AFP week 8 Forensische psychiatrie. Psychiatrie en recht.
Forensische psychiatrie
Forensische zorg is geestelijke gezondheidszorg voor volwassenen die in hun gedrag over de grens
zijn gegaan of dit dreigen te doen. Dit gedrag komt mede door psychische problemen, vaak
samengaand met verslavingsproblemen en/of licht verstandelijke beperking. Sommige patiënten zijn
gedwongen in behandeling; hen is door de rechter behandeling opgelegd, anderen hebben zich
vrijwillig aangemeld via de huisarts. De meeste van hen werken vanuit huis aan hun behandeling
(ambulant), soms vanuit een afdeling waar zij verblijven (klinisch).
Tijdens hun behandeling leren patiënten grip te krijgen op hun gedrag en nieuw gedrag eigen te
maken. Ook werken ze aan het verbeteren van gezondheid, financiën, gevoelens en het omgaan met
anderen. Zo neemt de kans op herhaling van het probleemgedrag af en kunnen cliënten (weer) veilig
aan de samenleving deelnemen.
Psychiatrie en recht
In de GGZ heb je als patiënt en als verpleegkundige te maken met een aantal wetten. Denk aan de
wet BIG, de wet WGBO (beide heb je al eerder besproken in de opleiding), de wet WzdLinks to an
external site. (wet zorg en dwang) en de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz). Het is
belangrijk dat je kennis hebt van deze wetten en weet hoe je hier als verpleegkundige in handelt
samen met je patiënt, welke informatie je hierin geeft om een zo goed mogelijke zorg te geven voor
de patiënt. De Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz) is een belangrijke wet omdat je
soms te maken kunt hebben met patiënten die zodanige psychische problemen hebben dat ze een
gevaar voor zichzelf of voor anderen kunnen zijn. Hoe draag je in deze situatie bij tot een goede zorg
en houd je ook rekening met het recht van ieder mens om in vrijheid te leven. Het is niet eenvoudig
en de wet Wvvgz beschrijft de rechten van mensen die verplichte zorg krijgen in de ggz. De Wvggz
geldt voor mensen bij wie een psychische stoornis leidt tot gedrag dat ernstig nadeel veroorzaakt
voor henzelf of voor anderen. De Wvggz is er om de rechten van deze mensen te beschermen. De
Wet zorg en dwang regelt de rechten bij onvrijwillige zorg of onvrijwillige opname van mensen met
een verstandelijke beperking en mensen met een psychogeriatrische aandoening (zoals dementie)
en heb je als verpleegkundige ook mee te maken in de thuiszorg, verstandelijk gehandicapte zorg en
psychogeriatrie.
Leerdoelen:
1. Het begrip forensische psychiatrie uitleggen;
Forensische psychiatrie is een vorm van geestelijke gezondheidszorg. Twee zaken komen hier
samen: je wordt verdacht van een strafbaar feit (of bent daarvoor veroordeeld) én er zijn sterke
aanwijzingen dat je een psychiatrische stoornis hebt. Die stoornis is er hoogstwaarschijnlijk mede de
oorzaak van dat je de fout in ging. Een rechter kan beslissen dat je je verplicht moet laten
onderzoeken en behandelen. Het komt ook voor dat iemand zich vrijwillig wil laten behandelen.
De behandeling richt zich op herstel: het genezen of onder controle krijgen van klachten en
persoonlijke problemen. Tegelijk is de zorg gericht op bescherming van de samenleving. Cliënten
leren onder meer hoe ze kunnen voorkomen dat ze opnieuw de fout ingaan.
De rechter kan alleen TBS opleggen als er aan 3 voorwaarden is voldaan;
, 1. De psychiatrische stoornis heeft geleid tot plegen van het delict of dit is aannemelijk.
2. Er is kans op recidive (opnieuw plegen van een delict als de stoornis niet wordt behandeld).
3. Op het gepleegde delict staat een straf van 4 jaar.
Terbeschikkingstelling (tbs) is er in 2 soorten: tbs met voorwaarden en tbs met dwangverpleging.
Welke soort tbs een dader krijgt, hangt af van het misdrijf en de kans op terugval.
Tbs met voorwaarden
Tbs met voorwaarden is een lichte vorm van tbs. De dader moet zich aan bepaalde voorwaarden
houden. Die houden bijvoorbeeld in dat de dader:
Een bepaalde periode geen drugs of alcohol mag gebruiken;
Zich (klinisch) psychiatrisch laat behandelen;
Zich houdt aan de aanwijzingen van de reclassering.
