2016
,Inhoudsopgave
Hoofdstuk 3: Inleiding..................................................................................................... 2
Paragraaf 3.1: Doel van preventie............................................................................... 2
Paragraaf 3.2: Universele, primaire preventie.............................................................2
Paragraaf 3.3: Selectieve, geïndiceerde en secundaire preventie...............................2
Paragraaf 3.4: Zorggerelateerde, tertiaire preventie...................................................3
Paragraaf 3.5: Het combineren van vormen van preventie.........................................3
Paragraaf 3.6: Niveaus van preventie: individueel en collectief..................................5
Paragraaf 3.7: Preventie en (de complexiteit van) gezondheidsgedrag......................5
Paragraaf 3.8: Doelgroepen van preventie..................................................................6
Paragraaf 3.9: Gezondheidsbescherming, gezondheidsbevordering en
ziektepreventie............................................................................................................ 6
Paragraaf 3.10: Ziektepreventie, patiëntenvoorlichting en zelfmanagement..............8
Paragraaf 3.11: Efficiëntie en doeltreffende preventie................................................8
Paragraaf 3.12: Preventie en vervlechting van cure en care.......................................9
Pagina | 1
, Hoofdstuk 3: Inleiding.
Bij preventie gaat het om het voorkomen van gezondheidsproblemen door het
optimaliseren van de voorwaarden voor gezondheid en het voorkomen dat ongunstige
factoren daarop van invloed zijn. Bij preventie is het bevorderen ven beschermen van
de gezondheid een belangrijk middel om te kunnen komen tot een optimale
gezondheidstoestand voor patiënten.
Er zijn verschillende vormen van preventie. Binnen de verpleegkundige
beroepspraktijk wordt gesproken van de universele, primaire preventie. De
geïndiceerde en secundaire preventie & de zorggerelateerde tertiaire preventie. Deze
vormen kunnen ook gecombineerd worden en daarom is het belang van de
betrokkenheid van de patiënt groot. De preventie kan op collectief of individueel
niveau uitgevoerd worden. Binnen deze samenvatting wordt de rol van de
verpleegkundige en gezondheidsvoorlichting besproken. Daarnaast wordt de
doeltreffend van preventie en de rol van patiëntenvoorlichting uitgelicht. Ook worden
de begrippen cure en care uitgelicht en wordt er naar de toekomst van preventie in de
zorg gekeken.
Paragraaf 3.1: Doel van preventie.
Bij preventie probeert men de voorwaarden voor gezondheid te optimaliseren en de
factoren te minimaliseren die gezondheid ongunstig beïnvloeden. Met preventie
probeert men gezondheidsproblemen te voorkomen, dat wil zeggen: een ziekte ‘te
slim af te zijn’. Het gaat er bij preventie om de voorwaarden voor de gezondheid van
de patiënt zo gunstig mogelijk te maken. Preventie kan worden gedefinieerd als ‘het
totaal van maatregelen, zowel binnen als buiten de gezondheidszorg, die tot doel
hebben de gezondheid te bewaken en te bevorderen door ziekte en
gezondheidsproblemen te voorkomen.
Zorgverleners zien steeds vaker dat het uitbreiden van hun preventieve activiteiten
gericht op het bevorderen van de gezondheid meer gezondheidswinst oplevert dan de
beperkte gerichtheid op zorgverlening na reeds ontstane gezondheidsschade.
Preventie kan worden naar indelen naar gezondheidsproblemen (bijv. HVZ) of
ziektecategorie (bijv. chronische ziekten). Ook de risicofactor kan het uitgangspunt
van de indeling zijn.
Paragraaf 3.2: Universele, primaire preventie.
Universele, primaire preventie gericht op de gezondheid van de algemene bevolking of
een deel daarvan. Het doel van universele, primaire preventie is ziekten en
aandoeningen te voorkomen en zo de incidentie en prevalentie van ziekten en
aandoeningen omlaag te brengen. Universele, primaire preventie heeft betrekking op
jet bevorderen van gezondheid en gezond gedrag, op de totale gezondheid van de
mens. Oorzaken van gezondheidsprobleem kunnen persoonskenmerken en/of
risicofactoren zijn. De omgevingsgerichte benadering van preventie neemt een steeds
prominentere plaats in. Omgevingsgerichte interventies zouden, nudging moeten zijn,
dat wil zeggen dat ze mensen een vriendelijk duwtje moeten geven in de richting van
een gezonde levensstijl.
Voorbeelden van universele, primaire preventie zijn: vaccinaties voor jongere,
aandacht voor mondhygiëne etc.
Paragraaf 3.3: Selectieve, geïndiceerde en secundaire preventie.
Selectieve preventie is gericht op een deel van de bevolking met een hoog risico, een
zogenoemde hoog-risicogroep. Een voorbeeld is het opsporen van diabetes type 2.
