Toets matrijs uitwerking
FYSIOLOGIE EN PATHOLOGIE
Biologisch herstel:
- Re-perfusie: herstel van de bloedstroom, voorkomt infarcering (proces vorming hartinfarct)
van het totale risicogebied, maar kan niet voorkomen dat het infarct zich uitbreidt.
- Neural repair en plasticiteit: plasticiteit stelt neuronen in staat om zowel anatomisch als
functioneel te regenereren en nieuwe synaptische verbindingen te vormen. Neural repair
- Medische interventies:
- thrombectomie
- thrombolyse
- bloedplaatjesremmer (acetylicaalzuur)
- statines → cholesterol verlagers
- antihypertensiva → bloeddruk verlagers
- orale antistolling
- craniotomie → stukje schedel weghalen voor bijv tumor verwijderen
- operatieve behandeling stenose carotis → vernauwing in de halsslagader wordt verholpen
- coiling (subarachnoïdaal)→ opvullen van de verwijding (bij aneurysma bijv)
- clipping
- koelen
- Penumbra: het is de regio rond een ischemische gebeurtenis, het is een hersenschaduw wat
dus minder goed doorbloedt is. In loop van het herstel neemt de grootte hiervan af.
(ontstekingsfase)
- Diaschisis: schok toestand van de cellen rondom de kern van de laesie, het is een tijdelijke
functie onderbreking. (ontstekingsfase)
Door te de aangedane plekken in de hersenen te stimuleren werk je met motorisch leren, je leert de
hersenen om een bepaalde beweging bijv opnieuw te kunnen doen waarbij er neuron herstel plaats
vindt.
Ook zou er compensatie plaats kunnen vinden door:
- (cross) modale plasticiteit: taken worden overgenomen door andere delen van de cortex
- Reorganisatie corticale map: wordt de oorspronkelijke elementaire functie of complexe
activiteit niet meer geheel en alleen aangestuurd door de oorspronkelijke neurale banen, ze
worden via andere neurale banen aangestuurd
, - Motor learning; plasticitiet;
- synaptogenese: is het ontstaan of de aanleg van synapsen, de contactplaatsen tussen
zenuwcellen, spiervezels en klieren, in de hersen- en zenuwstelsel. Het is een spontaan
proces dat al zeer vroeg optreedt en er, samen met pruning, voor zorgt dat specifieke
netwerken worden aangelegd.
- neurogenese: is het ontstaan van nieuwe neuronen (zenuwcellen).
Patho ethiologie
- Ontstaan mechanisme van het CVA:
◦ Een CVA wordt veroorzaakt door een plotselinge afsluiting van een bloedvat (ischemisch
80%) in de hersenen of door een bloeding uit een beschadigd bloedvat (hemorragisch, 20%,
apoplexie). Een massale bloeding is meestal dodelijk. In gevallen waarbij een vat is
afgesloten, is de mortaliteit lager. Bij afsluiting van een bloedvat is het achterliggende
weefsel verstoken van bloedvoorziening (ischemisch). Typische gevolgen van een CVA
waarbij de pt overleeft, zijn eenzijdige verlamming en uitval en gevoelskwaliteiten. De ernst
en de aard van de neurologische afwijkingen hangen uiteraard samen met de grootte en de
lokalisatie van het getroffen gebied. In de regel treedt zeer langzaam herstel op. Fysio in een
vroeg stadium van herstel kan voorkomen dat in de verlamde spieren contracturen ontstaan.
Symptomen zijn: hangende mond, lamme arm en spraakproblemen.
- Ischemisch: verminderde bloedvoorziening naar organen en weefsels met als gevolg een
tekort aan zuurstof en voedingsstoffen
◦ trombus: een bloedstolsel dat trombose veroorzaakt
◦ embolie: is een verstopping van een slagader of een ader in t lichaam
- Hemoragisch: medische term voor een bloeding; is een beschadiging van de bloedvaten,
waardoor bloed buiten het vaatbed treedt
- Neuronaal letsel: het betekent dat de functie van beschadigd weefsel terug keert. Dit is bijna
overal alleen mogelijk als het cellichaam in tact is, axonen groeien opnieuw uit. Directe
sprouting. Wordt het overgenomen door andere gebieden dan spreken we van collaterale
sprouting.
