EXAMENVRAGEN/Samenvatting Basisbegrippen logopedie 1
1. Logopedie: een toegepaste wetenschap
Situeer en verklaar: IALP
- IALP, de International Association of Logopaedics and Phoniatrics is een
overkoepelende organisatie die meer dan 57 beroepsverenigingen voor logopedisten uit
38 landen vertegenwoordigt.
- Stichter: Emil Froeschels, in 1924
Zijn de begrippen “communicatie” en “spraak” synoniem? Verklaar je antwoord.
- Neen: Spraak is een onderdeel van verbale communicatie, samen met schrift. Er bestaat
echter ook non-verbale communicatie (noch gesproken noch geschreven woorden) en
viseel-manuele communicatie (gebaren met handen (bijvoorbeeld gebarentaal doven)).
- Men kan de boodschap op verschillende manieren overbrengen (= communiceren),
onder andere door spraak.
Wat is het verschil tussen organische en functionele communicatiestoornissen?
- organische: lichamelijke afwijking
- functionele: geen lichamelijke afwijking als oorzaak voor stoornis
Leg het verschil uit tussen een ontwikkelingsstoornis en een verworven stoornis.
- ontwikkelingsstoornis: treed op & wordt duidelijk in de loop van de ontwikkeling vh
kind, kan blijven voortbestaan op latere leeftijd
- verworven stoornis: treed op na periode v normale ontwikkeling
Welke voor- en nadelen heeft een etiologische classificatie van communicatiestoornissen?
- voordeel: gemakkelijke communicatie met medische collega’s
- nadelen:
• verwijzen niet naar het communicatiegedrag vd patiënt à welke aspecten v
communicatie gestoord zijn
• stoornis gevolg van meer dan 1 factor
• verschillende oorzaken toch dezelfde therapie
Wat is het onderscheid tussen “impairments” “disabilities” en “handicaps”?
- impairments = stoornis: elke structurele afwijking of functionele verstoring vh lichaam
& een persoon
à bv. kenmerken v stotteren
- disability = beperking: verlies of vermindering ih functioneren vh lichaam of een
persoon ten gevolge van stoornis
à bv. in hoever haperingen de persoon hinderen om een gesprek te voeren
à recent: activities = beperking op activiteit
- handicap = nadeel dat de persoon ondervindt vd stoornis
à bv. in hoever de patiënt afziet v deelname ah sociale leven
à recent: participation = beperking op deelname
1
,Waar of niet (en staaf je antwoord): “Een logopedist houdt zich alleen bezig met stoornissen bij
de communicatie.”
- Niet waar:
• Logopedie richt zich op normale communicatie (uitspraak van de /r/)
• Optimale communicatie: omwille van beroep (zangers, leerkrachten, radio, tv,
advocaten…)
• Uitbreiding met stoornissen buiten de communicatie:
à dysfagie
à afwijkende mondgewoontes
In welke zin is de logopedie een toegepaste wetenschap?
- Wetenschap met direct praktische relevantie:
à hoe best een stoornis voorkomen, hoe best een stoornis detecteren, welke
behandeling werkt best?...
- Toepassing v andere disciplines
à linguïstiek, geneeskunde, psychologie, pedagogie, fysica,… = interdisciplinaire
karakter
Situeer en verklaar: RIZIV
- RIZIV: het Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeisverzekering
- Voorwaarden om als logopedist erkend te zijn (mogen verrichten v verstrekkingen en
mogen aanvragen v terugbetaling voor de patiënt door het RIZIV)
à houder v diploma min 3j hoger onderwijs met volledig leerplan
à via bijscholing kennis & vaardigheden mbt beroep onderhouden
Waarin verschilt de opleiding logopedie aan een hogeschool van die aan de universiteit?
- universiteit: 5 jaar
- hogeschool: 3 jaar
- universiteit: naast klinische uitoefening ook carrière als docent id logopedie of
wetenschappelijke carrière
Noem een vijftal internationale logopedische tijdschriften
1. Aphasiology
2. Brain and Language
3. Journal of Communication Disorders
4. Journal of Voice
5. Journal of Neurolinguistics
Welke zou de oudste verwijzing naar communicatiestoornissen zijn?
- Egyptische papyrusrol (2000 v.C.)
