METODYKA BADAŃ BIOLOGICZNYCH
PODSTAWOWE POJĘCIA I CELE BADAŃ BIOLOGICZNYCH
Obserwacja – metoda badań polegająca na rejestrowaniu stanu faktycznego bez
wpływania na badany proces lub organizm.
Doświadczenie (eksperyment) – metoda badań, w której badacz kontroluje
zmienne i sprawdza wpływ konkretnego czynnika na proces lub organizm.
Próba badawcza – organizmy lub procesy poddane działaniu badanego czynnika.
Próba kontrolna – organizmy lub procesy, które nie są poddane działaniu
badanego czynnika. Pozwala określić, czy zmiany wynikają z badanego czynnika.
Kontrola pozytywna – występuje badany czynnik (np. skrobia w próbce).
Kontrola negatywna – brak badanego czynnika (np. czysta woda bez skrobi).
Rodzaje obserwacji biologicznych
Obserwacje makroskopowe - Dotyczą obiektów powyżej 0,01 mm, np.
obserwacja ptaków w lesie.
Obserwacje mikroskopowe - Dotyczą obiektów poniżej 0,01 mm, np.
obserwacja organelli komórkowych.
Prowadzenie badań biologicznych
Przedmiot badań: Zjawisko lub proces, które są poddawane analizie, np.
przebieg danej choroby.
Obiekt badań: Materiał biologiczny lub organizmy, na których są prowadzone
badania, np. fragment liścia lub szczury laboratoryjne.
ETAPY BADAŃ BIOLOGICZNYCH
Strona | 1
, 1. Obserwacja – identyfikacja zjawiska lub organizmu wymagającego wyjaśnienia.
2. Sformułowanie problemu badawczego – pytanie lub równoważnik zdania, np.
Czy obecność światła wpływa na wzrost roślin?
3. Postawienie hipotezy – przewidywana odpowiedź na pytanie badawcze, np.
Światło jest niezbędne do wzrostu roślin.
4. Weryfikacja hipotezy – planowanie i przeprowadzanie eksperymentu, zbieranie
danych w tabelach i wykresach.
5. Sformułowanie wniosku – potwierdzenie lub odrzucenie hipotezy na podstawie
wyników.
ZASADY POPRAWNEGO EKSPERYMENTU
1. Próby badawcza i kontrolna różnią się tylko jednym badanym czynnikiem.
2. Pozostałe warunki muszą być identyczne.
3. Warto wykonać wiele powtórzeń dla wiarygodności wyników.
4. Wnioski muszą wynikać bezpośrednio z wyników.
ANALIZA STATYSTYCZNA
Rodzaje wykresów
Wykres liniowy - Do przedstawienia zależności między zmiennymi.
Wykres słupkowy - Do przedstawienia wartości liczbowych dla różnych grup
danych.
Wykres kołowy - Do przedstawienia udziału procentowego poszczególnych
elementów.
Strona | 2
, Strona | 3
PODSTAWOWE POJĘCIA I CELE BADAŃ BIOLOGICZNYCH
Obserwacja – metoda badań polegająca na rejestrowaniu stanu faktycznego bez
wpływania na badany proces lub organizm.
Doświadczenie (eksperyment) – metoda badań, w której badacz kontroluje
zmienne i sprawdza wpływ konkretnego czynnika na proces lub organizm.
Próba badawcza – organizmy lub procesy poddane działaniu badanego czynnika.
Próba kontrolna – organizmy lub procesy, które nie są poddane działaniu
badanego czynnika. Pozwala określić, czy zmiany wynikają z badanego czynnika.
Kontrola pozytywna – występuje badany czynnik (np. skrobia w próbce).
Kontrola negatywna – brak badanego czynnika (np. czysta woda bez skrobi).
Rodzaje obserwacji biologicznych
Obserwacje makroskopowe - Dotyczą obiektów powyżej 0,01 mm, np.
obserwacja ptaków w lesie.
Obserwacje mikroskopowe - Dotyczą obiektów poniżej 0,01 mm, np.
obserwacja organelli komórkowych.
Prowadzenie badań biologicznych
Przedmiot badań: Zjawisko lub proces, które są poddawane analizie, np.
przebieg danej choroby.
Obiekt badań: Materiał biologiczny lub organizmy, na których są prowadzone
badania, np. fragment liścia lub szczury laboratoryjne.
ETAPY BADAŃ BIOLOGICZNYCH
Strona | 1
, 1. Obserwacja – identyfikacja zjawiska lub organizmu wymagającego wyjaśnienia.
2. Sformułowanie problemu badawczego – pytanie lub równoważnik zdania, np.
Czy obecność światła wpływa na wzrost roślin?
3. Postawienie hipotezy – przewidywana odpowiedź na pytanie badawcze, np.
Światło jest niezbędne do wzrostu roślin.
4. Weryfikacja hipotezy – planowanie i przeprowadzanie eksperymentu, zbieranie
danych w tabelach i wykresach.
5. Sformułowanie wniosku – potwierdzenie lub odrzucenie hipotezy na podstawie
wyników.
ZASADY POPRAWNEGO EKSPERYMENTU
1. Próby badawcza i kontrolna różnią się tylko jednym badanym czynnikiem.
2. Pozostałe warunki muszą być identyczne.
3. Warto wykonać wiele powtórzeń dla wiarygodności wyników.
4. Wnioski muszą wynikać bezpośrednio z wyników.
ANALIZA STATYSTYCZNA
Rodzaje wykresów
Wykres liniowy - Do przedstawienia zależności między zmiennymi.
Wykres słupkowy - Do przedstawienia wartości liczbowych dla różnych grup
danych.
Wykres kołowy - Do przedstawienia udziału procentowego poszczególnych
elementów.
Strona | 2
, Strona | 3
