lOMoARcPSD|11700591
Samenvatting van Hoofdlijnen Nederlands recht 10e druk
Bestuur en recht 1 (Technische Universiteit Delft)
StuDocu is not sponsored or endorsed by any college or university
Downloaded by Answerdone
, lOMoARcPSD|11700591
Hoofdlijnen Nederlands recht 10e druk
Hoofdstuk 1: Terreinverkenning
1.2 Waarom recht?
Vier functies van het recht:
1. Normatieve functie: Straf stellen op regels die worden overtreden.
2. Geschiloplossende functie: Mensen worden gestraft.
3. Additionele functie: biedt een rechtsregel die partijen zijn vergeten om af te spreken.
4. Instrumentuele functie: De wetgever bepaald op tal van onderwerpen wat er
gebeurd. (rechts rijden in het verkeer)
Functies van het
recht(hc) Instrumentele
functie
• Recht verschaft het bestuur de instrumenten voor bestuur en beleid.
• Grondslag voor bevoegdheden van het bestuur in een wet.
Waarborgfunctie
• Recht verschaft bescherming aan de burger tegen optreden van het bestuur:
1. Zorgvuldigheidsnormen voor bestuurshandelen.
2. Mogelijkheid van bezwaar en beroep voor de burger tegen een beslissing van de
overheid.
Waar vinden we het recht?
Rechtsbronnen(4):
De wet:
Wetten op he terrein van privaatrecht (civiel of burgerlijk recht) € personen- en
familierecht(geboorte, huwelijk, scheiding, adoptie), het vermogensrecht(alle op geld waardeerbare
handelingen tussen burgers onderling waaraan juridische gevolgen verbonden zijn.),
ondernemingsrecht (regelt alles wat ondernemingen en bedrijven betreft), burgerlijk
procesrecht(De regels die op het voeren van juridische procedures op het terrein van het
privaatrecht van toepassing zijn)
Publiekrecht:
Strafrecht: Alleen OM kan tot vervolging overgaan.
Staatsrecht: De wijze waarop het Nederlands staatsbestel wordt vormgegeven en de invloed die
de burgers daarop kunnen uitoefenen. In de Grondwet staat de grondrechten. Dit zijn
rechten die burgers de vrijheid geven om zonder inmenging van de overheid te leven en om deel
te nemen aan de samenleving en de politiek. Voorbeelden van grondrechten zijn:
vrijheid van meningsuiting
recht op privacy
kiesrecht
recht op gelijke behandeling
Bestuursrecht: Betrekking op de mogelijkheden die de overheid heeft om regulerend op te
treden.
Wie zijn wetgever?
Op centraal niveau: Regering en SG€Wet
Decentraal: PS€ verordening, GR€
verordening
Downloaded by Answerdone
, lOMoARcPSD|11700591
Rangorde
1. Hoog boven laag
2. Jongen boven oud
3. Bijzonder boven algemeen
Wet in formele en materiële zin
Een wet in formele zin is een wet die tot stand is gekomen door regering en SG. Ieder product
van deze wetgever wordt met uitsluiting van alle andere daden van wetgeving een wet in
formele zin genoemd.
Een wet in materiële zin is ieder wetgevend besluit dat bestemd is voor een onbepaald aantal en
dus niet bij name genoemde personen.
Op decentraal niveau kan nooit een wet in formele zin worden gevormd. Als decentrale
organisaties besluiten nemen die gericht zijn tot alle inwoners van de betreffende provincie of
gemeente, dan zijn dit weten in materiële zin.
Verdrag
Ook verdragen bevatten rechtsregels(verdragsbepalingen). Een verdrag is een overeenkomst tussen
twee of meer staten. Vanuit de EU kunnen verordeningen en richtlijnen worden uitgevaardigd
waardoor nationale wetgevers gedwongen kunnen worden hun wetten aan te passen of in te
trekken.
Jurisprudentie
Betekent rechtspraak. De beslissingen van rechters kunnen dus bron van recht zijn. Een rechter
kan ook recht maken € interpretatiemethoden:
Grammaticale interpretatie: aanknoping bij alledaags woordgebruik (pluimvee is…)
Wethistorische interpretatie: Parlementaire stukken raadplegen om duidelijkheid te scheppen.
Anticiperende interpretatie: Verwijzen naar toekomstig recht.
Rechtsvergelijkende interpretatie: Verwijzen naar uitleg van woord of zinsnede hoe het
in het buitenland is geregeld.
Systematische interpretatie: Woord of zinsnede uitleggen a.h.v. regeling waarvan die bepaling
onderdeel uitmaakt (Hitlergroet is geen belediging in de vorm van een afbeelding, het is namelijk
feitelijkheid)
Teleologische interpretatie: Welk doel had de wet.
Ook zijn er redeneerwijzen:
A-contrarioredenering: een rechtsregel is uitsluitend geschreven voor gevallen die
uitdrukkelijk in die regel worden genoemd.
Redenering naar analogie: Een kwestie (niet wettelijk geregeld) lijkt heel veel op een andere
kwestie. De regel wordt dan ook toegepast op de niet wettelijke kwestie.
Gewoonte
Ook gewoonte kan als bron van recht fungeren. Er moet hier aan twee voorwaarden
voldaan worden: Er moet sprake zijn van een vaste gedragslijn: binnen de groep in kwestie
handelt met conform de gegroeide opvatting. Daarnaast moeten de betrokkenen het als
hun rechtsplicht beschouwen overeenkomstig die regel te handelen.
Enkele onderscheidingen binnen het recht
Materieel recht: (inhoudelijk) Betrekking op wat wel en niet mag (geboden en verboden), welke
rechten en plichten men heeft.
