Universiteit van Amsterdam Studiejaar 2021-2022
Politieke grondrechten
Week 6 – vrijheid van betoging en vergadering
Artikel 11 EVRM
Betogingen onder artikel 11 EVRM: specifieke vorm van communicatie waarbij door een groep (meer dan
twee) personen een boodschap wordt uitgedragen ( publiek).
Het EHRM acht de vrijheid van betoging zo belangrijk dat ook een minimale sanctie wegens deelname aan
een betoging disproportioneel kan zijn. Het enkele feit dat een betoging overlast veroorzaakt is
onvoldoende reden om beperkingen op te leggen.
Wanneer de demonstratie enige tijd is toegestaan, zullen maatregelen minder snel disproportioneel zijn,
omdat de demonstranten hun standpunt duidelijk hebben kunnen maken.
De beperking in de vorm van een ‘prior authorisation’ stelsel is niet in strijd. Dit geeft autoriteiten de
mogelijkheid om zo nodig politie-inzet te organiseren. Het afbreken van een demonstratie omdat deze
niet tijdig is aangemeld is niet aanvaardbaar, wanneer de omstandigheden het niet toe lieten om het
tijdig aan te melden en er ook geen sprake is van geweld of ordeverstoring. Maatregelen ten aanzien van
vooraf gemelde demonstraties moeten nog steeds aan het vereiste van proportionaliteit voldoen.
Wordt een betoging niet op de gewenste plaats toegestaan, dan is het van belang of aan betogers een
aanvaardbaar alternatief wordt geboden.
Uit artikel 11 EVRM kan ook een positieve verplichting worden opgemaakt voor de staten. De staten
dienen het vreedzame verloop van betogingen te verzekeren. Zo zal de staat in beginsel moeten optreden
wanneer tegendemonstranten een betoging of manifestatie trachten te verhinderen. Zie ook het
Kudrevicius arrest.
Een blokkade kan wel vallen onder de vrijheid van betoging, maar niet als er gewelddadige bedoelingen
zijn.
Artikel 9 GW en WOM
Betoging onder artikel 9 GW drie elementen: gemeenschappelijkheid/collectiviteit, de openbaarheid en
meningsuiting. Het gaat bij de WOM alleen om grote betogingen. De GW (art. 7, lid 3) regelt het overige,
dus ook de kleinere betogingen.
Een blokkade kan wel vallen onder de vrijheid van betoging, maar niet als het gebruikt wordt als
dwangmiddel.1 Het moet in voldoende mate kenmerken van een betoging bezitten.
Kampementen waarmee een bepaalde visie wordt uitgedragen valt onder artikel 9 GW en de WOM. Dit
ligt anders wanneer het kampement in stand gehouden wordt als verblijfsplaats.
Wanneer niet (primair) sprake is van gemeenschappelijke meningsuiting bij de bijeenkomst, is de WOM
niet van toepassing. Denk hierbij aan bijvoorbeeld carnavalsoptochten, bloemencorso’s,
theatervoorstellingen in de openlucht en de intocht van sinterklaas.
Uit het eerste lid van artikel 9 GW blijkt dat niet gedelegeerd mag worden.
Lid 2 daarentegen mag wel gedelegeerd worden WOM delegeert de bevoegdheden aan de
burgermeester. Die mag alleen optreden ten aanzien van de genoemde doelen (ook wel doelcriteria
genoemd) in artikel 2 WOM.
Preventieve maatregelen
De gemeenteraad kan preventief een kennisgevingsstelsel vastleggen. De burgermeester heeft de
bevoegdheid om een betoging preventief te verbieden. Dit verbod mag niet op de inhoud betrekking
1
Arrest geen 4 mei voor mij par. 8.
1
Politieke grondrechten
Week 6 – vrijheid van betoging en vergadering
Artikel 11 EVRM
Betogingen onder artikel 11 EVRM: specifieke vorm van communicatie waarbij door een groep (meer dan
twee) personen een boodschap wordt uitgedragen ( publiek).
Het EHRM acht de vrijheid van betoging zo belangrijk dat ook een minimale sanctie wegens deelname aan
een betoging disproportioneel kan zijn. Het enkele feit dat een betoging overlast veroorzaakt is
onvoldoende reden om beperkingen op te leggen.
Wanneer de demonstratie enige tijd is toegestaan, zullen maatregelen minder snel disproportioneel zijn,
omdat de demonstranten hun standpunt duidelijk hebben kunnen maken.
De beperking in de vorm van een ‘prior authorisation’ stelsel is niet in strijd. Dit geeft autoriteiten de
mogelijkheid om zo nodig politie-inzet te organiseren. Het afbreken van een demonstratie omdat deze
niet tijdig is aangemeld is niet aanvaardbaar, wanneer de omstandigheden het niet toe lieten om het
tijdig aan te melden en er ook geen sprake is van geweld of ordeverstoring. Maatregelen ten aanzien van
vooraf gemelde demonstraties moeten nog steeds aan het vereiste van proportionaliteit voldoen.
Wordt een betoging niet op de gewenste plaats toegestaan, dan is het van belang of aan betogers een
aanvaardbaar alternatief wordt geboden.
Uit artikel 11 EVRM kan ook een positieve verplichting worden opgemaakt voor de staten. De staten
dienen het vreedzame verloop van betogingen te verzekeren. Zo zal de staat in beginsel moeten optreden
wanneer tegendemonstranten een betoging of manifestatie trachten te verhinderen. Zie ook het
Kudrevicius arrest.
Een blokkade kan wel vallen onder de vrijheid van betoging, maar niet als er gewelddadige bedoelingen
zijn.
Artikel 9 GW en WOM
Betoging onder artikel 9 GW drie elementen: gemeenschappelijkheid/collectiviteit, de openbaarheid en
meningsuiting. Het gaat bij de WOM alleen om grote betogingen. De GW (art. 7, lid 3) regelt het overige,
dus ook de kleinere betogingen.
Een blokkade kan wel vallen onder de vrijheid van betoging, maar niet als het gebruikt wordt als
dwangmiddel.1 Het moet in voldoende mate kenmerken van een betoging bezitten.
Kampementen waarmee een bepaalde visie wordt uitgedragen valt onder artikel 9 GW en de WOM. Dit
ligt anders wanneer het kampement in stand gehouden wordt als verblijfsplaats.
Wanneer niet (primair) sprake is van gemeenschappelijke meningsuiting bij de bijeenkomst, is de WOM
niet van toepassing. Denk hierbij aan bijvoorbeeld carnavalsoptochten, bloemencorso’s,
theatervoorstellingen in de openlucht en de intocht van sinterklaas.
Uit het eerste lid van artikel 9 GW blijkt dat niet gedelegeerd mag worden.
Lid 2 daarentegen mag wel gedelegeerd worden WOM delegeert de bevoegdheden aan de
burgermeester. Die mag alleen optreden ten aanzien van de genoemde doelen (ook wel doelcriteria
genoemd) in artikel 2 WOM.
Preventieve maatregelen
De gemeenteraad kan preventief een kennisgevingsstelsel vastleggen. De burgermeester heeft de
bevoegdheid om een betoging preventief te verbieden. Dit verbod mag niet op de inhoud betrekking
1
Arrest geen 4 mei voor mij par. 8.
1
