rekening gehouden met interne factoren. Wordt vaak gedaan, maar mag eigenlijk
niet. Zorgt voor moeilijkheden, frappante uitspraken.
Enkel externe omstandigheden mogen in rekening worden gebracht.
OEFENINGEN – I S HET OBJECTIEVE ELEMENT VERVULD? (SCHENDING GEDRAGSNORM /ALGEMENE
ZORGVULDIGHEIDSNORM )
• Contractuele casus: Een aannemer die ontmossingswerken uitvoert zonder zijn cliënt
erop te wijzen dat deze werken de bestaande lekken in het dak nog kunnen
vergroten en dat het beoogde doel (namelijk: waterdichtheid van het dak) niet zal
worden bereikt.
Ja, er is een schending van de algemene zorgvuldigheidsnorm. Omdat niet in de wet staat specifiek
dat aannemer daarover toelichting moet geven.
• Een makelaar voert publiciteit voor een woning en geeft aan “EPC in aanvraag”.
Ja, schending van een bepaald gebod. EPC moet verplicht vermeld worden. Schending van een
gedragsnorm. Ook niet als particulier (geleerd bij vastgoedorganistie 1). Berisping, schorsing,
geldboete makelaar.
Wat is er mis met volgende redenering van het Hof van Beroep te Gent?
• “Immers bij het niet voldoende beheersen van bepaalde voetbaltechnieken, en die de
geïntimeerde dan nog laattijdig toepaste, had hij eenvoudigweg van de toepassing
ervan moeten afzien, nu ieder doorsnee voorzichtige jeugdige voetbalspeler en
doelman, weet dat hij bij miskenning van voormeld principe hij in de fout gaat.”
Men houdt rekening met interne elementen ‘jeugdig’. Jeugdig = intern kenmerk overbodig mag
niet.
AANSPRAKELIJKHEID VOOR EIGEN GEDRAG
2. HET SUBJECTIEVE ELEMENT
= De dader van foutieve gedrag moet op het moment van het schadegeval (i) schuldbekwaam zijn en
vervolgens moet de daad of het nalaten aan hem kunnen worden (ii) toegerekend.
(i) Schuldbekwaamheid: betekent dat een dader op het moment van de feiten bekwaam was om zijn
handelen te beheersen en zich tevens rekenschap kon geven van de gevolgen van zijn daden.
Onderzoek in concreto: de rechter moet telkens rekening houden met zijn geestelijke
capaciteiten (leeftijd/geestesstoornis bv. Dementerend persoon.
In principe is (bijna) iedereen schuldbekwaam.
Is vereist bij schending van de algemene zorgvuldigheidsnorm en schending van een gedragsnorm.
TOEPASSINGSGEVALLEN VAN GEBREK AAN SCHULDBEKWAAMHEID :
(1) DE ZOGENAAMDE INFANTES
Hof van Cassatie: 30 mei 1969 (roltraparrest): een kind kan slechts persoonlijk aansprakelijk worden
gesteld wanneer hij het oordeel des onderscheids bezit.
IEMAND IS AANSPRAKELIJK VOOR EEN BEPAALDE DAAD EN DAARVOOR ZIJN CONSEQUENTIES.
Voorbeelden:
Een vastgoedmakelaar verkoopt in zijn publiciteit een onroerend goed waarin de opgegeven
oppervlakte niet de oppervlakte was van de verkochte woning maar de totale terreinoppervlakte.
T.o.v. derde (koper): buitencontractueel
De aannemer die bij het verlaten van de werf tegen een ladder rijdt die valt op de auto van een
buurman. Buitencontractueel
SOORTEN AANSPRAKELIJKHEID
Burgerrechtelijke
o Buitencontractueel (BCA) = geen contract tussen partijen
Bv. Botsing tussen twee autobestuurders.
Bv. Een vastgoedmakelaar verkoopt in zijn publiciteit een onroerend goed waarin de opgegeven
oppervlakte niet de oppervlakte was van de verkochte woning maar de totale terreinoppervlakte.
T.o.v. derde (koper): buitencontractueel, want er is een contract tussen verkoper en makelaar. Niet
tussen koper en makelaar.
Bv. De aannemer die bij het verlaten van de werf tegen een ladder rijdt die valt op de auto van een
buurman
o Contractueel (CA) = contract tussen partijen
Strafrechtelijke
BURGERRECHTELIJKE AANSPRAKELIJKHEID
BCA: 3 voorwaarden! EXAMEN
1. Fout of een tot aansprakelijkheid leidend feit
Fout bv. Afslaan zonder pinken, iemand slaan
Tot aansprakelijkheid leidend feit bv. Kind 14 jaar steelt iets of ander kind aanvalt ouders
aansprakelijk gesteld, ouders doen niets fout maar verantwoordelijk voor kind.
