Uiteenzetting Laaggeletterdheid
Aohll drenieee, kelomw! Dit is wat een laaggeletterde leest bij de zin ‘Hallo iedereen,
welkom!’. Meer mensen dan wij zelf denken zijn laaggeletterd. De buurman, de collega of
die ene goede vriend kan zomaar laaggeletterd zijn zonder dat u het weet.
Laaggeletterdheid en analfabetisme
In de volksmond worden de woorden laaggeletterdheid en analfabetisme nog wel eens
onterecht door elkaar gebruikt. Er zit namelijk wel degelijk een verschil in de betekenissen
van deze twee begrippen. Stichting Lezen & Schrijven definieert de begrippen
laaggeletterden en analfabetisme als volgt: ‘Laaggeletterden zijn mensen die moeite hebben
met lezen, schrijven en/of rekenen. In tegenstelling tot laaggeletterden kunnen analfabeten,
ook wel ongeletterden genoemd, helemaal niet lezen en schrijven’.
De gevolgen van laaggeletterdheid
Uit onderzoek van de Algemene Rekenkamer blijkt dat meer dan 2,5 miljoen mensen van 16
jaar en ouder moeite hebben met taal en/of rekenen. Deze laaggeletterden hebben last van
een aantal grote nadelen die onder te verdelen zijn in vier thema’s: werk, geld, gezondheid
en gezin. Voor een goede positie in de arbeidsmarkt is het erg belangrijk dat men beschikt
over goede taal-, reken- en digitale vaardigheden. Laaggeletterden vinden het erg lastig om
een sollicitatiebrief te schrijven, waardoor het moeilijk wordt om een baan te krijgen. Ook
worden tegenwoordig digitale vaardigheden steeds belangrijker op de arbeidsmarkt. Dit
heeft invloed op laaggeletterden, want zij kunnen vaak minder makkelijk meekomen met de
technologische veranderingen. Hoe beter je taalvaardigheden op de werkvloer zijn, hoe
geschikter je bent voor de baan (Li & Hung, 2010). De werkloosheid als gevolg van
laaggeletterdheid neemt een ander gevolg met zich mee: ze lopen door lagere taal- en
rekenvaardigheden jaarlijks inkomen mis (PwC, 2018). Naast dit gemiste inkomen zijn er
ook nog een aantal andere gevolgen op economisch gebied. Voor laaggeletterden is het erg
moeilijk om rekeningen te begrijpen, toeslagen aan te vragen etc. Hierdoor kunnen ze
steeds meer in de problemen komen, wat kan leiden tot armoede. Deze kwetsbare groep
komt niet makkelijk binnen bij de schuldhulpverlening, omdat ze vaak op eigen kracht niet de
juiste weg weten te vinden (Nationale ombudsman, 2016). Laaggeletterden zijn dan ook
ruim twee keer zo vaak langdurig arm als niet-laaggeletterden (Christoffels, 2016). Ook op
het gebied van gezondheid ervaren laaggeletterden veel problemen. Uit onderzoek van Van
der Heide & Rademakers (2015) is gebleken dat laaggeletterden de vaardigheden missen
om goed om te gaan met informatie over gezondheid, ziekte en zorg. Dit leidt ertoe dat zij
zich vaker minder gezond voelen en minder gezond zijn dan niet-laaggeletterden. Een
voorbeeld is het medicijngebruik: laaggeletterden hebben moeite met het lezen van de
bijsluiter, waardoor medicijnen verkeerd kunnen worden ingenomen. Als we gaan kijken
naar de gevolgen in het gezin, valt het vooral op dat laaggeletterde ouders moeite hebben
met de taalstimulering thuis, wat een negatieve impact kan hebben op de geletterdheid van
kinderen (Van der Pluijm, Van Gelderen, & Kessels, 2017).
De kosten van laaggeletterdheid
In 2018 heeft PwC Amsterdam onderzoek gedaan naar de maatschappelijke kosten van
laaggeletterdheid. Deze maatschappelijke kosten bedragen ongeveer €1,13 miljard per jaar.
