DEEL 3: GEZONDHEIDSRECHT
Inhoudsopgave
hoofdstuk 1: gezondheidszorgberoepen............................................................................3
0 situering en doelstellingen................................................................................................................. 3
1 wet uitoefening gezondheidszorgberoepen (WUG)............................................................................3
1.1 plaats van klinisch psychologen en orthopedagogen in de WUG-piramide...................................4
1.2 onwettige uitoefening van de geneeskunde.................................................................................4
1.3 toegang en uitoefeningsvoorwaarden van het beroep van klinisch psycholoog/orthopedagoog
en psychotherapie.............................................................................................................................. 4
1.3.1 klinisch psychologen en orthopedagogen..............................................................................5
1.3.2 psychotherapie....................................................................................................................... 6
2 uitoefening van niet-conventionele praktijken...................................................................................8
3 plichtenleer en tucht voor psychologen.............................................................................................9
3.1 medisch tuchtrecht.................................................................................................................... 10
3.2 tuchtprocedure en rechten van verdediging..............................................................................10
hoofdstuk 2: patiëntenrechten........................................................................................11
1 toepassingsgebied (art.3) en definities (art.2).................................................................................11
2 hervorming....................................................................................................................................... 11
3 rechten............................................................................................................................................. 13
3.1 recht van bijstand en uitoefening via vertrouwenspersoon........................................................13
3.2 recht op kwaliteitsvolle dienstverstrekking (art. 5).....................................................................13
3.3 recht op vrije keuze v beroepsbeoefenaar (art. 6)......................................................................13
3.4 recht op gezondheidstoestandsinformatie (art. 7, §1 en §2).......................................................14
3.4.1 recht op niet-weten (art. 7, §3).............................................................................................14
3.4.2 therapeutische exceptie (art. 7, §4).....................................................................................15
3.5 recht op geïnformeerde toestemming (art. 8)............................................................................15
3.5.1 inhoud van de toestemmingsinformatie (art. 8, §2, 2e lid)....................................................15
3.5.2 recht van weigering, intrekking of afstand van toestemming...............................................16
3.5.3 voorafgaande wilsverklaring (art. 8/2)..................................................................................16
3.5.3.1 kenbaarheid van wilsverklaring (art. 8/2, §3).................................................................16
3.5.4 uitzonderingen op geïnformeerde toestemming (art. 8/3)....................................................17
3.5.5 informed consent................................................................................................................. 17
3.6 rechten met betrekking tot het patiëntendossier (art. 9)...........................................................18
3.6.1 recht op inzage en recht op toelichting over inhoud (art. 9, §2)...........................................18
3.6.2 recht op afschrift (art. 9, §3)................................................................................................. 18
3.6.3 recht nabestaanden............................................................................................................. 19
3.6.3.1 meerderjarigen (art. 9, §4).............................................................................................19
3.6.3.2 minderjarigen (art. 9, §4/1)............................................................................................ 19
3.6.4 patiëntendossier: art. 33 Kwaliteitswet................................................................................19
3.6.5 recht op elektronische gezondheidsgegevens (art. 9/1).......................................................20
3.7 bescherming persoonlijke levenssfeer en respect voor intimiteit (art. 10).................................20
3.8 klachtrecht bij de bevoegde ombudsfunctie (art. 11).................................................................20
3.8.1 klachtrecht na overlijden patiënt (art. 11, §4)......................................................................20
3.8.2 recht op pijnbestrijding (art. 11bis)......................................................................................21
1
, 4 vertegenwoordiging......................................................................................................................... 21
4.1 vertegenwoordigingsregeling van minderjarigen (art. 12)..........................................................21
