Orthopedagogiek.
Boek Van Sprang (2018).
Inhoud
Orthopedagogiek....................................................................................................................................1
Lesweek 1: Inleiding in de Orthopedagogiek......................................................................................2
Pedagogiek.....................................................................................................................................2
Orthopedagogiek............................................................................................................................4
Lesweek 2: Functioneringsbeperkingen.............................................................................................7
Cognitieve Functioneringsbeperkingen..........................................................................................7
Lesweek 3: Problematische opvoedingssituatie (POS)......................................................................12
Kindermishandeling......................................................................................................................13
Signalering....................................................................................................................................14
Lesweek 4: Het handelen van de sociaal agoog................................................................................16
Systeemtheoretische benadering.................................................................................................16
Structuurgerichte systeembenadering.........................................................................................16
Communicatiegerichte systeembenadering.................................................................................17
,Lesweek 1: Inleiding in de Orthopedagogiek.
H. 1, 2 en 3 (blz. 15 t/m 63) uit Van Sprang (2018).
Pedagogiek.
- Opvoedkunde. Richt zich op het handelen/ vaardigheden van de opvoeder.
- Opvoedingsleer. Richt zich op het vergaren van kennis over opvoeden.
- Opvoedingswetenschap. Handelingswetenschap: theorieën en methoden.
Opvoeding.
“Opvoeding is álle omgang tussen ouder en kind waarbij de ouder gericht een relatie met het kind
aangaat. In deze omgang biedt de ouder het liefde, geborgenheid, veiligheid, intimiteit, aandacht,
grenzen, instructie, ondersteuning en controle. Hierdoor zal het kind tot zelfontplooiing komen, over
het nodige zelfvertrouwen, de nodige zelfstandigheid en zelfredzaamheid beschikken om richting te
geven aan zijn verdere leven”.
Opvoedingsopgave.
Iedere opvoeder (ouder) staat voor een opvoedingsopgave. Dit zijn alle gedragingen van de opvoeder
die het mogelijk maken het kind optimaal te laten ontwikkelen.
Hier zijn zowel een veilige en uitnodigende leefomgeving als liefde , hulp en ondersteuning (etc.) van
de opvoeder voor nodig.
De wijze waarop de opvoeder dat doet is belangrijk: opvoedingsstijl.
1. Autoritaire opvoedingsstijl.
2. Democratische opvoedingsstijl.
3. Laissez-faire opvoedingsstijl.
4. Permissieve opvoedingsstijl.
1. Autoritaire stijl.
‘Ik bepaal, jij volgt’. Vaak vanuit (over)bezorgdheid.
Kenmerken: Controle – responsiviteit.
Wensen van de ouder zijn belangrijker dan wensen kind: Parent centered (mijn wil = wet).
Veel regels en dus ook straf.
Voordelen: Duidelijke verwachtingen, regels en grenzen. Het kind weet hoe het zich hoort te
gedragen.
Nadelen:
- Sociaal; kind lijkt minder competent in contact met leeftijdsgenootjes. Weinig sociale
initiatieven, minder spontaan.
- Moeite met zelfontplooiing en zelf beslissingen nemen.
- Externe morele oriëntatie.
- Kan een negatief zelfbeeld, weinig zelfvertrouwen en afhankelijkheid ontwikkelen.
- De motivatie om te presteren is relatief laag bij het kind.
- Veel strijd.
- Gedragsproblemen/ agressief gedrag of crimineel gedrag.
, 2. Autoritatieve of democratische stijl.
Kenmerken:
Er is een hoge mate responsiviteit; sluit aan bij ontwikkelingsfasen van het kind.
Uitleg en aanwijzing geven bij een opdracht.
Het kind staat centraal, child centered.
‘Warm’ en liefdevol. Emotionele ondersteuning en veiligheid is belangrijk.
Voordelen:
- Stimulatie van zelfvertrouwen, de zelfredzaamheid en zelfstandigheid.
- Wederzijdse openheid.
- Het kind leert goed omgaan met leeftijdsgenoten en is weerbaarder tegen negatieve
invloeden.
