Wijsbegeerte van het wetenschappelijk denken
Prof. Cornelis
Inleiding
Stijging mensen leidt tot overbevolking = onaangenaam lift, asielcentra, aula
Scheidingsfactoren zoeken voor rust (probleem niet religie maar #mensen)
=>probleem opgelost maar was niet oorzaak v.h. probleem
• Omgevingspsychologische aspecten
• Sociologische aspecten
Wie heeft gelijk? Niemand => gaat wel om sterkste argument vaak politiek gekleurd
Etymologie
= studie van een woord
Filosoof – Philosophos (GR) – vriend van de kennis – wijsheid begeren
= Bestuderen alledaagse dingen
• Verschijnselen misdaad
• Gedrag
• Kennis (van verschijnselen en gedrag)
Doen dit met verschillende technieken
NADENKEN over wat we weten
Hannah Arendt -> zonder nadenken niet tot verschijnselen zoals Holocaust
=> moeten nadenken over wat we weten en waarom we dingen doen
Waar komt kennis vandaan en hoe komt die tot stand? Welke reden om die te vertrouwen?
St. Augustinus
REDEN OM TE VETROUWEN = gebaseerd om wetenschappelijk materiaal!!!
Huisarts, brandweer, …
Filosofische disciplines
Werkelijk Metafysica/zijnsleer ‘ik denk dus ik ben’
Wat is het zijn? Wanneer bestaat iets?
MISDAAD? Bestaat het en door wie bepaald? Manier waarop we moeten leven => ethiek
Wanneer is iets mooi? Universeel wanneer je de gevolgen bekijkt
MOOI = goed gedrag
Consequestialist => gevolgen van een handeling centraal
Niet om de handeling zelf maar alleen om de gevolgen die de handeling heeft.
Gevolgen goed, handeling ook goed.
Vrijheid -> kan mens vrij zijn als ‘individu’?
Accepteren van een beperking => zijn vrij tussen bepaalde lijnen
Absolute vrijheid? Kunnen we leven zonder anderen
• TRACHTEN BEANTWOORDEN ALS FILOSOOF
,FILOSOFIE WETENSCHAPPEN
Geven aanvulling aan wat natuurkundigen, psychologen, … bedenken
• Natuurkundigen proberen aan de hand van concepten als ‘ruimte’ en ‘tijd’ de
verschijnselen te verklaren
• Sociaal-psychologen proberen aan de hand van begrippen als ‘vrijheid’ en ‘individu’ het
menselijke gedrag te duiden.
Reductie 1
Thales (7e eeuw vc , Milete)
= reduceren, herleiden (veelheid naar eenheid) voor verklaring
Zoeken naar oorsprong van iets door ARCHÉ/OERSTOF
Arché = is altijd en overal aanwezig in natuur = physis, waar we van afstammen en wat
onderliggend is aan alles wat we kennen, onveranderlijk
Egypte – Nijl => is leven aanwezig => leven = water = fundamenteel
Water gebroken bij moeder = leven is water
Voor Thales is water de grond van alles (Arché)
Demokritos (5e eeuw vc)
Gaat stap verder => ATOMEN – atomos (GR) = niet deelbaar
Ondeelbare deeltjes in de natuur die je niet kan zien vormen materie => wereld
Reductie van de wereld tot niveau van de fysica/natuurkunde
Alles bestaat uit atomen (fysicalisme = reduceren tot natuurkunde)
Demokritos = arché zijn atomen
In crimi maatschappij => sociologie
Individuen => psychologie
Hersenen met hormonen => fysiologen want moleculen
ð ALLES VERKLAREN MET FYSICA EN MOLECULEN (fysicalisme)
ð Gevaar voor demystificatie
= op bepaald moment wil je schoonheid van natuur niet meer weten omdat je teveel
reduceert en teveel aan fysica doet
Etymologie als vorm van reductie
Reduceren naar bouwstenen (= fundament)
Complexe woorden herleiden => Mnemotechniek = geheugensteuntje
Vb: Atomen = A Tomos = niet deelbaar
, Hoe weten we alles over filosofen? => andere mensen hebben erover geschreven
Thales heeft geen originele teksten meer
