Kopiereg © Skool Notas 0
, Inhoudsopgawe
Module 01 : Kaarte en aardbolle .................................................................................................. 2
Eenheid 01 : Kaarte en atlasse ................................................................................................... 2
Eenheid 02 : Die aardbol ............................................................................................................. 4
Eenheid 03 : Satellietbeelde ........................................................................................................ 7
Module 02 : Die Industriële Revolusie in Brittanje en Suid-Afrika vanaf 1860 .......................... 8
Eenheid 01 : Veranderinge in Brittanje gedurende die Industriële Revolusie ............................... 8
Eenheid 02 : Suidelike Afrika teen 1860 .................................................................................... 12
Eenheid 03 : Ontginning van diamante in Kimberley vanaf 1867 ............................................... 14
Module 03 : Klimaatstreke .......................................................................................................... 15
Eenheid 01 : Faktore wat temperatuur en reënval beïnvloed ..................................................... 15
Eenheid 02 : Die klimaat van Suid-Afrika .................................................................................. 17
Eenheid 03 : Klimaat oor die wêreld heen ................................................................................. 19
Module 04 : Die Minerale Revolusie in Suid-Afrika ................................................................... 21
Eenheid 01 : Brittanje, diamantontginning en toenemende arbeidsbeheer en
grondekspansionisme ............................................................................................................... 21
Eenheid 02 : Goudmynontginning op groot dieptes aan die Witwatersrand vanaf 1886 ............ 23
Module 05 : Nedersetting ........................................................................................................... 28
Eenheid 01 : Nedersetting en grondgebruik .............................................................................. 28
Eenheid 02 : Grondgebruik op lugfoto’s en grootskaalkaarte .................................................... 30
Eenheid 03 : Navorsing van ’n nedersetting (projek) ................................................................. 31
Eenheid 04 : Verstedeliking....................................................................................................... 33
Module 06 : Die stormloop vir Afrika ......................................................................................... 35
Eenheid 01 : Europese kolonisasie van Afrika in die laat 19de eeu ............................................ 35
Eenheid 02 : Die Ashanti-koninkryk........................................................................................... 38
Module 07 : Vervoer en handel .................................................................................................. 40
Eenheid 01 : Handel en vervoer oor die wêreld heen ................................................................ 40
Eenheid 02 : Handel en vervoer in Suid-Afrika .......................................................................... 41
Eenheid 03 : Mense en vervoer in stedelike gebiede ................................................................ 42
Module 08 : Eerste Wêreldoorlog (1914-1918) .......................................................................... 45
Eenheid 01 : Redes waarom die Eerste Wêreldoorlog uitgebreek het ....................................... 45
Eenheid 02 : Aspekte van die ervarings tydens die Eerste Wêreldoorlog .................................. 47
Eenheid 03 : Vroue in Brittanje tydens die Eerste Wêreldoorlog................................................ 49
Eenheid 04 : Die nederlaag van Duitsland en die Verdrag van Versailles ................................. 50
Kopiereg © Skool Notas 1
, Module 01 : Kaarte en aardbolle
EENHEID 01 : KAARTE EN ATLASSE
Woordelys
Term Definisie
Bepaal Om uit te vind wat iemand of iets se presiese posisie is.
Breedtelyne Lyne wat rondom die aardbol loop, van oos na wes.
Ewenaar Die langste breedtelyn reg om die middel van die aardbol (0º).
Parallel Wanneer lyne oral ewe ver van mekaar af is.
Lyne wat oor die aardbol loop en die Noordpool met die Suidpool
Lengtelyne
verbind.
Greenwichmeridiaan Die 0º-lengtelyn wat deur Greenwich loop.
Grade (º) en rigting (N, S, W, O) wat ons gebruik om die presiese ligging
Koördinate
of posisie van iets op ’n kaart te bepaal.
Minute Een 60ste van ’n graad.
Skaal Die relatiewe grootte of omvang van iets.