4.2 vertegenwoordigingsregeling van meerderjarigen (art. 14).......................................................22
4.2.1 vertegenwoordigingsregeling van beschermde meerderjarigen (art. 14).............................22
4.2.2 vertegenwoordiging van feitelijk onbekwame meerderjarigen (art. 14)...............................22
4.2.3 vertegenwoordigingsstandaarden (art. 14, §1, 2e lid)...........................................................22
4.3 grenzen aan vertegenwoordiging (art. 15).................................................................................23
hoofdstuk 3: zorgkwaliteit..............................................................................................24
1 kwaliteitswet.................................................................................................................................... 24
1.1 bekwaamheid, visum en registratie (art. 8-11)...........................................................................24
1.2 karakterisatie en omkadering (art. 12-14)..................................................................................24
1.3 diagnostische en therapeutische vrijheid...................................................................................25
1.4 continuïteit en permanentie....................................................................................................... 25
1.5 voorschriften (art. 27-30)........................................................................................................... 26
1.6 voorwaardelijk recht om reclame te maken...............................................................................26
1.7 beroepsgeheim en toegang tot en delen van gezondheidsgegevens.........................................27
1.7.1 schending van beroepsgeheim.............................................................................................27
1.7.2 delen van gezondheidsgegevens in de gezondheidszorg.....................................................28
1.7.3 verwerking gezondheidsgegevens (art. 9 GDPR en WVP 30/07/2018)..................................30
1.7.4 toezichtcommissie................................................................................................................ 30
2 WUG: recht op een honorarium of forfaitaire bezoldiging................................................................31
hoofdstuk 4: medische aansprakelijkheid........................................................................33
1 historiek, doelstellingen en krachtlijnen van de wet medische ongevallen......................................33
2 toepassingsgebied van de wet medische ongevallen.......................................................................34
2.1 personeel toepassingsgebied (art. 2)......................................................................................... 34
2.2 materieel toepassingsgebied...................................................................................................... 34
3 voorwaarden voor vergoeding bij het Fonds....................................................................................35
3.1 vergoeding bij medisch ongeval ZONDER aansprakelijkheid (MOZA).........................................35
3.2 vergoeding bij medisch ongeval MET aansprakelijkheid.............................................................36
4 slotbeschouwingen........................................................................................................................... 37
5 voorbeeldcasussen........................................................................................................................... 37
2
,HOOFDSTUK 1: GEZONDHEIDSZORGBEROEPEN
0 SITUERING EN DOELSTELLINGEN
Confrontatie met juridische vragen in de praktijk, bv:
- Wie oefent het ouderlijk gezag uit over een minderjarige wiens ouders gescheiden zijn?
- Mag/moet je info over een patiënt/C meedelen aan andere zorgverleners?
- (In hoeverre) ben je aansprakelijk ingeval een behandeling schade heeft berokkend aan een
patiënt/C?
Juridische basiskennis en basisinzichten verwerven
Ifv toekomstig beroep als klinisch psycholoog of orthopedagoog
Voorbeeldcasussen:
- Een patiënte v 16j heeft psychische problemen en lijdt aan automutilatie. U bent haar klinisch
psycholoog. Haar moeder, met wie uw patiënte een bijzonder gespannen en complexe
verhouding heeft, wenst inzage te krijgen in het patiëntendossier v haar dochter. Mag u haar
deze inzage verlenen?
- 2 jaar later pleegt uw patiënte zelfmoord. Enkele weken later wendt de moeder vd patiënt zich
opnieuw tot u met een vraag om inzage in haar dossier. Zij wenst te weten of er aanwijzingen
zijn dat zij iets over het hoofd heeft gezien en de zelfmoord had kunnen voorkomen. Mag u haar
inzage verlenen in het dossier?
- Marian heeft al 10 jaar een praktijk als klinisch orthopedagoog en ze is het beu dat vele
patiënten hun afspraken niet nakomen. Ze schrijft elke afwezige patiënt voortaan aan met de
vraag om de prijs vh consult op haar rekening te storten. Een patient betwist deze praktijk.
Heeft Marian het recht aan haar kant?
1 WET UITOEFENING GEZONDHEIDSZORGBEROEPEN (WUG)
Uitbreiding vd Wet Uitoefening Gezondheidsberoepen (WUG)
- Gecoördineerde wet v 10 mei 2015 betreffende uitoefening v gezondheidsberoepen (WUG) (KB
nr. 78 v 10/11/1967)
- Aanvankelijk enkel (tand)artsen en vroedvrouwen bevoegd om op zelfstandige wijze (deel vd)
geneeskunde te beoefenen
- Afzonderlijk statuut voor paramedici (bv podoloog, mondhygiëniste…) (art. 69, e.v., lijst bij KB)
- Aparte regeling voor verpleegkunde (1974, art. 45, e.v.), kinesitherapeut (1995, art. 43, e.v.),
vroedvrouw (2006, art. 62, e.v.)