◦ bij directe sprouting groeien axonen uit een neuron, als het in tact is. Bij collaterale
sprouting worden verbindingen overgenomen door nabij gelegen neuronen.
◦ orthograde reacties → wallers degeneratie; axon is niet meer in staat om de prikkel door
te geleiden
◦ Chromatolysis: het cellichaam sterft af
Pathologie
- ACA; Arteria cerebralis anterior
◦ contralaterale hemiparese/sensibiliteitsverlies (OE > BE)
◦ frontale kwab → geheugen, planning, gedrag, neglect; waarnemingsstoornis, minder
bewust van 1 kant van omgeving en lichaam (R) of expressieve afasie; problemen met
uitspraak (L)
◦ corpus callosum → apraxie; kan niet volgorde van bijv shirt aandoen, agraphie; niet kunnen
schrijven
- ACM; arteria cerebralis medianus
◦ vaakst voorkomende lokalisatie
◦ laterale hemisfeer
◦ superficiaal → contralaterale hemiparese/sensibiliteitsverlies en hemianopsie (visuele
aandoening)
, ◦ diep → alleen motorische dysfunctie
◦ afasie, meglect, apraxie
◦ ruimtelijk disoriëntatie
◦ anosognosie: gebrekkig ziekte-inzicht
- ACI; arteria carotis internus
◦ belangrijkste verzorger voor je hersenen
◦ extensief cerebraal oedeem → coma en dood
- ACP; arteria cerebralis posterior
◦ thalamic sensibel syndroom: hierbij is sprake van hevige pijnen en abnormale
waarnemingen van pijn prikkels aan 1 kant van het lichaam, soms samen met onder andere
verlamming van 1 kant van het lichaam en ongevoeligheid van 1 kant van het lichaam
◦ hemianopsie; halfzijdige blindheid
◦ visual agnosie; onvermogen tot het herkennen van bepaalde afbeeldingen en kleuren
◦ corticale blindheid: verlies van het gezichtsvermogen dat wordt veroorzaakt door een laesie
◦ geheugen verlies
◦ posturale dysfunctie: mensen vallen om
- VB; arteria verlebrobasilaris
◦ vaak fataal
◦ progressieve, occipitale hoofdpijn, hemi of quadriplegie (alle ledematen), bulbaire paralyse
(verlamming ten gevolge van aandoening der zenuwen) en coma
◦ locked in syndroom: alles begrijpen wat er om je heen gebeurd maar je kan niks doen
- Corpus collosum
◦ hersenbalk; vormt de hoofdverbinding tussen beide hersenhelften en zorgt ervoor dat
informatie ter beschikking komt aan allebei de hemisferen
- Tijdspad van herstel, consequenties voor prognose en behandeling
◦ automatisch geïnduceerd: spontanous biological recovery
◦ plasticiteit
- sprouting/synaptogenese: behavioural restitution; neural repair is noodzakelijk
- compensatie; motorisch leren
◦ reorganisatie corticale map
◦ eerste 2 maanden meeste herstel
◦ herstel acute fase:
- re-perdusie van ischemie gebieden
- ontstekingsfase en oedeem
- penumbra: ischemische hersenschaduw wat minder goed doorbloedt weefsel bevat
- diaschisis: schok toestand vd cellen rodom de kern van de laesie
- medische interventie om schade te beperken
◦ herstel eerste weken:
, - activatie binnen het aangedane systeem
- bewegingen niet aangedane zijde → normale activatie motorische gebieden
- bewegingen aangedane zijde → abnormale activatie motorische gebieden
◦ herstel na enkele maanden:
- gebruiken andere gebieden
