WERKEN IN TEAMS
THEMA 1: SITUERING VAN GROEPSDYNAMICA EN DEFINITIES VAN GROEPEN
GROEPSDYNAMICA: TUSSEN PSYCHOLOGIE EN SOCIOLOGIE
HET BELANGEN DE PLAATS VAN GROEPEN
Groepsdynamica = studie van het gedrag van mensen in kleine groepen. In vele gevallen kan je het
gedrag van individuen beter plaatsen of begrijpen als je aandacht hebt voor de groep waarin dit
gedrag plaatsvindt.
= onderzoek of experimenten van en over de groepsontwikkeling, de communicatie, het leiderschap,
de besluitvormingsprocessen…
= term voor processen die zich in groepen afspelen en de interventies die je kan uitoefenen in die
groepen. Het is een gereedschapskist om groepen te analyseren en hierin te interveniëren.
Psychologie van de kleine groep = kijken naar de invloed die we op elkaar uitoefenen binnen de
groep.
Iedere individu wordt beïnvloed door zijn omgeving en beïnvloedt zelf ook de omgeving. We hebben
allemaal een invloed op de groepen waartoe we behoren. Weinigen van ons hebben als individu
rechtstreeks invloed op de maatschappij, meestal doen we dit door de groepen waartoe we behoren,
bv. actiegroepen, belangengroepen…
- Elke individu wordt bepaald door groepen (cultuuroverdracht via groepen)
- Individu heeft ook een invloed via groepen (actiegroepen, belangengroepen)
= brugfunctie van groepen
Bv. uw gezin is een groep met normen en waarden van de maatschappij die uw opvoeding
zullen bepalen. De opvoeding die u krijgt zal beïnvloed worden door de cultuur die er in de
maatschappij heerst.
1
,DE MOGELIJKE BRUGFUNCTIE VAN GROEPSDYNAMICA
De psychologie, die de nadruk legt op de individu, kwam eerder tot stand dan de groepsdynamica.
Ook zo voor de sociologie, die de nadruk legt op de maatschappij. De groepsdynamica kan tonen op
welke manier het individu, de groep en de maatschappij op elkaar aangewezen zijn en hoe ze
onderling afhankelijk van elkaar zijn en verbonden met elkaar.
NUANCERING VAN HET DRIETAL INDIVIDU-GROEP-MAATSCHAPPIJ
- Individu: een van de belangrijkste polariteiten in de mens is de spanning tussen rationaliteit
en emotionaliteit. De westerse cultuur heeft vooral de nadruk op de rationaliteit (je pense,
donc je suis).
- Groep: er zijn veel soorten groepen, deze zijn vaak tweedelig
o Vanuit het individu: kom je tot groepen die aan sociaal-emotionele behoeften
tegemoetkomen, bv. gezin, vrienden… en groepen die vooral aan rationele
behoeften tegemoetkomen, bv. collega’s, taakgroepen…
o Vanuit de maatschappij: de primaire groepen met persoonlijke en directe relaties in
directe contactsituaties en de secundaire groepen met de koele, onpersoonlijke,
rationele en formele situaties.
- Maatschappij: doet zich voor in allerlei gedaanten zoals een instelling, institutie op vlak van
politie, onderwijs, justitie… De maatschappij werkt niet alleen door in secundaire of formele
groepen, bv. schoolklassen, therapiegroepen… maar ook in primaire of informele groepen,
bv. gezin dat tot bepaalde sociale klasse behoort, vriendengroep waarin man-
/vrouwverhoudingen beïnvloed zijn door de culturele normen…
DEFINITIE VAN GROEPSDYNAMICA
Groepsdynamica = de wetenschappelijke studie van groepen. Hier gaat het meer over het uitvoeren
van sociaalpsychologische experimenten met groepen, bv. groepsontwikkeling, communicatie,
leiderschap, feedbackmechanismen…
= een algemene term voor de processen die zich in groepen afspelen en de interventies die je kunt
uitoefenen. Hier gaat het om de gereedschapskist die je ter beschikking hebt om groepen te
analyseren en op basis van die analyse te interveniëren, groepsdynamica in de praktijk.
Groepsdynamica bevindt zich op het raakpunt van psychologie en sociologie.
2
,DEFINITIE VAN GROEPEN
Groep = een verzameling van twee of meer mensen die in zekere mate afhankelijk van elkaar zijn om
hun doel te bereiken, die gemeenschappelijke uitgangspunten hebben en die elkaar wederzijds
beïnvloeden.
- Directe interactie: in directe interactie met elkaar
- Gezamenlijke uitgangspunten: mensen kunnen lid worden van een groep om een
gemeenschappelijke doelstelling te bereiken, maar kunnen ook het bestaan van de groep in
stand houden omdat het onderling contact als zinvol wordt gezien.
- Groepsstructuur: groepen vertonen een aantal structuurkenmerken; er worden bepaalde
rollen opgenomen in groepen, er ontstaat een netwerk van onderlinge relaties waarin ook
statusaspecten meespelen…
- Interdependentie: een soort wederzijdse betrokkenheid of afhankelijkheid en beïnvloeding.