- Recenter uitgebreid met klinisch psychologen en orthopedagogen (wet 4/4/2014 en 10/7/2016,
art. 68/1, e.v.)
- Psychotherapie als voorbehouden behandelingsvorm
- Nieuwe ondersteunende beroepen in WUG: ondersteunende geestelijke gezondheidsberoepen
(10/7/2016)
Wetgeving was niet meer aangepast aan de gezondheidszorg v nu aanbouw wetgeving
- Telkens een kotje toevoegen, gekoppeld aan een ander beroep
- Wordt niks gezegd over de verhouding vd beroepen onderling, enkel afzonderlijk beschreven
Modernisering: vetrekken vanuit pathologie en behandeling (niet veel v gedaan uiteindelijk)
3
, 1.1 PLAATS VAN KLINISCH PSYCHOLOGEN EN ORTHOPEDAGOGEN IN DE WUG-
PIRAMIDE
systematiek die je terugvindt in de WUG piramide
- Beroepen die autonoom (deel vd) geneeskunde kunnen
uitoefenen
o Artsen
o Vroedvrouwen bij eenvoudige bevallingen
o Klinisch psychologen en orthopedagogen: binnen
je domein kan je dat deel autonoom uitoefenen
- Kinesist: voorschrift nodig, maar grote vrijheid over welke
handelingen ze stellen
- Minder vrijheid:
o Verpleegkundigen: opgenomen in een KB welke handelingen ze mogen stellen
o Vroedvrouwen: bij complexe bevallingen
o Paramedici
- Zorgkundigen: onder toezicht v bv verpleegkundige
1.2 ONWETTIGE UITOEFENING VAN DE GENEESKUNDE
Misdrijf v onwettige uitoefening vd geneeskunde:
- Omschrijving in art. 3 §1 WUG juncto art. 122 WUG: “gewoonlijk verrichten door een persoon die
de wettelijke voorwaarde niet vervult, v elke handeling die tot doel heeft, of wordt voorgesteld
tot doel te hebben, bij een menselijk wezen, hetzij het onderzoeken vd gezondheidstoestand,
hetzij het opsporen v ziekten en gebrekkigheden, hetzij het stellen vd diagnose, het instellen of
uitvoeren ve behandeling ve fysieke of psychische, werkelijke of vermeende pathologische
toestand, hetzij de inenting”
- Geen echte def over wat geneeskunde precies is wel afleiden uit het misdrijf (blijft ruim
begrip)
- Tot 6 maanden gevangenis en/of geldboete tot €5.000
- Uitgangspunt: in beginsel alleen artsen
- Uitzondering: WUG-beroepen voor reglementaire uitoefening (art. 122 §1, 1°, 1 e lid, WUG)
- Voor wetten v 2014 en 2016 ontbrak wettelijke machtiging voor klinisch psychologen/
orthopedagogen
1.3 TOEGANG EN UITOEFENINGSVOORWAARDEN VAN HET BEROEP VAN KLINISCH
PSYCHOLOOG/ORTHOPEDAGOOG EN PSYCHOTHERAPIE
Gevolgen v kwalificatie als WUG-beroepsbeoefenaar
- Gecoördineerde wet v 10 mei 2015 betreffende de uitoefening v gezondheidsberoepen (WUG)
- Wet v 22 aug 2002 betreffende de rechten vd patiënt
- Wet v 22 april 2019 inzake de kwaliteitsvolle praktijkvoering in de gezondheidszorg (hierna:
Kwaliteitswet)
- Wet v 31 maart 2010 betreffende de vergoeding v schade agv gezondheidszorg
Toegang en uitoefeningsvoorwaarden: WUG
- Wettelijke voorwaarden om gezondheidszorgberoep uit te oefenen
o Titel: diploma, opleidingstitel en erkenning (art. 3 WUG)
o Visum v diploma (DC Gezondheidszorg) (Kwaliteitswet)
Ook belangrijk doorheen loopbaan, licentie om beroep te kunnen blijven
uitoefenen
4
Inhoudsopgave
hoofdstuk 1: gezondheidszorgberoepen............................................................................3
0 situering en doelstellingen................................................................................................................. 3
1 wet uitoefening gezondheidszorgberoepen (WUG)............................................................................3
1.1 plaats van klinisch psychologen en orthopedagogen in de WUG-piramide...................................4
1.2 onwettige uitoefening van de geneeskunde.................................................................................4
1.3 toegang en uitoefeningsvoorwaarden van het beroep van klinisch psycholoog/orthopedagoog
en psychotherapie.............................................................................................................................. 4
1.3.1 klinisch psychologen en orthopedagogen..............................................................................5
1.3.2 psychotherapie....................................................................................................................... 6
2 uitoefening van niet-conventionele praktijken...................................................................................8
3 plichtenleer en tucht voor psychologen.............................................................................................9
3.1 medisch tuchtrecht.................................................................................................................... 10
3.2 tuchtprocedure en rechten van verdediging..............................................................................10
hoofdstuk 2: patiëntenrechten........................................................................................11
