STEM-didac ek 2.2
HOOFDSTUK 1: INLEIDING
1. STEM een modegril of een uitdaging?
Vlaamse overheid hee tot doel om kwaliteitsvol STEM-onderwijs te realiseren in de huidige
maatschappij is er nood aan jongeren die beschikken over technische basiscompeten es.
STEM = een echte noodzaak vertaald in het STEM-ac eplan en het STEM-kader – houvast voor het
werkveld bij het uitbouwen van STEM-onderwijs .
Uitdagingen om kwaliteit van STEM-ac viteiten na te streven in basisonderwijs:
- Nood aan meer inhoudelijke en didac sche opbouw van STEM-lessen.
- Meer doelgericht, evenwich g en geïntegreerd gewerkt worden.
- Meer afstemming en samenwerking binnen een onderwijsteams.
Uitdagingen zijn noodzakelijk om het onderzoekend, probleemoplossend en crea ef denken in het
basisonderwijs te bevorderen kinderen hebben nood aan ontwerpen die betrekking hebben op
hun eigen leven i.f.v. hun mo va e.
2. Waarom is STEM belangrijk?
- We leven in een snel veranderende kennismaatschappij.
- Technologische, wetenschappelijke en ICT-ontwikkelingen hebben een grotere invloed op ons
dagelijks leven.
- Elke dag ontwikkelingen, vernieuwingen, uitdagingen die elkaar opvolgen waaronder vele
op het vlak van STEM.
- STEM-onderwijs zorgen dat kinderen en jongeren zich betrokken voelen bij deba en rond
wetenschappen en techniek die ons dagelijks leven beïnvloeden.
o Later als volwassene onderzoekend in de wereld staan waarbij nieuwsgierigheid,
kri sche zin, vragen stellen en betrokkenheid belangrijke eigenschappen zijn.
- Binnen 21ste-eeuw denken en handelen aandacht besteed aan het probleemoplossend/
onderzoekend leren en werken, de link tussen theorie en prak jk, het ‘out of the box’ denken
en samenwerken.
- Burgers nodige STEM-vorming en STEM-gele erdheid bezorgen kunnen deelnemen aan de
huidige kennismaatschappij waarbij technologie een belangrijke rol inneemt.
- STEM integreren is essen eel voor het latere professionele leven op de arbeidsmarkt +
posi eve invloed op het latere persoonlijk func oneren van jongeren
- Onderwijs zo breed mogelijk inze en op STEM:
o Omwille van economische, maatschappelijke en persoonsgebonden redenen.
- Starten op jonge lee ijd
o Nieuwsgierig naar de wereld om hen heen
o Vanuit zichzelf ondernemend open, onderzoekende houding van kinderen
s muleren
1
,HOOFDSTUK 2: EEN KADER VOOR STEM IN HET BASISONDERWIJS
1. STEM in het buitenland
STEM is een interna onaal le erwoord dat een waaier aan technologische, technische en exact-
wetenschappelijke en wiskundige opleidingen en beroepen bevat.
- Wereldwijd nieuwe technieken in land- en tuinbouw die ervoor zorgen dat er groenten
geteeld kunnen worden, er worden steeds nieuwe apparaten ontwikkeld die bijvoorbeeld in
ziekenhuizen gebruikt worden om levens te redden, er zijn steeds compactere computers, … .
- Wereldwijd voeren wetenschappers onderzoek; ingenieurs die steeds verder gaan in onze
kennis en de grenzen ervan verleggen.
- Wereldwijd wordt er les gegeven door onderwijzers, coachen, professoren die gemo veerd
zijn en levenslang bijleren en die mensen elke dag mo veren voor deze verschillende
disciplines. Al deze kennis en vaardigheden worden wereldwijd door heel wat mensen gebruikt
voor hun werk, hun hobby of in het dagelijks leven.
- STEM is wereldwijd aanwezig en niet weg te denken uit de huidige maatschappij. Ondanks dit
le erwoord interna onaal gekend is, zijn er landen die toch een andere benaming hanteren.
Bv: Nederlandse boeken ‘wetenschappen en techniek’ terwijl men hetzelfde bedoelt.
