Samenvatting nefrologie
1. Onderzoeksmethoden in de nefrologie....................................................................................................... 3
1.1 Anamnese en nazicht medisch dossier...........................................................................................................3
1.2 Klinisch onderzoek..........................................................................................................................................3
1.3 Urineonderzoek..............................................................................................................................................3
1.4 Bloedonderzoek en bepaling nierfunctie (GFR)..............................................................................................4
1.5 Beeldvorming.................................................................................................................................................4
1.6 Nierbiopt.........................................................................................................................................................4
1.7 Onderzoeken ter evaluatie van schade aan andere organen:.......................................................................4
2. Acute nierschade (AKI)............................................................................................................................... 5
2.1 Inleiding..........................................................................................................................................................5
2.2 Prerenaal nierlijden........................................................................................................................................5
2.3 Acute tubulusnecrose.....................................................................................................................................5
2.4 Bijzondere vormen..........................................................................................................................................6
3. Glomerulair lijden...................................................................................................................................... 8
3.1 Indeling en terminologie................................................................................................................................8
3.2 Klinische syndromen.......................................................................................................................................8
3.3 Andere voorbeelden van glomerulaire ziekten............................................................................................12
4. Chronisch nierlijden................................................................................................................................. 13
4.1 Definitie........................................................................................................................................................13
4.2 Oorzaken......................................................................................................................................................13
4.3 Diagnostische uitwerking.............................................................................................................................14
4.4 Evolutie.........................................................................................................................................................15
4.5 Complicaties.................................................................................................................................................15
4.6 Opvolging en behandeling...........................................................................................................................16
4.7 Nierfunctie vervangende therapie...............................................................................................................17
5. Chronische (tubulo-) interstitiële nefritis (CIN).......................................................................................... 18
6. Polycystische nieren................................................................................................................................. 18
6.1 Inleiding........................................................................................................................................................18
6.2 Autosomaal dominante polycystische nierziekte (ADPKD)..........................................................................19
7. Varia........................................................................................................................................................ 19
7.1 Hypertensie en nieren..................................................................................................................................19
7.2 Embolen naar de nieren...............................................................................................................................21
7.3 Overige.........................................................................................................................................................21
8. Medicatie en nieren................................................................................................................................. 22
1
, 8.1 Medicatie met effect op de nieren...............................................................................................................22
8.2 Medicatie met renale klaring.......................................................................................................................23
9. Stoornissen in ionen en diurese................................................................................................................ 23
9.1 Ionenstoornissen..........................................................................................................................................23
9.2 Afwijkende diurese.......................................................................................................................................25
10. Varia...................................................................................................................................................... 26
10.1 Cardiorenaal syndroom..............................................................................................................................26
