SAMENVATTING LESSENREEKS DANKAERTS - SPINE

TX EN RIBBENKAST
INTRODUCTIE
Thoracale wervelkolom pijn = pijn ervaren in de regio van de thoracale wervelkolom (T1-T12)
en over de anterieure borstwand

CONDITIO SINE QUA NON


1. GOEDE KENNIS VAN KLINISCHE ANATOMIE EN BIOMECHANICA
- Thoracale wervelkolom heeft 3 belangrijke functies:
 Zorgen voor een hoge stabiliteit met betrekking tot de spiergestuurde sagittale
balans van de wervelkolom (erector spinae + abdominale spieren)
 Optimale kracht overdracht van bovenlichaam naar lagere wervelkolom
 Adequate flexibiliteit bij het uitvoeren van 3D-bewegingen
- Thoracale wervelkolom wordt vooral gestabiliseerd door de bijkomende beenderige
en ligamenteuze structuren van de ribbenkast
- Thorax = wervels, ribben, clavicula en sternum
 Ondersteuning en structurele bescherming van vitale interne organen
 Beetje mobiliteit toelaten
▪ Flexie: 32°, extensie: 26°
▪ Lateroflexie: 27°
- Ribbenkast heeft eveneens 3 belangrijke functies:
 Beschermt de interne organen
 Ondersteunt activiteit van rompspieren door sterk raamwerk te voorzien
 Verbetert ademhaling door uitzetten en contractie

2. GOEDE KENNIS VAN PIJNMECHANISMEN EN -PATRONEN

SPECIFIEK VS NIET-SPECIFIEK
- Specifieke thoracale pijn = osteoporose, osteoartritis, syndroom van Scheurmann,
ankyloserende spondylitis, scoliose, osteoporotische compressie fractuur → 5%
- Niet-specifieke thoracale pijn = zonder geïdentificeerde patho-anatomische
oorsprong
 Afkomstig van spieren, ligamenten en/of gewrichten van Tx
 Acute thoracale pijn → vaak door mechanische msk stoornissen van het
gewricht en zacht weefsel
 Persisterende thoracale pijn → vaak door interactie van meerdere factoren
overheen biopsychosociale domeinen

RODE VLAGGEN
- Pijn in thoracale regio kan 3 oorzaken hebben:
 Musculoskeletale structuren (Cx en Tx)
1

,  Niet-musculaire structuren (gastro-intestinaal-, cardiopulmonair- en renaal
systeem)
 Serieuze onderliggende pathologie = rode vlaggen (inflammatie, degeneratie,
infectie, metabolische- en neoplastische condities)
- Wanneer een patiënt zich meldt met thoracale pijn is het dus belangrijk een
differentiaal diagnose uit te voeren om ernstige medische condities uit te sluiten

EPIDEMIOLOGISCHE FEITEN
- Epidemiologische data voor TX pijn in de algemene bevolking is extreem gelimiteerd
- Incidentie van Tx pijn is lager dan voor Lx en Cx

CINDERELLA REGIO VAN DE WERVELKOLOM
- Weinig evidentie over evidence-basede revalidatie
- Reden: beperkt begrip van de etiologie van een reeks musculoskeletale presentaties
met een anatomische en/of biomechanische verbinding met de thoracale wervelkolom




- Thoracale wervelkolom is interessant vanuit klinisch perspectief voor 3 redenen:
 Bron van lokale of gerefereerde pijn van musculoskeletale oorsprong
 Thoracale curvatuur speelt een rol in de bepaling van algemene wervelkolom
postuur en ontwikkeling van een specifieke (thoracale) pathologie
 Thoracale mobiliteit beïnvloed bewegingspatronen in andere regio’s van de
wervelkolom en schouderregio
- Manipulatie van Tx is voordelig

KLINISCHE ANATOMIE VAN THORACALE WERVELKOLOM EN RIBBENKAST

INTRODUCTIE
- Thoracale wervelkolom is de langste en meest anatomisch complexe spinale regio
- Osteologie bestaat uit de thoracale wervelkolom, ribbenkast en sternum
- 12 thoracale wervels met 12 corresponderende ribben langs beide kanten