2. STEM in het Vlaamse onderwijs
Wat is STEM?
STEM = interna onaal gekend le erwoord voor de domeinen/disciplines wetenschappen (Science),
techniek (Technology), engineering (E) en wiskunde (Mathema cs). Deze vier domeinen worden gezien
als één samenhangend geheel dat ingezet wordt om complexe vragen en levensechte problemen op te
lossen.
Binnen STEM een probleem oplossen in een krach ge leeromgeving
-Technologie in combina e met wetenschappelijk onderzoek.
-Gebruik maken van processen die wetenschappers en ingenieurs hanteren om levensechte
problemen op te lossen
Op een ac eve manier nieuwe kennis opdoen en probleemoplossende vaardigheden ontwikkelen
Binnen STEM-onderwijs
- Kinderen moeten gemo veerd zijn en er moet aandacht besteed worden aan sociale interac e
o Kinderen moeten in staat zijn om met elkaar in gesprek te gaan – oplossing vinden
voor probleem
- Aandacht besteden aan kennis, strategieën en exper se van het onderwerp
o Kennis en vaardigheden waarover het kind beschikt aanspreken om daaraan nieuwe
kennis en vaardigheden te koppelen.
Er is nood aan kwaliteitsvol onderwijs om een aantrekkelijk aanbod te voorzien zodat kinderen zich in
STEM kunnen verdiepen.
Het STEM-onderwijs moet aansluiten bij de waarden, interesses en de leefwereld van de kinderen
waarbij er steeds voldoende aandacht is voor de integra e van de STEM-componenten.
Kinderen moeten de STEM-processen (redeneren, onderzoeken, ontwerpen, probleemoplossend
denken …) op een crea eve manier ervaren.
2
,STEM-kader:
- Algemeen kader met een korte beschrijving en verduidelijking van wat STEM is en wat er nodig
is om aan goed STEM-onderwijs te doen.
- Handig instrument waaruit men kan vertrekken om STEM in de klas te gebruiken.
o Bevat de belangrijkste STEM-principes en doelstellingen die belangrijk zijn bij het
organiseren van STEM-ac viteiten.
o Er moet steeds een interac e zijn tussen de aparte STEM-componenten (science,
technology, engineering, mathema cs)
o De eigenheid van elk component moet behouden worden.
o Probleemoplossend leren en het vaardig en crea ef onderzoeken en ontwerpen
centraal staan.
- Er wordt ook verwezen naar denken, redeneren, modelleren en abstraheren (=abstract maken)
en het strategisch gebruiken en ontwikkelen van technologieën.
- STEM-ac viteiten besteden best aandacht aan samenwerken en communiceren.
o Belangrijke 21ste -eeuw competen es die verworven moeten worden en centraal
staan in het STEM-verhaal.
STEM-ac eplan:
Op vraag van het Vlaamse Parlement ac eplan van de Vlaamse Regering in 2012 opgesteld
- Jongeren s muleren om te kiezen voor een STEM-rich ng en een STEM-job. Op die manier
wordt aan de wensen van de arbeidsmarkt en de economie voldaan.
Ac eplan een vernieuwend, inhoudelijk en uitdagend STEM-onderwijs.
Dit ac eplan trad in werking in 2012 en tegen 2020 zouden acht doelstellingen gerealiseerd moeten
worden:
- 1. Het aanbieden van aantrekkelijk STEM-onderwijs.
- 2. Het versterken van leraren, opleiders en begeleiders
- 3. Het verbeteren van het proces van studie- en loopbaankeuze
- 4. Meer meisjes in STEM-rich ngen en beroepen
- 5. Inze en op excellen e
- 6. Het aanpassen van het opleidingsaanbod
- 7. Aanmoedigen van sectoren, bedrijven en kennisinstellingen
- 8. Het verhogen van de maatschappelijke waardering van technische beroepen
STEM vormt een antwoord op de noodzaak aan 21ste -eeuw competen es waarbij aandacht besteed
wordt aan vaardigheden en eigenschappen die een leerling moet bezi en om succesvol te kunnen
func oneren in de toekoms ge maatschappij.