Nuuskierig As mens heeltyd meer en meer oor dinge wil weet.
Houerskip ’n Skip wat groot kratte vol goedere van een land na ’n ander neem.
Lengte- en breedtelyne
• Sosiale Wetenskappe gebruik breedte- en lengtelyne op 'n kaart.
• Breedtelyne loop reg rondom die aardbol en word in grade genommer.
• Lengtelyne verbind die Noord- en Suidpool, die primêre meridiaan is die Greenwichmeridiaan.
• Koördinate van 'n plek word deur breedte- en lengtegraad bepaal.
• Breedte- en lengtelyne vorm 'n ruit op die wêreldkaart.
Grade en minute
• Akkurater skatting van breedte- en lengteligging deur minute te gebruik.
• Elke graad bestaan uit 60 minute.
• Op die Limpopo-kaart is die verdeelinge van breedte- en lengtegrade sigtbaar.
• Polokwane se koördinate: 23° 54'S breedteligging, 29° 27'O lengteligging.
• Skatting van 54' en 27' vir minute as gevolg van naaste 10' posisies.
Gebruik die indeks om plekke op ’n kaart te kry
• Die atlas se indeks is aan die einde van die boek en bied inligting oor plekke op die kaarte.
Soorte skale in ’n atlas (wêreld-, streeks- of plaaslike atlas)
• Kleinskaalkaarte gee min inligting oor groot gebiede.
• Grootskaalkaarte bevat baie inligting oor klein gebiede.
• Skaal op kaarte word aangedui as woordskaal, lynskaal of verhoudingskaal.
Voorbeeld
• Verduideliking van die lynskaal 1:3 000 000 vir die woordskaal.
• Verhouding van 1 cm op die kaart tot 30 km in die werklikheid.
• Inligting oor die metrieke skaal en hoe dit gebruik word.
• Verduideliking van die omskakeling van cm na m en km.
• Voorbeeld van die omskakeling: 100 000 cm = 1 km.
Kopiereg © Skool Notas 2
, Inhoudsopgawe
Module 01 : Kaarte en aardbolle .................................................................................................. 2
Eenheid 01 : Kaarte en atlasse ................................................................................................... 2
Eenheid 02 : Die aardbol ............................................................................................................. 4
Eenheid 03 : Satellietbeelde ........................................................................................................ 7
Module 02 : Die Industriële Revolusie in Brittanje en Suid-Afrika vanaf 1860 .......................... 8
Eenheid 01 : Veranderinge in Brittanje gedurende die Industriële Revolusie ............................... 8
Eenheid 02 : Suidelike Afrika teen 1860 .................................................................................... 12
Eenheid 03 : Ontginning van diamante in Kimberley vanaf 1867 ............................................... 14
Module 03 : Klimaatstreke .......................................................................................................... 15
Eenheid 01 : Faktore wat temperatuur en reënval beïnvloed ..................................................... 15
Eenheid 02 : Die klimaat van Suid-Afrika .................................................................................. 17
Eenheid 03 : Klimaat oor die wêreld heen ................................................................................. 19
Module 04 : Die Minerale Revolusie in Suid-Afrika ................................................................... 21
Eenheid 01 : Brittanje, diamantontginning en toenemende arbeidsbeheer en
grondekspansionisme ............................................................................................................... 21
Eenheid 02 : Goudmynontginning op groot dieptes aan die Witwatersrand vanaf 1886 ............ 23
Module 05 : Nedersetting ........................................................................................................... 28
Eenheid 01 : Nedersetting en grondgebruik .............................................................................. 28
Eenheid 02 : Grondgebruik op lugfoto’s en grootskaalkaarte .................................................... 30
