H1: boekhouden: definitie & situering
Boekhouden = het verzamelen & verwerken (analyseren, meten & registreren) v. beslissingen &
activiteiten binnen een organisatie overeenkomstig boekhoudprincipes/-recht
Oorsprong: activiteiten v/d onderneming, altijd in evenwicht
Doel:
- Verzamelen, verwerken & rapporteren v. financiële info v/e organisatie & het rapporteren
over deze informatie aan beslissingsnemers:
Interne rapporten voor management beleidsboekhouden
o Interne gebruikers: Management hebben vaak meer info die niet in jaarrek. komt
‘Externe’ financiële verslaggeving financieel boekhouden
o Externe gebruikers: Aandeelhouders, kredietverschaffers, klanten,
werknemers, overheidsinstanties, maatschappij…
Andere rapporten bv. belastingaangiften (geïnteresseerden: overheidsinstanties)
- Informatie verstrekken over de 3 bedrijfscycli v/e entiteit
- Voorraden, BIU
: eigen vermogen/vreemd vermogen
Inleiding tot accountancy:
- Auditing: het controleren v/e organisatie
- Fiscaliteit bepalen v. belasting
Financieel boekhouden Beleidsboekhouden
= financial accounting = management accounting
Publiek Extern Intern
Doel - Rapporteert prestaties verleden - Informatie voor interne besluiten
- Basis besluiten externe partijen - Feedback & controle
Tijdigheid - Zowel retroperspectief als op de
- Historisch, gaat altijd over het verleden toekomst gericht
- Vertraagd - Actueel
Beperkingen (sterk) Gereguleerd Geen regels
Soort informatie Financieel & niet-financieel bv.
Enkel financieel klantentevredenheid
Aard v/d informatie - Objectief - Subjectiever
- Controleerbaar - Bevat waardeoordelen
Omvang Geaggregeerd: tot 1 geheel samengevoegd Gedetailleerd
Vb. Jaarreking /
Boekhoudprincipes & wetgevend kader: Wanneer is info bruikbaar? (betrouwbaar, duidelijk, relevant…)
1. Principes met betrekking tot de fundamenten v/d boekhouding
- Boekhoudkundige entiteit: enkel boekhouden over dingen met toepassing op het bedrijf
- Principe v. periodiciteit: over een periode (v. 1 jaar)
- Continuïteitsbeginsel (going concern): onderneming blijft bestaan zolang ze nog rechten heeft
- Kwantitatief: zaken die niet gekwantificeerd kunnen w. zetten we er niet in bv. tevredenheid
, - Getrouw beeld (true & fair view): 3des mogen geen verkeerd beeld krijgen & moeten hieruit
beslissingen kunnen nemen
2. Principes met betrekking tot de waarderingsregels
- Geldwaarde-uitdrukking (money measurement): waarde v/d Q stuks uitdrukken in 1 munt
- Historische kost: aankoopprijs = het hoogst, waarde daalt doorheen de tijd
- Realisatieprincipe: over opbrengsten wanneer geleverd
Moment v. overdracht inboeken, moet nog niet betaalt zijn Toerekingsprincipe
- Overeenstemmingsprincipe (matching): over kosten
- Materialiteit: alles v. materieel belang, verschillend v. onderneming tot onderneming
afhankelijk v/d grootte
- Voorzichtigheid: opbrengsten eerder onderschatten & kosten eerder overschatten