- beweging van de vingers → activatie visuele schors
- blinde mensen gebruiken visuele cortex bij Braille lezen
- compensatie: bij onvoldoende mogelijkheden tot functioneel herstel van laesie
- na een achterstrenglaesie zal het lichaam toch leren om via andere sensorische
informatie een inschatting te maken over propriocepsis
- hemiplegisch gangbeeld
- Factoren die natuurlijk herstel beïnvloeden
◦ leeftijd
◦ symmetrie vd laesie
◦ ontstaanssnelheid
◦ grootte vd laesie
◦ geslacht
◦ lokalisatie vd laesie
◦ therapie
Neuropsychologische functiestoornissen
- Lateralisatie: bepaalde functies in het brein zitten aan de ene kant of andere kant
Linker hemisfeer Rechter hemisfeer
-Logisch -inituïtief
-Analystisch, detail -synthese, holistisch
-taal -ruimtelijk
-temporeel -positie in de ruimte
-rationeel -intonatie, mimiek
-planning -muziek
-routine -exploratief
- Wanneer iemand in linker hemisfeer een infarct heeft gehad heeft iemand vaak een visuele
aandacht stoornis. Een deel van je zicht valt weg en je bent je niet bewust van die kant.
Iemand vanaf de verkeerde plek benaderen kan voor schrik reacties zorgen.
- Afasie: is een taalstoornis die ontstaat door een hersenletsel in de linker hersenhelft. Is
veroorzaakt door niet-aangeboren hersenletsel
◦ Wernicke: receptieve afasie
- neologisme; bestaand woord in een nieuwe betekenis
- paraphasie; aandoening die ervoor zorgt dat iemand woorden in gedachten niet meer
goed kan rangschikken
- taal is onbegrijpelijk
- spraak vloeiend
Bv: jurk → herhalen want denkt duidelijk te zijn
- met plaatjes communiceren gaat best goed
◦ Broca: expressieve afasie
- acticulatie lastig
- praten lastig
- grammatica problemen
FYSIOLOGIE EN PATHOLOGIE
Biologisch herstel:
- Re-perfusie: herstel van de bloedstroom, voorkomt infarcering (proces vorming hartinfarct)
van het totale risicogebied, maar kan niet voorkomen dat het infarct zich uitbreidt.
- Neural repair en plasticiteit: plasticiteit stelt neuronen in staat om zowel anatomisch als
functioneel te regenereren en nieuwe synaptische verbindingen te vormen. Neural repair
- Medische interventies:
- thrombectomie
- thrombolyse
- bloedplaatjesremmer (acetylicaalzuur)
- statines → cholesterol verlagers
- antihypertensiva → bloeddruk verlagers
- orale antistolling
- craniotomie → stukje schedel weghalen voor bijv tumor verwijderen
- operatieve behandeling stenose carotis → vernauwing in de halsslagader wordt verholpen
- coiling (subarachnoïdaal)→ opvullen van de verwijding (bij aneurysma bijv)
- clipping
- koelen
- Penumbra: het is de regio rond een ischemische gebeurtenis, het is een hersenschaduw wat
dus minder goed doorbloedt is. In loop van het herstel neemt de grootte hiervan af.
(ontstekingsfase)
- Diaschisis: schok toestand van de cellen rondom de kern van de laesie, het is een tijdelijke
functie onderbreking. (ontstekingsfase)
Door te de aangedane plekken in de hersenen te stimuleren werk je met motorisch leren, je leert de
hersenen om een bepaalde beweging bijv opnieuw te kunnen doen waarbij er neuron herstel plaats
vindt.