- “aarzelend spreken, aarzelend wandelen met de tong als iemand die droevig is”
à stotteren
2
,Rangschik volgende “grondleggers” van de logopedie in chronologische orde, te beginnen bij
de oudste : Maria Mussafia//Jean Marc Itard//Charles Van Riper//Hieronimus
Mercurialis//Hippocrates:
- Hippocrates
- Hieronimus Mercurialis
- Jean Marc Itard
- Maria Mussafia
- Charles Van Riper
Situeer kort elk van onderstaande personen (leg kort uit wie ze zijn, wat hun verdienste is)
- Emil Froeschels:
• Arts, specialisatie in psychotyherapie & spraak- en stemtherapie
• 1909: eigen behandelingscenrum in Wenen
• 1920: professor aan de lerarenopleiding, sticht met Karl Rothe (hoofd vd
spraakscholen en remediëringscursussen voor spraakgehandicapte kinderen) de
Weense school voor Logopedie
• Weense school
à psychologisch & psychoanalytisch gericht
à opleidingscentrum voor vele vd belagrijkste Europese logopedisten
à term ‘logopedie’ door Froeschels
à stichter IALP, 1924
- Maria Mussafia
• operazangeres, verliest stem en geneest dankzij Froeschels
• leerling van Froeschels: legt zich toe op spraak-, taal- en stemstoornissen
• introduceert logopedie in België
à eigen praktijk
à doceert lessen in spraaktherapie onder de auspiciën vh Rode Kruis
2. Spraak
Waarin verschilt de communicatie tussen mensen van die tussen dieren?
Communicatie bij dieren: steeds reactie op stimulus, ‘hier en nu’
Mensen: communiceren over verleden & toekomst + communicatie via spraakklanken
Waar of niet waar, verklaar: “Ook planten communiceren met elkaar.”
Waar: dmv chemische signalen à bv: afscheiding gas (ethyleen) waarmee bomen mekaar
verwittigen als een plantenetend dier in aantocht is.
Om welke redenen heeft bij de ontwikkeling van communicatie tussen mensen spraak het
gehaald op andere mogelijke vormen van communicatie?
Spraak biedt een aantal belangrijke voordelen:
- spraak in het donker
- handen niet nodig (kunnen gebruikt worden voor een andere activiteit)
- mensen gingen rechtop lopen: strottenhoofd is gezakt à meer variatie in klankproductie
mogelijk
3
, Verklaar de uitspraak “de mens heeft geen spraakorgaan”
De mens beschikt niet over een specifiek spraakorgaan. Er zijn wel een aantal delen vh lichaam
die samenwerken om spraak te produceren (= functionele eenheid).
Welke drie delen kun je onderscheiden in het “functionele” spraakorgaan van de mens?
- ademhalingssysteem
- fonatiesysteem
- articulatiesysteem
Welke is de rol van het ademhalingssysteem bij de productie van spraak?
Het AH systeem is de energiebron. Het AH systeem levert de luchtstroom die dan door andere
delen vh lichaam tot klanken kan verwerkt worden.
Beschrijf kort de bijdrage van het diafragma en de tussenribspieren aan de productie van spraak.
Inademing gebeurt hoofdzakelijk door contractie diafragma & tussenribspieren.
Contractie diafragma
- het vervlakt & gaat naar beneden
- onderste ribben w naar buiten geduwd
- buikingewanden samengedrukt
- hierdoor gaat de buikwand uitzetten
Mm. intercostales externi
- ribbenkast w opgeheven
- ook contractie voorste deel mm. intercostales interni (volgens sommigen)
Beiden trekken samen à borstholte vergroot à inflatie longen
à interpleurale ruimte zet uit
à luchtdruk w negatief à lucht in rekbare longen zet uit ter compensatie
à ° onderdruk in alveolen
à om alveolaire onderdruk op te heffen: luchtsroom langs neus/mond via trachea in longen
Spraak: uitademing, ontspannen
Uit welke 4 componenten bestaat de relaxatiedruk?
- zuigkracht van de longen
- druk van de buikingewanden
- veerkracht van de ribkraakbeenderen
- zwaartekracht
Welke verschillen zijn er tussen de ademhaling bij het spreken en de ademhaling om te
overleven?
