Implementatieplan handhygiëne
Naam [Studentnummer] Inzendopdracht 291W4
Klas
HBO-V verkort deeltijd, LOI
September 2020
0
,Inhoudsopgave
1 Hoofdstuk 1 2
1.1 Aanleiding 2
1.2 Analyse van de context 3
1.3 Huidige situatie 3
1.4 Gewenste situatie 3
1.5 Factoren die de toepassing van handhygiëne negatief beïnvloeden 5
1.6 Factoren die de toepassing van handhygiëne positief beïnvloeden 6
1.7 Checklist voor vernieuwing 6
2 Hoofdstuk 2 8
2.1 Hoe gaat verandering plaatsvinden? 8
2.2 Planning, begroting en evaluatie 11
2.3 Borging 15
Literatuurlijst 16
Hoofdstuk 1
1
, 1.1 Aanleiding
Dagelijks overlijden wereldwijd duizenden mensen aan zorg gerelateerde infecties. Zorg gerelateerde
infecties zijn infecties die voorkomen in ziekenhuizen, verpleeghuizen en kinderdagverblijven.
Handen zijn namelijk het vervoersmiddel voor ziekteverwekkende bacteriën, virussen, gisten en
eencellige organisme. 95% van de kruisbesmetting wordt overgedragen door handen van
gezondheidsmedewerkers (ZonMw, z.d.). Door de explosieve aard van antimicrobiële resistentie voor
de gezondheid van de wereldbevolking, is het duidelijk dat er geen tijd is om te wachten op de
versterking van infectiepreventie in gezondheidsinstellingen. Deze staat immers centraal bij het
minimaliseren van de incidentie en overdracht van ziekten. Om het onopgeloste en steeds
mondialere probleem van multiresistente ziekteverwekkers aan te pakken, is handhygiëne in
verpleeghuizen een belangrijk onderwerp voor onderzoek (Hammerschmidt & Manser, 2019, p. 547).
Zorginfecties krijgen steeds meer aandacht van patiënten, verzekeraars, overheden en regelgevende
instanties. Dit is niet alleen vanwege de omvang van het probleem in termen van de bijbehorende
morbiditeit, mortaliteit en behandelingskosten, maar ook vanwege het groeiende besef dat de
meeste van deze problemen te voorkomen zijn. Er is onomstreden bewijs dat strikte naleving van
handhygiëne het risico op kruisoverdracht van infecties verkleint (Mathur, 2011, p. 611). In de
literatuur wordt omschreven dat de deskundigheid van zorgverleners bij handhygiëne veelal
tekortschiet. Knelpunten die worden omschreven zijn gebrek aan kennis en vaardigheden daarnaast
wordt genoemd onvoldoende bewustzijn en gemakzucht. Handhygiëne is het efficiëntste en
goedkoopste maatregel maar het minst gerespecteerd (Huis, Lescure, Versteeg, de Groot, &
Hulscher, 2017).
De hygiënerichtlijn van het RIVM voor verpleeghuizen, woonzorgcentra en kleinschalig wonen is voor
het laatst herzien in 2017. De richtlijn is afgestemd met de Werkgroep Infectiepreventie (WIP). Deze
werkgroep werd in 2017 opgeheven en er wordt binnen het RIVM druk gewerkt aan een nieuwe
structuur. Tot er een nieuwe structuur is ter vervanging van de Werkgroep Infectiepreventie, zal het
RIVM deze helpdeskfunctie invullen. Voor de infrastructuur van deze helpdeskfunctie (o.a.
telefonische helpdesk, registratiesysteem) maken ze gebruik van reeds bestaande structuren van
de Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding. Voor de beantwoording van complexe vragen
huurt de RIVM specifieke expertise in (“Werkgroep Infectie Preventie (WIP) | RIVM”, 2019).
Verpleeghuis Wittenborgh is een modern verpleeghuis. Elke bewoner heeft een eigen woon-
slaapkamer met sanitair. Op elke unit wonen acht bewoners met dementie samen. Ze delen een
woonkamer met keuken. Op elke unit werkt een vast team, soms aangevuld met tijdelijke krachten
en vrijwilligers. In totaal zijn er vijf units. Alle units vallen onder één leidinggevende. Daarnaast zijn
een specialist ouderengeneeskunde (in deeltijd) en een verpleegkundig specialist verantwoordelijk
voor de medische zorg. De verpleegkundig specialist is samen met twee kwaliteitsverpleegkundigen
verantwoordelijk voor de verpleegkundige zorg. Beide kwaliteitsverpleegkundigen hebben de hbo-
verpleegkunde afgerond. Daarnaast worden andere disciplines van buiten ingezet, onder andere de
fysiotherapie, diëtetiek en logopedie. Het verpleeghuis is een zelfstandig huis, 10 jaar geleden
opgezet door een verpleegkundige die nog altijd directeur is.
In het afgelopen jaar hebben meerdere infecties de ronde gedaan in het huis. Ook de afgelopen
maand was er weer een uitbraak van het Noro-virus. Opnieuw is gebleken dat een groot deel van het
personeel de maatregelen rondom handhygiëne niet goed toepast. De meeste verzorgenden geven
aan de maatregelen lastig te vinden; het blijkt dat kennis ontbreekt. Ook valt het op dat andere
disciplines de maatregelen vaak aan hun laars lappen. Ze zeggen er geen tijd voor te hebben en de
noodzaak niet in te zien. Uit observaties blijkt bij iedereen dat ze niet op de juiste wijze en niet op het
juiste moment handhygiëne toepassen. De kwaliteitsverpleegkundigen krijgen de opdracht ervoor te
zorgen dat alle werknemers en disciplines van buitenaf de maatregelen rondom handhygiëne op de
juiste manier toepassen.