10.2 Intra-abdominale hypertensie en abdominaal compartiment syndroom.................................................26
11. Monoclonale gammopathie en de nier................................................................................................... 27
11.1 Oorzaken....................................................................................................................................................27
11.2 Gevolgen....................................................................................................................................................27
11.3 Preventie....................................................................................................................................................27
12.Oedeem.................................................................................................................................................. 27
2
, 1. Onderzoeksmethoden in de nefrologie
1.1 Anamnese en nazicht medisch dossier
- Klachten en symptomen
o Nierlijden: hematurie, koliekpijn, anurie, oligurie…
o Hypertensie: hoofdpijn, visusstoornissen
o Volumeoverbelasting: oedeem, dyspnoe, hypertensie
o Onderliggende ziekte: diabetes, infectie, maligniteit, auto-immuun
o Acute nierinsuff: oligurie, dyspnoe, nausea, braken, ziektegevoel
o Chron nierinsuff: moe, concentratiestoornissen, slaapstoornissen, jeuk,
anorexie, vermagering, braken, slechte smaak, halitosis= ‘uremisch syndroom’
- Medicatiegebruik: diuretica, ACE-I, ARB, NSAID, AB, chemo, immuno, lithium…
- Medische voorgeschiedenis en comorbiditeiten: DM, vroegere nierprobl,
nierstenen, UWI, urologische problemen, nefrectomie, HT, infecties…
- Voorafgaand urine- of bloedonderzoek
- Beroepsanamnese en hobby’s: zware metalen, recente reizen
- Familiale anamnese: nierlijden, nefrolithiasis, HT, jicht, hematurie
1.2 Klinisch onderzoek
- Oedeem, crepitaties, ascites, veneuze stuwing
- Hypertensie, hypotensie, orthostatische hypotensie
- Gedaalde huidturgor
- Onregelmatig hartritme, hartgeruisen
- Afwezigheid van pulsaties en/of aanwezigheid van vaatgeruisen
- Vaatgeruis thv a. renalis
- Globus, koorts, grote nieren en lever, slagpijn thv nier
- Chronisch nierfalen: hematomen, vale huidskleur, rimpels, krabletsels,
pericardwrijven, cachexie, geringe spiermassa, tachycardie, nagelafw…
- Tekenen van onderliggende ziekte
- Afwijkende neurologische toestand
1.3 Urineonderzoek
- Visuele inspectie
- Dipstick/teststrip voor urine: eiwit, bloed, WBC, nitriet, pH, glucose
- Urinesediment: RBC, WBC, kristallen, cilinders, bact., tubulaire cellen, plaveiselcellen
- Bepalen van eiwit in de urine
o Glomerulaire proteïnurie: verhoogde permeabiliteit
o Tubulaire proteïnurie: verminderde terugresorptie
o Overloop proteïnurie: te hoge plasmaconcentratie
o Eiwitelektroforese op urine duidelijk maken welke eiwitten
o Immunofixatie op urine monoklonale oorsprong?
o Bence Jones eiwitten: monoklonale vrije lichte ketens door overproductie (bv
bij multipel myeloom)
o Alfa-1 microglobuline in urine tubulaire schade opsporen
o Jaarlijkse screening naar proteïnurie bij hoog-risico ptn: DM, HT, erfelijk
3
1. Onderzoeksmethoden in de nefrologie....................................................................................................... 3
1.1 Anamnese en nazicht medisch dossier...........................................................................................................3
1.2 Klinisch onderzoek..........................................................................................................................................3
1.3 Urineonderzoek..............................................................................................................................................3
1.4 Bloedonderzoek en bepaling nierfunctie (GFR)..............................................................................................4
1.5 Beeldvorming.................................................................................................................................................4
1.6 Nierbiopt.........................................................................................................................................................4
1.7 Onderzoeken ter evaluatie van schade aan andere organen:.......................................................................4
2. Acute nierschade (AKI)............................................................................................................................... 5
2.1 Inleiding..........................................................................................................................................................5
2.2 Prerenaal nierlijden........................................................................................................................................5
2.3 Acute tubulusnecrose.....................................................................................................................................5
2.4 Bijzondere vormen..........................................................................................................................................6
3. Glomerulair lijden...................................................................................................................................... 8
3.1 Indeling en terminologie................................................................................................................................8
3.2 Klinische syndromen.......................................................................................................................................8
3.3 Andere voorbeelden van glomerulaire ziekten............................................................................................12
4. Chronisch nierlijden................................................................................................................................. 13
4.1 Definitie........................................................................................................................................................13
4.2 Oorzaken......................................................................................................................................................13
