Te kennen leerstof uit grondslagen (CMOP-E)
2.2.1: Het concept ‘handelen’:
- In het paradigma van ergotherapie staat het concept ‘handelen’(occupation)
centraal.
- Dit concept is op verschillende manieren gedefinieerd.
- Handelen betreft de dagelijkse activiteiten op zich.
- Handelen is een complexe interactie tussen de persoon en de omgeving, waarin de
persoon activiteiten, taken en rollen uitvoert die betekenis hebben en/of die van
hem verwacht worden.
- Naast concepten worden ook vaak concepten gerelateerde termen gebruikt.
- Zoals occupational justice of occupational balance,…
- Definitie:
- ‘’het handelen is de uitvoering van activiteiten en taken. Handelen is doelgericht,
vindt plaats in de context en is gerelateerd aan de ervaring en de betekenis die de
persoon eraan geeft. Het handelen bevat alle activiteiten en taken die mensen doen
en/of waarbij de betrokken zijn waardoor men voor zichzelf en anderen zorgt
(wonen/zorgen), recreëert, ontspant en sociale contacten onderhoudt (spelen/vrije
tijd) en deelneemt aan de maatschappij door onderwijs, arbeid of vrijwilligerswerk
(leren/werken)’’.
2.3: Uitgangspunten voor het handelen:
1) De mens is een handelend wezen.
Handelen is een fundamentele menselijke behoefte die biologisch is vastgesteld.
Spontaniteit van baby’s die spelen, zoekgedrag van mensen in een nieuwe
context,…
Mens heeft innerlijke drang om omgeving te leren kennen en onder controle te
krijgen.
Drang naar controle -> overgaan naar handelen.
Mens wilt leren door te handelen.
Omgeving of cultuur wakkert het verlangen aan om activiteiten te ontdekken en
deze activiteiten beheerst en vaardig uit te voeren.
2) Handelen is het resultaat van de dynamische interactie van de dynamische interactie
van de persoon, de activiteit en de context.
Deze kernelementen beïnvloeden elkaar constant. (dynamisch)
Kernelementen: persoon die handelt, de context of omgeving en de activiteit.
3) Handelen geeft betekenis aan het leven.
Handelen is een individuele activiteit op een bepaald tijdstip in een bepaalde
omgeving.
Handelen is uniek en biedt de mogelijkheid om in iedere situatie altijd iets nieuws
en betekenisvols te creëren.
, De betekenis is persoonlijk en wordt voor een groot deel bepaald door de cultuur
en context waarin iemand handelt.
Betekenis is gerelateerd aan het handelen, en aan het leven!
4) Handelen beïnvloedt de gezondheid en welzijn.
Goede balans in het dagelijks handelen is essentieel voor gezondheid en welzijn.
Vervullen van behoefte aan betekenisvol handelen bevordert het spirituele,
fysieke en psychosociale welzijn.
5) Handelen regelt de tijd en structureerd het leven.
Handelen geeft dagritme/ordening in de tijd.
Constistente uitvoering van activiteiten leidt tot de vorming van gewoonten en
routines.
6) Handelen geeft persoonlijke ervaringen.
Ervaring komt tot stand bij het uitvoeren van een specifieke activiteit.
Bij het uitvoeren ervan kan een persoon gevoelens van angst, opwinding,
bezorgdheid, apathie, verveling, ontspanning en controle ervaren.
Door ervaringen krijgen mensen inzichten in hun mogelijkheden en beperkingen.
7) Handelen heeft therapeutische potentie.
Het feit dat het uitvoeren van activiteiten ervaringen geeft en bijdraagt aan
betekenis, geeft handelen een therapeutische potentie.
8) Mensen kunnen verstoringen in het handelen ervaren.
Leven en handelen verandert constant.
Vaak gaat die verandering in handelen vanzelf.
Soms gaat dat niet vanzelf of ondervinden mensen verstoringen in dagelijks
handelen die ze dan als negatief ervaren.
Tijdelijke verstoring = occupational disruption.
Mensen verliezen hun evenwicht.
Bvb bij ziekte.
Ze kunnen hun dagelijks handelen niet aanpassen aan die verandering.
Verstoring van het handelen.
Verstoringen in het dagelijks handelen:
- Handelen is persoonsgebonden.
Handelen is afhankelijk van de persoonlijke mogelijkheden tot het uitvoeren van
activiteiten.
Persoonlijke doelstellingen, interesses, waarden en normen, zelfbeeld en eigen
identiteit beïnvloeden het handelen van een persoon.
- Handelen is context-based.