- Goed in onderhandelen, samen tot een doel of uitkomst komen.
Nadelen:
- Deze aanpak kost veel tijd en energie.
- Het kind kan te mondig worden.
- Blijven praten in plaats van grenzen stellen.
3. Permissieve of toegeeflijke stijl.
Toegeven aan de vragen van je kind. Vaak vanuit onvermogen om vat te krijgen op het kind, of
bewust antiautoritair.
Kenmerken: Responsief maar toch weinig eisend (undemanding). Een hoge tolerantie.
Weinig eisen en regels: weinig tot geen straffen. Het kind wordt aan zijn lot overgelaten.
Voordelen: Gelijkwaardigheid tussen de ouder en het kind. Er komen bijna of helemaal conflicten
voor.
Nadelen:
- Kind leert geen grenzen kennen.
- Weinig feedback.
- Wordt gestimuleerd tot het vertonen van rijp gedrag en zich onafhankelijk op te stellen.
- Gemakzuchtig en egocentrisch, omgang met emoties.
- Weinig gestructureerde identiteit.
4. Verwaarlozende stijl/ Laissez-faire opvoedingsstijl.
Kenmerken:
Weinig responsiviteit en demandingness (veeleisend).
Geen emotionele betrokkenheid, geborgenheid en liefde.
Basisdimensies ontbreken (controle, ondersteuning, instructies en grenzen).
Er bestaat geen opvoedrelatie tussen ouder en het kind.
Voordelen:
- De ouder heeft alle tijd voor zichzelf en zijn/ haar werk.
- Het kind hoeft geen verantwoording af te leggen aan de ouder.
Nadelen:
- Het kind leert niets van de ouder.
- Voelt zich in de steek gelaten, eenzaam en niet geliefd.
- Slachtofferrol (ook vaak van fysieke of psychische mishandeling).
- Verhoogde kans op het ontwikkelen van gedragsproblemen, in criminaliteit terecht komen
en de schoolprestaties zijn vaak laag.
- Geen zelfvertrouwen, onzelfstandig.
Boek Van Sprang (2018).
Inhoud
Orthopedagogiek....................................................................................................................................1
Lesweek 1: Inleiding in de Orthopedagogiek......................................................................................2
Pedagogiek.....................................................................................................................................2
Orthopedagogiek............................................................................................................................4
Lesweek 2: Functioneringsbeperkingen.............................................................................................7
Cognitieve Functioneringsbeperkingen..........................................................................................7
Lesweek 3: Problematische opvoedingssituatie (POS)......................................................................12
Kindermishandeling......................................................................................................................13
Signalering....................................................................................................................................14
Lesweek 4: Het handelen van de sociaal agoog................................................................................16
Systeemtheoretische benadering.................................................................................................16
Structuurgerichte systeembenadering.........................................................................................16
Communicatiegerichte systeembenadering.................................................................................17
,Lesweek 1: Inleiding in de Orthopedagogiek.
H. 1, 2 en 3 (blz. 15 t/m 63) uit Van Sprang (2018).
Pedagogiek.
- Opvoedkunde. Richt zich op het handelen/ vaardigheden van de opvoeder.
- Opvoedingsleer. Richt zich op het vergaren van kennis over opvoeden.
- Opvoedingswetenschap. Handelingswetenschap: theorieën en methoden.
Opvoeding.
“Opvoeding is álle omgang tussen ouder en kind waarbij de ouder gericht een relatie met het kind
aangaat. In deze omgang biedt de ouder het liefde, geborgenheid, veiligheid, intimiteit, aandacht,
grenzen, instructie, ondersteuning en controle. Hierdoor zal het kind tot zelfontplooiing komen, over
het nodige zelfvertrouwen, de nodige zelfstandigheid en zelfredzaamheid beschikken om richting te
geven aan zijn verdere leven”.
Opvoedingsopgave.
Iedere opvoeder (ouder) staat voor een opvoedingsopgave. Dit zijn alle gedragingen van de opvoeder
die het mogelijk maken het kind optimaal te laten ontwikkelen.
