Interieur in context A
Inleiding
Drie pijlers
1 Architectuur
2 Geschiedenis (filmpje bekijken!!)
3 Architectuurgeschiedenis
1 Wat is architectuurgeschiedenis?
Architectuurgeschiedenis-is = de geschiedenis van de architectuur
MAAR
Wat is architectuur?
Architectuur = de constructie van een gebouw en omvat alle verschillende fasen van een ontwerp die een
architect heeft doorgemaakt vooraleer hij tot het bouwen komt
= het resultaat, de materiële getuigenis van deze ontwerpopdracht
MAAR architectuur is ook een gebaar. Architectuur is een zichtbare daad als gevolg van een kritische
reflectie. Architectuur als gebaar raakt mensen aan wie het gebaar gericht is, de mensen die het gebaar
zien en interpreteren
Architectuur interpelleert. Ze is onmisbaar aanwezig in ons leven!
De architect is dus veel meer dan een “constructeur” of een “bricoleur”. Hij heeft een maatschappelijke
functie aangezien architectuur een fundamentele rol speelt in de organisatie van een samenleving en in de
opbouw van een cultuur.
Architectuur is een voedende discipline (een belangrijke socio-culturele PLICHT), maar ook een reflexieve
praktijk (ze krijgt pas zin en betekenis als ze zicht positioneert t.o.v. referenties uit het verleden.
Wat is geschiedenis?
Geschiedenis is een reflexieve praktijk
Reflexief :
- Terugblikkend in de tijd
- Pro’s en contra’s van het verleden bevragen
- Deze bevraging van het verleden sturen vanuit een noodgedwongen hedendaagse blik, die we een
“analytische, kritische” blik noemen
- De resultaten van deze bevraging gebruiken om het heden te begrijpen en de toekomst te voeden
Dus, de architectuurgeschiedenis gaat de “getuige” van het ontwerp ondervragen en poogt daarbij ook de
minder tastbare facetten van de architectuur te begrijpen.
De architect wordt doorheen de architectuurgeschiedenis een maatschappelijk actor. Hierdoor is de kennis
van de maatschapelijke context waarin de architectuur tot stand kwam noodzakelijk om de architectuur te
begrijpen.
Architectuurhistorici moete dus praktijken bestuderen die niet noodzakelijk architecturaal zijn.
,2 Wat is het nut van architectuurgeschiedenis?
We beschouwen architectuurgeschiedenis als een “voedende” discipline met een lange traditie en een
veelheid aan werkvormen die de veelzijdigheid van de architectuurpraktijk bevatten.
Het vak helpt ons
- Een kritische blik te ontwikkelen om de relevantie van het architecturaal ontwerp te begrijpen
- Bevragen van architectuur als discipline
,Interieur in context A
DE POLIS EN DE MEGAPOLIS: de organisatie van een samenleving door architectuur
Inhoudsopgave
1 Inleiding: Griekenland <-> Rome
2 Verenigd in de diversiteit: de polis
3 De proto-Griekse erfenis
4 Het perfectioneren van de orde als opdracht voor de goden
4.1 Algemene kenmerken van de ordes
4.2 De archaïsche fase: perfectionering van het tempelplan en de orde
4.3 De klassieke fase: architectuur, kunst en wetenschap
5 Stadsplanning en theaterarchitectuur: integratie in het landschap
6 Hellenisme: de plaats van het individu in het imperium
1 Inleiding: Griekenland <-> Rome
Als we spreken over de Klassieke Oudheid denken we vaak aan Griekenland en Rome, aan klassieke
zuilenordes en aan tempels. Rome en Griekenland worden vaak samen geplaatst als we het hebben over
de architectuur van de Klassieke Oudheid.
De Romeinse en Griekse architectuur zijn dan ook op bepaalde vlakken gelijk MAAR worden op andere
manieren gebruikt.
Rome wordt vaak als een continuïteit van Griekenland beschouwt. In de achttiende eeuw werden de
Romeinse kunst en architectuur zelfs als een flauw afkooksel van de Griekse cultuur beschouwd. Dit zal in
de achttiende eeuw leiden tot een heuse controverse tussen Winckelmann en Piranesi.