3
, 3. STEM in de lerarenopleiding
Model STEM voor de basis:
Model gee visueel weer waaraan een STEM-coach in het basisonderwijs moet voldoen.
1) De fysische wereld
- Staat centraal
- Bevat de levende natuur, de niet-levende natuur en alle technische realisa es
- Coach deze wereld centraal stellen, het is een wereld waaruit alles vertrekt
o Kinderen, wetenschappers, ingenieurs, … stellen er vragen over zodat ze deze kunnen
gebruiken maar ook kunnen nadenken over het verder ontwerpen ervan
2) Succesfactoren
- Bevinden zich in de schil
- Coach over zoveel mogelijk a tudes beschikken succes verzekerd kan worden
bij het vormgeven van STEM-onderwijs + kans is groter dat je je doelen bereikt
- De coach moet:
o Verwonderd zijn over
o Passie hebben voor
o Nieuwsgierig zijn naar de reële wereld
o (zelf)vertrouwen en durf hebben in STEM en STEM-onderwijs
zich competent voelen en de uitdaging durven aangaan om STEM te
onderwijzen. Belangrijk hierbij is dat ze het kind durven loslaten zodat die
zelfstandig aan onderzoek kan doen.
o Aandacht hebben voor diversiteit binnen STEM:
Verschillen in gender, culturen en socio-economische achtergrond.
Verschillende ideeën van de kinderen en de eigen ideeën over de fysische
wereld. Deze ideeën zullen niet al jd met elkaar overeen komen. Het is
belangrijk om hier rekening mee te houden dat je steeds verder moet bouwen
op je eigen ideeën om tot meer wetenschappelijke ideeën te komen.
o Bereid zijn om bij te leren (leerbereidheid).
3) STEM-gele erd
- Nodig om STEM-onderwijs correct toe te passen en te onderwijzen
- Inhoud STEM-gele erdheid:
o Bewustzijn dat wetenschap, techniek, engineering en wiskunde in onze moderne
maatschappij verschillende rollen vervullen.
o Vertrouwd zijn met een aantal belangrijke concepten die horen bij een bepaald
discipline (wetenschappen, techniek, engineering, wiskunde).
4
HOOFDSTUK 1: INLEIDING
1. STEM een modegril of een uitdaging?
Vlaamse overheid hee tot doel om kwaliteitsvol STEM-onderwijs te realiseren in de huidige
maatschappij is er nood aan jongeren die beschikken over technische basiscompeten es.
STEM = een echte noodzaak vertaald in het STEM-ac eplan en het STEM-kader – houvast voor het
werkveld bij het uitbouwen van STEM-onderwijs .
Uitdagingen om kwaliteit van STEM-ac viteiten na te streven in basisonderwijs:
- Nood aan meer inhoudelijke en didac sche opbouw van STEM-lessen.
- Meer doelgericht, evenwich g en geïntegreerd gewerkt worden.
- Meer afstemming en samenwerking binnen een onderwijsteams.
Uitdagingen zijn noodzakelijk om het onderzoekend, probleemoplossend en crea ef denken in het
basisonderwijs te bevorderen kinderen hebben nood aan ontwerpen die betrekking hebben op
hun eigen leven i.f.v. hun mo va e.
2. Waarom is STEM belangrijk?
- We leven in een snel veranderende kennismaatschappij.
- Technologische, wetenschappelijke en ICT-ontwikkelingen hebben een grotere invloed op ons
dagelijks leven.
- Elke dag ontwikkelingen, vernieuwingen, uitdagingen die elkaar opvolgen waaronder vele
op het vlak van STEM.
- STEM-onderwijs zorgen dat kinderen en jongeren zich betrokken voelen bij deba en rond
wetenschappen en techniek die ons dagelijks leven beïnvloeden.
o Later als volwassene onderzoekend in de wereld staan waarbij nieuwsgierigheid,
kri sche zin, vragen stellen en betrokkenheid belangrijke eigenschappen zijn.
- Binnen 21ste-eeuw denken en handelen aandacht besteed aan het probleemoplossend/
onderzoekend leren en werken, de link tussen theorie en prak jk, het ‘out of the box’ denken
en samenwerken.