Hier zijn zowel een veilige en uitnodigende leefomgeving als liefde , hulp en ondersteuning (etc.) van
de opvoeder voor nodig.
De wijze waarop de opvoeder dat doet is belangrijk: opvoedingsstijl.
1. Autoritaire opvoedingsstijl.
2. Democratische opvoedingsstijl.
3. Laissez-faire opvoedingsstijl.
4. Permissieve opvoedingsstijl.
1. Autoritaire stijl.
‘Ik bepaal, jij volgt’. Vaak vanuit (over)bezorgdheid.
Kenmerken: Controle – responsiviteit.
Wensen van de ouder zijn belangrijker dan wensen kind: Parent centered (mijn wil = wet).
Veel regels en dus ook straf.
Voordelen: Duidelijke verwachtingen, regels en grenzen. Het kind weet hoe het zich hoort te
gedragen.
Nadelen:
- Sociaal; kind lijkt minder competent in contact met leeftijdsgenootjes. Weinig sociale
initiatieven, minder spontaan.
- Moeite met zelfontplooiing en zelf beslissingen nemen.
- Externe morele oriëntatie.
- Kan een negatief zelfbeeld, weinig zelfvertrouwen en afhankelijkheid ontwikkelen.
- De motivatie om te presteren is relatief laag bij het kind.
- Veel strijd.
- Gedragsproblemen/ agressief gedrag of crimineel gedrag.
, 2. Autoritatieve of democratische stijl.
Kenmerken:
Er is een hoge mate responsiviteit; sluit aan bij ontwikkelingsfasen van het kind.
Uitleg en aanwijzing geven bij een opdracht.
Het kind staat centraal, child centered.
‘Warm’ en liefdevol. Emotionele ondersteuning en veiligheid is belangrijk.
Voordelen:
- Stimulatie van zelfvertrouwen, de zelfredzaamheid en zelfstandigheid.
- Wederzijdse openheid.
- Het kind leert goed omgaan met leeftijdsgenoten en is weerbaarder tegen negatieve
invloeden.
- Goed in onderhandelen, samen tot een doel of uitkomst komen.
Nadelen:
- Deze aanpak kost veel tijd en energie.
- Het kind kan te mondig worden.
- Blijven praten in plaats van grenzen stellen.
3. Permissieve of toegeeflijke stijl.
Toegeven aan de vragen van je kind. Vaak vanuit onvermogen om vat te krijgen op het kind, of
bewust antiautoritair.
Kenmerken: Responsief maar toch weinig eisend (undemanding). Een hoge tolerantie.
Weinig eisen en regels: weinig tot geen straffen. Het kind wordt aan zijn lot overgelaten.
Voordelen: Gelijkwaardigheid tussen de ouder en het kind. Er komen bijna of helemaal conflicten
voor.
Nadelen:
- Kind leert geen grenzen kennen.
- Weinig feedback.
- Wordt gestimuleerd tot het vertonen van rijp gedrag en zich onafhankelijk op te stellen.
- Gemakzuchtig en egocentrisch, omgang met emoties.
- Weinig gestructureerde identiteit.
4. Verwaarlozende stijl/ Laissez-faire opvoedingsstijl.
Kenmerken:
Weinig responsiviteit en demandingness (veeleisend).
Geen emotionele betrokkenheid, geborgenheid en liefde.
Basisdimensies ontbreken (controle, ondersteuning, instructies en grenzen).
Er bestaat geen opvoedrelatie tussen ouder en het kind.
Voordelen:
- De ouder heeft alle tijd voor zichzelf en zijn/ haar werk.
- Het kind hoeft geen verantwoording af te leggen aan de ouder.
Nadelen:
- Het kind leert niets van de ouder.
- Voelt zich in de steek gelaten, eenzaam en niet geliefd.
- Slachtofferrol (ook vaak van fysieke of psychische mishandeling).
- Verhoogde kans op het ontwikkelen van gedragsproblemen, in criminaliteit terecht komen
en de schoolprestaties zijn vaak laag.
- Geen zelfvertrouwen, onzelfstandig.