2
Naam [Studentnummer] Inzendopdracht 291W4
Klas
HBO-V verkort deeltijd, LOI
September 2020
0
,Inhoudsopgave
1 Hoofdstuk 1 2
1.1 Aanleiding 2
1.2 Analyse van de context 3
1.3 Huidige situatie 3
1.4 Gewenste situatie 3
1.5 Factoren die de toepassing van handhygiëne negatief beïnvloeden 5
1.6 Factoren die de toepassing van handhygiëne positief beïnvloeden 6
1.7 Checklist voor vernieuwing 6
2 Hoofdstuk 2 8
2.1 Hoe gaat verandering plaatsvinden? 8
2.2 Planning, begroting en evaluatie 11
2.3 Borging 15
Literatuurlijst 16
Hoofdstuk 1
1
, 1.1 Aanleiding
Dagelijks overlijden wereldwijd duizenden mensen aan zorg gerelateerde infecties. Zorg gerelateerde
infecties zijn infecties die voorkomen in ziekenhuizen, verpleeghuizen en kinderdagverblijven.
Handen zijn namelijk het vervoersmiddel voor ziekteverwekkende bacteriën, virussen, gisten en
eencellige organisme. 95% van de kruisbesmetting wordt overgedragen door handen van
gezondheidsmedewerkers (ZonMw, z.d.). Door de explosieve aard van antimicrobiële resistentie voor
de gezondheid van de wereldbevolking, is het duidelijk dat er geen tijd is om te wachten op de
versterking van infectiepreventie in gezondheidsinstellingen. Deze staat immers centraal bij het
minimaliseren van de incidentie en overdracht van ziekten. Om het onopgeloste en steeds
mondialere probleem van multiresistente ziekteverwekkers aan te pakken, is handhygiëne in
verpleeghuizen een belangrijk onderwerp voor onderzoek (Hammerschmidt & Manser, 2019, p. 547).
Zorginfecties krijgen steeds meer aandacht van patiënten, verzekeraars, overheden en regelgevende
instanties. Dit is niet alleen vanwege de omvang van het probleem in termen van de bijbehorende
morbiditeit, mortaliteit en behandelingskosten, maar ook vanwege het groeiende besef dat de
meeste van deze problemen te voorkomen zijn. Er is onomstreden bewijs dat strikte naleving van
handhygiëne het risico op kruisoverdracht van infecties verkleint (Mathur, 2011, p. 611). In de
literatuur wordt omschreven dat de deskundigheid van zorgverleners bij handhygiëne veelal
tekortschiet. Knelpunten die worden omschreven zijn gebrek aan kennis en vaardigheden daarnaast
wordt genoemd onvoldoende bewustzijn en gemakzucht. Handhygiëne is het efficiëntste en
goedkoopste maatregel maar het minst gerespecteerd (Huis, Lescure, Versteeg, de Groot, &
Hulscher, 2017).
De hygiënerichtlijn van het RIVM voor verpleeghuizen, woonzorgcentra en kleinschalig wonen is voor
het laatst herzien in 2017. De richtlijn is afgestemd met de Werkgroep Infectiepreventie (WIP). Deze
werkgroep werd in 2017 opgeheven en er wordt binnen het RIVM druk gewerkt aan een nieuwe
structuur. Tot er een nieuwe structuur is ter vervanging van de Werkgroep Infectiepreventie, zal het
RIVM deze helpdeskfunctie invullen. Voor de infrastructuur van deze helpdeskfunctie (o.a.
telefonische helpdesk, registratiesysteem) maken ze gebruik van reeds bestaande structuren van
de Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding. Voor de beantwoording van complexe vragen
huurt de RIVM specifieke expertise in (“Werkgroep Infectie Preventie (WIP) | RIVM”, 2019).
Verpleeghuis Wittenborgh is een modern verpleeghuis. Elke bewoner heeft een eigen woon-
slaapkamer met sanitair. Op elke unit wonen acht bewoners met dementie samen. Ze delen een
woonkamer met keuken. Op elke unit werkt een vast team, soms aangevuld met tijdelijke krachten
en vrijwilligers. In totaal zijn er vijf units. Alle units vallen onder één leidinggevende. Daarnaast zijn
een specialist ouderengeneeskunde (in deeltijd) en een verpleegkundig specialist verantwoordelijk
voor de medische zorg. De verpleegkundig specialist is samen met twee kwaliteitsverpleegkundigen
verantwoordelijk voor de verpleegkundige zorg. Beide kwaliteitsverpleegkundigen hebben de hbo-
verpleegkunde afgerond. Daarnaast worden andere disciplines van buiten ingezet, onder andere de
fysiotherapie, diëtetiek en logopedie. Het verpleeghuis is een zelfstandig huis, 10 jaar geleden
opgezet door een verpleegkundige die nog altijd directeur is.
In het afgelopen jaar hebben meerdere infecties de ronde gedaan in het huis. Ook de afgelopen
maand was er weer een uitbraak van het Noro-virus. Opnieuw is gebleken dat een groot deel van het
personeel de maatregelen rondom handhygiëne niet goed toepast. De meeste verzorgenden geven
aan de maatregelen lastig te vinden; het blijkt dat kennis ontbreekt. Ook valt het op dat andere
disciplines de maatregelen vaak aan hun laars lappen. Ze zeggen er geen tijd voor te hebben en de
noodzaak niet in te zien. Uit observaties blijkt bij iedereen dat ze niet op de juiste wijze en niet op het
juiste moment handhygiëne toepassen. De kwaliteitsverpleegkundigen krijgen de opdracht ervoor te
zorgen dat alle werknemers en disciplines van buitenaf de maatregelen rondom handhygiëne op de
juiste manier toepassen.
2