- Volledigheid (full disclosure): alles weergeven, soms met materialiteit
Compensatieverbod: bv. ruil
- Objectiviteitsbeginsel: zo objectief mogelijk
Principe v. verantwoordingsstukken: als je dingen zelf maakt moet je hier verantwoording
voor kunnen afleggen (bij aankopen heb je ene factuur)
Uniformiteit v/d algemene boekhoudprincipes (GAAP) = zeer belangrijk
- Gevolgen v. niet-naleving kunnen groot zijn
Financieel boekhouden is gebaseerd op:
- Boekhoudprincipes (= basis): Generally Accepted Accounting Principles (GAAP)
Basis voor verschillende nationale boekhoudwetgevingen: Belgian GAAP, US GAAP…
Omzetting v. principes naar lokale wetgevingen
- International Financial Reporting (FIS): Voor MNO’s om een betere vergelijkbaarheid te
hebben over de landgrenzen heen
- Belgische boekhoudnormen (CBN): elke onderneming betaalt een kleine bijdrage aan de comissie (CBN)
Belgische boekhoudswetgeving: recent sterk gewijzigd, belangrijkste in 40 jaar (over algemeen wijzigt het niet erg)
- Meest relevante wetgeving:
Wetboek v. Vennootschappen & Verenigingen
Wetboek v. Economisch Recht
Verschillende soorten vennootschappen met verschillende rapporteringsverplichting:
- In cursus focus op Naamloze Vennootschap (NV)
- Andere: Besloten Vennootschap (BV), Coöperatieve “ (CV), Commanditaire “ (CommV),
Vennootschap Onder Firma (VOF), Maatschap
3 standaardmodellen voor de boekjaren die aanvangen vanaf 1 januari 2016: bekendgemaakt in het
Belgisch Staatsbald v. 15/07/2016
- Volledig model voor de ‘grote’ vennootschapen & al de beursgenoteerde vennootschappen
Indien zij, op datum v/h laatst afgesloten boekjaar, meer dan 1 v/d volgende limieten
overschrijdt:
o Jaargem. v/h personeelsbestand: 50
o Jaaromzet, excl. BTW: €9.000.000
o Balanstotaal: €4.500.000
Een onderneming die gedurende 2 opeenvolgende boekjaren ‘groot’ is of die
beursgenoteerd is, moet het volledig model gebruiken voor het opmaken &
neerleggen v. haar jaarrekening
, - Verkort model voor de kleine vennootschappen:
Vennootschappen met rechtspersoonlijkheid die op balansdatum v/h laatste
afgesloten boekjaar, niet meer dan 1 v/d volgende criteria overschrijden:
o Jaargem. v/h personeelsbestand: 50
o Jaaromzet, excl. BTW: €9.000.000
o Balanstotaal: €4.500.000
Een niet beursgenoteerde onderneming die gedurende 2 opeenvolgende boekjaren klein
is mag het verkort model gebruiken voor het opmaken & neerleggen v. hun jaarrekening
Idem aan micro-vennootschap, maar toelichting iets uitgebreider
Middelgrote ondernemingen bestaan niet in Belgische wetgeving
- Micromodel voor de micro-vennootschappen:
“Microschema” balans is gevoelig uitgebreider dan min. opgelegd door Europa
Posten die met Arabische cijfers zijn aangeduid, mogen samengevoegd w. wanneer
bedrag niet v. materiaal belang (getrouw beeld); maar wel nog afzonderlijk
vermelden in toelichting
Vermeldingen in balans, resultatenrekening & toelichting, mogen weggelaten w.
