Hoorcollege privaatrecht
Gevolgen absolute werking
- Zaaksgevolg (droit de suite) (Arrest Blaauboer/Berlips)
Maar bij relatieve rechten soms iets vergelijkbaars: overgang
huur, kwalitatieve rechten en verplichtingen
Prioriteitsregel (alleen bij absolute rechten!!)
Maar bij relatieve rechten iets vergelijkbaars voor dubbele
rechten op levering (art. 3:298 BW)
Separatisme: faillissement als “lakmoesproef”
Bij relatieve rechten art. 3:277 BW: Paritas creditorum
Is er een overeenkomst tot stand gekomen?
- Opschrijven hoe een overeenkomst tot stand komt (6:217 bw)
- Vervolgens kijken of er wat aan mankeert (3:33)
- Kijken of je probleem kan oplossen (3:35 jo 3:11) ‘persoon mocht er wel/niet
gerechtvaardigd op vertrouwen dat wil=verklaring’ is de conclusie. Motiveer
antwoord door voors en tegens
- Redelijkheid en billijkheid werken in alle rechtsverhoudingen (arrest
Baris/Riezenkamp)
Onderbewindstelling leidt niet tot
handelingsonbekwaamheid, maar tot gedeelde
beschikkingsbevoegdheid en verlies beheer
Vernietiging bij handelingsonbekwaamheid
Wettelijk vertegenwoordiger kan vernietigen (en
bevestigen) en onbekwame kan dat ook tot drie jaar na
einde onbekwaamheid
Daarna nog wel als verweer (exceptief verweer)
Gevolgen
- Indien niet uitgevoerd dan vervallen verplichtingen
- Uitgevoerd door onbekwame: terugvordering (soms
opvordering als eigenaar)
- Uitgevoerd door wederpartij: terugvordering indien
- Prestatie in macht wettelijk vertegenwoordiger is gekomen
- Of onbekwame tot werkelijk voordeel heeft gestrekt
Moralisme: wel taalcursus, niet onderhoud Franse
minna(a)r(es)
Handelingsonbekwaamheid geldt alleen bij
rechtshandelingen (dus niet bij onrechtmatige daad)
,Handelingsonbekwaamheid is geen
handelingsonbevoegdheid (3:43)
- Ontbreken bevoegdheid om bepaalde rechtshandelingen te
verrichten: aankoop door rechter van huis dat onderwerp van
geschil is (art. 3:43 BW)
- Sanctie soms nietigheid, soms vernietigbaarheid
Inhoudstoetsing art. 3:40 BW
- Uitgangspunt: contractsvrijheid
- Bij strijd inhoud of strekking met goede zeden of
openbare orde: nietigheid (art. 3:40 BW)
- Inhoud: prestaties (levering verboden stof)
- Strekking: over en weer kenbare motief (moordwapen versus
keukenmes)
- HR heeft beperking aangebracht: nietigheid alleen als dat
gerechtvaardigd is in het licht van ernst inbreuk/beschermde
belangen
- Is sluiten overeenkomst in strijd met de wet, dan
nietigheid, tenzij wetsbepaling een andere strekking
heeft (zie bijv. art. 1:23 Wft)
Wilsgebreken
Bij ‘verklaringsproblemen’ gaat de uiting van
de wil mis: je zegt iets anders dan je bedoelt (3:35)
Bij wilsgebreken is er een wil, maar is deze op
gebrekkige wijze gevormd
- Dwaling (art. 6:228)
- Bedreiging (art. 3:44)
- Bedrog (art. 3:44)
- Misbruik van omstandigheden (art. 3:44)
Via schakelbepaling art. 6:216 dwaling ook bij bijvoorbeeld huuropzegging door onjuiste
informatie van verhuurder, niet alleen overeenkomst
1. Wat is dwaling? 6:228
Dwaling: Onjuiste voorstelling bij aangaan overeenkomst
Causaal verband tussen die onjuistheid en het sluiten van deze overeenkomst
Wanneer komt onjuiste voorstelling voor rekening wederpartij (correctie wilsleer door
vertrouwensleer)?
