J.S.W. Boorsma & A.J.G. Tijhuis
Actoren in de
strafrechtsplegin
g
2e druk
,Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1.......................... Het spel, de spelers en de score. Organisatie van de
misdaadbestrijding en criminaliteitscijfers.............................................................5
Ontstaan van het Nederlandse strafrechtsbestel................................................5
De wet als uitgangspunt..................................................................................... 5
Actoren in de strafrechtspleging.........................................................................5
Fasen in het strafproces...................................................................................... 6
Ontwikkelingen in de strafrechtspleging..........................................................6
Hoofdstuk 2................................................................. De politie: opbouw en taken
7
De Nederlandse politie na 1815..........................................................................7
De eerste politiewet......................................................................................... 7
Duitse bezetting............................................................................................... 7
Na de oorlog..................................................................................................... 7
Formele verhoudingen tot 1993.......................................................................7
Noodzaak tot verandering................................................................................ 7
Nieuwe centralisatie: de invoering van de regiopolitie........................................8
Formele verhoudingen..................................................................................... 8
Nieuwe discussies............................................................................................ 8
Verdere centralisatie: de nationale politie...........................................................8
Sturingsbegrippen in de Politiewet...................................................................8
Aansturing van het landelijke korps.................................................................9
Gezag op regionaal en lokaal niveau...............................................................9
De landelijke taken........................................................................................... 9
De rijksrecherche................................................................................................ 9
De Koninklijke Marechaussee............................................................................ 10
Rol politie in samenleving................................................................................. 10
Recherchewerk.................................................................................................. 10
Hoofdstuk 3............. Buitenpolitiële rechtshandhaving – BOD’s en toezichthouders
10
Ontstaan van de buitenpolitiële handhaving.....................................................10
Handhaving eerst alleen strafrechtelijk..........................................................10
Ontwikkeling apart ‘bestuursstrafrecht’.........................................................11
Moderne situatie: gescheiden aanpak............................................................11
De vier bijzondere opsporingsdiensten.............................................................11
De FIOD-ECD.................................................................................................. 11
, De SIOD.......................................................................................................... 12
De VROM-IOD................................................................................................. 12
De AID, dienstonderdeel opsporing................................................................12
Toezichthouders................................................................................................ 12
De Belastingdienst............................................................................................ 12
De Autoriteit Financiële Markten (AFM)..........................................................13
De Nederlandsche Bank (DNB)......................................................................13
Verschil AFM en DNB...................................................................................... 13
De Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa)..............................................13
De Onafhankelijke Post en Telecom Autoriteit (OPTA)....................................13
De Consumentenautoriteit............................................................................. 13
Samenvoeging tot superwaakhond?..............................................................13
De Voedsel en Waren Autoriteit (VWA)...........................................................13
Samenwerking in de handhaving......................................................................14
Hoofdstuk 4 Het OM - Aan het roer van vervolging..............................................14
Na 1815: van supercommissaris tot doelmatig beleidsfunctionaris..................14
Grotere afstand.............................................................................................. 14
Doelmatig beleidsfunctionaris........................................................................14
Na 1985: vaker en harder straffen.................................................................15
Kwaliteitsimpuls na 1996............................................................................... 15
Structuur OM..................................................................................................... 15
Parket bij de Hoge Raad................................................................................. 15
Taken van het OM.............................................................................................. 15
Andere wetten................................................................................................ 16
Personele bezetting........................................................................................ 16
De officieren van justitie................................................................................... 16
Dagelijks werk op het arrondissementsparket...............................................16
Het formuleren van de strafeis.......................................................................17
Hoofdstuk 5.................. Advocaten in het strafrecht: waakhonden of kuitenbijters?