- vereiste druk
- ademhaling: 50% VC in gebruik ↔ spreken: 60,65-80%VC gebruiken
4
1. Logopedie: een toegepaste wetenschap
Situeer en verklaar: IALP
- IALP, de International Association of Logopaedics and Phoniatrics is een
overkoepelende organisatie die meer dan 57 beroepsverenigingen voor logopedisten uit
38 landen vertegenwoordigt.
- Stichter: Emil Froeschels, in 1924
Zijn de begrippen “communicatie” en “spraak” synoniem? Verklaar je antwoord.
- Neen: Spraak is een onderdeel van verbale communicatie, samen met schrift. Er bestaat
echter ook non-verbale communicatie (noch gesproken noch geschreven woorden) en
viseel-manuele communicatie (gebaren met handen (bijvoorbeeld gebarentaal doven)).
- Men kan de boodschap op verschillende manieren overbrengen (= communiceren),
onder andere door spraak.
Wat is het verschil tussen organische en functionele communicatiestoornissen?
- organische: lichamelijke afwijking
- functionele: geen lichamelijke afwijking als oorzaak voor stoornis
Leg het verschil uit tussen een ontwikkelingsstoornis en een verworven stoornis.
- ontwikkelingsstoornis: treed op & wordt duidelijk in de loop van de ontwikkeling vh
kind, kan blijven voortbestaan op latere leeftijd
- verworven stoornis: treed op na periode v normale ontwikkeling
Welke voor- en nadelen heeft een etiologische classificatie van communicatiestoornissen?
- voordeel: gemakkelijke communicatie met medische collega’s
- nadelen:
• verwijzen niet naar het communicatiegedrag vd patiënt à welke aspecten v
communicatie gestoord zijn
• stoornis gevolg van meer dan 1 factor
• verschillende oorzaken toch dezelfde therapie
Wat is het onderscheid tussen “impairments” “disabilities” en “handicaps”?
- impairments = stoornis: elke structurele afwijking of functionele verstoring vh lichaam
& een persoon
à bv. kenmerken v stotteren
- disability = beperking: verlies of vermindering ih functioneren vh lichaam of een
persoon ten gevolge van stoornis
à bv. in hoever haperingen de persoon hinderen om een gesprek te voeren
à recent: activities = beperking op activiteit
- handicap = nadeel dat de persoon ondervindt vd stoornis
à bv. in hoever de patiënt afziet v deelname ah sociale leven
à recent: participation = beperking op deelname
1
,Waar of niet (en staaf je antwoord): “Een logopedist houdt zich alleen bezig met stoornissen bij
de communicatie.”
- Niet waar:
• Logopedie richt zich op normale communicatie (uitspraak van de /r/)
• Optimale communicatie: omwille van beroep (zangers, leerkrachten, radio, tv,
advocaten…)
• Uitbreiding met stoornissen buiten de communicatie:
à dysfagie
à afwijkende mondgewoontes
In welke zin is de logopedie een toegepaste wetenschap?
- Wetenschap met direct praktische relevantie:
à hoe best een stoornis voorkomen, hoe best een stoornis detecteren, welke
behandeling werkt best?...
- Toepassing v andere disciplines
à linguïstiek, geneeskunde, psychologie, pedagogie, fysica,… = interdisciplinaire
karakter
Situeer en verklaar: RIZIV
- RIZIV: het Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeisverzekering
- Voorwaarden om als logopedist erkend te zijn (mogen verrichten v verstrekkingen en
mogen aanvragen v terugbetaling voor de patiënt door het RIZIV)
à houder v diploma min 3j hoger onderwijs met volledig leerplan
à via bijscholing kennis & vaardigheden mbt beroep onderhouden
Waarin verschilt de opleiding logopedie aan een hogeschool van die aan de universiteit?
- universiteit: 5 jaar
- hogeschool: 3 jaar
- universiteit: naast klinische uitoefening ook carrière als docent id logopedie of
wetenschappelijke carrière
Noem een vijftal internationale logopedische tijdschriften
1. Aphasiology
2. Brain and Language
3. Journal of Communication Disorders
4. Journal of Voice
5. Journal of Neurolinguistics
Welke zou de oudste verwijzing naar communicatiestoornissen zijn?
- Egyptische papyrusrol (2000 v.C.)