1 toepassingsgebied (art.3) en definities (art.2).................................................................................11
2 hervorming....................................................................................................................................... 11
3 rechten............................................................................................................................................. 13
3.1 recht van bijstand en uitoefening via vertrouwenspersoon........................................................13
3.2 recht op kwaliteitsvolle dienstverstrekking (art. 5).....................................................................13
3.3 recht op vrije keuze v beroepsbeoefenaar (art. 6)......................................................................13
3.4 recht op gezondheidstoestandsinformatie (art. 7, §1 en §2).......................................................14
3.4.1 recht op niet-weten (art. 7, §3).............................................................................................14
3.4.2 therapeutische exceptie (art. 7, §4).....................................................................................15
3.5 recht op geïnformeerde toestemming (art. 8)............................................................................15
3.5.1 inhoud van de toestemmingsinformatie (art. 8, §2, 2e lid)....................................................15
3.5.2 recht van weigering, intrekking of afstand van toestemming...............................................16
3.5.3 voorafgaande wilsverklaring (art. 8/2)..................................................................................16
3.5.3.1 kenbaarheid van wilsverklaring (art. 8/2, §3).................................................................16
3.5.4 uitzonderingen op geïnformeerde toestemming (art. 8/3)....................................................17
3.5.5 informed consent................................................................................................................. 17
3.6 rechten met betrekking tot het patiëntendossier (art. 9)...........................................................18
3.6.1 recht op inzage en recht op toelichting over inhoud (art. 9, §2)...........................................18
3.6.2 recht op afschrift (art. 9, §3)................................................................................................. 18
3.6.3 recht nabestaanden............................................................................................................. 19
3.6.3.1 meerderjarigen (art. 9, §4).............................................................................................19
3.6.3.2 minderjarigen (art. 9, §4/1)............................................................................................ 19
3.6.4 patiëntendossier: art. 33 Kwaliteitswet................................................................................19
3.6.5 recht op elektronische gezondheidsgegevens (art. 9/1).......................................................20
3.7 bescherming persoonlijke levenssfeer en respect voor intimiteit (art. 10).................................20
3.8 klachtrecht bij de bevoegde ombudsfunctie (art. 11).................................................................20
3.8.1 klachtrecht na overlijden patiënt (art. 11, §4)......................................................................20
3.8.2 recht op pijnbestrijding (art. 11bis)......................................................................................21
1
, 4 vertegenwoordiging......................................................................................................................... 21
4.1 vertegenwoordigingsregeling van minderjarigen (art. 12)..........................................................21
4.2 vertegenwoordigingsregeling van meerderjarigen (art. 14).......................................................22
4.2.1 vertegenwoordigingsregeling van beschermde meerderjarigen (art. 14).............................22
4.2.2 vertegenwoordiging van feitelijk onbekwame meerderjarigen (art. 14)...............................22
4.2.3 vertegenwoordigingsstandaarden (art. 14, §1, 2e lid)...........................................................22
4.3 grenzen aan vertegenwoordiging (art. 15).................................................................................23
hoofdstuk 3: zorgkwaliteit..............................................................................................24
1 kwaliteitswet.................................................................................................................................... 24