De groepsleden hoeven niet gelijk te zijn aan elkaar, maar ze zijn wel op één of andere
manier verbonden aan elkaar. Een gebeurtenis die invloed heeft op een groepslid of op een
subgroep heeft een weerslag op alle andere groepsleden.
3
, EEN GROEP IS GEEN …
Collectiviteit = een verzameling mensen die een meer dan toevallig gezamenlijke kenmerk hebben.
Ze hebben een zekere verwantschap in waarden en normen en zijn gericht op een gelijkaardig doel.
Maar er is weinig sprake van interactie (en interdependentie) om van een groep te spreken, bv.
Artevelde studenten, vegetariërs…
Sociale categorie = er is geen sprake van een verwantschap maar wel van een gemeenschappelijk
kenmerk. Er zijn geen gedeelde doelen en geen interactie, bv. vrouwen, jongeren…
Togetherness-situatie = toevallige situaties waarin een aantal mensen zich bij elkaar bevindt, bv.
mensen die wachten op de bus.
GROEPSTYPEN
- Primaire en secundaire groepen
- Formele en informele groepen
- Referentiegroepen en lidmaatschapsgroepen
- Ingroup en outgroup
PRIMAIRE EN SECUNDAIRE GROEPEN
Primaire groepen = psychegroepen Secundaire groepen = sociogroepen
Relaties zijn persoonlijk, intiem, er zijn directe Relaties zijn eerder koel, onpersoonlijk,
contractsituaties, men gedraagt zich spontaan rationeel, formeel
De sociale afstand tussen de groepsleden is De sociale afstand tussen de groepsleden is
klein groot
Groepsleden hebben persoonlijke relaties met Groepsleden hebben door status bepaalde
elkaar relaties met elkaar
Groepsleden beoordelen elkaar intrinsiek, in Groepsleden beoordelen elkaar extrinsiek, in
termen van hun persoonlijke eigenschappen. termen van hun status of sociale categorie. Wat
Wat telt in deze groepen is eerder “wie je bent” telt in deze groepen, is eerder “wat je bent”
Het kan wel zijn dat je u in een groep bevindt waar de primaire kenmerken aan vasthangen, maar
daarom is het nog geen primaire groep. Een primaire groep kan worden geromantiseerd omdat de
relaties beter zijn dan de afstandelijke relaties, bv. in een gezin kies je niet waar je opgroeit, maar het
is niet omdat je persoonlijke banden met iemand hebt, dat je er ook een match mee hebt. Je kan
samenwonen met broers en zussen maar daarmee niet overeenkomen.
4
THEMA 1: SITUERING VAN GROEPSDYNAMICA EN DEFINITIES VAN GROEPEN
GROEPSDYNAMICA: TUSSEN PSYCHOLOGIE EN SOCIOLOGIE
HET BELANGEN DE PLAATS VAN GROEPEN
Groepsdynamica = studie van het gedrag van mensen in kleine groepen. In vele gevallen kan je het
gedrag van individuen beter plaatsen of begrijpen als je aandacht hebt voor de groep waarin dit
gedrag plaatsvindt.
= onderzoek of experimenten van en over de groepsontwikkeling, de communicatie, het leiderschap,
de besluitvormingsprocessen…
= term voor processen die zich in groepen afspelen en de interventies die je kan uitoefenen in die
groepen. Het is een gereedschapskist om groepen te analyseren en hierin te interveniëren.
Psychologie van de kleine groep = kijken naar de invloed die we op elkaar uitoefenen binnen de
groep.
Iedere individu wordt beïnvloed door zijn omgeving en beïnvloedt zelf ook de omgeving. We hebben
allemaal een invloed op de groepen waartoe we behoren. Weinigen van ons hebben als individu
rechtstreeks invloed op de maatschappij, meestal doen we dit door de groepen waartoe we behoren,
bv. actiegroepen, belangengroepen…
- Elke individu wordt bepaald door groepen (cultuuroverdracht via groepen)
- Individu heeft ook een invloed via groepen (actiegroepen, belangengroepen)
= brugfunctie van groepen
Bv. uw gezin is een groep met normen en waarden van de maatschappij die uw opvoeding
zullen bepalen. De opvoeding die u krijgt zal beïnvloed worden door de cultuur die er in de
maatschappij heerst.
1
,DE MOGELIJKE BRUGFUNCTIE VAN GROEPSDYNAMICA
De psychologie, die de nadruk legt op de individu, kwam eerder tot stand dan de groepsdynamica.
Ook zo voor de sociologie, die de nadruk legt op de maatschappij. De groepsdynamica kan tonen op
welke manier het individu, de groep en de maatschappij op elkaar aangewezen zijn en hoe ze
onderling afhankelijk van elkaar zijn en verbonden met elkaar.
NUANCERING VAN HET DRIETAL INDIVIDU-GROEP-MAATSCHAPPIJ
- Individu: een van de belangrijkste polariteiten in de mens is de spanning tussen rationaliteit
en emotionaliteit. De westerse cultuur heeft vooral de nadruk op de rationaliteit (je pense,
donc je suis).
- Groep: er zijn veel soorten groepen, deze zijn vaak tweedelig
o Vanuit het individu: kom je tot groepen die aan sociaal-emotionele behoeften
tegemoetkomen, bv. gezin, vrienden… en groepen die vooral aan rationele
behoeften tegemoetkomen, bv. collega’s, taakgroepen…
o Vanuit de maatschappij: de primaire groepen met persoonlijke en directe relaties in
directe contactsituaties en de secundaire groepen met de koele, onpersoonlijke,
rationele en formele situaties.
- Maatschappij: doet zich voor in allerlei gedaanten zoals een instelling, institutie op vlak van
politie, onderwijs, justitie… De maatschappij werkt niet alleen door in secundaire of formele
groepen, bv. schoolklassen, therapiegroepen… maar ook in primaire of informele groepen,
bv. gezin dat tot bepaalde sociale klasse behoort, vriendengroep waarin man-
/vrouwverhoudingen beïnvloed zijn door de culturele normen…
DEFINITIE VAN GROEPSDYNAMICA
Groepsdynamica = de wetenschappelijke studie van groepen. Hier gaat het meer over het uitvoeren
van sociaalpsychologische experimenten met groepen, bv. groepsontwikkeling, communicatie,
leiderschap, feedbackmechanismen…
= een algemene term voor de processen die zich in groepen afspelen en de interventies die je kunt
uitoefenen. Hier gaat het om de gereedschapskist die je ter beschikking hebt om groepen te
analyseren en op basis van die analyse te interveniëren, groepsdynamica in de praktijk.
Groepsdynamica bevindt zich op het raakpunt van psychologie en sociologie.
2
,DEFINITIE VAN GROEPEN
Groep = een verzameling van twee of meer mensen die in zekere mate afhankelijk van elkaar zijn om
hun doel te bereiken, die gemeenschappelijke uitgangspunten hebben en die elkaar wederzijds
beïnvloeden.
- Directe interactie: in directe interactie met elkaar
- Gezamenlijke uitgangspunten: mensen kunnen lid worden van een groep om een
gemeenschappelijke doelstelling te bereiken, maar kunnen ook het bestaan van de groep in
stand houden omdat het onderling contact als zinvol wordt gezien.
- Groepsstructuur: groepen vertonen een aantal structuurkenmerken; er worden bepaalde
rollen opgenomen in groepen, er ontstaat een netwerk van onderlinge relaties waarin ook
statusaspecten meespelen…
- Interdependentie: een soort wederzijdse betrokkenheid of afhankelijkheid en beïnvloeding.
De groepsleden hoeven niet gelijk te zijn aan elkaar, maar ze zijn wel op één of andere
manier verbonden aan elkaar. Een gebeurtenis die invloed heeft op een groepslid of op een
subgroep heeft een weerslag op alle andere groepsleden.
3
, EEN GROEP IS GEEN …
Collectiviteit = een verzameling mensen die een meer dan toevallig gezamenlijke kenmerk hebben.
Ze hebben een zekere verwantschap in waarden en normen en zijn gericht op een gelijkaardig doel.
Maar er is weinig sprake van interactie (en interdependentie) om van een groep te spreken, bv.
Artevelde studenten, vegetariërs…
Sociale categorie = er is geen sprake van een verwantschap maar wel van een gemeenschappelijk
kenmerk. Er zijn geen gedeelde doelen en geen interactie, bv. vrouwen, jongeren…
Togetherness-situatie = toevallige situaties waarin een aantal mensen zich bij elkaar bevindt, bv.
mensen die wachten op de bus.
GROEPSTYPEN
- Primaire en secundaire groepen
- Formele en informele groepen
- Referentiegroepen en lidmaatschapsgroepen
- Ingroup en outgroup
PRIMAIRE EN SECUNDAIRE GROEPEN
Primaire groepen = psychegroepen Secundaire groepen = sociogroepen
Relaties zijn persoonlijk, intiem, er zijn directe Relaties zijn eerder koel, onpersoonlijk,
contractsituaties, men gedraagt zich spontaan rationeel, formeel
De sociale afstand tussen de groepsleden is De sociale afstand tussen de groepsleden is
klein groot
Groepsleden hebben persoonlijke relaties met Groepsleden hebben door status bepaalde
elkaar relaties met elkaar
Groepsleden beoordelen elkaar intrinsiek, in Groepsleden beoordelen elkaar extrinsiek, in
termen van hun persoonlijke eigenschappen. termen van hun status of sociale categorie. Wat
Wat telt in deze groepen is eerder “wie je bent” telt in deze groepen, is eerder “wat je bent”
Het kan wel zijn dat je u in een groep bevindt waar de primaire kenmerken aan vasthangen, maar
daarom is het nog geen primaire groep. Een primaire groep kan worden geromantiseerd omdat de
relaties beter zijn dan de afstandelijke relaties, bv. in een gezin kies je niet waar je opgroeit, maar het
is niet omdat je persoonlijke banden met iemand hebt, dat je er ook een match mee hebt. Je kan
samenwonen met broers en zussen maar daarmee niet overeenkomen.
4