17
Ontstaan van de advocatuur............................................................................. 17
Moderne advocatuur in Nederland.................................................................17
Ontwikkeling strafrechtadvocatuur...................................................................17
De moderne strafadvocatuur............................................................................ 18
Rechten en plichten van de raadsman in strafzaken.........................................18
Taakopvatting strafadvocaat............................................................................. 18
, Opstelling als procesdeelnemer.....................................................................19
Dagelijkse praktijk............................................................................................. 20
Hoofdstuk 6........................................................................... De rechterlijke macht
20
Ontstaan........................................................................................................... 20
Strafrechters in Nederland................................................................................ 20
De Raad voor de rechtspraak............................................................................ 21
Landelijk overleg voorzitters strafsectoren (LOVS)............................................21
Recente ontwikkelingen.................................................................................... 21
Hoofdstuk 7............. Het gevangeniswezen – Beveiliging van de maatschappij en
resocialisatie van gevangenen............................................................................. 22
Geschiedenis..................................................................................................... 22
De inrichting van het gevangeniswezen...........................................................22
Rechten van gedetineerden.............................................................................. 23
Enkele recente ontwikkelingen..........................................................................23
Hoofdstuk 8..................................................................................... De reclassering
24
Historie.............................................................................................................. 24
Taken en bevoegdheden van de reclassering....................................................24
Voor en tijdens de strafzaak...........................................................................25
Vroeghulp en QuickScan................................................................................ 25
Betrokkenheid bij vroegafdoening..................................................................25
Na de veroordeling......................................................................................... 25
Cursussen en andere programma’s...............................................................26
Na vrijlating uit detentie................................................................................ 26
Juridische grondslag....................................................................................... 26
Recente ontwikkelingen.................................................................................... 26
Hoofdstuk 9.............. Bijzondere onderwerpen – Jeugdstrafrecht en de rol van het
slachtoffer 27
Historie.............................................................................................................. 27
Enkele bijzondere bepalingen in het straf(proces)recht....................................27
De rol van de Raad voor de Kinderbescherming............................................27
Het slachtoffer................................................................................................... 28
De voeging benadeelde partij........................................................................28
Het spreekrecht voor slachtoffers..................................................................28
Beklag wegens niet vervolgen.......................................................................28
,Wet versterking positie slachtoffers...............................................................29
,Hoofdstuk 1 Het spel, de spelers en de score.
Organisatie van de misdaadbestrijding en
criminaliteitscijfers
Ontstaan van het Nederlandse strafrechtsbestel
Tot aan de Franse Revolutie was er geen nationale Nederlandse
eenheidsstaat. Het strafrecht was gebaseerd op de rechtsgeleerde
publicaties van individuele juristen en op gewoonte. Het strafrecht kon per
dorp, gemeente, graafschap of provincie verschillen.
In 1795 werd met hulp van Frankrijk de oude orde omvergeworpen.
Zij bepaalde dat er een Wetboek gemaakt zou worden. Daarmee kwam er
voor het eerst rechtseenheid tot stand. Het Nederlands recht werd geheel
hervormd naar het Franse model. Deze hervormingen waren sterk
beïnvloed door de ideeën van Montesquieu over trias politica.
Ook in de strafrechtspleging is de scheiding der machten terug te
vinden. De wet wordt vastgesteld door de wetgever, gehandhaafd door
politie en OM en getoetst door de rechter, die op basis van de wet
oordeelt. De verdachte kan zich bij laten staan door een advocaat, die
kritisch zal bepleiten dat de beste regels en procedures in acht worden
genomen. De advocaat komt op voor de vrijheid van zijn cliënt en voor de
begrenzing van de staatsmacht.
De wet als uitgangspunt
De basis van het spel is de wet. De hoeksteen van het strafrecht is
artikel 1 lid 1 Sr: geen feit is strafbaar dan uit kracht een daaraan
voorafgegane wettelijke strafbepaling. De slijpsteen van het
strafprocesrecht is artikel 1 Sv: strafvordering heeft alleen plaats op de
wijze bij de wet voorzien.