De reclassering heeft het toezicht hierop. Een tbs'er met voorwaarden wordt niet gedwongen
verpleegd. Hij verblijft wel vaak in een verslavingskliniek of een forensisch psychiatrische kliniek
(FPK).
Bij tbs met dwangverpleging wordt de dader verplicht verpleegd in een gesloten tbs-kliniek.
Daarnaast krijgt de tbs'er een (niet-verplichte) behandeling die gericht is op terugkeer in de
maatschappij. De tbs is voor 2 jaar. Na 2 jaar kan de rechter de tbs verlengen, met steeds 1 of 2 jaar.
Civiel recht: Gaat over conflicten tussen burgers en bedrijven onderling.
Strafrecht: Het geheel van regels waarin is vastgelegd: welk gedrag strafwaardig is (welke strafbare
feiten zijn er?) welke straffen er worden gegeven, en: hoe de strafoplegging wordt uitgevoerd.
2. De meest voorkomende psychopathologie (psychische ziekten) binnen de forensische
psychiatrie benoemen.
Stoornissen met impulsbeheersing;
- Kleptomanie: herhalend onvermogen om zich te verzetten tegen impulsen om dingen te
stelen. Deze mensen krijgen een toenemend onaangename spanning als zij deze impulsen
negeren.
- Pyromanie: opzettelijke doelgericht brandstichting bij meer dan een gelegenheid.
Voorafgaand aan de daad is er spanning of een opgewonden stemming.
- Pathologisch gokken (gokverslaving): er is spraken van een preoccupatie (extreme
belangstelling, continu eraan denken) met gokken. Niet gokken leidt tot rusteloosheid en
prikkelbaarheid.
Ontwikkelingsstoornissen; Psychiatrische stoornis die is begonnen in de kindertijd (autisme, ADHD).
Parafilieen (seksuele perversie); een ontaarding van gevoelens en driften.
- Exhibitionisme: een sterke drang om geslachtsorganen aan nietsvermoedende vreemden te
tonen.
- Frottevrisme: een sterke drang om iemand zonder diens toestemming aan te raken.
- Pedofilie: een sterke behoefte om seksuele handelingen te verrichten bij kinderen in de
pubertijd.
Forensische psychiatrie
Forensische zorg is geestelijke gezondheidszorg voor volwassenen die in hun gedrag over de grens
zijn gegaan of dit dreigen te doen. Dit gedrag komt mede door psychische problemen, vaak
samengaand met verslavingsproblemen en/of licht verstandelijke beperking. Sommige patiënten zijn
gedwongen in behandeling; hen is door de rechter behandeling opgelegd, anderen hebben zich
vrijwillig aangemeld via de huisarts. De meeste van hen werken vanuit huis aan hun behandeling
(ambulant), soms vanuit een afdeling waar zij verblijven (klinisch).
Tijdens hun behandeling leren patiënten grip te krijgen op hun gedrag en nieuw gedrag eigen te
maken. Ook werken ze aan het verbeteren van gezondheid, financiën, gevoelens en het omgaan met
anderen. Zo neemt de kans op herhaling van het probleemgedrag af en kunnen cliënten (weer) veilig
aan de samenleving deelnemen.
Psychiatrie en recht
In de GGZ heb je als patiënt en als verpleegkundige te maken met een aantal wetten. Denk aan de
wet BIG, de wet WGBO (beide heb je al eerder besproken in de opleiding), de wet WzdLinks to an
external site. (wet zorg en dwang) en de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz). Het is
belangrijk dat je kennis hebt van deze wetten en weet hoe je hier als verpleegkundige in handelt
samen met je patiënt, welke informatie je hierin geeft om een zo goed mogelijke zorg te geven voor
de patiënt. De Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz) is een belangrijke wet omdat je
soms te maken kunt hebben met patiënten die zodanige psychische problemen hebben dat ze een
gevaar voor zichzelf of voor anderen kunnen zijn. Hoe draag je in deze situatie bij tot een goede zorg
en houd je ook rekening met het recht van ieder mens om in vrijheid te leven. Het is niet eenvoudig
en de wet Wvvgz beschrijft de rechten van mensen die verplichte zorg krijgen in de ggz. De Wvggz
geldt voor mensen bij wie een psychische stoornis leidt tot gedrag dat ernstig nadeel veroorzaakt
voor henzelf of voor anderen. De Wvggz is er om de rechten van deze mensen te beschermen. De
Wet zorg en dwang regelt de rechten bij onvrijwillige zorg of onvrijwillige opname van mensen met
een verstandelijke beperking en mensen met een psychogeriatrische aandoening (zoals dementie)
en heb je als verpleegkundige ook mee te maken in de thuiszorg, verstandelijk gehandicapte zorg en
psychogeriatrie.