- Burgers nodige STEM-vorming en STEM-gele erdheid bezorgen kunnen deelnemen aan de
huidige kennismaatschappij waarbij technologie een belangrijke rol inneemt.
- STEM integreren is essen eel voor het latere professionele leven op de arbeidsmarkt +
posi eve invloed op het latere persoonlijk func oneren van jongeren
- Onderwijs zo breed mogelijk inze en op STEM:
o Omwille van economische, maatschappelijke en persoonsgebonden redenen.
- Starten op jonge lee ijd
o Nieuwsgierig naar de wereld om hen heen
o Vanuit zichzelf ondernemend open, onderzoekende houding van kinderen
s muleren
1
,HOOFDSTUK 2: EEN KADER VOOR STEM IN HET BASISONDERWIJS
1. STEM in het buitenland
STEM is een interna onaal le erwoord dat een waaier aan technologische, technische en exact-
wetenschappelijke en wiskundige opleidingen en beroepen bevat.
- Wereldwijd nieuwe technieken in land- en tuinbouw die ervoor zorgen dat er groenten
geteeld kunnen worden, er worden steeds nieuwe apparaten ontwikkeld die bijvoorbeeld in
ziekenhuizen gebruikt worden om levens te redden, er zijn steeds compactere computers, … .
- Wereldwijd voeren wetenschappers onderzoek; ingenieurs die steeds verder gaan in onze
kennis en de grenzen ervan verleggen.
- Wereldwijd wordt er les gegeven door onderwijzers, coachen, professoren die gemo veerd
zijn en levenslang bijleren en die mensen elke dag mo veren voor deze verschillende
disciplines. Al deze kennis en vaardigheden worden wereldwijd door heel wat mensen gebruikt
voor hun werk, hun hobby of in het dagelijks leven.
- STEM is wereldwijd aanwezig en niet weg te denken uit de huidige maatschappij. Ondanks dit
le erwoord interna onaal gekend is, zijn er landen die toch een andere benaming hanteren.
Bv: Nederlandse boeken ‘wetenschappen en techniek’ terwijl men hetzelfde bedoelt.
2. STEM in het Vlaamse onderwijs
Wat is STEM?
STEM = interna onaal gekend le erwoord voor de domeinen/disciplines wetenschappen (Science),
techniek (Technology), engineering (E) en wiskunde (Mathema cs). Deze vier domeinen worden gezien
als één samenhangend geheel dat ingezet wordt om complexe vragen en levensechte problemen op te
lossen.
Binnen STEM een probleem oplossen in een krach ge leeromgeving
-Technologie in combina e met wetenschappelijk onderzoek.
-Gebruik maken van processen die wetenschappers en ingenieurs hanteren om levensechte
problemen op te lossen
Op een ac eve manier nieuwe kennis opdoen en probleemoplossende vaardigheden ontwikkelen
Binnen STEM-onderwijs
- Kinderen moeten gemo veerd zijn en er moet aandacht besteed worden aan sociale interac e
o Kinderen moeten in staat zijn om met elkaar in gesprek te gaan – oplossing vinden
voor probleem
- Aandacht besteden aan kennis, strategieën en exper se van het onderwerp
o Kennis en vaardigheden waarover het kind beschikt aanspreken om daaraan nieuwe
kennis en vaardigheden te koppelen.
Er is nood aan kwaliteitsvol onderwijs om een aantrekkelijk aanbod te voorzien zodat kinderen zich in
STEM kunnen verdiepen.
Het STEM-onderwijs moet aansluiten bij de waarden, interesses en de leefwereld van de kinderen
waarbij er steeds voldoende aandacht is voor de integra e van de STEM-componenten.
Kinderen moeten de STEM-processen (redeneren, onderzoeken, ontwerpen, probleemoplossend
denken …) op een crea eve manier ervaren.
2
,STEM-kader:
- Algemeen kader met een korte beschrijving en verduidelijking van wat STEM is en wat er nodig
is om aan goed STEM-onderwijs te doen.