Handelen vindt altijd plaats in een context.
Een verstoring in het dagelijks handelen kan optreden door belemmeringen
vanuit de context.
- Ieder mens heeft recht op betekenisvol handelen.
Verstoringen in het handelen zijn een risico voor het welzijn de mens.
, Kan leiden tot depressie, verveling, angsten, burn-out, slaapstoornissen,…
Ieder mens heeft recht op de mogelijkheid tot het uitvoeren van of betrokken zijn
bij betekenisvol handelen. (=occupational justice!!)
- Handelen leidt tot engagement, engagement leidt tot handelen.
Handelen leidt tot betrokkenheid (=engagement) bij het handelen. Betrokkenheid
is persoonlijk en voor iedereen anders.
2.4: Elementen van het handelen:
- Elementen van het handelen kunnen worden weergeven in een model.
- PEO-model of PEOP-model.
- Systemisch model waarin de interactie tussen de persoon context en het handelen
wordt weergegeven.
- Person, environment, occupation en ook participation, performance en well-being.
- Dus : dynamische interactie tussen de kernelementen alsook de relatie tussen het
handelen en participatie wordt zichtbaar gemaakt.
- Tijdens de uitvoering van activiteiten (het handelen), vindt dynamische interactie
plaats tussen de elementen persoon(=intrinsieke factoren) en context(=extrinsieke
factoren).
- Een persoon voert activiteiten, taken en rollen uit die betekenisvol zijn en volden aan
bepaalde verwachtingen.
- Door te handelen participeert een persoon in zijn context en worden gezondheid en
welzijn beïnvloed. (well-being)
2.4.1: Elementen van het handelen: de persoon:
- Elke persoon is uniek, heeft zijn eigen levensverhaal.
- Eigen waarden, normen en verwachtingen:
Door herinneringen en interpretatie van persoonlijke waarnemingen en
ervaringen.
Deze worden beïnvloed door de context of omgeving.
Vb: cultuurgebonden: wij gaan andere handelingen doen dan andere clturen
doordat we andere waarden, normen en verwachtingen hebben.
Wij zijn meer voor onafhankelijkheid, terwijl andere culturen meer afhankelijk
zijn en voor hun familie zorgen.
- Rol en identiteit:
Een persoon heeft vaak verschillende rollen.
Kunnen ook veranderen doorheen het leven.
Rol bevat rechten en plichten en vraagt verwachte gedragspatronen en specifieke
handelingen, activiteiten en taken die regelmatig uitgevoerd worden en
geassocieerd worden met sociaal-culturele rollen.
Het uitvoeren van activiteiten en taken vanuit een rol heet rolgebonden handelen
en staat in relatie met participatie.
, Participatie is hierbij: uitvoeren en beleven van rolgebonden handelen en/of
omgevingsgebonden activiteiten.
- Basisvaardigheden en functies:
Om te kunnen handelen dient de persoon te beschikken over vaardigheden en
functies.
Vaardigheden leert een persoon meestal spelenderwijs. (kind)
Tijdens het dagelijks handelen ervaren mensen welke taken en basisvaardigheden
wel of niet adequaat zijn in bepaalde situaties.
In nieuwe situaties zal de mens opnieuw handelen en indien noodzakelijk de
uitvoering(=performance) aanpassen aan veranderende omstandigheden, zo leer
je en ontwikkel je.
2.4.2: Elementen van het handelen: de context:
- Context is de som van alle fenomonen en condities die een persoon omringen en zijn
bestaan, het handelen en zijn ontwikkeling beïnvloeden.
- Omgeving(=environment) en context.
- Omgeving = fysieke en sociale omgeving.
- Context = culturele, temporele en virtuele condities.
- Fysieke omgeving : alle fysieke ruimten en objecten die een mens ziet, hoort, voelt,
ruikt of proeft.
- Sociaal-culturele aspecten: alle sociale en culturele factoren die in de omgeving een
rol spelen. (personen, sociale relaties, ook erogtherapeut dus, sociaal-culturele
patronen, betekenissen, normen, waarden die binnen die bepaalde groep geldig zijn.
- Politieke aspecten van ee omgeving worden gevormd door politieke verhoudingen in
een land of door een bepaalde wetgeving.
- Economische aspecten (bvb armoede of rijkdom) zijn ook bepalend voor de
mogelijkheden om te handelen.
- Zowel politieke als economische aspecten kunnen ervoor zorgen dat menselijk
handelen moeilijker wordt. Beide factoren kunnen dus leiden tot occupational
deprivation.