Laaggeletterden lopen door lagere taal- en rekenvaardigheden jaarlijks inkomen mis. Als we
Aohll drenieee, kelomw! Dit is wat een laaggeletterde leest bij de zin ‘Hallo iedereen,
welkom!’. Meer mensen dan wij zelf denken zijn laaggeletterd. De buurman, de collega of
die ene goede vriend kan zomaar laaggeletterd zijn zonder dat u het weet.
Laaggeletterdheid en analfabetisme
In de volksmond worden de woorden laaggeletterdheid en analfabetisme nog wel eens
onterecht door elkaar gebruikt. Er zit namelijk wel degelijk een verschil in de betekenissen
van deze twee begrippen. Stichting Lezen & Schrijven definieert de begrippen
laaggeletterden en analfabetisme als volgt: ‘Laaggeletterden zijn mensen die moeite hebben
met lezen, schrijven en/of rekenen. In tegenstelling tot laaggeletterden kunnen analfabeten,
ook wel ongeletterden genoemd, helemaal niet lezen en schrijven’.
De gevolgen van laaggeletterdheid
Uit onderzoek van de Algemene Rekenkamer blijkt dat meer dan 2,5 miljoen mensen van 16
jaar en ouder moeite hebben met taal en/of rekenen. Deze laaggeletterden hebben last van
een aantal grote nadelen die onder te verdelen zijn in vier thema’s: werk, geld, gezondheid
en gezin. Voor een goede positie in de arbeidsmarkt is het erg belangrijk dat men beschikt
over goede taal-, reken- en digitale vaardigheden. Laaggeletterden vinden het erg lastig om
een sollicitatiebrief te schrijven, waardoor het moeilijk wordt om een baan te krijgen. Ook
worden tegenwoordig digitale vaardigheden steeds belangrijker op de arbeidsmarkt. Dit
heeft invloed op laaggeletterden, want zij kunnen vaak minder makkelijk meekomen met de
technologische veranderingen. Hoe beter je taalvaardigheden op de werkvloer zijn, hoe
geschikter je bent voor de baan (Li & Hung, 2010). De werkloosheid als gevolg van
laaggeletterdheid neemt een ander gevolg met zich mee: ze lopen door lagere taal- en
rekenvaardigheden jaarlijks inkomen mis (PwC, 2018). Naast dit gemiste inkomen zijn er
ook nog een aantal andere gevolgen op economisch gebied. Voor laaggeletterden is het erg
moeilijk om rekeningen te begrijpen, toeslagen aan te vragen etc. Hierdoor kunnen ze
steeds meer in de problemen komen, wat kan leiden tot armoede. Deze kwetsbare groep
komt niet makkelijk binnen bij de schuldhulpverlening, omdat ze vaak op eigen kracht niet de
juiste weg weten te vinden (Nationale ombudsman, 2016). Laaggeletterden zijn dan ook
ruim twee keer zo vaak langdurig arm als niet-laaggeletterden (Christoffels, 2016). Ook op
het gebied van gezondheid ervaren laaggeletterden veel problemen. Uit onderzoek van Van
der Heide & Rademakers (2015) is gebleken dat laaggeletterden de vaardigheden missen
om goed om te gaan met informatie over gezondheid, ziekte en zorg. Dit leidt ertoe dat zij
zich vaker minder gezond voelen en minder gezond zijn dan niet-laaggeletterden. Een
voorbeeld is het medicijngebruik: laaggeletterden hebben moeite met het lezen van de
bijsluiter, waardoor medicijnen verkeerd kunnen worden ingenomen. Als we gaan kijken
naar de gevolgen in het gezin, valt het vooral op dat laaggeletterde ouders moeite hebben
met de taalstimulering thuis, wat een negatieve impact kan hebben op de geletterdheid van
kinderen (Van der Pluijm, Van Gelderen, & Kessels, 2017).
De kosten van laaggeletterdheid
In 2018 heeft PwC Amsterdam onderzoek gedaan naar de maatschappelijke kosten van
laaggeletterdheid. Deze maatschappelijke kosten bedragen ongeveer €1,13 miljard per jaar.
Laaggeletterden lopen door lagere taal- en rekenvaardigheden jaarlijks inkomen mis. Als we