wanneer zij niet dienstig zijn voor het betrokken boekjaar
Sterkste vereenvoudigingen vooral in de toelichting (beperkter)
Vrijstelling v. jaarverslag
Kleine vennootschappen met rechtspersoonlijkheid die op datum v/d jaarafsluiting
geen dochter- of moedervennootschap zijn
Schrijden niet meer dan 1 der volgende criteria over:
o Jaargem. v/h personeelbestand: 10
o Jaaromzet, excl. BTW: €700.000
o Balanstotaal: €350.000 (bezittingen mogen waarde niet overschrijden)
H2: Basisaspecten v. boekhouden
Boekhouden = noteren v. gevolgen v. beslissingen & activiteiten overeenkomstig boekhoudprincipes
& boekhoudrecht ( op een systematische manier)
Boekhouding = het concretiseren v. boekhouden in boeken, fiches, bestanden…
- Nu: elektronisch, maar bewijsstukken bijhouden
Jaarrekening = periodieke synthese v/d registratie (boekhouding) eindverslag
Balans: staat v/d bezittingen & schulden, fotomoment ; + Resultatenrekening: opbrengsten &
kosten; + Toelichting: additionele info bv. voorraadwaardering, afschrijvingen…
- Enkelvoudige jaarrekening: v. 1 onderneming/rechtspersoon
- Geconsolideerde jaarrekening: samenstelling alle jaarrekeningen bij een ondernemingsgroep
Stelsels v. boekhouden:
Cameralistisch / kasboekhouden cash-based accounting: opbrengsten & uitgaven herkennen op
moment dat contanten w. ontvangen/uitbetaald
- Meestal gebruikt in kleine verenigingen:
Uitgaven & inkomsten cash inschrijven
Info beperkt & eenvoudig (goedkoop)
, Enkel boekhouden: voor kleinere ondernemingen, eenmanszaak
- Een financieel dagboek: een kas- (geldstromen registreren) & bankboek, aankoopboek,
verkoopboek & inventarisboek
ü Eenvoudige boekhoudmethode
ü Minder administratieve last (tijdsbesparing): geen jaarrekening voorleggen bij nationale bank
ü Gesloten karakter (geen openbaarmaking)
ü Perfect zelf te doen (kostenbesparing)
û Beperkte diepgang
û Kan niet w. gebruikt als beleidsinstrument om management beslissingen te nemen
û Moeilijk monitoren financiële gezondheid onderneming
û Beperkte bewijskracht bij geschillen met fiscus
Dubbel boekhouden: verplicht voor vele grotere ondernemingen
- Bij elke verrichting een tegenboeking boeken
ü Info is diepgaander
ü Je kan de financiële gezondheid v/d onderneming beter opvolgen
ü Sterkere bewijskracht t.o.v. de fiscus
û Complexer & moeilijker
Accrual-based accounting: op basis v. transacties, inkomsten w. opgenomen op moment dat de inkomsten
w. verdiend & kosten w. geregistreerd op moment dat er een verplichting w. aangegaan
Grondregels voor het dubbelboekhouden:
1. Dubbel(/dual) effect principe: per boeking voor zelfde bedrag debiteren & crediteren
Elke transactie dubbel inschrijven debit totaal = credit totaal
2. Zaaktheorie/entiteitsbeginsel: de zaak is een zelfstandige eenheid met eigen bezittingen & schulden
De zaak is onafhankelijk v/d eigenaar
Boekhouding puur over B & S v. onderneming, niet over privévermogen v. eigenaar of
over andere organisatie/ondernemingen
3. Boekhoudkundige vergelijking/accounting aquation principle: Assets = Capital / Liabilities
De onderneming heeft bezittingen (B) & heeft deze gefinancierd dus ook schulden (S)
Bezittingen = o Met eigen vermogen (Se) = “schuld” v/d zaak aan eigenaars/eigen middelen
o Met vreemd vermogen (Sd) = de schuld ten aanzien v. derden
De zaak = de onderneming & leidt een volledig zelfstandig & onafhankelijk leven
- Krijgt geld v. eigenaars ( inbreng) & v. derden (= schulden v. onderneming & hebben recht
geplaatst)
- Men gebruikt dit geld ( schuld) voor bezittingen aan te kopen: bv. gebouwen, machines…
Totaal bezit onderneming: aanwending v. vermogen = totaal schuld onderneming: oorsprong v. vermogen
- Kern v. boekhouden: je kan enkel uitgeven wat je hebt!
De Balans: een foto/momentopname v/h vermogen op een welbepaald moment (exacte datum!)