2.4.3: Elementen van het handelen: het handelen:
2.2.1: Het concept ‘handelen’:
- In het paradigma van ergotherapie staat het concept ‘handelen’(occupation)
centraal.
- Dit concept is op verschillende manieren gedefinieerd.
- Handelen betreft de dagelijkse activiteiten op zich.
- Handelen is een complexe interactie tussen de persoon en de omgeving, waarin de
persoon activiteiten, taken en rollen uitvoert die betekenis hebben en/of die van
hem verwacht worden.
- Naast concepten worden ook vaak concepten gerelateerde termen gebruikt.
- Zoals occupational justice of occupational balance,…
- Definitie:
- ‘’het handelen is de uitvoering van activiteiten en taken. Handelen is doelgericht,
vindt plaats in de context en is gerelateerd aan de ervaring en de betekenis die de
persoon eraan geeft. Het handelen bevat alle activiteiten en taken die mensen doen
en/of waarbij de betrokken zijn waardoor men voor zichzelf en anderen zorgt
(wonen/zorgen), recreëert, ontspant en sociale contacten onderhoudt (spelen/vrije
tijd) en deelneemt aan de maatschappij door onderwijs, arbeid of vrijwilligerswerk
(leren/werken)’’.
2.3: Uitgangspunten voor het handelen:
1) De mens is een handelend wezen.
Handelen is een fundamentele menselijke behoefte die biologisch is vastgesteld.
Spontaniteit van baby’s die spelen, zoekgedrag van mensen in een nieuwe
context,…
Mens heeft innerlijke drang om omgeving te leren kennen en onder controle te
krijgen.
Drang naar controle -> overgaan naar handelen.
Mens wilt leren door te handelen.
Omgeving of cultuur wakkert het verlangen aan om activiteiten te ontdekken en
deze activiteiten beheerst en vaardig uit te voeren.
2) Handelen is het resultaat van de dynamische interactie van de dynamische interactie
van de persoon, de activiteit en de context.
Deze kernelementen beïnvloeden elkaar constant. (dynamisch)
Kernelementen: persoon die handelt, de context of omgeving en de activiteit.
3) Handelen geeft betekenis aan het leven.
Handelen is een individuele activiteit op een bepaald tijdstip in een bepaalde
omgeving.
Handelen is uniek en biedt de mogelijkheid om in iedere situatie altijd iets nieuws
en betekenisvols te creëren.
, De betekenis is persoonlijk en wordt voor een groot deel bepaald door de cultuur
en context waarin iemand handelt.
Betekenis is gerelateerd aan het handelen, en aan het leven!
4) Handelen beïnvloedt de gezondheid en welzijn.
Goede balans in het dagelijks handelen is essentieel voor gezondheid en welzijn.
Vervullen van behoefte aan betekenisvol handelen bevordert het spirituele,
fysieke en psychosociale welzijn.
5) Handelen regelt de tijd en structureerd het leven.
Handelen geeft dagritme/ordening in de tijd.
Constistente uitvoering van activiteiten leidt tot de vorming van gewoonten en
routines.
6) Handelen geeft persoonlijke ervaringen.
Ervaring komt tot stand bij het uitvoeren van een specifieke activiteit.
Bij het uitvoeren ervan kan een persoon gevoelens van angst, opwinding,
bezorgdheid, apathie, verveling, ontspanning en controle ervaren.
Door ervaringen krijgen mensen inzichten in hun mogelijkheden en beperkingen.
7) Handelen heeft therapeutische potentie.
Het feit dat het uitvoeren van activiteiten ervaringen geeft en bijdraagt aan
betekenis, geeft handelen een therapeutische potentie.
8) Mensen kunnen verstoringen in het handelen ervaren.
Leven en handelen verandert constant.
Vaak gaat die verandering in handelen vanzelf.
Soms gaat dat niet vanzelf of ondervinden mensen verstoringen in dagelijks
handelen die ze dan als negatief ervaren.
Tijdelijke verstoring = occupational disruption.
Mensen verliezen hun evenwicht.
Bvb bij ziekte.
Ze kunnen hun dagelijks handelen niet aanpassen aan die verandering.
Verstoring van het handelen.
Verstoringen in het dagelijks handelen:
- Handelen is persoonsgebonden.
Handelen is afhankelijk van de persoonlijke mogelijkheden tot het uitvoeren van
activiteiten.
Persoonlijke doelstellingen, interesses, waarden en normen, zelfbeeld en eigen
identiteit beïnvloeden het handelen van een persoon.
- Handelen is context-based.
Handelen vindt altijd plaats in een context.