Leerdoelen:
1. Het begrip forensische psychiatrie uitleggen;
Forensische psychiatrie is een vorm van geestelijke gezondheidszorg. Twee zaken komen hier
samen: je wordt verdacht van een strafbaar feit (of bent daarvoor veroordeeld) én er zijn sterke
aanwijzingen dat je een psychiatrische stoornis hebt. Die stoornis is er hoogstwaarschijnlijk mede de
oorzaak van dat je de fout in ging. Een rechter kan beslissen dat je je verplicht moet laten
onderzoeken en behandelen. Het komt ook voor dat iemand zich vrijwillig wil laten behandelen.
De behandeling richt zich op herstel: het genezen of onder controle krijgen van klachten en
persoonlijke problemen. Tegelijk is de zorg gericht op bescherming van de samenleving. Cliënten
leren onder meer hoe ze kunnen voorkomen dat ze opnieuw de fout ingaan.
De rechter kan alleen TBS opleggen als er aan 3 voorwaarden is voldaan;
, 1. De psychiatrische stoornis heeft geleid tot plegen van het delict of dit is aannemelijk.
2. Er is kans op recidive (opnieuw plegen van een delict als de stoornis niet wordt behandeld).
3. Op het gepleegde delict staat een straf van 4 jaar.
Terbeschikkingstelling (tbs) is er in 2 soorten: tbs met voorwaarden en tbs met dwangverpleging.
Welke soort tbs een dader krijgt, hangt af van het misdrijf en de kans op terugval.
Tbs met voorwaarden
Tbs met voorwaarden is een lichte vorm van tbs. De dader moet zich aan bepaalde voorwaarden
houden. Die houden bijvoorbeeld in dat de dader:
Een bepaalde periode geen drugs of alcohol mag gebruiken;
Zich (klinisch) psychiatrisch laat behandelen;
Zich houdt aan de aanwijzingen van de reclassering.
De reclassering heeft het toezicht hierop. Een tbs'er met voorwaarden wordt niet gedwongen
verpleegd. Hij verblijft wel vaak in een verslavingskliniek of een forensisch psychiatrische kliniek
(FPK).
Bij tbs met dwangverpleging wordt de dader verplicht verpleegd in een gesloten tbs-kliniek.
Daarnaast krijgt de tbs'er een (niet-verplichte) behandeling die gericht is op terugkeer in de
maatschappij. De tbs is voor 2 jaar. Na 2 jaar kan de rechter de tbs verlengen, met steeds 1 of 2 jaar.
Civiel recht: Gaat over conflicten tussen burgers en bedrijven onderling.
Strafrecht: Het geheel van regels waarin is vastgelegd: welk gedrag strafwaardig is (welke strafbare
feiten zijn er?) welke straffen er worden gegeven, en: hoe de strafoplegging wordt uitgevoerd.
2. De meest voorkomende psychopathologie (psychische ziekten) binnen de forensische
psychiatrie benoemen.
Stoornissen met impulsbeheersing;
- Kleptomanie: herhalend onvermogen om zich te verzetten tegen impulsen om dingen te
stelen. Deze mensen krijgen een toenemend onaangename spanning als zij deze impulsen
negeren.
- Pyromanie: opzettelijke doelgericht brandstichting bij meer dan een gelegenheid.
Voorafgaand aan de daad is er spanning of een opgewonden stemming.
- Pathologisch gokken (gokverslaving): er is spraken van een preoccupatie (extreme
belangstelling, continu eraan denken) met gokken. Niet gokken leidt tot rusteloosheid en
prikkelbaarheid.
Ontwikkelingsstoornissen; Psychiatrische stoornis die is begonnen in de kindertijd (autisme, ADHD).
Parafilieen (seksuele perversie); een ontaarding van gevoelens en driften.
- Exhibitionisme: een sterke drang om geslachtsorganen aan nietsvermoedende vreemden te
tonen.
- Frottevrisme: een sterke drang om iemand zonder diens toestemming aan te raken.
- Pedofilie: een sterke behoefte om seksuele handelingen te verrichten bij kinderen in de
pubertijd.
