Big History 4 VWO
Hoofdstuk 3 Atomen en moleculen
3.1 De elementen
Waar bestaan atomen uit?
Elementen bestaan uit 1 atoom. Deeltjes die ondeelbaar zijn (Democritus)
Atomen bestaan uit:
Protonen: Positief geladen deeltjes. Bepalen het atomische nummer. Te vinden in de
kern.
Neutronen: Niet geladen deeltjes te vinden in de kern.
Elektronen: Negatief geladen deeltjes. Te vinden in een baan/schillen rondom de
kern. (niet meer op te delen)
Quarks: Daar bestaan protonen en neutronen uit. Dit zijn fundamentele deeltjes (niet meer
op te delen)
Elementen en het periodiek systeem
Het periodiek systeem brengt alle bouwstenen van de elementen in kaart.
Periodieke tafel: Bedacht door Dmitri Mendelev.
Atoomnummer geeft de aantal protonen die in de kern liggen aan.
Verbindingen tussen element: moleculen
Verschillende atomen zorgen voor verschillende stoffen, maar ook verschillende
verbindingen zorgen voor verschillende stoffen. Koolstof kan kool worden of diamant.
Edelgassen hebben veel elektronen in buitenste schil. Daardoor zijn ze zeer stabiel en blij met
zichzelf.
Ontstaan van verbindingen:
Covalente bindingen: Twee atomen met dezelfde buitenste schil. Deze binding is
stabiel wanneer deze wordt onderbroken komt er veel energie vrij.
Ionaire bindingen: Een atoom geeft een elektron af waardoor hijzelf pos. Geladen
wordt en de andere negatief. Ze trekken naar elkaar toe en zijn daardoor niet pos. Of
neg. geladen. Vaak kristalachtig en op te lossen in water.
Metaalbindingen: Elektronen die zich vrij bewegen tussen de atomen. Ze geleiden
goed en zijn vaak glimmend.
, Hoofdstuk 4 De aarde en ons zonnestelsel
4.1 Aarde en accretie
Foto’s gemaakt van ons zonnestelsel
“Earthrise”: 1968
“A pale bluw dot”: Blauwe knikker. 1972 Volledig verlichte aarde te zien met hoge resolutie.
Hoe formeerde ons zonnestelsel zich?:
De vorming van ons zonnestelsel vormde zich 4,5 miljard jaar geleden.
Planeten ontstonden na een ‘Supernova’ (waarbij een ster met een knal ophield te
bestaan)
Alle elementen werden de ruimte ingeschoten en er bleef een grote gaswolk over.
In deze wolk met gas vonden reacties plaats. Een wolk stortte onder invloed van de
zwaartekracht ineen. De wolk begon te draaien zo ontstond er een disk. In het
centrum van de disk werd het warmer. Door kernfusie lichte de ster op en de zon was
geboren.
Accretie= toename: Proces waarbij materie samentrekt, zodat uit vele kleine deeltjes
een aantal grote ontstaan. Daarbij komt energie vrij.
Atomen binden zich met moleculen en wanneer deze in aanraking komen met een
ster vormt zich een planeet.
Protoplanetaire disk/proplyde: Disk vormige wolk waarvan 99,9 % materiaal in de zon
verwerkt zit en 0,1% in de rest van het zonnestelsel. Door de warmte van de zon
werden gassen(waterstof en helium) naar de buitenkant gedreven. Zo ontstonden er
gasplaneten: Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus. Materie die dichtbij de zon
bleven klonterde samen dmv zwaartekracht. Zo ontstonden rotsachtige planeten,
zoals aarde.
De vroege aarde was heel heet door:
1. Door de supernova was er nog veel straling.
2. Doordat er een stuk puin insloeg ontstond er warmte.
3. Doordat de aarde groeide door accretie ontstond er hoge druk en dus warmte.
De aarde smolt na 10 miljoen jaar. Zo onstonden de aardlagen die we nu hebben.
Geofysici hebben uit metingen kunnen afleiden hoe de indeling is van de aardlagen.
