Psychiatrie een inleiding
4.4 Traumatische stressstoornissen
Acute stressstoornis
Bij een acute stressstoornis is sprake van een maladaptief gedragspatroon gedurende een
periode van drie dagen tot een maand na de traumatische gebeurtenis. Mensen met een
acute stressstoornis kunnen zich verdoofd of onwezenlijk voelen, als in een droom of
onwerkelijke situatie.
De symptomen of kenmerken van acute stressstoornissen kunnen verschillende
vormen aannemen: verontrustende, indringen herinneringen aan het trauma; het herbeleven
van het trauma in de vorm van flashbacks; gevoelens van onwerkelijkheid of
onverschilligheid (dissociatie) ten opzichte van zichzelf of de omgeving; vermijden van zaken
die aan het trauma doen denken; slaapproblemen; het ontwikkelen van prikkelbaar of
agressief gedrag en een overdreven schrikken op plotselinge geluiden.
Sterke of aanhoudende symptomen van dissociatie rond de tijd van het trauma
kunnen een voorbode zijn van een later optredende posttraumatische-stressstoornis (PTSS).
Posttraumatische-stressstoornis
Daar waar de duur van acute stressstoornis beperkt blijft tot enkele weken volgend op een
traumatische gebeurtenis, geldt voor posttraumatische-stressstoornis (PTSS) dat er een
maladaptieve reactie optreedt die langer dan een maand na de traumatische ervaring
aanhoudt. Het symptomatisch profiel van PTSS lijkt op dat van acute stressstoornis, maar
kan maanden, jaren of zelfs decennia aanhouden en zich voor het eerst pas vele maanden
of jaren na de traumatische gebeurtenissen manifesteren.
Veteranen met PTSS hebben vaak ook andere gedragsproblemen, waaronder
drugsmisbruik, huwelijksproblematiek, een pover arbeidsverleden en in sommige gevallen
fysieke agressie jegens partners met wie ze een intieme relatie hebben.
Hoewel blootstelling aan militaire of terroristische aanvallen door het publiek wellicht
het meest in verband worden gebracht met PTSS, gaat het toch meestal om ernstige
verkeersongevallen. Trauma door terroristische aanvallen en andere gewelddadigheden – in
het bijzonder verkrachting en mishandeling – heeft echter frequenter PTSS tot gevolg dan
andere vormen van trauma.
Onderzoekers hebben bepaalde factoren gevonden die het risico op de ontwikkeling
van PTSS verhogen. Sommige van deze factoren hebben betrekking op de traumatische
gebeurtenis zelf, zoals de mate van blootstelling, terwijl andere samenhangen met de
persoon in kwestie of diens sociale omgeving.
Ook sekse is een factor die een rol speelt bij het ontstaan van PTSS. Mannen hebben
vaker traumatische ervaringen dan vrouwen, maar bij vrouwen ontstaat ongeveer tweemaal
zo vaak PTSS als bij mannen.
Persoonlijke en biologische factoren spelen ook een rol. Genetische factoren die de
regulatie van de respons op stress beïnvloeden lijken een rol te spelen. Onderzoekers
hebben recentelijk gerapporteerd dat de amygdala, een kleine structuur in het limbisch
systeem van de hersenen die de angstreflex van het lichaam teweegbrengt, bij een groep
oorlogsveteranen met PTSS kleiner was dan bij veteranen zonder PTSS.
Seksueel misbruik in de kinderjaren, gebrek aan sociale steun en beperkte
copingvaardigheden zijn eveneens factoren die leiden tot een verhoogde kwetsbaarheid voor
PTSS. Dit geldt ook voor persoonlijkheidskenmerken als een lager niveau van
zelfredzaamheid en een hoger niveau van vijandigheid. Mensen die gedurende of
onmiddellijk na het trauma ongewone symptomen ervaren, zoals het gevoel van
onwerkelijkheid of het gevoel zichzelf in een film zien, lopen meer risico PTSS te ontwikkelen
dan anderen die een trauma hebben meegemaakt. We noemen dit soort reacties
dissociatieve ervaringen.