1.1 bekwaamheid, visum en registratie (art. 8-11)...........................................................................24
1.2 karakterisatie en omkadering (art. 12-14)..................................................................................24
1.3 diagnostische en therapeutische vrijheid...................................................................................25
1.4 continuïteit en permanentie....................................................................................................... 25
1.5 voorschriften (art. 27-30)........................................................................................................... 26
1.6 voorwaardelijk recht om reclame te maken...............................................................................26
1.7 beroepsgeheim en toegang tot en delen van gezondheidsgegevens.........................................27
1.7.1 schending van beroepsgeheim.............................................................................................27
1.7.2 delen van gezondheidsgegevens in de gezondheidszorg.....................................................28
1.7.3 verwerking gezondheidsgegevens (art. 9 GDPR en WVP 30/07/2018)..................................30
1.7.4 toezichtcommissie................................................................................................................ 30
2 WUG: recht op een honorarium of forfaitaire bezoldiging................................................................31
hoofdstuk 4: medische aansprakelijkheid........................................................................33
1 historiek, doelstellingen en krachtlijnen van de wet medische ongevallen......................................33
2 toepassingsgebied van de wet medische ongevallen.......................................................................34
2.1 personeel toepassingsgebied (art. 2)......................................................................................... 34
2.2 materieel toepassingsgebied...................................................................................................... 34
3 voorwaarden voor vergoeding bij het Fonds....................................................................................35
3.1 vergoeding bij medisch ongeval ZONDER aansprakelijkheid (MOZA).........................................35
3.2 vergoeding bij medisch ongeval MET aansprakelijkheid.............................................................36
4 slotbeschouwingen........................................................................................................................... 37
5 voorbeeldcasussen........................................................................................................................... 37
2
,HOOFDSTUK 1: GEZONDHEIDSZORGBEROEPEN
0 SITUERING EN DOELSTELLINGEN
Confrontatie met juridische vragen in de praktijk, bv:
- Wie oefent het ouderlijk gezag uit over een minderjarige wiens ouders gescheiden zijn?
- Mag/moet je info over een patiënt/C meedelen aan andere zorgverleners?
- (In hoeverre) ben je aansprakelijk ingeval een behandeling schade heeft berokkend aan een
patiënt/C?
Juridische basiskennis en basisinzichten verwerven
Ifv toekomstig beroep als klinisch psycholoog of orthopedagoog
Voorbeeldcasussen:
- Een patiënte v 16j heeft psychische problemen en lijdt aan automutilatie. U bent haar klinisch
psycholoog. Haar moeder, met wie uw patiënte een bijzonder gespannen en complexe
verhouding heeft, wenst inzage te krijgen in het patiëntendossier v haar dochter. Mag u haar
deze inzage verlenen?
- 2 jaar later pleegt uw patiënte zelfmoord. Enkele weken later wendt de moeder vd patiënt zich
opnieuw tot u met een vraag om inzage in haar dossier. Zij wenst te weten of er aanwijzingen
zijn dat zij iets over het hoofd heeft gezien en de zelfmoord had kunnen voorkomen. Mag u haar
inzage verlenen in het dossier?
- Marian heeft al 10 jaar een praktijk als klinisch orthopedagoog en ze is het beu dat vele
patiënten hun afspraken niet nakomen. Ze schrijft elke afwezige patiënt voortaan aan met de
vraag om de prijs vh consult op haar rekening te storten. Een patient betwist deze praktijk.
Heeft Marian het recht aan haar kant?
1 WET UITOEFENING GEZONDHEIDSZORGBEROEPEN (WUG)
Uitbreiding vd Wet Uitoefening Gezondheidsberoepen (WUG)
- Gecoördineerde wet v 10 mei 2015 betreffende uitoefening v gezondheidsberoepen (WUG) (KB
nr. 78 v 10/11/1967)
- Aanvankelijk enkel (tand)artsen en vroedvrouwen bevoegd om op zelfstandige wijze (deel vd)
geneeskunde te beoefenen
- Afzonderlijk statuut voor paramedici (bv podoloog, mondhygiëniste…) (art. 69, e.v., lijst bij KB)
- Aparte regeling voor verpleegkunde (1974, art. 45, e.v.), kinesitherapeut (1995, art. 43, e.v.),
vroedvrouw (2006, art. 62, e.v.)