- De dwaling is aan diens inlichting te wijten en relevantie was kenbaar
- Spreken was plicht (mededelingsplicht) in verband met wetenschap over dwaling
[kenbaarheid is hier
inbegrepen geen mededelingsplicht voor wat je niet weet of moet weten)
- Wederzijdse dwaling, tenzij relevantie niet kenbaar
Beperkingen : geen beroep op dwaling mogelijk
Indien het gaat om uitsluitend toekomstige
,omstandigheid (arrest Booy/Wisman)
Indien dwaling op grond van de omstandigheden
geval voor rekening van de dwalende komt:
- Aard overeenkomst (voetstootse koop)
- Verkeersopvattingen (verschoonbaarheid: onderzoeksplicht) (arrest Kantharos)
Maar: mededelingsplicht zal veelal voor onderzoeksplicht gaan (arrest Van
Geest/Nederlof)
- Andere omstandigheden
Bij garantie (en non-conformiteit) samenloop tussen wanprestatie en dwaling mogelijk
Bedrog
Opzettelijk veroorzaakt wilsgebrek door:
- onjuist inlichten of
- verzwijgen of
- toepassen andere kunstgreep
Causaal: Waardoor overeenkomst werd gesloten
Altijd onrechtmatig (= schadevergoeding)
Reclame is (rechtens) geen bedrog
Bedrog lijkt op dwaling, maar de beperkingen (toekomst, verkeersopvattingen) gelden
niet
In proces kan: primair bedrog, subsidiair dwaling
3. Bedreiging
- Overeenkomst zonder bedreiging niet gesloten
- Bedreiging is: dreigen met enig nadeel in
persoon of goed
- Ook bedreiging derde
- Bedreiging moet onrechtmatig zijn
- Door het middel (geweld) of
- Door het doel (dubbele betaling)
- Redelijk mens moet erdoor beïnvloed kunnen
worden
4. Misbruik van omstandigheden
- Bijzondere omstandigheden
- Causaal verband met sluiten overeenkomst
- Kenbaarheid van dat causaal verband
- Misbruik: wederpartij had de overeenkomst niet mogen
sluiten (moreel oordeel)
- Er behoeft geen aanwijsbaar stoffelijk nadeel te zijn
(verkoop lievelingsschilderij tegen op zich correcte prijs)
Nietigheid en vernietigbaarheid
, Nietigheid (partieel)
- Rechtshandeling heeft (deels) nooit de beoogde
rechtsgevolgen
- Hiervoor kiest wetgever als hij rechtshandeling in het
algemeen onwenselijk acht (bijv. art. 3:40 BW)
Vernietigbaarheid (art 3:49)
- Benadeelde partij kan door vernietiging met terugwerkende kracht werking aan
rechtshandeling
ontnemen (bijv. 3:32 BW voor wilsgebreken)
Kan alleen door benadeelde jegens de wederpartij (als die geen derde te goeder trouw is)
- Niet na bevestiging, art. 3:55 (waarvoor termijn gesteld kan worden)
- Verjaring (art. 3:52)
- Rechtsgevolgen met terugwerkende kracht vervallen
-Hetgeen gepresteerd is, is onverschuldigd betaald
-Rechter kan gevolgen beperken
- Schadevergoeding alleen als het ook onrechtmatig is:
altijd bij bedreiging en bedrog, soms bij dwaling en misbruik van omstandigheden
Vertrouwensbescherming en volmacht
Bij vertegenwoordiging (handelen ‘in naam van’) zonder
toereikende volmacht, wordt wederpartij te goeder trouw
beschermd (art. 3:61 lid 2)
Schijn van bevoegdheid moet dan:
- Opgewekt zijn door verklaring of gedraging pseudo-
vertegenwoordigde (toedoenbeginsel)
- Of voor zijn risico komen. Dat moet dan wel door
feiten en omstandigheden in zijn risicosfeer worden gerechtvaardigd
Pseudo-vertegenwoordigde kan ook bekrachtigen, met
terugwerkende kracht (art. 3:69)
Inleiding inhoud overeenkomst
Uitgangspunt: contractsvrijheid
Verbintenissen moeten bepaalbaar zijn (art. 6:227)(anders is er geen contract)
- Art. 3:40 (wet, openbare orde, goede zeden)
- Vertrouwensleer, art. 3:35
- Uitleg (Arrest Haviltex)
Gevolgen absolute werking
- Zaaksgevolg (droit de suite) (Arrest Blaauboer/Berlips)
Maar bij relatieve rechten soms iets vergelijkbaars: overgang
huur, kwalitatieve rechten en verplichtingen
Prioriteitsregel (alleen bij absolute rechten!!)