- “aarzelend spreken, aarzelend wandelen met de tong als iemand die droevig is”
à stotteren
2
,Rangschik volgende “grondleggers” van de logopedie in chronologische orde, te beginnen bij
de oudste : Maria Mussafia//Jean Marc Itard//Charles Van Riper//Hieronimus
Mercurialis//Hippocrates:
- Hippocrates
- Hieronimus Mercurialis
- Jean Marc Itard
- Maria Mussafia
- Charles Van Riper
Situeer kort elk van onderstaande personen (leg kort uit wie ze zijn, wat hun verdienste is)
- Emil Froeschels:
• Arts, specialisatie in psychotyherapie & spraak- en stemtherapie
• 1909: eigen behandelingscenrum in Wenen
• 1920: professor aan de lerarenopleiding, sticht met Karl Rothe (hoofd vd
spraakscholen en remediëringscursussen voor spraakgehandicapte kinderen) de
Weense school voor Logopedie
• Weense school
à psychologisch & psychoanalytisch gericht
à opleidingscentrum voor vele vd belagrijkste Europese logopedisten
à term ‘logopedie’ door Froeschels
à stichter IALP, 1924
- Maria Mussafia
• operazangeres, verliest stem en geneest dankzij Froeschels
• leerling van Froeschels: legt zich toe op spraak-, taal- en stemstoornissen
• introduceert logopedie in België
à eigen praktijk
à doceert lessen in spraaktherapie onder de auspiciën vh Rode Kruis
2. Spraak
Waarin verschilt de communicatie tussen mensen van die tussen dieren?
Communicatie bij dieren: steeds reactie op stimulus, ‘hier en nu’
Mensen: communiceren over verleden & toekomst + communicatie via spraakklanken
Waar of niet waar, verklaar: “Ook planten communiceren met elkaar.”
Waar: dmv chemische signalen à bv: afscheiding gas (ethyleen) waarmee bomen mekaar
verwittigen als een plantenetend dier in aantocht is.
Om welke redenen heeft bij de ontwikkeling van communicatie tussen mensen spraak het
gehaald op andere mogelijke vormen van communicatie?
Spraak biedt een aantal belangrijke voordelen:
- spraak in het donker
- handen niet nodig (kunnen gebruikt worden voor een andere activiteit)
- mensen gingen rechtop lopen: strottenhoofd is gezakt à meer variatie in klankproductie
mogelijk
3
, Verklaar de uitspraak “de mens heeft geen spraakorgaan”
De mens beschikt niet over een specifiek spraakorgaan. Er zijn wel een aantal delen vh lichaam
die samenwerken om spraak te produceren (= functionele eenheid).
Welke drie delen kun je onderscheiden in het “functionele” spraakorgaan van de mens?
- ademhalingssysteem
- fonatiesysteem
- articulatiesysteem
Welke is de rol van het ademhalingssysteem bij de productie van spraak?
Het AH systeem is de energiebron. Het AH systeem levert de luchtstroom die dan door andere
delen vh lichaam tot klanken kan verwerkt worden.
Beschrijf kort de bijdrage van het diafragma en de tussenribspieren aan de productie van spraak.
Inademing gebeurt hoofdzakelijk door contractie diafragma & tussenribspieren.
Contractie diafragma
- het vervlakt & gaat naar beneden
- onderste ribben w naar buiten geduwd
- buikingewanden samengedrukt
- hierdoor gaat de buikwand uitzetten
Mm. intercostales externi
- ribbenkast w opgeheven
- ook contractie voorste deel mm. intercostales interni (volgens sommigen)
Beiden trekken samen à borstholte vergroot à inflatie longen
à interpleurale ruimte zet uit
à luchtdruk w negatief à lucht in rekbare longen zet uit ter compensatie
à ° onderdruk in alveolen
à om alveolaire onderdruk op te heffen: luchtsroom langs neus/mond via trachea in longen
Spraak: uitademing, ontspannen
Uit welke 4 componenten bestaat de relaxatiedruk?
- zuigkracht van de longen
- druk van de buikingewanden
- veerkracht van de ribkraakbeenderen
- zwaartekracht
Welke verschillen zijn er tussen de ademhaling bij het spreken en de ademhaling om te
overleven?
- vereiste druk
- ademhaling: 50% VC in gebruik ↔ spreken: 60,65-80%VC gebruiken
4