2

, - Redelijk rigide structuur omwille van:
 Vorm van wervellichaam * Vorm en oriëntatie facetgewrichten
 Lange processus spinosus * Costovertebrale/-transversale rib hechting
 Relatief smalle discus * Connectie met sternum

BOTTEN
- Duidelijke relatie tussen thoracale en cervicale wervelkolom
- Cervico-thoracale junctie (CTJ) = overgangszone tussen Cx en Tx
 C6-T4
 Facetgewrichten hebben een meer verticale oriëntatie → lateroflexie tijdens
gekoppelde bewegingen faciliteren
- Thoraco-lumbale junctie (TLJ) = overgangszone tussen Tx en Lx
 T11-L1
 Facetgewrichten veranderen van frontaal naar sagittaal
 Spinale curvatuur veranderd van kyfose naar lordose

THORACALE WERVELKOLOM
- Kyfotische curvatuur tussen Cx en Lx:
 Begint op T1-2 en rijkt helemaal tot T12, apex op discusruimte T6-7
 Curve door wigvormige wervellichamen → 2 mm hoger posterieur
- Bovenste thoracale regio (T1-T4):
 Overgangszone van Cx naar Tx → deel van CTJ
 Regio beweegt samen met Cx en met ene gelijkaardige mechanica
- Middelste thoracale regio (T5-T9): meest rigide deel omwille van rib articulaties
- Onderste thoracale regio (T10-T12):
 Overgangszone van Tx naar Lx → deel van TLJ
 Meer mobiel omwille van afwezigheid van anterieure rib aanhechting →
zwevende ribben op T11 en T12




- Groot wervellichaam met een vlak
boven- en ondervlak
- Facetgewrichten zijn georiënteerd
in frontaal vlak volgens dakpan-
patroon
- Superieure facet: dorsaal gericht
- Inferieure facet: ventraal gericht




3

, - Thoracale wervels hebben een aantal onderscheidende kenmerken:
 Articulaire oppervlakten maken contact met de ribben
 Demi-facetten aan superieure en inferieure zijde van wervellichaam
▪ Helft van articulair oppervlak nodig om contact te maken met de ribben
▪ Superieur demi-facet en inferieur demi-facet van de bovenliggende
wervel vormen samen het gewricht oppervlak voor een rib
 Volledige facetten op de tip van processus transversus
 Processus spinosus is lang en inferieur gericht (rijkt tot aan level van processus
transversus van onderliggende wervel)
 T1 heeft een volledig facet op het wervellichaam voor contact met rib 1
 T2-T9 worden gezien als typische thoracale wervels → superieur en inferieur
demi-facet
 T10-T12 worden gezien als atypische wervels

RIBBENKAST
TYPISCHE RIBBEN ATYPISCHE RIBBEN
algemene structuur die bestaat uit een variaties op de algemene structuur van de
hoofd, nek en lichaam typische ribben
R3-9 R1
- Twee demi-facetten op ribhoofd - Geen rib hoek
- Rib hoeken = meest posterieure en - Geen demi-facet maar een volledig facet
prominente aspect van de rib bij T1
- Articuleren op costovertebrale/ - - Fibreuze verbinding aan manibrum
transversale - Aanhechting voor mm. scalenus anterior
- Directe verbinding op sternum en medius
(costochondraal gewricht)
R8-9 R2
indirecte verbinding met sternum op rib - Geen rib hoek
kraakbeen van 7de rib (articulatio - Twee demi-facetten verbonden met T1-2
interchondrales) - Hangt aan sternomanubriaal gewricht
- Aanhechting voor m. scalenus posterior
R10
één facet voor de verbinding met zijn
corresponderende wervel
R11-12
- Volledig facet
- Geen costotransversaal gewricht
- Zwevende ribben → geen anterieure
verbinding met sternum
- Aanhechting door diafragma en m.
quadratus lumborum

GEWRICHTVLAKKEN
- Costovertebraal gewricht - Chondrosternaal gewricht
- Costotransversaal gewricht - Sternomanubriaal gewricht
- Costochondraal gewricht

4