In het Wetboek van strafrecht staat welke feiten strafbaar zijn en
welke straffen opgelegd kunnen worden (materiële strafrecht). Het
Wetboek van Strafvordering regelt welke personen een strafbaar feit
kunnen en mogen onderzoeken en op welke wijze en hoe het strafproces
verder verloopt (formele strafrecht).
Het doel van de regelgeving is om de burger te beschermen tegen
willekeur en machtsmisbruik.
Actoren in de strafrechtspleging
Binnen het strafproces zijn er een aantal procesdeelnemers:
De verdachte is de centrale persoon in het strafrecht en kan aan
dwangmiddelen onderworpen worden;
De raadsman adviseert de verdachte en staat hem bij;
De getuige doet verslag van datgene wat hij heeft waargenomen;
De deskundige verricht specialistisch onderzoek en rapporteert
daarover;
, Het slachtoffer kan aangifte doen. Als benadeelde partij kan hij
schadevergoeding vragen;
De opsporingsambtenaar spoort de strafbare feiten op en
rapporteert daarover;
Het OM is de instantie die de beslissing neemt om een strafzaak aan
de rechter voor te leggen. De officier van justitie leidt het
opsporingsonderzoek en neemt vervolgingsbeslissingen. Hij is voor
sommige onderzoekshandelingen afhankelijk van de toestemming
van de RC. De OvJ formuleert ter zitting de eis. Het OM is tevens
verantwoordelijk voor de tenuitvoerlegging van de rechterlijke
uitspraak;
De rechter oordeelt. Er zijn alleensprekende rechters oor de
eenvoudige zaken en meervoudige kamers voor de ingewikkeldere
kwesties.
Buiten het strafproces zijn er andere actoren:
De reclassering maakt op verzoek van het OM een
voorlichtingsrapport op over de verdachte. Ook houdt ze toezicht op
de verdachte, begeleidt ze hem bij zijn terugkeer naar de
maatschappij en organiseert ze de taakstraffen en andere
alternatieve sancties;
De Raad voor de Kinderbescherming heeft taken op het gebied
van de jeugdreclassering;
De Dienst Justitiële Inrichtingen beheert de huizen van bewaring
en de gevangenissen, de jeugdgevangenissen en de tbs-klinieken;
De onafhankelijke Raad voor de Strafrechtstoepassing en
Jeugdbescherming is een adviesorgaan op het gebied van
strafrechtstoepassing en jeugdbescherming;
Het Centraal Justitieel Incassobureau int verkeersboetes, andere
boetes, schadevergoedingen en ontnemingsmaatregelen. Heeft
voorts ook coördinerende taken met betrekking tot arrestatiebevelen
en taakstraffen.
Buiten het strafrechtsbestel opereren allerlei instanties, inspecties en
overheidsdiensten die toezicht houden, controleren en boetes opleggen
op basis van bestuursrechtelijke wetten en bevoegdheden.
Fasen in het strafproces
De algemene term voor alles wat voorafgaat aan het onderzoek ter
terechtzitting is het voorbereidend onderzoek. De fase vanaf de aanvang
van de terechtzitting is het eindonderzoek. Het voorbereidend onderzoek
wordt uitgevoerd door opsporingsambtenaren. Voor de uitoefening van
bepaalde bevoegdheden is machtiging van de OvJ of RC nodig. De RC
heeft de leiding bij bepaalde onderzoekshandelingen.
De OvJ beslist over de verdere afdoening: niet verder vervolgen, een
boete of werkstraf voorstellen of de zaak aanbrengen bij de rechter. In het
laatste geval zal er een zitting volgen.
