Hoorcollege 8.1 ~ Voorkomen: verkeerspsychologie
D. de Waard
Vandaag: 1e uur: menselijk gedrag & fouten
2e uur: voorkomen van ongevallen in het verkeer
Rasmussen, menselijk gedrag op 3 niveaus:
- Skilss vaardigheden (geautomatiseerd gedrag, weinig/geen inspanning)
- Rules regels (situaties/patronen herkennen, bijv. stoplicht in een ander land
herkennen en weten dat rood stoppen is; als… dan beslissingen, bijv. een groter land
heeft meer inwoners)
- Knowledge kennis (heel bewust opties afwegen en dan tot een bepaald besluit
komen)
Verschilt per situatie wat je gebruikt
Voorkeur mens: skillsniveau. Dit kost weinig energie
Voorbeeld autorijden: als eerste knowledge en uiteindelijk wordt het automatisme.
Er zijn dus ook fouten op die verschillende niveaus
- Fouten die voorafgaan aan de detectie van een probleem: skill based errors bijv. op
de wc zitten en er dan achter komen dat de bril omhoog staat
- Fouten die volgen op de detectie van een probleem: rule en knowledge based mistakes
Skill level errors: te veel aandacht schenken aan het typen, terwijl je blind kunt typen. Of
bewust nadenken over het schakelen.
Rule level errors: goede regels die nu niet van toepassing zijn, of slechte regels toepassen.
Goede regels, bijv. als vriend altijd een rode jas aan heeft, iemand met een rode jas groeten en
er dan achter komen dat dit niet diegene was (hoe vaker je de regel gebruikt, hoe makkelijker
die getriggerd wordt). Foute regels toepassen, bijv. dat de aarde plat is
Knowledge level errors: bijv. bevestiging (conformation bias, je vindt iets, leest daarom
bepaalde artikelen en die bevestigen wat jij denkt), overmoed/overconfidence (tegenstrijdige
informatie negeren), illusie van correlatie (er is wel samenhang en mensen denken daardoor
dat er een causaal verband is, terwijl dat niet zo hoeft te zijn; bijv. covid-19 en 5G tegelijk,
waardoor mensen denken dat 5G mensen doodt) of complexiteit (bijv. vertraagde feedback:
klimaatverandering of fast food eten, het duurt lang voordat het ene het andere veroorzaakt)
, Waarom overtreden mensen:
- Intentie
o Om te overtreden
Maar NIET dat dit negatieve consequenties heeft
- Routine overtredingen
o De kantjes eraf lopen & je niet te veel inspannen
- Sensatie/risico zoeken
Zwitserse kaas: er zijn veel gevaren, maar meestal loopt het goed af
er gebeurt alleen een ongeluk als de
gaten precies achter elkaar staan
Actieve fout:
- Fout die meteen consequenties heeft
- Gemaakt door mensen in de frontlinie
- Direct voorafgaand aan het ongeluk, ‘de directe oorzaak’: nabij in tijd
- Vaak zichtbaar
Bijv. verkeerde injectie geven, verkeerde knop indrukken in kerncentrale
Latent falen:
- Aspecten van de organisatie die onmiddellijk kunnen leiden tot actieve fouten, maar
die verder weg liggen in tijd en ruimte
D. de Waard
Vandaag: 1e uur: menselijk gedrag & fouten
2e uur: voorkomen van ongevallen in het verkeer
Rasmussen, menselijk gedrag op 3 niveaus:
- Skilss vaardigheden (geautomatiseerd gedrag, weinig/geen inspanning)
- Rules regels (situaties/patronen herkennen, bijv. stoplicht in een ander land
herkennen en weten dat rood stoppen is; als… dan beslissingen, bijv. een groter land
heeft meer inwoners)
- Knowledge kennis (heel bewust opties afwegen en dan tot een bepaald besluit
komen)
Verschilt per situatie wat je gebruikt
Voorkeur mens: skillsniveau. Dit kost weinig energie
Voorbeeld autorijden: als eerste knowledge en uiteindelijk wordt het automatisme.
Er zijn dus ook fouten op die verschillende niveaus
- Fouten die voorafgaan aan de detectie van een probleem: skill based errors bijv. op
de wc zitten en er dan achter komen dat de bril omhoog staat
- Fouten die volgen op de detectie van een probleem: rule en knowledge based mistakes
Skill level errors: te veel aandacht schenken aan het typen, terwijl je blind kunt typen. Of
bewust nadenken over het schakelen.
Rule level errors: goede regels die nu niet van toepassing zijn, of slechte regels toepassen.
Goede regels, bijv. als vriend altijd een rode jas aan heeft, iemand met een rode jas groeten en
er dan achter komen dat dit niet diegene was (hoe vaker je de regel gebruikt, hoe makkelijker
die getriggerd wordt). Foute regels toepassen, bijv. dat de aarde plat is
Knowledge level errors: bijv. bevestiging (conformation bias, je vindt iets, leest daarom
bepaalde artikelen en die bevestigen wat jij denkt), overmoed/overconfidence (tegenstrijdige
informatie negeren), illusie van correlatie (er is wel samenhang en mensen denken daardoor
dat er een causaal verband is, terwijl dat niet zo hoeft te zijn; bijv. covid-19 en 5G tegelijk,
waardoor mensen denken dat 5G mensen doodt) of complexiteit (bijv. vertraagde feedback:
klimaatverandering of fast food eten, het duurt lang voordat het ene het andere veroorzaakt)
, Waarom overtreden mensen:
- Intentie
o Om te overtreden
Maar NIET dat dit negatieve consequenties heeft
- Routine overtredingen
o De kantjes eraf lopen & je niet te veel inspannen
- Sensatie/risico zoeken
Zwitserse kaas: er zijn veel gevaren, maar meestal loopt het goed af
er gebeurt alleen een ongeluk als de
gaten precies achter elkaar staan
Actieve fout:
- Fout die meteen consequenties heeft
- Gemaakt door mensen in de frontlinie
- Direct voorafgaand aan het ongeluk, ‘de directe oorzaak’: nabij in tijd
- Vaak zichtbaar
Bijv. verkeerde injectie geven, verkeerde knop indrukken in kerncentrale
Latent falen:
- Aspecten van de organisatie die onmiddellijk kunnen leiden tot actieve fouten, maar
die verder weg liggen in tijd en ruimte