Maar bij relatieve rechten iets vergelijkbaars voor dubbele
rechten op levering (art. 3:298 BW)
Separatisme: faillissement als “lakmoesproef”
Bij relatieve rechten art. 3:277 BW: Paritas creditorum
Is er een overeenkomst tot stand gekomen?
- Opschrijven hoe een overeenkomst tot stand komt (6:217 bw)
- Vervolgens kijken of er wat aan mankeert (3:33)
- Kijken of je probleem kan oplossen (3:35 jo 3:11) ‘persoon mocht er wel/niet
gerechtvaardigd op vertrouwen dat wil=verklaring’ is de conclusie. Motiveer
antwoord door voors en tegens
- Redelijkheid en billijkheid werken in alle rechtsverhoudingen (arrest
Baris/Riezenkamp)
Onderbewindstelling leidt niet tot
handelingsonbekwaamheid, maar tot gedeelde
beschikkingsbevoegdheid en verlies beheer
Vernietiging bij handelingsonbekwaamheid
Wettelijk vertegenwoordiger kan vernietigen (en
bevestigen) en onbekwame kan dat ook tot drie jaar na
einde onbekwaamheid
Daarna nog wel als verweer (exceptief verweer)
Gevolgen
- Indien niet uitgevoerd dan vervallen verplichtingen
- Uitgevoerd door onbekwame: terugvordering (soms
opvordering als eigenaar)
- Uitgevoerd door wederpartij: terugvordering indien
- Prestatie in macht wettelijk vertegenwoordiger is gekomen
- Of onbekwame tot werkelijk voordeel heeft gestrekt
Moralisme: wel taalcursus, niet onderhoud Franse
minna(a)r(es)
Handelingsonbekwaamheid geldt alleen bij
rechtshandelingen (dus niet bij onrechtmatige daad)
,Handelingsonbekwaamheid is geen
handelingsonbevoegdheid (3:43)
- Ontbreken bevoegdheid om bepaalde rechtshandelingen te
verrichten: aankoop door rechter van huis dat onderwerp van
geschil is (art. 3:43 BW)
- Sanctie soms nietigheid, soms vernietigbaarheid
Inhoudstoetsing art. 3:40 BW
- Uitgangspunt: contractsvrijheid
- Bij strijd inhoud of strekking met goede zeden of
openbare orde: nietigheid (art. 3:40 BW)
- Inhoud: prestaties (levering verboden stof)
- Strekking: over en weer kenbare motief (moordwapen versus
keukenmes)
- HR heeft beperking aangebracht: nietigheid alleen als dat
gerechtvaardigd is in het licht van ernst inbreuk/beschermde
belangen
- Is sluiten overeenkomst in strijd met de wet, dan
nietigheid, tenzij wetsbepaling een andere strekking
heeft (zie bijv. art. 1:23 Wft)
Wilsgebreken
Bij ‘verklaringsproblemen’ gaat de uiting van
de wil mis: je zegt iets anders dan je bedoelt (3:35)
Bij wilsgebreken is er een wil, maar is deze op
gebrekkige wijze gevormd
- Dwaling (art. 6:228)
- Bedreiging (art. 3:44)
- Bedrog (art. 3:44)
- Misbruik van omstandigheden (art. 3:44)
Via schakelbepaling art. 6:216 dwaling ook bij bijvoorbeeld huuropzegging door onjuiste
informatie van verhuurder, niet alleen overeenkomst
1. Wat is dwaling? 6:228
Dwaling: Onjuiste voorstelling bij aangaan overeenkomst
Causaal verband tussen die onjuistheid en het sluiten van deze overeenkomst
Wanneer komt onjuiste voorstelling voor rekening wederpartij (correctie wilsleer door
vertrouwensleer)?