Geïndiceerde preventie is secundaire preventie gericht op mensen die niet voldoen
aan de diagnostische criteria voor een ziekte of aandoening, maar wel al beperkte
symptomen hadden waardoor er een beperkte indicatie is voor een
gezondheidsprobleem. Deze vorm van preventie omvat ook het opsporen van risicovol
Pagina | 2
,Inhoudsopgave
Hoofdstuk 3: Inleiding..................................................................................................... 2
Paragraaf 3.1: Doel van preventie............................................................................... 2
Paragraaf 3.2: Universele, primaire preventie.............................................................2
Paragraaf 3.3: Selectieve, geïndiceerde en secundaire preventie...............................2
Paragraaf 3.4: Zorggerelateerde, tertiaire preventie...................................................3
Paragraaf 3.5: Het combineren van vormen van preventie.........................................3
Paragraaf 3.6: Niveaus van preventie: individueel en collectief..................................5
Paragraaf 3.7: Preventie en (de complexiteit van) gezondheidsgedrag......................5
Paragraaf 3.8: Doelgroepen van preventie..................................................................6
Paragraaf 3.9: Gezondheidsbescherming, gezondheidsbevordering en
ziektepreventie............................................................................................................ 6
Paragraaf 3.10: Ziektepreventie, patiëntenvoorlichting en zelfmanagement..............8
Paragraaf 3.11: Efficiëntie en doeltreffende preventie................................................8
Paragraaf 3.12: Preventie en vervlechting van cure en care.......................................9
Pagina | 1
, Hoofdstuk 3: Inleiding.
Bij preventie gaat het om het voorkomen van gezondheidsproblemen door het
optimaliseren van de voorwaarden voor gezondheid en het voorkomen dat ongunstige
factoren daarop van invloed zijn. Bij preventie is het bevorderen ven beschermen van
de gezondheid een belangrijk middel om te kunnen komen tot een optimale
gezondheidstoestand voor patiënten.
Er zijn verschillende vormen van preventie. Binnen de verpleegkundige
beroepspraktijk wordt gesproken van de universele, primaire preventie. De
geïndiceerde en secundaire preventie & de zorggerelateerde tertiaire preventie. Deze
vormen kunnen ook gecombineerd worden en daarom is het belang van de
betrokkenheid van de patiënt groot. De preventie kan op collectief of individueel
niveau uitgevoerd worden. Binnen deze samenvatting wordt de rol van de
verpleegkundige en gezondheidsvoorlichting besproken. Daarnaast wordt de
doeltreffend van preventie en de rol van patiëntenvoorlichting uitgelicht. Ook worden
de begrippen cure en care uitgelicht en wordt er naar de toekomst van preventie in de
zorg gekeken.
Paragraaf 3.1: Doel van preventie.
Bij preventie probeert men de voorwaarden voor gezondheid te optimaliseren en de
factoren te minimaliseren die gezondheid ongunstig beïnvloeden. Met preventie
probeert men gezondheidsproblemen te voorkomen, dat wil zeggen: een ziekte ‘te
slim af te zijn’. Het gaat er bij preventie om de voorwaarden voor de gezondheid van
de patiënt zo gunstig mogelijk te maken. Preventie kan worden gedefinieerd als ‘het
totaal van maatregelen, zowel binnen als buiten de gezondheidszorg, die tot doel
hebben de gezondheid te bewaken en te bevorderen door ziekte en
gezondheidsproblemen te voorkomen.
Zorgverleners zien steeds vaker dat het uitbreiden van hun preventieve activiteiten
gericht op het bevorderen van de gezondheid meer gezondheidswinst oplevert dan de
beperkte gerichtheid op zorgverlening na reeds ontstane gezondheidsschade.
Preventie kan worden naar indelen naar gezondheidsproblemen (bijv. HVZ) of
ziektecategorie (bijv. chronische ziekten). Ook de risicofactor kan het uitgangspunt
van de indeling zijn.
Paragraaf 3.2: Universele, primaire preventie.
Universele, primaire preventie gericht op de gezondheid van de algemene bevolking of
een deel daarvan. Het doel van universele, primaire preventie is ziekten en
aandoeningen te voorkomen en zo de incidentie en prevalentie van ziekten en
aandoeningen omlaag te brengen. Universele, primaire preventie heeft betrekking op
jet bevorderen van gezondheid en gezond gedrag, op de totale gezondheid van de
mens. Oorzaken van gezondheidsprobleem kunnen persoonskenmerken en/of
risicofactoren zijn. De omgevingsgerichte benadering van preventie neemt een steeds
prominentere plaats in. Omgevingsgerichte interventies zouden, nudging moeten zijn,
dat wil zeggen dat ze mensen een vriendelijk duwtje moeten geven in de richting van
een gezonde levensstijl.
Voorbeelden van universele, primaire preventie zijn: vaccinaties voor jongere,
aandacht voor mondhygiëne etc.
Paragraaf 3.3: Selectieve, geïndiceerde en secundaire preventie.
Selectieve preventie is gericht op een deel van de bevolking met een hoog risico, een
zogenoemde hoog-risicogroep. Een voorbeeld is het opsporen van diabetes type 2.
Geïndiceerde preventie is secundaire preventie gericht op mensen die niet voldoen
aan de diagnostische criteria voor een ziekte of aandoening, maar wel al beperkte
symptomen hadden waardoor er een beperkte indicatie is voor een
gezondheidsprobleem. Deze vorm van preventie omvat ook het opsporen van risicovol
Pagina | 2