4.2 Ons zonnestelsel
Hoofdstuk 3 Atomen en moleculen
3.1 De elementen
Waar bestaan atomen uit?
Elementen bestaan uit 1 atoom. Deeltjes die ondeelbaar zijn (Democritus)
Atomen bestaan uit:
Protonen: Positief geladen deeltjes. Bepalen het atomische nummer. Te vinden in de
kern.
Neutronen: Niet geladen deeltjes te vinden in de kern.
Elektronen: Negatief geladen deeltjes. Te vinden in een baan/schillen rondom de
kern. (niet meer op te delen)
Quarks: Daar bestaan protonen en neutronen uit. Dit zijn fundamentele deeltjes (niet meer
op te delen)
Elementen en het periodiek systeem
Het periodiek systeem brengt alle bouwstenen van de elementen in kaart.
Periodieke tafel: Bedacht door Dmitri Mendelev.
Atoomnummer geeft de aantal protonen die in de kern liggen aan.
Verbindingen tussen element: moleculen
Verschillende atomen zorgen voor verschillende stoffen, maar ook verschillende
verbindingen zorgen voor verschillende stoffen. Koolstof kan kool worden of diamant.
Edelgassen hebben veel elektronen in buitenste schil. Daardoor zijn ze zeer stabiel en blij met
zichzelf.
Ontstaan van verbindingen:
Covalente bindingen: Twee atomen met dezelfde buitenste schil. Deze binding is
stabiel wanneer deze wordt onderbroken komt er veel energie vrij.
Ionaire bindingen: Een atoom geeft een elektron af waardoor hijzelf pos. Geladen
wordt en de andere negatief. Ze trekken naar elkaar toe en zijn daardoor niet pos. Of
neg. geladen. Vaak kristalachtig en op te lossen in water.
Metaalbindingen: Elektronen die zich vrij bewegen tussen de atomen. Ze geleiden
goed en zijn vaak glimmend.
, Hoofdstuk 4 De aarde en ons zonnestelsel
4.1 Aarde en accretie
Foto’s gemaakt van ons zonnestelsel
“Earthrise”: 1968
“A pale bluw dot”: Blauwe knikker. 1972 Volledig verlichte aarde te zien met hoge resolutie.
Hoe formeerde ons zonnestelsel zich?:
De vorming van ons zonnestelsel vormde zich 4,5 miljard jaar geleden.
Planeten ontstonden na een ‘Supernova’ (waarbij een ster met een knal ophield te
bestaan)
Alle elementen werden de ruimte ingeschoten en er bleef een grote gaswolk over.
In deze wolk met gas vonden reacties plaats. Een wolk stortte onder invloed van de
zwaartekracht ineen. De wolk begon te draaien zo ontstond er een disk. In het
centrum van de disk werd het warmer. Door kernfusie lichte de ster op en de zon was
geboren.
Accretie= toename: Proces waarbij materie samentrekt, zodat uit vele kleine deeltjes
een aantal grote ontstaan. Daarbij komt energie vrij.
Atomen binden zich met moleculen en wanneer deze in aanraking komen met een
ster vormt zich een planeet.
Protoplanetaire disk/proplyde: Disk vormige wolk waarvan 99,9 % materiaal in de zon
verwerkt zit en 0,1% in de rest van het zonnestelsel. Door de warmte van de zon
werden gassen(waterstof en helium) naar de buitenkant gedreven. Zo ontstonden er
gasplaneten: Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus. Materie die dichtbij de zon
bleven klonterde samen dmv zwaartekracht. Zo ontstonden rotsachtige planeten,
zoals aarde.
De vroege aarde was heel heet door:
1. Door de supernova was er nog veel straling.
2. Doordat er een stuk puin insloeg ontstond er warmte.
3. Doordat de aarde groeide door accretie ontstond er hoge druk en dus warmte.
De aarde smolt na 10 miljoen jaar. Zo onstonden de aardlagen die we nu hebben.
Geofysici hebben uit metingen kunnen afleiden hoe de indeling is van de aardlagen.
4.2 Ons zonnestelsel
