stofwisseling les 1 samenvatting leerjaar 1

Stofwisseling les 1 samenvatting:
Al onze cellen bestaan uit 4 moleculen:
 Koolhydraten
 Vetten
 Eiwitten
 Nucleïnezuren
Al deze moleculen noemen we macromoleculen omdat ze heel
groot zijn. 3 van de macromoleculen zijn ook polymeren:
 Koolhydraten
 Eiwitten
 Nucleïnezuren
Dit komt omdat ze uit heel veel dezelfde bouwsteentjes zijn
opgebouwd. Vetten horen hier niet bij.
Polymeren: (poly = veel, meren = deeltjes) Een lang molecuul
dat bestaat uit een heleboel vergelijkbare of identieke
bouwstenen (monomeren).
Hoe worden al die bouwstenen achter elkaar gezet? Het is altijd
dezelfde reactie die plaatsvindt.
Om een monomeer vast te maken aan een korte polymeer
moeten we water afsplitsen. Het heet ook dehydratie. We
splitsen bij de korte polymeer een waterstof af en bij de
monomeer een waterstof en een zuurstof. Dit vormt samen een
watermolecuul. Het gevolg is dat deze monomeer aan het keten
van de polymeer vast komt te zitten. We kunnen polymeren
maken/synthetiseren door middel van een dehydratie reactie
(het afsplitsen van water).
Het omgekeerde kan ook = afbraak van polymeren (hydrolyse
reactie). Hierbij kun je water toevoegen om zo een monomeer
af te splitsen van een langere reeks polymeer in meer
monomeren die aan elkaar vastzitten.
 Om een polymeer te maken splitsen we water af.
 Om een polymeer af te breken voegen we water toe.
Als we het over koolhydraten hebben (VB van een polymeer)
hebben we het over suikers en polymeren van suikers.

, Simpelste koolhydraten die we kennen: monosachariden, de
simpele suikers. De monosachariden zijn de bouwstenen van de
polysachariden (de polymeren die bestaan uit een heleboel
monosachariden naast elkaar).
Kenmerken van monosachariden:
 Ze hebben carbonyl-groepen in hun koolstofskelet zitten.
Een carbonyl groep is een koolstof met eraan een dubbel
gebonden zuurstofatoom. Afhankelijk waar de carbonyl groep
zit geven we ons monosachariden een andere naam. Als de
carbonyl groep in het midden zit van het koolstofskelet of in
ieder geval niet aan het uiteinde noemen we het een ketose
(dus een bepaald soort monosacharide). Als het aan het
uiteinde zit (links of rechts) dan noemen we het een aldose.
Afhankelijk waar de carbonyl groep zit verandert de naam en de
classificatie van de monosacharide. We kunnen
monosachariden classificeren aan de hand van het aantal
koolstofatomen wat in hun skelet zit.
 Trioses: suikermoleculen waar 3 koolstofatomen in zitten.
 Pentoses: suikermoleculen waar 5 koolstofatomen in
zitten.
 Hexoses: suikermoleculen waar 6 koolstofatomen in
zitten. VB: glucose
Er bestaan geen monosachariden die minder dan 3
koolstofatomen in hun skelet hebben, dus altijd minimaal
trioses. De combinatie van de locatie van het carbonyl groep
en het aantal koolstofatomen in het skelet bepaalt de naam van
het monosacharide.
Monosachariden:
Trioses: 3 koolstofatomen
 Glyceroldehyde: carbonyl groep is aan het uiteinde.
 Dilhydroxyaceton: carbonyl groep is in het midden.
Pentoses: 5 koolstofatomen
 Ribose: carbonyl groep is aan het uiteinde.
 Ribulose: carbonyl groep is in het midden.