Downloaded by Answerdone
Samenvatting van Hoofdlijnen Nederlands recht 10e druk
Bestuur en recht 1 (Technische Universiteit Delft)
StuDocu is not sponsored or endorsed by any college or university
Downloaded by Answerdone
, lOMoARcPSD|11700591
Hoofdlijnen Nederlands recht 10e druk
Hoofdstuk 1: Terreinverkenning
1.2 Waarom recht?
Vier functies van het recht:
1. Normatieve functie: Straf stellen op regels die worden overtreden.
2. Geschiloplossende functie: Mensen worden gestraft.
3. Additionele functie: biedt een rechtsregel die partijen zijn vergeten om af te spreken.
4. Instrumentuele functie: De wetgever bepaald op tal van onderwerpen wat er
gebeurd. (rechts rijden in het verkeer)
Functies van het
recht(hc) Instrumentele
functie
• Recht verschaft het bestuur de instrumenten voor bestuur en beleid.
• Grondslag voor bevoegdheden van het bestuur in een wet.
Waarborgfunctie
• Recht verschaft bescherming aan de burger tegen optreden van het bestuur:
1. Zorgvuldigheidsnormen voor bestuurshandelen.
2. Mogelijkheid van bezwaar en beroep voor de burger tegen een beslissing van de
overheid.
Waar vinden we het recht?
Rechtsbronnen(4):
De wet:
Wetten op he terrein van privaatrecht (civiel of burgerlijk recht) € personen- en
familierecht(geboorte, huwelijk, scheiding, adoptie), het vermogensrecht(alle op geld waardeerbare
handelingen tussen burgers onderling waaraan juridische gevolgen verbonden zijn.),
ondernemingsrecht (regelt alles wat ondernemingen en bedrijven betreft), burgerlijk
procesrecht(De regels die op het voeren van juridische procedures op het terrein van het
privaatrecht van toepassing zijn)
Publiekrecht:
Strafrecht: Alleen OM kan tot vervolging overgaan.
Staatsrecht: De wijze waarop het Nederlands staatsbestel wordt vormgegeven en de invloed die
de burgers daarop kunnen uitoefenen. In de Grondwet staat de grondrechten. Dit zijn
rechten die burgers de vrijheid geven om zonder inmenging van de overheid te leven en om deel
te nemen aan de samenleving en de politiek. Voorbeelden van grondrechten zijn:
vrijheid van meningsuiting
recht op privacy
kiesrecht
recht op gelijke behandeling
Bestuursrecht: Betrekking op de mogelijkheden die de overheid heeft om regulerend op te
treden.
Wie zijn wetgever?
Op centraal niveau: Regering en SG€Wet
Decentraal: PS€ verordening, GR€
verordening
Downloaded by Answerdone
, lOMoARcPSD|11700591
Rangorde
1. Hoog boven laag
2. Jongen boven oud
3. Bijzonder boven algemeen
Wet in formele en materiële zin
Een wet in formele zin is een wet die tot stand is gekomen door regering en SG. Ieder product
van deze wetgever wordt met uitsluiting van alle andere daden van wetgeving een wet in
formele zin genoemd.
Een wet in materiële zin is ieder wetgevend besluit dat bestemd is voor een onbepaald aantal en
dus niet bij name genoemde personen.
Op decentraal niveau kan nooit een wet in formele zin worden gevormd. Als decentrale
organisaties besluiten nemen die gericht zijn tot alle inwoners van de betreffende provincie of
gemeente, dan zijn dit weten in materiële zin.
Verdrag
Ook verdragen bevatten rechtsregels(verdragsbepalingen). Een verdrag is een overeenkomst tussen
twee of meer staten. Vanuit de EU kunnen verordeningen en richtlijnen worden uitgevaardigd
waardoor nationale wetgevers gedwongen kunnen worden hun wetten aan te passen of in te
trekken.
Jurisprudentie
Betekent rechtspraak. De beslissingen van rechters kunnen dus bron van recht zijn. Een rechter
kan ook recht maken € interpretatiemethoden:
Grammaticale interpretatie: aanknoping bij alledaags woordgebruik (pluimvee is…)
Wethistorische interpretatie: Parlementaire stukken raadplegen om duidelijkheid te scheppen.
Anticiperende interpretatie: Verwijzen naar toekomstig recht.
Rechtsvergelijkende interpretatie: Verwijzen naar uitleg van woord of zinsnede hoe het
in het buitenland is geregeld.
Systematische interpretatie: Woord of zinsnede uitleggen a.h.v. regeling waarvan die bepaling
onderdeel uitmaakt (Hitlergroet is geen belediging in de vorm van een afbeelding, het is namelijk
feitelijkheid)
Teleologische interpretatie: Welk doel had de wet.
Ook zijn er redeneerwijzen:
A-contrarioredenering: een rechtsregel is uitsluitend geschreven voor gevallen die
uitdrukkelijk in die regel worden genoemd.
Redenering naar analogie: Een kwestie (niet wettelijk geregeld) lijkt heel veel op een andere
kwestie. De regel wordt dan ook toegepast op de niet wettelijke kwestie.
Gewoonte
Ook gewoonte kan als bron van recht fungeren. Er moet hier aan twee voorwaarden
voldaan worden: Er moet sprake zijn van een vaste gedragslijn: binnen de groep in kwestie
handelt met conform de gegroeide opvatting. Daarnaast moeten de betrokkenen het als
hun rechtsplicht beschouwen overeenkomstig die regel te handelen.
Enkele onderscheidingen binnen het recht
Materieel recht: (inhoudelijk) Betrekking op wat wel en niet mag (geboden en verboden), welke
rechten en plichten men heeft.
Downloaded by Answerdone