4.4 Traumatische stressstoornissen
Acute stressstoornis
Bij een acute stressstoornis is sprake van een maladaptief gedragspatroon gedurende een
periode van drie dagen tot een maand na de traumatische gebeurtenis. Mensen met een
acute stressstoornis kunnen zich verdoofd of onwezenlijk voelen, als in een droom of
onwerkelijke situatie.
De symptomen of kenmerken van acute stressstoornissen kunnen verschillende
vormen aannemen: verontrustende, indringen herinneringen aan het trauma; het herbeleven
van het trauma in de vorm van flashbacks; gevoelens van onwerkelijkheid of
onverschilligheid (dissociatie) ten opzichte van zichzelf of de omgeving; vermijden van zaken
die aan het trauma doen denken; slaapproblemen; het ontwikkelen van prikkelbaar of
agressief gedrag en een overdreven schrikken op plotselinge geluiden.
Sterke of aanhoudende symptomen van dissociatie rond de tijd van het trauma
kunnen een voorbode zijn van een later optredende posttraumatische-stressstoornis (PTSS).
Posttraumatische-stressstoornis
Daar waar de duur van acute stressstoornis beperkt blijft tot enkele weken volgend op een
traumatische gebeurtenis, geldt voor posttraumatische-stressstoornis (PTSS) dat er een
maladaptieve reactie optreedt die langer dan een maand na de traumatische ervaring
aanhoudt. Het symptomatisch profiel van PTSS lijkt op dat van acute stressstoornis, maar
kan maanden, jaren of zelfs decennia aanhouden en zich voor het eerst pas vele maanden
of jaren na de traumatische gebeurtenissen manifesteren.
Veteranen met PTSS hebben vaak ook andere gedragsproblemen, waaronder
drugsmisbruik, huwelijksproblematiek, een pover arbeidsverleden en in sommige gevallen
fysieke agressie jegens partners met wie ze een intieme relatie hebben.
Hoewel blootstelling aan militaire of terroristische aanvallen door het publiek wellicht
het meest in verband worden gebracht met PTSS, gaat het toch meestal om ernstige
verkeersongevallen. Trauma door terroristische aanvallen en andere gewelddadigheden – in
het bijzonder verkrachting en mishandeling – heeft echter frequenter PTSS tot gevolg dan
andere vormen van trauma.
Onderzoekers hebben bepaalde factoren gevonden die het risico op de ontwikkeling
van PTSS verhogen. Sommige van deze factoren hebben betrekking op de traumatische
gebeurtenis zelf, zoals de mate van blootstelling, terwijl andere samenhangen met de
persoon in kwestie of diens sociale omgeving.
Ook sekse is een factor die een rol speelt bij het ontstaan van PTSS. Mannen hebben
vaker traumatische ervaringen dan vrouwen, maar bij vrouwen ontstaat ongeveer tweemaal
zo vaak PTSS als bij mannen.
Persoonlijke en biologische factoren spelen ook een rol. Genetische factoren die de
regulatie van de respons op stress beïnvloeden lijken een rol te spelen. Onderzoekers
hebben recentelijk gerapporteerd dat de amygdala, een kleine structuur in het limbisch
systeem van de hersenen die de angstreflex van het lichaam teweegbrengt, bij een groep
oorlogsveteranen met PTSS kleiner was dan bij veteranen zonder PTSS.
Seksueel misbruik in de kinderjaren, gebrek aan sociale steun en beperkte
copingvaardigheden zijn eveneens factoren die leiden tot een verhoogde kwetsbaarheid voor
PTSS. Dit geldt ook voor persoonlijkheidskenmerken als een lager niveau van
zelfredzaamheid en een hoger niveau van vijandigheid. Mensen die gedurende of
onmiddellijk na het trauma ongewone symptomen ervaren, zoals het gevoel van
onwerkelijkheid of het gevoel zichzelf in een film zien, lopen meer risico PTSS te ontwikkelen
dan anderen die een trauma hebben meegemaakt. We noemen dit soort reacties
dissociatieve ervaringen.