2. Schade
Vaak heel duidelijk
Bv. Schade aan auto, verwondingen
3. Causaal verband = oorzakelijk verband
Schade veroorzaakt door fout
EERSTE VOORWAARDE – FOUT
AANSPRAKELIJKHEID MOET NIET WORDEN AANGETOOND/BEWEZEN, ER IS SCHADE, HET IS FEITELIJK
o Persoonlijke aansprakelijkheid
Aansprakelijkheid voor eigen gedrag (= fout)
, Artikel 1382, 1383 & 1370 oud BW
o Kwalitatieve aansprakelijkheid
= Andermans gedrag
Ouders
Onderwijzers
Aanstellers (aannemingsbedrijf en werklieden van dat bedrijf)
Aansprakelijkheid voor zaken (gebrekkigheid van zaak waarvan je
eigenaar of bewaarder bent, bv eigenaar appartement: iemand zakt door
je trap. Hij kan je aanspreken als eigenaar/bewaarder trap).
Aansprakelijkheid voor dieren (hond bijt iemand)
Aansprakelijkheid voor gebouwen artikel 1386 oud BW (gebouw stort in
op een persoon of auto).
AANSPRAKELIJKHEID VOOR EIGEN GEDRAG (1)
Art. 1382 oud BW:
Elke daad van de mens, waardoor aan een ander schade wordt veroorzaakt, verplicht degene door
wiens schuld de schade is ontstaan, deze te vergoeden.
3 voorwaarden!!!
Art. 1383 oud BW:
Ieder is aansprakelijk niet alleen voor de schade welke hij door zijn daad, maar ook voor die welke hij
door zijn nalatigheid of door zijn onvoorzichtigheid heeft veroorzaakt.
AANSPRAKELIJKHEID VOOR EIGEN GEDRAG
Vereisten voor aansprakelijkheid voor eigen gedrag:
• Objectief element
• Subjectief element
1. HET OBJECTIEVE ELEMENT
= Onrechtmatig handelen; omvat de
Of de schending van een bepaald gebod of verbod = gedragsnorm (Resultaatsverplichting = je
garandeert een resultaat. Bv. Dokter moet juiste been amputeren, jas in vestiaire – restaurant moet
jas kunnen teruggeven.) (1)
Schending van de algemene zorgvuldigheidsnorm (Inspanningsverplichting = je garandeert geen
resultaat, maar doet er alles aan om resultaat te willen bekomen. Bv. Makelaar doet zo hard mogelijk
zijn best om een huis te verkopen.) (2)
DE SCHENDING VAN EEN GEDRAGSNORM (1)
Wanneer een norm een bepaald gedrag gebiedt of verbiedt, is de loutere overtreding van die norm
een buitencontractuele fout (op voorwaarde dat de schending wetens en willens gebeurde).
KB 6 november 1979 tot vaststelling van de normen inzake beveiliging tegen brand en paniek
waaraan ziekenhuizen moeten voldoen:
,“Draaibomen of draaideuren zijn verboden”
• De toetsing aan de algemene zorgvuldigheidsnorm, en of de schade
voorzienbaar was, is overbodig hierbij.
• Omgedraaid betekent handelen in overeenstemming met de wet niet
automatisch dat men geen fout begaat.
Vrachtwagen moet vanaf bepaalde afmetingen langs opzij verlichten… veroorzaakt botsing, en zegt
dat die niet moest omdat die net niet die breedte had. Maar eigenlijk moet die zelf weten dat die dat
wel moet doen… logisch.
DE SCHENDING VAN DE ALGEMENE ZORGVULDIGHEIDSNORM (2)
“Staat niet in een bepaalde wet”
Het criterium van de goede huisvader
Beoordeling in abstracto: Het feitelijk gedrag van een schadeverwekker zal worden getoetst
aan het gedrag van een normaal zorgvuldig en vooruitziend persoon (bonus pater familias)
geplaatst in dezelfde externe omstandigheden (men kijkt niet naar leeftijd, ervaring,…).
Hierin zitten drie onderdelen die belangrijk zijn:
o Vooruitziend: houdt in dat men in alle redelijkheid tracht zich de nadelige gevolgen van zijn
handelen of nalaten in te beelden.