- Recenter uitgebreid met klinisch psychologen en orthopedagogen (wet 4/4/2014 en 10/7/2016,
art. 68/1, e.v.)
- Psychotherapie als voorbehouden behandelingsvorm
- Nieuwe ondersteunende beroepen in WUG: ondersteunende geestelijke gezondheidsberoepen
(10/7/2016)
Wetgeving was niet meer aangepast aan de gezondheidszorg v nu aanbouw wetgeving
- Telkens een kotje toevoegen, gekoppeld aan een ander beroep
- Wordt niks gezegd over de verhouding vd beroepen onderling, enkel afzonderlijk beschreven
Modernisering: vetrekken vanuit pathologie en behandeling (niet veel v gedaan uiteindelijk)
3
, 1.1 PLAATS VAN KLINISCH PSYCHOLOGEN EN ORTHOPEDAGOGEN IN DE WUG-
PIRAMIDE
systematiek die je terugvindt in de WUG piramide
- Beroepen die autonoom (deel vd) geneeskunde kunnen
uitoefenen
o Artsen
o Vroedvrouwen bij eenvoudige bevallingen
o Klinisch psychologen en orthopedagogen: binnen
je domein kan je dat deel autonoom uitoefenen
- Kinesist: voorschrift nodig, maar grote vrijheid over welke
handelingen ze stellen
- Minder vrijheid:
o Verpleegkundigen: opgenomen in een KB welke handelingen ze mogen stellen
o Vroedvrouwen: bij complexe bevallingen
o Paramedici
- Zorgkundigen: onder toezicht v bv verpleegkundige
1.2 ONWETTIGE UITOEFENING VAN DE GENEESKUNDE
Misdrijf v onwettige uitoefening vd geneeskunde:
- Omschrijving in art. 3 §1 WUG juncto art. 122 WUG: “gewoonlijk verrichten door een persoon die
de wettelijke voorwaarde niet vervult, v elke handeling die tot doel heeft, of wordt voorgesteld
tot doel te hebben, bij een menselijk wezen, hetzij het onderzoeken vd gezondheidstoestand,
hetzij het opsporen v ziekten en gebrekkigheden, hetzij het stellen vd diagnose, het instellen of
uitvoeren ve behandeling ve fysieke of psychische, werkelijke of vermeende pathologische
toestand, hetzij de inenting”
- Geen echte def over wat geneeskunde precies is wel afleiden uit het misdrijf (blijft ruim
begrip)
- Tot 6 maanden gevangenis en/of geldboete tot €5.000
- Uitgangspunt: in beginsel alleen artsen
- Uitzondering: WUG-beroepen voor reglementaire uitoefening (art. 122 §1, 1°, 1 e lid, WUG)
- Voor wetten v 2014 en 2016 ontbrak wettelijke machtiging voor klinisch psychologen/
orthopedagogen
1.3 TOEGANG EN UITOEFENINGSVOORWAARDEN VAN HET BEROEP VAN KLINISCH
PSYCHOLOOG/ORTHOPEDAGOOG EN PSYCHOTHERAPIE
Gevolgen v kwalificatie als WUG-beroepsbeoefenaar
- Gecoördineerde wet v 10 mei 2015 betreffende de uitoefening v gezondheidsberoepen (WUG)
- Wet v 22 aug 2002 betreffende de rechten vd patiënt
- Wet v 22 april 2019 inzake de kwaliteitsvolle praktijkvoering in de gezondheidszorg (hierna:
Kwaliteitswet)
- Wet v 31 maart 2010 betreffende de vergoeding v schade agv gezondheidszorg
Toegang en uitoefeningsvoorwaarden: WUG
- Wettelijke voorwaarden om gezondheidszorgberoep uit te oefenen
o Titel: diploma, opleidingstitel en erkenning (art. 3 WUG)
o Visum v diploma (DC Gezondheidszorg) (Kwaliteitswet)
Ook belangrijk doorheen loopbaan, licentie om beroep te kunnen blijven
uitoefenen
4