Ook zou er compensatie plaats kunnen vinden door:
- (cross) modale plasticiteit: taken worden overgenomen door andere delen van de cortex
- Reorganisatie corticale map: wordt de oorspronkelijke elementaire functie of complexe
activiteit niet meer geheel en alleen aangestuurd door de oorspronkelijke neurale banen, ze
worden via andere neurale banen aangestuurd
, - Motor learning; plasticitiet;
- synaptogenese: is het ontstaan of de aanleg van synapsen, de contactplaatsen tussen
zenuwcellen, spiervezels en klieren, in de hersen- en zenuwstelsel. Het is een spontaan
proces dat al zeer vroeg optreedt en er, samen met pruning, voor zorgt dat specifieke
netwerken worden aangelegd.
- neurogenese: is het ontstaan van nieuwe neuronen (zenuwcellen).
Patho ethiologie
- Ontstaan mechanisme van het CVA:
◦ Een CVA wordt veroorzaakt door een plotselinge afsluiting van een bloedvat (ischemisch
80%) in de hersenen of door een bloeding uit een beschadigd bloedvat (hemorragisch, 20%,
apoplexie). Een massale bloeding is meestal dodelijk. In gevallen waarbij een vat is
afgesloten, is de mortaliteit lager. Bij afsluiting van een bloedvat is het achterliggende
weefsel verstoken van bloedvoorziening (ischemisch). Typische gevolgen van een CVA
waarbij de pt overleeft, zijn eenzijdige verlamming en uitval en gevoelskwaliteiten. De ernst
en de aard van de neurologische afwijkingen hangen uiteraard samen met de grootte en de
lokalisatie van het getroffen gebied. In de regel treedt zeer langzaam herstel op. Fysio in een
vroeg stadium van herstel kan voorkomen dat in de verlamde spieren contracturen ontstaan.
Symptomen zijn: hangende mond, lamme arm en spraakproblemen.
- Ischemisch: verminderde bloedvoorziening naar organen en weefsels met als gevolg een
tekort aan zuurstof en voedingsstoffen
◦ trombus: een bloedstolsel dat trombose veroorzaakt
◦ embolie: is een verstopping van een slagader of een ader in t lichaam
- Hemoragisch: medische term voor een bloeding; is een beschadiging van de bloedvaten,
waardoor bloed buiten het vaatbed treedt
- Neuronaal letsel: het betekent dat de functie van beschadigd weefsel terug keert. Dit is bijna
overal alleen mogelijk als het cellichaam in tact is, axonen groeien opnieuw uit. Directe
sprouting. Wordt het overgenomen door andere gebieden dan spreken we van collaterale
sprouting.
◦ bij directe sprouting groeien axonen uit een neuron, als het in tact is. Bij collaterale
sprouting worden verbindingen overgenomen door nabij gelegen neuronen.
◦ orthograde reacties → wallers degeneratie; axon is niet meer in staat om de prikkel door
te geleiden
◦ Chromatolysis: het cellichaam sterft af
Pathologie
- ACA; Arteria cerebralis anterior
◦ contralaterale hemiparese/sensibiliteitsverlies (OE > BE)
◦ frontale kwab → geheugen, planning, gedrag, neglect; waarnemingsstoornis, minder
bewust van 1 kant van omgeving en lichaam (R) of expressieve afasie; problemen met
uitspraak (L)
◦ corpus callosum → apraxie; kan niet volgorde van bijv shirt aandoen, agraphie; niet kunnen
schrijven
- ACM; arteria cerebralis medianus
◦ vaakst voorkomende lokalisatie
◦ laterale hemisfeer
◦ superficiaal → contralaterale hemiparese/sensibiliteitsverlies en hemianopsie (visuele
aandoening)
, ◦ diep → alleen motorische dysfunctie
◦ afasie, meglect, apraxie
◦ ruimtelijk disoriëntatie
◦ anosognosie: gebrekkig ziekte-inzicht
- ACI; arteria carotis internus
◦ belangrijkste verzorger voor je hersenen
◦ extensief cerebraal oedeem → coma en dood
- ACP; arteria cerebralis posterior