- Lay-out/structuur (scontrovorm/T-vorm) begrijpen & kennen in grote lijnen
Start boekhouding = beginbalans
- Nieuwe onderneming: oprichtingsbalans
- Bestaande onderneming: eindbalans vorig boekjaar
Boekhouding = opeenvolging v. balansen (op termijn redelijk complex, dus andere hulpmiddelen gebruiken)
- Nieuwe balans = nieuw overzicht vermogen
Boekhouden = het verzamelen & verwerken (analyseren, meten & registreren) v. beslissingen &
activiteiten binnen een organisatie overeenkomstig boekhoudprincipes/-recht
Oorsprong: activiteiten v/d onderneming, altijd in evenwicht
Doel:
- Verzamelen, verwerken & rapporteren v. financiële info v/e organisatie & het rapporteren
over deze informatie aan beslissingsnemers:
Interne rapporten voor management beleidsboekhouden
o Interne gebruikers: Management hebben vaak meer info die niet in jaarrek. komt
‘Externe’ financiële verslaggeving financieel boekhouden
o Externe gebruikers: Aandeelhouders, kredietverschaffers, klanten,
werknemers, overheidsinstanties, maatschappij…
Andere rapporten bv. belastingaangiften (geïnteresseerden: overheidsinstanties)
- Informatie verstrekken over de 3 bedrijfscycli v/e entiteit
- Voorraden, BIU
: eigen vermogen/vreemd vermogen
Inleiding tot accountancy:
- Auditing: het controleren v/e organisatie
- Fiscaliteit bepalen v. belasting
Financieel boekhouden Beleidsboekhouden
= financial accounting = management accounting
Publiek Extern Intern
Doel - Rapporteert prestaties verleden - Informatie voor interne besluiten
- Basis besluiten externe partijen - Feedback & controle
Tijdigheid - Zowel retroperspectief als op de
- Historisch, gaat altijd over het verleden toekomst gericht
- Vertraagd - Actueel
Beperkingen (sterk) Gereguleerd Geen regels
Soort informatie Financieel & niet-financieel bv.
Enkel financieel klantentevredenheid
Aard v/d informatie - Objectief - Subjectiever
- Controleerbaar - Bevat waardeoordelen
Omvang Geaggregeerd: tot 1 geheel samengevoegd Gedetailleerd
Vb. Jaarreking /
Boekhoudprincipes & wetgevend kader: Wanneer is info bruikbaar? (betrouwbaar, duidelijk, relevant…)
1. Principes met betrekking tot de fundamenten v/d boekhouding
- Boekhoudkundige entiteit: enkel boekhouden over dingen met toepassing op het bedrijf
- Principe v. periodiciteit: over een periode (v. 1 jaar)
- Continuïteitsbeginsel (going concern): onderneming blijft bestaan zolang ze nog rechten heeft
- Kwantitatief: zaken die niet gekwantificeerd kunnen w. zetten we er niet in bv. tevredenheid
, - Getrouw beeld (true & fair view): 3des mogen geen verkeerd beeld krijgen & moeten hieruit
beslissingen kunnen nemen
2. Principes met betrekking tot de waarderingsregels
- Geldwaarde-uitdrukking (money measurement): waarde v/d Q stuks uitdrukken in 1 munt
- Historische kost: aankoopprijs = het hoogst, waarde daalt doorheen de tijd
- Realisatieprincipe: over opbrengsten wanneer geleverd
Moment v. overdracht inboeken, moet nog niet betaalt zijn Toerekingsprincipe
- Overeenstemmingsprincipe (matching): over kosten
- Materialiteit: alles v. materieel belang, verschillend v. onderneming tot onderneming
afhankelijk v/d grootte
- Voorzichtigheid: opbrengsten eerder onderschatten & kosten eerder overschatten
- Volledigheid (full disclosure): alles weergeven, soms met materialiteit
Compensatieverbod: bv. ruil
- Objectiviteitsbeginsel: zo objectief mogelijk
Principe v. verantwoordingsstukken: als je dingen zelf maakt moet je hier verantwoording
voor kunnen afleggen (bij aankopen heb je ene factuur)
Uniformiteit v/d algemene boekhoudprincipes (GAAP) = zeer belangrijk
- Gevolgen v. niet-naleving kunnen groot zijn
Financieel boekhouden is gebaseerd op:
- Boekhoudprincipes (= basis): Generally Accepted Accounting Principles (GAAP)
Basis voor verschillende nationale boekhoudwetgevingen: Belgian GAAP, US GAAP…
Omzetting v. principes naar lokale wetgevingen
- International Financial Reporting (FIS): Voor MNO’s om een betere vergelijkbaarheid te
hebben over de landgrenzen heen
- Belgische boekhoudnormen (CBN): elke onderneming betaalt een kleine bijdrage aan de comissie (CBN)
Belgische boekhoudswetgeving: recent sterk gewijzigd, belangrijkste in 40 jaar (over algemeen wijzigt het niet erg)
- Meest relevante wetgeving:
Wetboek v. Vennootschappen & Verenigingen
Wetboek v. Economisch Recht
Verschillende soorten vennootschappen met verschillende rapporteringsverplichting:
- In cursus focus op Naamloze Vennootschap (NV)
- Andere: Besloten Vennootschap (BV), Coöperatieve “ (CV), Commanditaire “ (CommV),
Vennootschap Onder Firma (VOF), Maatschap
3 standaardmodellen voor de boekjaren die aanvangen vanaf 1 januari 2016: bekendgemaakt in het
Belgisch Staatsbald v. 15/07/2016
- Volledig model voor de ‘grote’ vennootschapen & al de beursgenoteerde vennootschappen
Indien zij, op datum v/h laatst afgesloten boekjaar, meer dan 1 v/d volgende limieten
overschrijdt:
o Jaargem. v/h personeelsbestand: 50
o Jaaromzet, excl. BTW: €9.000.000
o Balanstotaal: €4.500.000
Een onderneming die gedurende 2 opeenvolgende boekjaren ‘groot’ is of die
beursgenoteerd is, moet het volledig model gebruiken voor het opmaken &
neerleggen v. haar jaarrekening
, - Verkort model voor de kleine vennootschappen:
Vennootschappen met rechtspersoonlijkheid die op balansdatum v/h laatste
afgesloten boekjaar, niet meer dan 1 v/d volgende criteria overschrijden:
o Jaargem. v/h personeelsbestand: 50
o Jaaromzet, excl. BTW: €9.000.000
o Balanstotaal: €4.500.000
Een niet beursgenoteerde onderneming die gedurende 2 opeenvolgende boekjaren klein
is mag het verkort model gebruiken voor het opmaken & neerleggen v. hun jaarrekening
Idem aan micro-vennootschap, maar toelichting iets uitgebreider
Middelgrote ondernemingen bestaan niet in Belgische wetgeving
- Micromodel voor de micro-vennootschappen:
“Microschema” balans is gevoelig uitgebreider dan min. opgelegd door Europa
Posten die met Arabische cijfers zijn aangeduid, mogen samengevoegd w. wanneer
bedrag niet v. materiaal belang (getrouw beeld); maar wel nog afzonderlijk
vermelden in toelichting
Vermeldingen in balans, resultatenrekening & toelichting, mogen weggelaten w.
wanneer zij niet dienstig zijn voor het betrokken boekjaar
Sterkste vereenvoudigingen vooral in de toelichting (beperkter)
Vrijstelling v. jaarverslag
Kleine vennootschappen met rechtspersoonlijkheid die op datum v/d jaarafsluiting
geen dochter- of moedervennootschap zijn
Schrijden niet meer dan 1 der volgende criteria over:
o Jaargem. v/h personeelbestand: 10
o Jaaromzet, excl. BTW: €700.000
o Balanstotaal: €350.000 (bezittingen mogen waarde niet overschrijden)
H2: Basisaspecten v. boekhouden
Boekhouden = noteren v. gevolgen v. beslissingen & activiteiten overeenkomstig boekhoudprincipes
& boekhoudrecht ( op een systematische manier)
Boekhouding = het concretiseren v. boekhouden in boeken, fiches, bestanden…
- Nu: elektronisch, maar bewijsstukken bijhouden
Jaarrekening = periodieke synthese v/d registratie (boekhouding) eindverslag
Balans: staat v/d bezittingen & schulden, fotomoment ; + Resultatenrekening: opbrengsten &
kosten; + Toelichting: additionele info bv. voorraadwaardering, afschrijvingen…
- Enkelvoudige jaarrekening: v. 1 onderneming/rechtspersoon
- Geconsolideerde jaarrekening: samenstelling alle jaarrekeningen bij een ondernemingsgroep
Stelsels v. boekhouden:
Cameralistisch / kasboekhouden cash-based accounting: opbrengsten & uitgaven herkennen op
moment dat contanten w. ontvangen/uitbetaald
- Meestal gebruikt in kleine verenigingen:
Uitgaven & inkomsten cash inschrijven
Info beperkt & eenvoudig (goedkoop)
, Enkel boekhouden: voor kleinere ondernemingen, eenmanszaak
- Een financieel dagboek: een kas- (geldstromen registreren) & bankboek, aankoopboek,
verkoopboek & inventarisboek
ü Eenvoudige boekhoudmethode
ü Minder administratieve last (tijdsbesparing): geen jaarrekening voorleggen bij nationale bank
ü Gesloten karakter (geen openbaarmaking)
ü Perfect zelf te doen (kostenbesparing)
û Beperkte diepgang
û Kan niet w. gebruikt als beleidsinstrument om management beslissingen te nemen
û Moeilijk monitoren financiële gezondheid onderneming
û Beperkte bewijskracht bij geschillen met fiscus
Dubbel boekhouden: verplicht voor vele grotere ondernemingen
- Bij elke verrichting een tegenboeking boeken
ü Info is diepgaander
ü Je kan de financiële gezondheid v/d onderneming beter opvolgen
ü Sterkere bewijskracht t.o.v. de fiscus
û Complexer & moeilijker
Accrual-based accounting: op basis v. transacties, inkomsten w. opgenomen op moment dat de inkomsten
w. verdiend & kosten w. geregistreerd op moment dat er een verplichting w. aangegaan
Grondregels voor het dubbelboekhouden:
1. Dubbel(/dual) effect principe: per boeking voor zelfde bedrag debiteren & crediteren
Elke transactie dubbel inschrijven debit totaal = credit totaal
2. Zaaktheorie/entiteitsbeginsel: de zaak is een zelfstandige eenheid met eigen bezittingen & schulden
De zaak is onafhankelijk v/d eigenaar
Boekhouding puur over B & S v. onderneming, niet over privévermogen v. eigenaar of
over andere organisatie/ondernemingen
3. Boekhoudkundige vergelijking/accounting aquation principle: Assets = Capital / Liabilities
De onderneming heeft bezittingen (B) & heeft deze gefinancierd dus ook schulden (S)
Bezittingen = o Met eigen vermogen (Se) = “schuld” v/d zaak aan eigenaars/eigen middelen
o Met vreemd vermogen (Sd) = de schuld ten aanzien v. derden
De zaak = de onderneming & leidt een volledig zelfstandig & onafhankelijk leven
- Krijgt geld v. eigenaars ( inbreng) & v. derden (= schulden v. onderneming & hebben recht
geplaatst)
- Men gebruikt dit geld ( schuld) voor bezittingen aan te kopen: bv. gebouwen, machines…
Totaal bezit onderneming: aanwending v. vermogen = totaal schuld onderneming: oorsprong v. vermogen
- Kern v. boekhouden: je kan enkel uitgeven wat je hebt!
De Balans: een foto/momentopname v/h vermogen op een welbepaald moment (exacte datum!)
- Lay-out/structuur (scontrovorm/T-vorm) begrijpen & kennen in grote lijnen
Start boekhouding = beginbalans
- Nieuwe onderneming: oprichtingsbalans
- Bestaande onderneming: eindbalans vorig boekjaar
Boekhouding = opeenvolging v. balansen (op termijn redelijk complex, dus andere hulpmiddelen gebruiken)
- Nieuwe balans = nieuw overzicht vermogen