Er zijn fundamentele verschillen in de constructie en de gebruikte technieken, de schaal van gebouwen,
hun inplanting en benaderingswijze …
Al deze verschillen zijn het gevolg van:
- Een ander maatschappelijke organisatie (polis vs imperium)
- Culturele verschillen en invloeden (perfectie vc assimilatie)
- Bouwtechnische evoluties (zuil/ architraaf vs muur en gewelf)
De Griekse maatschappij is georganiseerd rond de polis (stadstaat). De poleis zijn relatief kleinschalig en
integreren zich in de omgeving, de stedelijke structuur groeit voornamelijk rond het religieuze-politieke
centrum
, De romeinse maatschappij daarentegen zal uitgroeien tot een mondiaal imperium. Het rijk wordt centraal
bestuurd. Ook in de architectuurprojecten van de staat is er sprake van centralisatie, propaganda en
doorgedreven stadsplanning
De archaïsche en klassieke Griekse cultuur streeft voornamelijk naar het volmaken van bestaande
bouwtradities, kunsttradities die zich rond de Egeïsche zee hebben ontwikkeld
De Romeinse cultuur zal ten gevolge van het uitgestrekte imperium in aanraking komen met erg
verschillende culturen en zal dur erg diverse invloeden kennen. Assimilatie is een belangrijk kenmerk van
de Romeinse architectuur
De Griekse constructie steunt op het principe van de zuil en de architraaf
De Romeinen vervangen de architraafbalk door de boog en het geweld. Zodoende worden grotere
overspanningen mogelijk en variaties op het grondplan
Deze verschillen worden nog duidelijker als we de afbeeldingen van de tempelsite van Phaestum van
Winckelmann en Piranise met elkaar gaan vergelijking
Winckelmann = Griekse architectuur Piranesi = Romeinse architectuur
- Geïdealiseerd beeld - Constructieve elementen
- Harmonie tussen landschap en gebouw - Detaillering zuilenschacht, dragende
- Perfectie in de eenvoud elementen
- Diagonale benadering gebouw - Architecturaal verval, strijd tussen
architectuur en natuur
- Functioneel, het praktische primeert op het
esthetische
Zij gaan de tempelsite verschillend voorstellen, omdat zij verschillende zaken in de architectuur waarderen
SLEUTELWOORDEN
Antieke Griekse architectuur Antieke Romeinse architectuur
• Realisme • Fantasie en verbeelding
• Perfectionisme en eenvoud • Megalomane technische vernieuwing
• Zuil en architraafbouw • Gewelfbouw
• Inplanting: diagonaal – hoekbenadering • Fron tale – gedwongen benadering van het
• Homogene, zuivere architectuurstijl gebouw
• Harmonie en proportie • Mix van stijlen
• Integratie in landschap • Horror vaccui
• Domineert het landschap
2 Verenigd in de diversiteit: de polis
De Griekse wereld bestond uit stadstaten (de polis) en was niet één groot land => geografische
versnippering. Deze stadstaten werden begrensd van elkaar door rivieren, gebergte…
Inleiding
Drie pijlers
1 Architectuur
2 Geschiedenis (filmpje bekijken!!)
3 Architectuurgeschiedenis
1 Wat is architectuurgeschiedenis?
Architectuurgeschiedenis-is = de geschiedenis van de architectuur
MAAR
Wat is architectuur?
Architectuur = de constructie van een gebouw en omvat alle verschillende fasen van een ontwerp die een
architect heeft doorgemaakt vooraleer hij tot het bouwen komt
= het resultaat, de materiële getuigenis van deze ontwerpopdracht
MAAR architectuur is ook een gebaar. Architectuur is een zichtbare daad als gevolg van een kritische
reflectie. Architectuur als gebaar raakt mensen aan wie het gebaar gericht is, de mensen die het gebaar
zien en interpreteren
Architectuur interpelleert. Ze is onmisbaar aanwezig in ons leven!
De architect is dus veel meer dan een “constructeur” of een “bricoleur”. Hij heeft een maatschappelijke
functie aangezien architectuur een fundamentele rol speelt in de organisatie van een samenleving en in de
opbouw van een cultuur.
Architectuur is een voedende discipline (een belangrijke socio-culturele PLICHT), maar ook een reflexieve
praktijk (ze krijgt pas zin en betekenis als ze zicht positioneert t.o.v. referenties uit het verleden.
Wat is geschiedenis?
Geschiedenis is een reflexieve praktijk
Reflexief :
- Terugblikkend in de tijd
- Pro’s en contra’s van het verleden bevragen
- Deze bevraging van het verleden sturen vanuit een noodgedwongen hedendaagse blik, die we een
“analytische, kritische” blik noemen
- De resultaten van deze bevraging gebruiken om het heden te begrijpen en de toekomst te voeden
Dus, de architectuurgeschiedenis gaat de “getuige” van het ontwerp ondervragen en poogt daarbij ook de
minder tastbare facetten van de architectuur te begrijpen.
De architect wordt doorheen de architectuurgeschiedenis een maatschappelijk actor. Hierdoor is de kennis
van de maatschapelijke context waarin de architectuur tot stand kwam noodzakelijk om de architectuur te
begrijpen.
Architectuurhistorici moete dus praktijken bestuderen die niet noodzakelijk architecturaal zijn.
,2 Wat is het nut van architectuurgeschiedenis?