Een verstoring in het dagelijks handelen kan optreden door belemmeringen
vanuit de context.
- Ieder mens heeft recht op betekenisvol handelen.
Verstoringen in het handelen zijn een risico voor het welzijn de mens.
, Kan leiden tot depressie, verveling, angsten, burn-out, slaapstoornissen,…
Ieder mens heeft recht op de mogelijkheid tot het uitvoeren van of betrokken zijn
bij betekenisvol handelen. (=occupational justice!!)
- Handelen leidt tot engagement, engagement leidt tot handelen.
Handelen leidt tot betrokkenheid (=engagement) bij het handelen. Betrokkenheid
is persoonlijk en voor iedereen anders.
2.4: Elementen van het handelen:
- Elementen van het handelen kunnen worden weergeven in een model.
- PEO-model of PEOP-model.
- Systemisch model waarin de interactie tussen de persoon context en het handelen
wordt weergegeven.
- Person, environment, occupation en ook participation, performance en well-being.
- Dus : dynamische interactie tussen de kernelementen alsook de relatie tussen het
handelen en participatie wordt zichtbaar gemaakt.
- Tijdens de uitvoering van activiteiten (het handelen), vindt dynamische interactie
plaats tussen de elementen persoon(=intrinsieke factoren) en context(=extrinsieke
factoren).
- Een persoon voert activiteiten, taken en rollen uit die betekenisvol zijn en volden aan
bepaalde verwachtingen.
- Door te handelen participeert een persoon in zijn context en worden gezondheid en
welzijn beïnvloed. (well-being)
2.4.1: Elementen van het handelen: de persoon:
- Elke persoon is uniek, heeft zijn eigen levensverhaal.
- Eigen waarden, normen en verwachtingen:
Door herinneringen en interpretatie van persoonlijke waarnemingen en
ervaringen.
Deze worden beïnvloed door de context of omgeving.
Vb: cultuurgebonden: wij gaan andere handelingen doen dan andere clturen
doordat we andere waarden, normen en verwachtingen hebben.
Wij zijn meer voor onafhankelijkheid, terwijl andere culturen meer afhankelijk
zijn en voor hun familie zorgen.
- Rol en identiteit:
Een persoon heeft vaak verschillende rollen.
Kunnen ook veranderen doorheen het leven.
Rol bevat rechten en plichten en vraagt verwachte gedragspatronen en specifieke
handelingen, activiteiten en taken die regelmatig uitgevoerd worden en
geassocieerd worden met sociaal-culturele rollen.
Het uitvoeren van activiteiten en taken vanuit een rol heet rolgebonden handelen
en staat in relatie met participatie.
, Participatie is hierbij: uitvoeren en beleven van rolgebonden handelen en/of
omgevingsgebonden activiteiten.
- Basisvaardigheden en functies:
Om te kunnen handelen dient de persoon te beschikken over vaardigheden en
functies.
Vaardigheden leert een persoon meestal spelenderwijs. (kind)
Tijdens het dagelijks handelen ervaren mensen welke taken en basisvaardigheden
wel of niet adequaat zijn in bepaalde situaties.
In nieuwe situaties zal de mens opnieuw handelen en indien noodzakelijk de
uitvoering(=performance) aanpassen aan veranderende omstandigheden, zo leer
je en ontwikkel je.
2.4.2: Elementen van het handelen: de context:
- Context is de som van alle fenomonen en condities die een persoon omringen en zijn
bestaan, het handelen en zijn ontwikkeling beïnvloeden.
- Omgeving(=environment) en context.
- Omgeving = fysieke en sociale omgeving.
- Context = culturele, temporele en virtuele condities.
- Fysieke omgeving : alle fysieke ruimten en objecten die een mens ziet, hoort, voelt,
ruikt of proeft.
- Sociaal-culturele aspecten: alle sociale en culturele factoren die in de omgeving een
rol spelen. (personen, sociale relaties, ook erogtherapeut dus, sociaal-culturele
patronen, betekenissen, normen, waarden die binnen die bepaalde groep geldig zijn.
- Politieke aspecten van ee omgeving worden gevormd door politieke verhoudingen in
een land of door een bepaalde wetgeving.
- Economische aspecten (bvb armoede of rijkdom) zijn ook bepalend voor de
mogelijkheden om te handelen.
- Zowel politieke als economische aspecten kunnen ervoor zorgen dat menselijk
handelen moeilijker wordt. Beide factoren kunnen dus leiden tot occupational
deprivation.
2.4.3: Elementen van het handelen: het handelen:
