RUIMTE DIDACTIEK
H2: Oriëntatie en kaartvaardigheid
Kaartlezen bestaat uit 3 hoofdfasen
- voorbereidend kaartlezen
- aanvankelijk kaartlezen
- voortgezet kaartlezen
→ zijn geen aparte enheden, maar vormen een doorlopend ontwikkelingslijn/leerlin
Ruimtelijke oriëntatie of voorbereidend kaartlezen
Essentiële basisvoorwaarden waaraan kind moet voldoen om te beginnen kaartlezen:
1. benoemen = ruimtelijke elementen met juist concreet begrip benoemen
→ bv versch soorten voertuigen benoemen: auto, bus, tractor…
2. abstraheren = losse elementen samenvatten onder 1 abstract begrip of verzamelnaam
→ bv transportmiddelen
3. objectiveren = een redelijk zakelijke inventarisatie van een ruimte geven
→ bv kind moet meer dan enkel snoepwinkel in winkelcentrum knn benoemen
4. structureren = complexe ruimte in versch delen analyseren: zowel versch ruimtes knn
opsommen als ze in logische volgorde plaatsen
→ bv de voordeur is bij de hal, in de hal beginnen 2 gangen…
5. lokaliseren = plaats van iets/iemand globaal bepalen met correcte begrippen rond richting en
afstand
→ bv speelzaal: banken staan aan raamkant, klimrekken hangen aan deurkant…
6. relateren = samenhang tss objecten in de ruimte aangeven
→ bv de relaties zien tss een bus en bushalte met lange parkeerstrook
Meeste kindjes hebben basisvoorwaarden rond 6j
- vanaf dan kan je werken aan:
- kaartbegrip
- plattegrondbesef
- wnr kind objectivieren en structuren kan combineren, gaat het mentale kaarten / mental maps
vormen = voorstellingen van concreet ruimtelijke structuren die ontstaan doordat kind zijn
ruimtelijke ervaringen verwerkt en integreert
- 2e leerjaar = mentale kaarten zijn basis vr ontw vh plattengrondbesef
- 3e en 4e leerjaar = plattegrond besef w uitgebouwd tot kaartbegrip
Proces
1. objectiveren + structureren = objectief structureren → deze basis gebeurt in 1e graad
2. mentale kaarten / mental maps
3. plattegrondbesef
4. kaartbegrip
5. kaartbeeld
6. kaartlezen
Praktische aanpak 3D-voorstelling
- maak een maquette met de lln
- begin in de zandtafel of in een doos
- maak meubeltjes/ander materiaal met karton, blokjes hout, ander kosteloos materiaal
- spreek af wat voorkant en achterkant is
1
, Aanvankelijk kaartlezen
- beperkt zich tot aspecten die nodig zijn om direct waarneembare en afleesbare info uit
kaart/plattengrond te halen
- kaartleesaspecten:
1. Kaartbegrip / plattegrondbesef
- = begrijpen dat kaart/plattegrond stuk vd werkelijke ruimte weergeeft, maar dan:
- 2-dimensionaal
- sterk verkleind
- vereenvoudigd
- symbolisch
- via grondfoto’s, panoramafoto’s en verticale luchtfoto’s w geleidelijk de overstap nr kaarten en
plattegronden gemaakt
- soorten foto’s
- grondfoto = je ziet goed hoogteverschillen, maar je kunt nergens achter kijken. Je
hebt helemaal geen overzicht vd omgeving
- schuine luchtfoto / panoramafoto = je krijgt al veel meer overzicht, de gebouwen zijn
nog goed te herkennen, maar de hoogteverschillen zijn wel minder goed te zien
- verticale luchtfoto / loodrechtfoto = het overzicht is maximaal, je ziet de omtrekken vd
gebouwen en de patronen van de straten, maar de hoogteverschillen zijn niet meer te
zien. Van een verticale luchtfoto is het nog maar een kleine stap nr de plattegrond
- satellietbeeld
- plattegrond = je ziet de omtrekken van de gebouwen en het wegenpatroon; alle
mobiele elementen en details zijn verdwenen. De gebruikte kleuren zijn niet meer
realistisch maar symbolisch. Om de plattegrond te kunnen lezen heb je een legende
nodig. In de legende vind je de verklaring van de gebruikte symbolen en kleuren trg
- Opbouw van legende
- staat onder/naast tekening
- elk symbool op kaart moet in legende verklaard w
- verklaringen w in zelfde lettertype en grootte weergegeven
- symbool eerst, daarna verklaring
- praktische aanpak overgang 3D nr plattegrond
- ofwel: zelf kartonnen vloer leggen onder maquette + lln bv hun bank laten wegnemen
en dan zien ze dat het daaronder rood gekleurd is
- ofwel: lln alles uit de maquette laten omlijnen en zo staat er een plattegrond
- ofwel: maquette bestrooien met bloem + alles er daarna uithalen
- praktische aanpak overgang plattegrond nr verticale kaart
- wandeling doen + bij bepaalde plaatsen stoppen en deze gebruiken als
geheugensteunpunten
- daarna in de les overlopen ze de straatnamen in volgorde, aspecten die zijn
opgemerkt → hier wordt juiste symbool/kleur naast gezet hoe het wordt aangeduid op
plattengrond
- daarna puzzel maken met straatstroken en gebouwen, plaatsen…
- daarna doorzichtig plastic overleggen en plattegrond overteken samen met legende,
zo hebben ze een eigen getekende plattegrond
2
H2: Oriëntatie en kaartvaardigheid
Kaartlezen bestaat uit 3 hoofdfasen
- voorbereidend kaartlezen
- aanvankelijk kaartlezen
- voortgezet kaartlezen
→ zijn geen aparte enheden, maar vormen een doorlopend ontwikkelingslijn/leerlin
Ruimtelijke oriëntatie of voorbereidend kaartlezen
Essentiële basisvoorwaarden waaraan kind moet voldoen om te beginnen kaartlezen:
1. benoemen = ruimtelijke elementen met juist concreet begrip benoemen
→ bv versch soorten voertuigen benoemen: auto, bus, tractor…
2. abstraheren = losse elementen samenvatten onder 1 abstract begrip of verzamelnaam
→ bv transportmiddelen
3. objectiveren = een redelijk zakelijke inventarisatie van een ruimte geven
→ bv kind moet meer dan enkel snoepwinkel in winkelcentrum knn benoemen
4. structureren = complexe ruimte in versch delen analyseren: zowel versch ruimtes knn
opsommen als ze in logische volgorde plaatsen
→ bv de voordeur is bij de hal, in de hal beginnen 2 gangen…
5. lokaliseren = plaats van iets/iemand globaal bepalen met correcte begrippen rond richting en
afstand
→ bv speelzaal: banken staan aan raamkant, klimrekken hangen aan deurkant…
6. relateren = samenhang tss objecten in de ruimte aangeven
→ bv de relaties zien tss een bus en bushalte met lange parkeerstrook
Meeste kindjes hebben basisvoorwaarden rond 6j
- vanaf dan kan je werken aan:
- kaartbegrip
- plattegrondbesef
- wnr kind objectivieren en structuren kan combineren, gaat het mentale kaarten / mental maps
vormen = voorstellingen van concreet ruimtelijke structuren die ontstaan doordat kind zijn
ruimtelijke ervaringen verwerkt en integreert
- 2e leerjaar = mentale kaarten zijn basis vr ontw vh plattengrondbesef
- 3e en 4e leerjaar = plattegrond besef w uitgebouwd tot kaartbegrip
Proces
1. objectiveren + structureren = objectief structureren → deze basis gebeurt in 1e graad
2. mentale kaarten / mental maps
3. plattegrondbesef
4. kaartbegrip
5. kaartbeeld
6. kaartlezen
Praktische aanpak 3D-voorstelling
- maak een maquette met de lln
- begin in de zandtafel of in een doos
- maak meubeltjes/ander materiaal met karton, blokjes hout, ander kosteloos materiaal
- spreek af wat voorkant en achterkant is
1
, Aanvankelijk kaartlezen
- beperkt zich tot aspecten die nodig zijn om direct waarneembare en afleesbare info uit
kaart/plattengrond te halen
- kaartleesaspecten:
1. Kaartbegrip / plattegrondbesef
- = begrijpen dat kaart/plattegrond stuk vd werkelijke ruimte weergeeft, maar dan:
- 2-dimensionaal
- sterk verkleind
- vereenvoudigd
- symbolisch
- via grondfoto’s, panoramafoto’s en verticale luchtfoto’s w geleidelijk de overstap nr kaarten en
plattegronden gemaakt
- soorten foto’s
- grondfoto = je ziet goed hoogteverschillen, maar je kunt nergens achter kijken. Je
hebt helemaal geen overzicht vd omgeving
- schuine luchtfoto / panoramafoto = je krijgt al veel meer overzicht, de gebouwen zijn
nog goed te herkennen, maar de hoogteverschillen zijn wel minder goed te zien
- verticale luchtfoto / loodrechtfoto = het overzicht is maximaal, je ziet de omtrekken vd
gebouwen en de patronen van de straten, maar de hoogteverschillen zijn niet meer te
zien. Van een verticale luchtfoto is het nog maar een kleine stap nr de plattegrond
- satellietbeeld
- plattegrond = je ziet de omtrekken van de gebouwen en het wegenpatroon; alle
mobiele elementen en details zijn verdwenen. De gebruikte kleuren zijn niet meer
realistisch maar symbolisch. Om de plattegrond te kunnen lezen heb je een legende
nodig. In de legende vind je de verklaring van de gebruikte symbolen en kleuren trg
- Opbouw van legende
- staat onder/naast tekening
- elk symbool op kaart moet in legende verklaard w
- verklaringen w in zelfde lettertype en grootte weergegeven
- symbool eerst, daarna verklaring
- praktische aanpak overgang 3D nr plattegrond
- ofwel: zelf kartonnen vloer leggen onder maquette + lln bv hun bank laten wegnemen
en dan zien ze dat het daaronder rood gekleurd is
- ofwel: lln alles uit de maquette laten omlijnen en zo staat er een plattegrond
- ofwel: maquette bestrooien met bloem + alles er daarna uithalen
- praktische aanpak overgang plattegrond nr verticale kaart
- wandeling doen + bij bepaalde plaatsen stoppen en deze gebruiken als
geheugensteunpunten
- daarna in de les overlopen ze de straatnamen in volgorde, aspecten die zijn
opgemerkt → hier wordt juiste symbool/kleur naast gezet hoe het wordt aangeduid op
plattengrond
- daarna puzzel maken met straatstroken en gebouwen, plaatsen…
- daarna doorzichtig plastic overleggen en plattegrond overteken samen met legende,
zo hebben ze een eigen getekende plattegrond
2
