Hoofdstuk 1: Cicero en zijn tijd
Cicero’s jeugd
Marcus Tullius Cicero (3 januari 106): geboren in Arpinum/Arpino.
Zijn familie kwam uit een geslacht van equites (ridders)
↓ [staat net onder nobiles, geen inspraak in politieke
functies]
broer Quintus, moeder Helvia en vader MTC. senior
> verhuisden naar Rome, daarna Griekenland
> broers kregen opleiding in retorica, rechtsgeleerdheid en filosofie
Cicero’s carrière
Cicero verwierf bekendheid in de advocatuur > was nodig voor zijn doel: consulaat
(ambt voor kleine groep uit nobiles)
Patriciërs en plebejers
Toplaag van Romeinse samenleving waren de nobiles/nobilitas
→ Bestaand uit rijke adellijke patriciërs & rijke plebejische families
> vanaf 5e eeuw v C.: patriciërs & plebejers trouwen
4e eeuw v C.: gelijke rechten in politiek
Nieuwe tweedeling: optimates versus populares
De senaat had 2e/1e eeuw v C. minder invloed: talentvolle politici kon senaat passeren.
vorming van groepen;
- optimates/boni
vinden dat de senaat hoogste macht moet hebben, volksvergadering allen ter
bevestiging.
- populares
revolutionaire plannen, direct naar volksvergadering, senaat buitenspel
toga candida : gedragen door romeinen die kandidaat waren voor politiek ambt
> 2 EEUW V C.: beroepsleger werd ingevoerd, pensioen was stukje grond
De Eerste Burgeroorlog: Marius (populares) en Sulla (optimates)
Strijd tussen populares en optimates : 82 v C. legde Sulla zichzelf als dictator op
> Sulla publiceerde proscripties (vogelvrij- /verbeurdverklaringen). [5000 doden]
> 1 juni 81 werden proscripties officieel gesloten
> 79 legde Sulla dictatuur neer, 70 volledige macht volksvergadering/volkstribunen hersteld.
De individuele strijd om de macht
Eerst was trouw aan je partij (opti vs popi) heel belangrijk, later ging het om vergroten van
individuele macht (politiek wespennest, samenzwering, etc.)
Cicero als consul
, Cicero bekleedde het consulaat van 63:
Hij versloeg een telg uit patricisch geslacht (Catilina) en werd daarmee een homo novus
[eerste man als eques in consl.]
> zijn tegenstanders waren Antonius Hybrida en Lucius Sergius Catilina
- senaat koos Antonius en Cicero als consuls.
> Catilina wilde graag de macht pakken: Cicero rolde deze samenzwering op
hij werd parens patriae genoemd (vader des vaderlands)
> 58 v C. werd Cicero verbannen
Cicero’s einde
Gaius Julius Caesar (100-44 v C.) werd in 48 dictator
> 15 maart 44 werd hij vermoord door Brutus en Cassius. De daders vluchtten
→ de macht kwam in handen van Marcus Antonius, een burgeroorlog
dreigde
(moordenaars vs wraak Antonius) → senaat onderhandelde, woordvoerder
was
Cicero
(Cicero vond dat Antonius te veel macht kreeg, hij waarschuwde senaat)
→ Octavianus [19] kwam vervolgens aan macht (geadopteerde zoon
Caesar)
Hij vormde samen met Antonius en Lepidus het Tweede Driemanschap
triumviraat
> ze maakte nieuwe proscripties
> 7 december 43 werd Cicero vermoord op zijn vlucht uit Formiae
- handen en hoofd afgehakt & opgehangen op rostra
(redenaarstribune op forum)
Hoofdstuk 2: De rechtspraak en het proces
tegen sextus roscius
1 DE STRAFRECHTSPRAAK
a. de strafrechtspraak tegenwoordig in Nederland
Politie arresteert, officier van justitie is openbare aanklager, rechtsbijstand door advocaat,
verdachte heeft laatste woord: vonnis (evt. - in hoger beroep gaan)
b. de strafrechtspraak in Rome in de tijd van Cicero
Midden 2e eeuw v. C. werden rechtbanken ingesteld : iedereen kon aanklacht indienen bij
preator (hoge magistraat, voorzitter rechtbank).
> bepaalde ook de rechters, iudices (eerst waren dit senatoren, na 70 v. C. pas equites).
Sextus Roscius werd voorjaar 80 v. C. aangeklaagd (quaestio inter sicarios)
gerechtshof voor moordzaken [door Sulla ingesteld]:
1. accusator (aanklager) begon met redevoering, beschrijving
2. reus (aangeklaagde) aan de beurt [hulp patroni (advocaten)]
3. Aanklager presenteert bewijzen
Cicero’s jeugd
Marcus Tullius Cicero (3 januari 106): geboren in Arpinum/Arpino.