◦ thalamic sensibel syndroom: hierbij is sprake van hevige pijnen en abnormale
waarnemingen van pijn prikkels aan 1 kant van het lichaam, soms samen met onder andere
verlamming van 1 kant van het lichaam en ongevoeligheid van 1 kant van het lichaam
◦ hemianopsie; halfzijdige blindheid
◦ visual agnosie; onvermogen tot het herkennen van bepaalde afbeeldingen en kleuren
◦ corticale blindheid: verlies van het gezichtsvermogen dat wordt veroorzaakt door een laesie
◦ geheugen verlies
◦ posturale dysfunctie: mensen vallen om
- VB; arteria verlebrobasilaris
◦ vaak fataal
◦ progressieve, occipitale hoofdpijn, hemi of quadriplegie (alle ledematen), bulbaire paralyse
(verlamming ten gevolge van aandoening der zenuwen) en coma
◦ locked in syndroom: alles begrijpen wat er om je heen gebeurd maar je kan niks doen
- Corpus collosum
◦ hersenbalk; vormt de hoofdverbinding tussen beide hersenhelften en zorgt ervoor dat
informatie ter beschikking komt aan allebei de hemisferen
- Tijdspad van herstel, consequenties voor prognose en behandeling
◦ automatisch geïnduceerd: spontanous biological recovery
◦ plasticiteit
- sprouting/synaptogenese: behavioural restitution; neural repair is noodzakelijk
- compensatie; motorisch leren
◦ reorganisatie corticale map
◦ eerste 2 maanden meeste herstel
◦ herstel acute fase:
- re-perdusie van ischemie gebieden
- ontstekingsfase en oedeem
- penumbra: ischemische hersenschaduw wat minder goed doorbloedt weefsel bevat
- diaschisis: schok toestand vd cellen rodom de kern van de laesie
- medische interventie om schade te beperken
◦ herstel eerste weken:
, - activatie binnen het aangedane systeem
- bewegingen niet aangedane zijde → normale activatie motorische gebieden
- bewegingen aangedane zijde → abnormale activatie motorische gebieden
◦ herstel na enkele maanden:
- gebruiken andere gebieden
- beweging van de vingers → activatie visuele schors
- blinde mensen gebruiken visuele cortex bij Braille lezen
- compensatie: bij onvoldoende mogelijkheden tot functioneel herstel van laesie
- na een achterstrenglaesie zal het lichaam toch leren om via andere sensorische
informatie een inschatting te maken over propriocepsis
- hemiplegisch gangbeeld
- Factoren die natuurlijk herstel beïnvloeden
◦ leeftijd
◦ symmetrie vd laesie
◦ ontstaanssnelheid
◦ grootte vd laesie
◦ geslacht
◦ lokalisatie vd laesie
◦ therapie
Neuropsychologische functiestoornissen
- Lateralisatie: bepaalde functies in het brein zitten aan de ene kant of andere kant
Linker hemisfeer Rechter hemisfeer
-Logisch -inituïtief
-Analystisch, detail -synthese, holistisch
-taal -ruimtelijk
-temporeel -positie in de ruimte
-rationeel -intonatie, mimiek
-planning -muziek
-routine -exploratief
- Wanneer iemand in linker hemisfeer een infarct heeft gehad heeft iemand vaak een visuele
aandacht stoornis. Een deel van je zicht valt weg en je bent je niet bewust van die kant.
Iemand vanaf de verkeerde plek benaderen kan voor schrik reacties zorgen.
- Afasie: is een taalstoornis die ontstaat door een hersenletsel in de linker hersenhelft. Is
veroorzaakt door niet-aangeboren hersenletsel
◦ Wernicke: receptieve afasie
- neologisme; bestaand woord in een nieuwe betekenis
- paraphasie; aandoening die ervoor zorgt dat iemand woorden in gedachten niet meer
goed kan rangschikken
- taal is onbegrijpelijk
- spraak vloeiend
Bv: jurk → herhalen want denkt duidelijk te zijn
- met plaatjes communiceren gaat best goed
◦ Broca: expressieve afasie
- acticulatie lastig
- praten lastig
- grammatica problemen