- De dwaling is aan diens inlichting te wijten en relevantie was kenbaar
- Spreken was plicht (mededelingsplicht) in verband met wetenschap over dwaling
[kenbaarheid is hier
inbegrepen geen mededelingsplicht voor wat je niet weet of moet weten)
- Wederzijdse dwaling, tenzij relevantie niet kenbaar
Beperkingen : geen beroep op dwaling mogelijk
Indien het gaat om uitsluitend toekomstige
,omstandigheid (arrest Booy/Wisman)
Indien dwaling op grond van de omstandigheden
geval voor rekening van de dwalende komt:
- Aard overeenkomst (voetstootse koop)
- Verkeersopvattingen (verschoonbaarheid: onderzoeksplicht) (arrest Kantharos)
Maar: mededelingsplicht zal veelal voor onderzoeksplicht gaan (arrest Van
Geest/Nederlof)
- Andere omstandigheden
Bij garantie (en non-conformiteit) samenloop tussen wanprestatie en dwaling mogelijk
Bedrog
Opzettelijk veroorzaakt wilsgebrek door:
- onjuist inlichten of
- verzwijgen of
- toepassen andere kunstgreep
Causaal: Waardoor overeenkomst werd gesloten
Altijd onrechtmatig (= schadevergoeding)
Reclame is (rechtens) geen bedrog
Bedrog lijkt op dwaling, maar de beperkingen (toekomst, verkeersopvattingen) gelden
niet
In proces kan: primair bedrog, subsidiair dwaling
3. Bedreiging
- Overeenkomst zonder bedreiging niet gesloten
- Bedreiging is: dreigen met enig nadeel in
persoon of goed
- Ook bedreiging derde
- Bedreiging moet onrechtmatig zijn
- Door het middel (geweld) of
- Door het doel (dubbele betaling)
- Redelijk mens moet erdoor beïnvloed kunnen
worden
4. Misbruik van omstandigheden
- Bijzondere omstandigheden
- Causaal verband met sluiten overeenkomst
- Kenbaarheid van dat causaal verband
- Misbruik: wederpartij had de overeenkomst niet mogen
sluiten (moreel oordeel)
- Er behoeft geen aanwijsbaar stoffelijk nadeel te zijn
(verkoop lievelingsschilderij tegen op zich correcte prijs)
Nietigheid en vernietigbaarheid
, Nietigheid (partieel)
- Rechtshandeling heeft (deels) nooit de beoogde
rechtsgevolgen
- Hiervoor kiest wetgever als hij rechtshandeling in het
algemeen onwenselijk acht (bijv. art. 3:40 BW)
Vernietigbaarheid (art 3:49)
- Benadeelde partij kan door vernietiging met terugwerkende kracht werking aan
rechtshandeling
ontnemen (bijv. 3:32 BW voor wilsgebreken)
Kan alleen door benadeelde jegens de wederpartij (als die geen derde te goeder trouw is)
- Niet na bevestiging, art. 3:55 (waarvoor termijn gesteld kan worden)
- Verjaring (art. 3:52)
- Rechtsgevolgen met terugwerkende kracht vervallen
-Hetgeen gepresteerd is, is onverschuldigd betaald
-Rechter kan gevolgen beperken
- Schadevergoeding alleen als het ook onrechtmatig is:
altijd bij bedreiging en bedrog, soms bij dwaling en misbruik van omstandigheden
Vertrouwensbescherming en volmacht
Bij vertegenwoordiging (handelen ‘in naam van’) zonder
toereikende volmacht, wordt wederpartij te goeder trouw
beschermd (art. 3:61 lid 2)
Schijn van bevoegdheid moet dan:
- Opgewekt zijn door verklaring of gedraging pseudo-
vertegenwoordigde (toedoenbeginsel)
- Of voor zijn risico komen. Dat moet dan wel door
feiten en omstandigheden in zijn risicosfeer worden gerechtvaardigd
Pseudo-vertegenwoordigde kan ook bekrachtigen, met
terugwerkende kracht (art. 3:69)
Inleiding inhoud overeenkomst
Uitgangspunt: contractsvrijheid
Verbintenissen moeten bepaalbaar zijn (art. 6:227)(anders is er geen contract)
- Art. 3:40 (wet, openbare orde, goede zeden)
- Vertrouwensleer, art. 3:35
- Uitleg (Arrest Haviltex)