4.3 Diagnostische uitwerking.............................................................................................................................14
4.4 Evolutie.........................................................................................................................................................15
4.5 Complicaties.................................................................................................................................................15
4.6 Opvolging en behandeling...........................................................................................................................16
4.7 Nierfunctie vervangende therapie...............................................................................................................17
5. Chronische (tubulo-) interstitiële nefritis (CIN).......................................................................................... 18
6. Polycystische nieren................................................................................................................................. 18
6.1 Inleiding........................................................................................................................................................18
6.2 Autosomaal dominante polycystische nierziekte (ADPKD)..........................................................................19
7. Varia........................................................................................................................................................ 19
7.1 Hypertensie en nieren..................................................................................................................................19
7.2 Embolen naar de nieren...............................................................................................................................21
7.3 Overige.........................................................................................................................................................21
8. Medicatie en nieren................................................................................................................................. 22
1
, 8.1 Medicatie met effect op de nieren...............................................................................................................22
8.2 Medicatie met renale klaring.......................................................................................................................23
9. Stoornissen in ionen en diurese................................................................................................................ 23
9.1 Ionenstoornissen..........................................................................................................................................23
9.2 Afwijkende diurese.......................................................................................................................................25
10. Varia...................................................................................................................................................... 26
10.1 Cardiorenaal syndroom..............................................................................................................................26
10.2 Intra-abdominale hypertensie en abdominaal compartiment syndroom.................................................26
11. Monoclonale gammopathie en de nier................................................................................................... 27
11.1 Oorzaken....................................................................................................................................................27
11.2 Gevolgen....................................................................................................................................................27
11.3 Preventie....................................................................................................................................................27
12.Oedeem.................................................................................................................................................. 27
2
, 1. Onderzoeksmethoden in de nefrologie
1.1 Anamnese en nazicht medisch dossier
- Klachten en symptomen
o Nierlijden: hematurie, koliekpijn, anurie, oligurie…
o Hypertensie: hoofdpijn, visusstoornissen
o Volumeoverbelasting: oedeem, dyspnoe, hypertensie
o Onderliggende ziekte: diabetes, infectie, maligniteit, auto-immuun
o Acute nierinsuff: oligurie, dyspnoe, nausea, braken, ziektegevoel
o Chron nierinsuff: moe, concentratiestoornissen, slaapstoornissen, jeuk,
anorexie, vermagering, braken, slechte smaak, halitosis= ‘uremisch syndroom’
- Medicatiegebruik: diuretica, ACE-I, ARB, NSAID, AB, chemo, immuno, lithium…
- Medische voorgeschiedenis en comorbiditeiten: DM, vroegere nierprobl,
nierstenen, UWI, urologische problemen, nefrectomie, HT, infecties…
- Voorafgaand urine- of bloedonderzoek
- Beroepsanamnese en hobby’s: zware metalen, recente reizen
- Familiale anamnese: nierlijden, nefrolithiasis, HT, jicht, hematurie
1.2 Klinisch onderzoek
- Oedeem, crepitaties, ascites, veneuze stuwing
- Hypertensie, hypotensie, orthostatische hypotensie
- Gedaalde huidturgor
- Onregelmatig hartritme, hartgeruisen
- Afwezigheid van pulsaties en/of aanwezigheid van vaatgeruisen
- Vaatgeruis thv a. renalis
- Globus, koorts, grote nieren en lever, slagpijn thv nier
- Chronisch nierfalen: hematomen, vale huidskleur, rimpels, krabletsels,
pericardwrijven, cachexie, geringe spiermassa, tachycardie, nagelafw…
- Tekenen van onderliggende ziekte
- Afwijkende neurologische toestand
1.3 Urineonderzoek
- Visuele inspectie
- Dipstick/teststrip voor urine: eiwit, bloed, WBC, nitriet, pH, glucose
- Urinesediment: RBC, WBC, kristallen, cilinders, bact., tubulaire cellen, plaveiselcellen
- Bepalen van eiwit in de urine
o Glomerulaire proteïnurie: verhoogde permeabiliteit
o Tubulaire proteïnurie: verminderde terugresorptie
o Overloop proteïnurie: te hoge plasmaconcentratie
o Eiwitelektroforese op urine duidelijk maken welke eiwitten
o Immunofixatie op urine monoklonale oorsprong?
o Bence Jones eiwitten: monoklonale vrije lichte ketens door overproductie (bv
bij multipel myeloom)
o Alfa-1 microglobuline in urine tubulaire schade opsporen
o Jaarlijkse screening naar proteïnurie bij hoog-risico ptn: DM, HT, erfelijk
3