, Ontwikkelingen in de strafrechtspleging
Ten eerste is er meer centrale aansturing op alle niveaus. De politie,
het OM en de rechterlijke macht zijn gecentraliseerd. Ten tweede doet
Europa zijn invloed gelden. Uitspraken van het Hof van Justitie van de EG
zijn richtinggevend voor de Nederlandse strafrechtspraktijk. Er is veel
meer uitwisseling en samenwerking tussen justitie- en politie-instanties
binnen Europa. Ten derde hebben de opkomst en groei van de
internationale drugshandel en het drugsgebruik tot allerlei ontwikkelingen
geleid. Ten vierde is de controle van het OM en de rechter op het
opsporingsonderzoek van de politie verscherpt. Allerlei
opsporingsbevoegdheden zijn veel strikter in Sv geregeld. De OvJ moet in
veel meer gevallen schriftelijk toestemming vooraf geven aan bepaalde
opsporingshandelingen. De RC is meer op afstand geplaatst en heeft nu
meer een controlerende rol. Ten vijfde zijn wetsbepalingen
gemoderniseerd en uitgebreid.
Hoofdstuk 2 De politie: opbouw en taken
De Nederlandse politie na 1815
Er was nog niet echt sprake van politie. In veel steden vervulde het
leger de openbare-ordetaken. Het kabinet-Thorbecke reorganiseerde vanaf
1849 het binnenlands bestuur en daarbij ook de politiezorg. Na veel
parlementaire discussie kwamen een Politiewet en een Politiebesluit tot
stand.
De eerste politiewet
Vanaf 1858 bestonden er vijf soorten politie:
De gemeentepolitie
Het Korps Rijksveldwacht
De gemeenteveldwacht
Het Korps Marechaussee
De politietroepen
De taken waren vergelijkbaar, het gezag verschilde. Er waren klachten
over versnippering en slechte samenwerking.
Duitse bezetting
De Duitse bezetter forceerde de eenwording van de politie. In de
meeste gemeenten werd de plaatselijke politie afgeschaft. Er kwam
centraal politietoezicht, een uniform georganiseerde scholing en
ondersteuning, en overal dezelfde rangen, salarissen, wapens en kleding.
Na de oorlog
In 1945 kondigde de regering het Politiebesluit af dat regelde dat er
voortaan nog maar twee soorten politie waren: gemeentepolitie en
rijkspolitie.
Actoren in de
strafrechtsplegin
g
2e druk
,Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1.......................... Het spel, de spelers en de score. Organisatie van de
misdaadbestrijding en criminaliteitscijfers.............................................................5
Ontstaan van het Nederlandse strafrechtsbestel................................................5
De wet als uitgangspunt..................................................................................... 5
Actoren in de strafrechtspleging.........................................................................5
Fasen in het strafproces...................................................................................... 6
Ontwikkelingen in de strafrechtspleging..........................................................6
Hoofdstuk 2................................................................. De politie: opbouw en taken
7
De Nederlandse politie na 1815..........................................................................7
De eerste politiewet......................................................................................... 7
Duitse bezetting............................................................................................... 7
Na de oorlog..................................................................................................... 7
Formele verhoudingen tot 1993.......................................................................7
Noodzaak tot verandering................................................................................ 7
Nieuwe centralisatie: de invoering van de regiopolitie........................................8
Formele verhoudingen..................................................................................... 8
Nieuwe discussies............................................................................................ 8
Verdere centralisatie: de nationale politie...........................................................8
Sturingsbegrippen in de Politiewet...................................................................8
Aansturing van het landelijke korps.................................................................9
Gezag op regionaal en lokaal niveau...............................................................9
De landelijke taken........................................................................................... 9
De rijksrecherche................................................................................................ 9
De Koninklijke Marechaussee............................................................................ 10
Rol politie in samenleving................................................................................. 10
Recherchewerk.................................................................................................. 10
Hoofdstuk 3............. Buitenpolitiële rechtshandhaving – BOD’s en toezichthouders
10
Ontstaan van de buitenpolitiële handhaving.....................................................10
Handhaving eerst alleen strafrechtelijk..........................................................10
Ontwikkeling apart ‘bestuursstrafrecht’.........................................................11
Moderne situatie: gescheiden aanpak............................................................11
De vier bijzondere opsporingsdiensten.............................................................11
De FIOD-ECD.................................................................................................. 11
, De SIOD.......................................................................................................... 12
De VROM-IOD................................................................................................. 12
De AID, dienstonderdeel opsporing................................................................12
Toezichthouders................................................................................................ 12
De Belastingdienst............................................................................................ 12
De Autoriteit Financiële Markten (AFM)..........................................................13
De Nederlandsche Bank (DNB)......................................................................13
Verschil AFM en DNB...................................................................................... 13
De Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa)..............................................13
De Onafhankelijke Post en Telecom Autoriteit (OPTA)....................................13
De Consumentenautoriteit............................................................................. 13
Samenvoeging tot superwaakhond?..............................................................13
De Voedsel en Waren Autoriteit (VWA)...........................................................13
Samenwerking in de handhaving......................................................................14
Hoofdstuk 4 Het OM - Aan het roer van vervolging..............................................14
Na 1815: van supercommissaris tot doelmatig beleidsfunctionaris..................14
Grotere afstand.............................................................................................. 14
Doelmatig beleidsfunctionaris........................................................................14
Na 1985: vaker en harder straffen.................................................................15
Kwaliteitsimpuls na 1996............................................................................... 15
Structuur OM..................................................................................................... 15
Parket bij de Hoge Raad................................................................................. 15
Taken van het OM.............................................................................................. 15
Andere wetten................................................................................................ 16
Personele bezetting........................................................................................ 16
De officieren van justitie................................................................................... 16
Dagelijks werk op het arrondissementsparket...............................................16
Het formuleren van de strafeis.......................................................................17
Hoofdstuk 5.................. Advocaten in het strafrecht: waakhonden of kuitenbijters?
17
Ontstaan van de advocatuur............................................................................. 17
Moderne advocatuur in Nederland.................................................................17
Ontwikkeling strafrechtadvocatuur...................................................................17
De moderne strafadvocatuur............................................................................ 18
Rechten en plichten van de raadsman in strafzaken.........................................18
Taakopvatting strafadvocaat............................................................................. 18
, Opstelling als procesdeelnemer.....................................................................19
Dagelijkse praktijk............................................................................................. 20
Hoofdstuk 6........................................................................... De rechterlijke macht
20
Ontstaan........................................................................................................... 20
Strafrechters in Nederland................................................................................ 20
De Raad voor de rechtspraak............................................................................ 21
Landelijk overleg voorzitters strafsectoren (LOVS)............................................21
Recente ontwikkelingen.................................................................................... 21
Hoofdstuk 7............. Het gevangeniswezen – Beveiliging van de maatschappij en
resocialisatie van gevangenen............................................................................. 22
Geschiedenis..................................................................................................... 22
De inrichting van het gevangeniswezen...........................................................22
Rechten van gedetineerden.............................................................................. 23
Enkele recente ontwikkelingen..........................................................................23
Hoofdstuk 8..................................................................................... De reclassering
24
Historie.............................................................................................................. 24
Taken en bevoegdheden van de reclassering....................................................24
Voor en tijdens de strafzaak...........................................................................25
Vroeghulp en QuickScan................................................................................ 25
Betrokkenheid bij vroegafdoening..................................................................25
Na de veroordeling......................................................................................... 25
Cursussen en andere programma’s...............................................................26
Na vrijlating uit detentie................................................................................ 26
Juridische grondslag....................................................................................... 26
Recente ontwikkelingen.................................................................................... 26
Hoofdstuk 9.............. Bijzondere onderwerpen – Jeugdstrafrecht en de rol van het
slachtoffer 27
Historie.............................................................................................................. 27
Enkele bijzondere bepalingen in het straf(proces)recht....................................27
De rol van de Raad voor de Kinderbescherming............................................27
Het slachtoffer................................................................................................... 28
De voeging benadeelde partij........................................................................28
Het spreekrecht voor slachtoffers..................................................................28
Beklag wegens niet vervolgen.......................................................................28
,Wet versterking positie slachtoffers...............................................................29
,Hoofdstuk 1 Het spel, de spelers en de score.