Zijn familie kwam uit een geslacht van equites (ridders)
↓ [staat net onder nobiles, geen inspraak in politieke
functies]
broer Quintus, moeder Helvia en vader MTC. senior
> verhuisden naar Rome, daarna Griekenland
> broers kregen opleiding in retorica, rechtsgeleerdheid en filosofie
Cicero’s carrière
Cicero verwierf bekendheid in de advocatuur > was nodig voor zijn doel: consulaat
(ambt voor kleine groep uit nobiles)
Patriciërs en plebejers
Toplaag van Romeinse samenleving waren de nobiles/nobilitas
→ Bestaand uit rijke adellijke patriciërs & rijke plebejische families
> vanaf 5e eeuw v C.: patriciërs & plebejers trouwen
4e eeuw v C.: gelijke rechten in politiek
Nieuwe tweedeling: optimates versus populares
De senaat had 2e/1e eeuw v C. minder invloed: talentvolle politici kon senaat passeren.
vorming van groepen;
- optimates/boni
vinden dat de senaat hoogste macht moet hebben, volksvergadering allen ter
bevestiging.
- populares
revolutionaire plannen, direct naar volksvergadering, senaat buitenspel
toga candida : gedragen door romeinen die kandidaat waren voor politiek ambt
> 2 EEUW V C.: beroepsleger werd ingevoerd, pensioen was stukje grond
De Eerste Burgeroorlog: Marius (populares) en Sulla (optimates)
Strijd tussen populares en optimates : 82 v C. legde Sulla zichzelf als dictator op
> Sulla publiceerde proscripties (vogelvrij- /verbeurdverklaringen). [5000 doden]
> 1 juni 81 werden proscripties officieel gesloten
> 79 legde Sulla dictatuur neer, 70 volledige macht volksvergadering/volkstribunen hersteld.
De individuele strijd om de macht
Eerst was trouw aan je partij (opti vs popi) heel belangrijk, later ging het om vergroten van
individuele macht (politiek wespennest, samenzwering, etc.)
Cicero als consul
, Cicero bekleedde het consulaat van 63:
Hij versloeg een telg uit patricisch geslacht (Catilina) en werd daarmee een homo novus
[eerste man als eques in consl.]
> zijn tegenstanders waren Antonius Hybrida en Lucius Sergius Catilina
- senaat koos Antonius en Cicero als consuls.
> Catilina wilde graag de macht pakken: Cicero rolde deze samenzwering op
hij werd parens patriae genoemd (vader des vaderlands)
> 58 v C. werd Cicero verbannen
Cicero’s einde
Gaius Julius Caesar (100-44 v C.) werd in 48 dictator
> 15 maart 44 werd hij vermoord door Brutus en Cassius. De daders vluchtten
→ de macht kwam in handen van Marcus Antonius, een burgeroorlog
dreigde
(moordenaars vs wraak Antonius) → senaat onderhandelde, woordvoerder
was
Cicero
(Cicero vond dat Antonius te veel macht kreeg, hij waarschuwde senaat)
→ Octavianus [19] kwam vervolgens aan macht (geadopteerde zoon
Caesar)
Hij vormde samen met Antonius en Lepidus het Tweede Driemanschap
triumviraat
> ze maakte nieuwe proscripties
> 7 december 43 werd Cicero vermoord op zijn vlucht uit Formiae
- handen en hoofd afgehakt & opgehangen op rostra
(redenaarstribune op forum)
Hoofdstuk 2: De rechtspraak en het proces
tegen sextus roscius
1 DE STRAFRECHTSPRAAK
a. de strafrechtspraak tegenwoordig in Nederland
Politie arresteert, officier van justitie is openbare aanklager, rechtsbijstand door advocaat,
verdachte heeft laatste woord: vonnis (evt. - in hoger beroep gaan)
b. de strafrechtspraak in Rome in de tijd van Cicero
Midden 2e eeuw v. C. werden rechtbanken ingesteld : iedereen kon aanklacht indienen bij
preator (hoge magistraat, voorzitter rechtbank).
> bepaalde ook de rechters, iudices (eerst waren dit senatoren, na 70 v. C. pas equites).
Sextus Roscius werd voorjaar 80 v. C. aangeklaagd (quaestio inter sicarios)
gerechtshof voor moordzaken [door Sulla ingesteld]:
1. accusator (aanklager) begon met redevoering, beschrijving
2. reus (aangeklaagde) aan de beurt [hulp patroni (advocaten)]
3. Aanklager presenteert bewijzen