We beschouwen architectuurgeschiedenis als een “voedende” discipline met een lange traditie en een
veelheid aan werkvormen die de veelzijdigheid van de architectuurpraktijk bevatten.
Het vak helpt ons
- Een kritische blik te ontwikkelen om de relevantie van het architecturaal ontwerp te begrijpen
- Bevragen van architectuur als discipline
,Interieur in context A
DE POLIS EN DE MEGAPOLIS: de organisatie van een samenleving door architectuur
Inhoudsopgave
1 Inleiding: Griekenland <-> Rome
2 Verenigd in de diversiteit: de polis
3 De proto-Griekse erfenis
4 Het perfectioneren van de orde als opdracht voor de goden
4.1 Algemene kenmerken van de ordes
4.2 De archaïsche fase: perfectionering van het tempelplan en de orde
4.3 De klassieke fase: architectuur, kunst en wetenschap
5 Stadsplanning en theaterarchitectuur: integratie in het landschap
6 Hellenisme: de plaats van het individu in het imperium
1 Inleiding: Griekenland <-> Rome
Als we spreken over de Klassieke Oudheid denken we vaak aan Griekenland en Rome, aan klassieke
zuilenordes en aan tempels. Rome en Griekenland worden vaak samen geplaatst als we het hebben over
de architectuur van de Klassieke Oudheid.
De Romeinse en Griekse architectuur zijn dan ook op bepaalde vlakken gelijk MAAR worden op andere
manieren gebruikt.
Rome wordt vaak als een continuïteit van Griekenland beschouwt. In de achttiende eeuw werden de
Romeinse kunst en architectuur zelfs als een flauw afkooksel van de Griekse cultuur beschouwd. Dit zal in
de achttiende eeuw leiden tot een heuse controverse tussen Winckelmann en Piranesi.
Er zijn fundamentele verschillen in de constructie en de gebruikte technieken, de schaal van gebouwen,
hun inplanting en benaderingswijze …
Al deze verschillen zijn het gevolg van:
- Een ander maatschappelijke organisatie (polis vs imperium)
- Culturele verschillen en invloeden (perfectie vc assimilatie)
- Bouwtechnische evoluties (zuil/ architraaf vs muur en gewelf)
De Griekse maatschappij is georganiseerd rond de polis (stadstaat). De poleis zijn relatief kleinschalig en
integreren zich in de omgeving, de stedelijke structuur groeit voornamelijk rond het religieuze-politieke
centrum
, De romeinse maatschappij daarentegen zal uitgroeien tot een mondiaal imperium. Het rijk wordt centraal
bestuurd. Ook in de architectuurprojecten van de staat is er sprake van centralisatie, propaganda en
doorgedreven stadsplanning
De archaïsche en klassieke Griekse cultuur streeft voornamelijk naar het volmaken van bestaande
bouwtradities, kunsttradities die zich rond de Egeïsche zee hebben ontwikkeld
De Romeinse cultuur zal ten gevolge van het uitgestrekte imperium in aanraking komen met erg
verschillende culturen en zal dur erg diverse invloeden kennen. Assimilatie is een belangrijk kenmerk van
de Romeinse architectuur
De Griekse constructie steunt op het principe van de zuil en de architraaf
De Romeinen vervangen de architraafbalk door de boog en het geweld. Zodoende worden grotere
overspanningen mogelijk en variaties op het grondplan
Deze verschillen worden nog duidelijker als we de afbeeldingen van de tempelsite van Phaestum van
Winckelmann en Piranise met elkaar gaan vergelijking
Winckelmann = Griekse architectuur Piranesi = Romeinse architectuur
- Geïdealiseerd beeld - Constructieve elementen
- Harmonie tussen landschap en gebouw - Detaillering zuilenschacht, dragende
- Perfectie in de eenvoud elementen
- Diagonale benadering gebouw - Architecturaal verval, strijd tussen
architectuur en natuur
- Functioneel, het praktische primeert op het
esthetische
Zij gaan de tempelsite verschillend voorstellen, omdat zij verschillende zaken in de architectuur waarderen
SLEUTELWOORDEN
Antieke Griekse architectuur Antieke Romeinse architectuur
• Realisme • Fantasie en verbeelding
• Perfectionisme en eenvoud • Megalomane technische vernieuwing
• Zuil en architraafbouw • Gewelfbouw
• Inplanting: diagonaal – hoekbenadering • Fron tale – gedwongen benadering van het
• Homogene, zuivere architectuurstijl gebouw
• Harmonie en proportie • Mix van stijlen
• Integratie in landschap • Horror vaccui
• Domineert het landschap
2 Verenigd in de diversiteit: de polis
De Griekse wereld bestond uit stadstaten (de polis) en was niet één groot land => geografische
versnippering. Deze stadstaten werden begrensd van elkaar door rivieren, gebergte…