Organisatie van de misdaadbestrijding en
criminaliteitscijfers
Ontstaan van het Nederlandse strafrechtsbestel
Tot aan de Franse Revolutie was er geen nationale Nederlandse
eenheidsstaat. Het strafrecht was gebaseerd op de rechtsgeleerde
publicaties van individuele juristen en op gewoonte. Het strafrecht kon per
dorp, gemeente, graafschap of provincie verschillen.
In 1795 werd met hulp van Frankrijk de oude orde omvergeworpen.
Zij bepaalde dat er een Wetboek gemaakt zou worden. Daarmee kwam er
voor het eerst rechtseenheid tot stand. Het Nederlands recht werd geheel
hervormd naar het Franse model. Deze hervormingen waren sterk
beïnvloed door de ideeën van Montesquieu over trias politica.
Ook in de strafrechtspleging is de scheiding der machten terug te
vinden. De wet wordt vastgesteld door de wetgever, gehandhaafd door
politie en OM en getoetst door de rechter, die op basis van de wet
oordeelt. De verdachte kan zich bij laten staan door een advocaat, die
kritisch zal bepleiten dat de beste regels en procedures in acht worden
genomen. De advocaat komt op voor de vrijheid van zijn cliënt en voor de
begrenzing van de staatsmacht.
De wet als uitgangspunt
De basis van het spel is de wet. De hoeksteen van het strafrecht is
artikel 1 lid 1 Sr: geen feit is strafbaar dan uit kracht een daaraan
voorafgegane wettelijke strafbepaling. De slijpsteen van het
strafprocesrecht is artikel 1 Sv: strafvordering heeft alleen plaats op de
wijze bij de wet voorzien.
In het Wetboek van strafrecht staat welke feiten strafbaar zijn en
welke straffen opgelegd kunnen worden (materiële strafrecht). Het
Wetboek van Strafvordering regelt welke personen een strafbaar feit
kunnen en mogen onderzoeken en op welke wijze en hoe het strafproces
verder verloopt (formele strafrecht).
Het doel van de regelgeving is om de burger te beschermen tegen
willekeur en machtsmisbruik.
Actoren in de strafrechtspleging
Binnen het strafproces zijn er een aantal procesdeelnemers:
De verdachte is de centrale persoon in het strafrecht en kan aan
dwangmiddelen onderworpen worden;
De raadsman adviseert de verdachte en staat hem bij;
De getuige doet verslag van datgene wat hij heeft waargenomen;
De deskundige verricht specialistisch onderzoek en rapporteert
daarover;
, Het slachtoffer kan aangifte doen. Als benadeelde partij kan hij
schadevergoeding vragen;
De opsporingsambtenaar spoort de strafbare feiten op en
rapporteert daarover;
Het OM is de instantie die de beslissing neemt om een strafzaak aan
de rechter voor te leggen. De officier van justitie leidt het
opsporingsonderzoek en neemt vervolgingsbeslissingen. Hij is voor
sommige onderzoekshandelingen afhankelijk van de toestemming
van de RC. De OvJ formuleert ter zitting de eis. Het OM is tevens
verantwoordelijk voor de tenuitvoerlegging van de rechterlijke
uitspraak;
De rechter oordeelt. Er zijn alleensprekende rechters oor de
eenvoudige zaken en meervoudige kamers voor de ingewikkeldere
kwesties.