Eenheid 03 : Navorsing van ’n nedersetting (projek) ................................................................. 31
Eenheid 04 : Verstedeliking....................................................................................................... 33
Module 06 : Die stormloop vir Afrika ......................................................................................... 35
Eenheid 01 : Europese kolonisasie van Afrika in die laat 19de eeu ............................................ 35
Eenheid 02 : Die Ashanti-koninkryk........................................................................................... 38
Module 07 : Vervoer en handel .................................................................................................. 40
Eenheid 01 : Handel en vervoer oor die wêreld heen ................................................................ 40
Eenheid 02 : Handel en vervoer in Suid-Afrika .......................................................................... 41
Eenheid 03 : Mense en vervoer in stedelike gebiede ................................................................ 42
Module 08 : Eerste Wêreldoorlog (1914-1918) .......................................................................... 45
Eenheid 01 : Redes waarom die Eerste Wêreldoorlog uitgebreek het ....................................... 45
Eenheid 02 : Aspekte van die ervarings tydens die Eerste Wêreldoorlog .................................. 47
Eenheid 03 : Vroue in Brittanje tydens die Eerste Wêreldoorlog................................................ 49
Eenheid 04 : Die nederlaag van Duitsland en die Verdrag van Versailles ................................. 50
Kopiereg © Skool Notas 1
, Module 01 : Kaarte en aardbolle
EENHEID 01 : KAARTE EN ATLASSE
Woordelys
Term Definisie
Bepaal Om uit te vind wat iemand of iets se presiese posisie is.
Breedtelyne Lyne wat rondom die aardbol loop, van oos na wes.
Ewenaar Die langste breedtelyn reg om die middel van die aardbol (0º).
Parallel Wanneer lyne oral ewe ver van mekaar af is.
Lyne wat oor die aardbol loop en die Noordpool met die Suidpool
Lengtelyne
verbind.
Greenwichmeridiaan Die 0º-lengtelyn wat deur Greenwich loop.
Grade (º) en rigting (N, S, W, O) wat ons gebruik om die presiese ligging
Koördinate
of posisie van iets op ’n kaart te bepaal.
Minute Een 60ste van ’n graad.
Skaal Die relatiewe grootte of omvang van iets.
Nuuskierig As mens heeltyd meer en meer oor dinge wil weet.
Houerskip ’n Skip wat groot kratte vol goedere van een land na ’n ander neem.
Lengte- en breedtelyne
• Sosiale Wetenskappe gebruik breedte- en lengtelyne op 'n kaart.
• Breedtelyne loop reg rondom die aardbol en word in grade genommer.
• Lengtelyne verbind die Noord- en Suidpool, die primêre meridiaan is die Greenwichmeridiaan.
• Koördinate van 'n plek word deur breedte- en lengtegraad bepaal.
• Breedte- en lengtelyne vorm 'n ruit op die wêreldkaart.
Grade en minute
• Akkurater skatting van breedte- en lengteligging deur minute te gebruik.
• Elke graad bestaan uit 60 minute.
• Op die Limpopo-kaart is die verdeelinge van breedte- en lengtegrade sigtbaar.
• Polokwane se koördinate: 23° 54'S breedteligging, 29° 27'O lengteligging.
• Skatting van 54' en 27' vir minute as gevolg van naaste 10' posisies.
Gebruik die indeks om plekke op ’n kaart te kry
• Die atlas se indeks is aan die einde van die boek en bied inligting oor plekke op die kaarte.
Soorte skale in ’n atlas (wêreld-, streeks- of plaaslike atlas)
• Kleinskaalkaarte gee min inligting oor groot gebiede.
• Grootskaalkaarte bevat baie inligting oor klein gebiede.
• Skaal op kaarte word aangedui as woordskaal, lynskaal of verhoudingskaal.
Voorbeeld
• Verduideliking van die lynskaal 1:3 000 000 vir die woordskaal.
• Verhouding van 1 cm op die kaart tot 30 km in die werklikheid.
• Inligting oor die metrieke skaal en hoe dit gebruik word.
• Verduideliking van die omskakeling van cm na m en km.
• Voorbeeld van die omskakeling: 100 000 cm = 1 km.
Kopiereg © Skool Notas 2