- Handig instrument waaruit men kan vertrekken om STEM in de klas te gebruiken.
o Bevat de belangrijkste STEM-principes en doelstellingen die belangrijk zijn bij het
organiseren van STEM-ac viteiten.
o Er moet steeds een interac e zijn tussen de aparte STEM-componenten (science,
technology, engineering, mathema cs)
o De eigenheid van elk component moet behouden worden.
o Probleemoplossend leren en het vaardig en crea ef onderzoeken en ontwerpen
centraal staan.
- Er wordt ook verwezen naar denken, redeneren, modelleren en abstraheren (=abstract maken)
en het strategisch gebruiken en ontwikkelen van technologieën.
- STEM-ac viteiten besteden best aandacht aan samenwerken en communiceren.
o Belangrijke 21ste -eeuw competen es die verworven moeten worden en centraal
staan in het STEM-verhaal.
STEM-ac eplan:
Op vraag van het Vlaamse Parlement ac eplan van de Vlaamse Regering in 2012 opgesteld
- Jongeren s muleren om te kiezen voor een STEM-rich ng en een STEM-job. Op die manier
wordt aan de wensen van de arbeidsmarkt en de economie voldaan.
Ac eplan een vernieuwend, inhoudelijk en uitdagend STEM-onderwijs.
Dit ac eplan trad in werking in 2012 en tegen 2020 zouden acht doelstellingen gerealiseerd moeten
worden:
- 1. Het aanbieden van aantrekkelijk STEM-onderwijs.
- 2. Het versterken van leraren, opleiders en begeleiders
- 3. Het verbeteren van het proces van studie- en loopbaankeuze
- 4. Meer meisjes in STEM-rich ngen en beroepen
- 5. Inze en op excellen e
- 6. Het aanpassen van het opleidingsaanbod
- 7. Aanmoedigen van sectoren, bedrijven en kennisinstellingen
- 8. Het verhogen van de maatschappelijke waardering van technische beroepen
STEM vormt een antwoord op de noodzaak aan 21ste -eeuw competen es waarbij aandacht besteed
wordt aan vaardigheden en eigenschappen die een leerling moet bezi en om succesvol te kunnen
func oneren in de toekoms ge maatschappij.
3
, 3. STEM in de lerarenopleiding
Model STEM voor de basis:
Model gee visueel weer waaraan een STEM-coach in het basisonderwijs moet voldoen.
1) De fysische wereld
- Staat centraal
- Bevat de levende natuur, de niet-levende natuur en alle technische realisa es
- Coach deze wereld centraal stellen, het is een wereld waaruit alles vertrekt
o Kinderen, wetenschappers, ingenieurs, … stellen er vragen over zodat ze deze kunnen
gebruiken maar ook kunnen nadenken over het verder ontwerpen ervan
2) Succesfactoren
- Bevinden zich in de schil
- Coach over zoveel mogelijk a tudes beschikken succes verzekerd kan worden
bij het vormgeven van STEM-onderwijs + kans is groter dat je je doelen bereikt
- De coach moet:
o Verwonderd zijn over
o Passie hebben voor
o Nieuwsgierig zijn naar de reële wereld
o (zelf)vertrouwen en durf hebben in STEM en STEM-onderwijs
zich competent voelen en de uitdaging durven aangaan om STEM te
onderwijzen. Belangrijk hierbij is dat ze het kind durven loslaten zodat die
zelfstandig aan onderzoek kan doen.
o Aandacht hebben voor diversiteit binnen STEM:
Verschillen in gender, culturen en socio-economische achtergrond.
Verschillende ideeën van de kinderen en de eigen ideeën over de fysische
wereld. Deze ideeën zullen niet al jd met elkaar overeen komen. Het is
belangrijk om hier rekening mee te houden dat je steeds verder moet bouwen
op je eigen ideeën om tot meer wetenschappelijke ideeën te komen.
o Bereid zijn om bij te leren (leerbereidheid).
3) STEM-gele erd
- Nodig om STEM-onderwijs correct toe te passen en te onderwijzen
- Inhoud STEM-gele erdheid:
o Bewustzijn dat wetenschap, techniek, engineering en wiskunde in onze moderne
maatschappij verschillende rollen vervullen.
o Vertrouwd zijn met een aantal belangrijke concepten die horen bij een bepaald
discipline (wetenschappen, techniek, engineering, wiskunde).
4