Buiten het strafproces zijn er andere actoren:
De reclassering maakt op verzoek van het OM een
voorlichtingsrapport op over de verdachte. Ook houdt ze toezicht op
de verdachte, begeleidt ze hem bij zijn terugkeer naar de
maatschappij en organiseert ze de taakstraffen en andere
alternatieve sancties;
De Raad voor de Kinderbescherming heeft taken op het gebied
van de jeugdreclassering;
De Dienst Justitiële Inrichtingen beheert de huizen van bewaring
en de gevangenissen, de jeugdgevangenissen en de tbs-klinieken;
De onafhankelijke Raad voor de Strafrechtstoepassing en
Jeugdbescherming is een adviesorgaan op het gebied van
strafrechtstoepassing en jeugdbescherming;
Het Centraal Justitieel Incassobureau int verkeersboetes, andere
boetes, schadevergoedingen en ontnemingsmaatregelen. Heeft
voorts ook coördinerende taken met betrekking tot arrestatiebevelen
en taakstraffen.
Buiten het strafrechtsbestel opereren allerlei instanties, inspecties en
overheidsdiensten die toezicht houden, controleren en boetes opleggen
op basis van bestuursrechtelijke wetten en bevoegdheden.
Fasen in het strafproces
De algemene term voor alles wat voorafgaat aan het onderzoek ter
terechtzitting is het voorbereidend onderzoek. De fase vanaf de aanvang
van de terechtzitting is het eindonderzoek. Het voorbereidend onderzoek
wordt uitgevoerd door opsporingsambtenaren. Voor de uitoefening van
bepaalde bevoegdheden is machtiging van de OvJ of RC nodig. De RC
heeft de leiding bij bepaalde onderzoekshandelingen.
De OvJ beslist over de verdere afdoening: niet verder vervolgen, een
boete of werkstraf voorstellen of de zaak aanbrengen bij de rechter. In het
laatste geval zal er een zitting volgen.
, Ontwikkelingen in de strafrechtspleging
Ten eerste is er meer centrale aansturing op alle niveaus. De politie,
het OM en de rechterlijke macht zijn gecentraliseerd. Ten tweede doet
Europa zijn invloed gelden. Uitspraken van het Hof van Justitie van de EG
zijn richtinggevend voor de Nederlandse strafrechtspraktijk. Er is veel
meer uitwisseling en samenwerking tussen justitie- en politie-instanties
binnen Europa. Ten derde hebben de opkomst en groei van de
internationale drugshandel en het drugsgebruik tot allerlei ontwikkelingen
geleid. Ten vierde is de controle van het OM en de rechter op het
opsporingsonderzoek van de politie verscherpt. Allerlei
opsporingsbevoegdheden zijn veel strikter in Sv geregeld. De OvJ moet in
veel meer gevallen schriftelijk toestemming vooraf geven aan bepaalde
opsporingshandelingen. De RC is meer op afstand geplaatst en heeft nu
meer een controlerende rol. Ten vijfde zijn wetsbepalingen
gemoderniseerd en uitgebreid.
Hoofdstuk 2 De politie: opbouw en taken
De Nederlandse politie na 1815
Er was nog niet echt sprake van politie. In veel steden vervulde het
leger de openbare-ordetaken. Het kabinet-Thorbecke reorganiseerde vanaf
1849 het binnenlands bestuur en daarbij ook de politiezorg. Na veel
parlementaire discussie kwamen een Politiewet en een Politiebesluit tot
stand.
De eerste politiewet
Vanaf 1858 bestonden er vijf soorten politie:
De gemeentepolitie
Het Korps Rijksveldwacht
De gemeenteveldwacht
Het Korps Marechaussee
De politietroepen
De taken waren vergelijkbaar, het gezag verschilde. Er waren klachten
over versnippering en slechte samenwerking.
Duitse bezetting
De Duitse bezetter forceerde de eenwording van de politie. In de
meeste gemeenten werd de plaatselijke politie afgeschaft. Er kwam
centraal politietoezicht, een uniform georganiseerde scholing en
ondersteuning, en overal dezelfde rangen, salarissen, wapens en kleding.
Na de oorlog
In 1945 kondigde de regering het Politiebesluit af dat regelde dat er
voortaan nog maar twee soorten politie waren: gemeentepolitie en
rijkspolitie.