(Je rijdt met fiets en je kan vallen dus je draagt helm, je draagt gordel. Je denkt na over wat
mogelijks kan gebeuren. Je houdt rekening met potentiële nadelige gevolgen/risico’s. Je
bereid je voor op wat kan gebeuren eventueel.)
o Zorgvuldig: betekent dat men door het nemen van de gepaste voorzorgsmaatregelen tracht
de nadelige gevolgen van zijn gedrag te voorkomen.
(Voor je iemand slaat weet je dat het best is van dat niet te doen, je weet de mogelijke
gevolgen.)
o In dezelfde externe omstandigheden: Hierbij komen alleen de externe omstandigheden in
aanmerking zoals de plaats, tijdstip van de daad, de atmosferische toestand,... Met interne
kenmerken zoals de leeftijd, intelligentie, geslacht,... wordt in principe geen rekening
gehouden (iemand met laag IQ die je slaagt moet evengoed schadevergoeding betalen als
iemand met hoog IQ). Algemeen wordt aanvaard dat rekening mag worden gehouden met
de beroepsbekwaamheid (in beroepscontext) (je zou denken intern, maar mag rekening met
worden gehouden, bv geneesheren specialisatie, kleuterjuf kan beter omgaan met kinderen
dan andere mensen).
(Weersomstandigheden, tijdstip… arts die op pechstrook opereert of arts die met nodige
apparatuur hetzelfde doet.)
Hof van beroep arrest:
Kinderen in waterglijbaan, kind glijd op voorgaand kind. Kind
gewond. Gedrag tweede persoon vergeleken met gewoon
persoon van zelfde gewicht. Persoon was redelijk gezet
, ‘abnormaal gewicht’. Hof van beroep niet juist toegepast. ‘Hij moest weten dat hij sneller zou
glijden’. Rekening gehouden met interne factoren. Wordt vaak gedaan, maar mag eigenlijk
niet. Zorgt voor moeilijkheden, frappante uitspraken.
Enkel externe omstandigheden mogen in rekening worden gebracht.
OEFENINGEN – I S HET OBJECTIEVE ELEMENT VERVULD? (SCHENDING GEDRAGSNORM /ALGEMENE
ZORGVULDIGHEIDSNORM )
• Contractuele casus: Een aannemer die ontmossingswerken uitvoert zonder zijn cliënt
erop te wijzen dat deze werken de bestaande lekken in het dak nog kunnen
vergroten en dat het beoogde doel (namelijk: waterdichtheid van het dak) niet zal
worden bereikt.
Ja, er is een schending van de algemene zorgvuldigheidsnorm. Omdat niet in de wet staat specifiek
dat aannemer daarover toelichting moet geven.
• Een makelaar voert publiciteit voor een woning en geeft aan “EPC in aanvraag”.
Ja, schending van een bepaald gebod. EPC moet verplicht vermeld worden. Schending van een
gedragsnorm. Ook niet als particulier (geleerd bij vastgoedorganistie 1). Berisping, schorsing,
geldboete makelaar.
Wat is er mis met volgende redenering van het Hof van Beroep te Gent?
• “Immers bij het niet voldoende beheersen van bepaalde voetbaltechnieken, en die de
geïntimeerde dan nog laattijdig toepaste, had hij eenvoudigweg van de toepassing
ervan moeten afzien, nu ieder doorsnee voorzichtige jeugdige voetbalspeler en
doelman, weet dat hij bij miskenning van voormeld principe hij in de fout gaat.”
Men houdt rekening met interne elementen ‘jeugdig’. Jeugdig = intern kenmerk overbodig mag
niet.
AANSPRAKELIJKHEID VOOR EIGEN GEDRAG
2. HET SUBJECTIEVE ELEMENT
= De dader van foutieve gedrag moet op het moment van het schadegeval (i) schuldbekwaam zijn en
vervolgens moet de daad of het nalaten aan hem kunnen worden (ii) toegerekend.
(i) Schuldbekwaamheid: betekent dat een dader op het moment van de feiten bekwaam was om zijn
handelen te beheersen en zich tevens rekenschap kon geven van de gevolgen van zijn daden.
Onderzoek in concreto: de rechter moet telkens rekening houden met zijn geestelijke
capaciteiten (leeftijd/geestesstoornis bv. Dementerend persoon.
In principe is (bijna) iedereen schuldbekwaam.
Is vereist bij schending van de algemene zorgvuldigheidsnorm en schending van een gedragsnorm.
TOEPASSINGSGEVALLEN VAN GEBREK AAN SCHULDBEKWAAMHEID :
(1) DE ZOGENAAMDE INFANTES
Hof van Cassatie: 30 mei 1969 (roltraparrest): een kind kan slechts persoonlijk aansprakelijk worden
gesteld wanneer hij het oordeel des onderscheids bezit.