Door triangulatie:
2 verschillende onafhankelijke richtingen/bronnen die hetzelfde opleveren
(= 2 hoeken, 2 bronnen, 2 richtingen leiden naar 1 hoek, Thales)
Redenering Thales: zonsverduistering voorspelling
Belang van wiskunde!! Omwenteling aarde en zon zeer ingewikkeld
è Ook eerste natuurfilosoof, eerste uitleg voor phusis/natuur zonder hulp van goden
Stelling van Pythagoras bouwt verder op stelling van Thales
è Wiskunde zit IN natuur (enige manier om natuur te begrijpen is wiskunde)
Natuur beschrijven via wiskundige getallen via eigenschappen
è Ondekt door muziek
Reductie toepassingen
• Argumentatief: waarheid ligt diep en moet achterhaald worden
Door te herleiden tot de waarheid ga je reduceren
• Onderzoekend: ingewikkelde wereld gaan reduceren tot wat je al weet
• Criminologisch: achterliggende oorzaak achterhalen van misdadig gedrag
(sociaal/psychologisch fenomeen en hoe valt het te verklaren)
Principe van voldoende reden 2
Anaximander (7e eeuw vc, Milete)
Aan alle gebeurtenissen (bestaan) gaat iets vooraf -> anders geen gebeurtenis
ð Voor alles is er een reden
Reden is niet altijd duidelijk
Hebben geen toegang tot achterhalen van reden
Redenering: alle richtingen zijn gelijk -> geen reden om te bewegen in bepaalde richting
want zijn allemaal gelijk -> aarde beweegt niet => geen reden om te bewegen
Arché = Apeiron
ð Onbegrensde, onbekend
ð We kennen reden niet (lucht)
Hetgeen wat we niet kunnen benamen = onbepaald
Apeiron is onderliggend aan alles (=de ultieme oorzaak) maar we weten niet wat
Alles heeft een (materiele) oorsprong, maar die oorsprong is onbekend
MAAR! Betekend niet dat er een oorzaak is = alles heeft reden maar geen oorzaak
Waarom leef je? Waarom krijg je een geschenk?
, Kritiek van Hume
Hoe sterk principe ook is, het valt niet te bewijzen
• Neemt principe aan of niet
• Hebt er goede reden voor
Kan niet aangetoond worden dat er verband is tussen reden en oorzakelijkheid
Kan niet bewijzen dat er reden is voor samenhang in de wereld (voor sommigen God)
Toepassingen
• Argumentatief: gelimiteerd onderzoek, je leert niets door te zeggen dat er een reden
is voor iets te zijn zoals het is
• Onderzoekend: alles wat is, heeft een reden en alles moet dus verklaard worden. Het
stimuleert de zoektocht naar kennis
• Criminologisch: voor alles is reden/oorzaak maar moet onderscheid gemaakt
worden. Was hij dronken (oorzaak) of was het wraak (reden)
Analogie 3
Anaximenes (6e eeuw vc, Milete)
Arché = lucht
Ziel is lucht, aarde is omringt met lucht -> ziel lucht de wereld
Sterren draaien als tulband rond wereld in zelfde richting
ð ALS!!!
Empedokles (∼495/ ∼435, Milete)
Gaat alles samennemen => aarde, water, lucht, vuur
Combinatie van 4 elementen zijn onderliggend aan alles
Komen samen door liefde, dan worden ze uit elkaar gehaald door strijd (=analogie)
Xenophanes (∼580/ ∼485, Milete)
Goden (Zeus, Aphrodite,) worden voorgesteld als mensen
Als dieren handen hadden zouden ze kunstenaars zijn
ð Goden afgebeeld als mensen omdat we niets ander hebben om ze ermee te
vergelijken, het is het beeld van onszelf
Prof. Cornelis
Inleiding
Stijging mensen leidt tot overbevolking = onaangenaam lift, asielcentra, aula
Scheidingsfactoren zoeken voor rust (probleem niet religie maar #mensen)
=>probleem opgelost maar was niet oorzaak v.h. probleem
• Omgevingspsychologische aspecten
• Sociologische aspecten
Wie heeft gelijk? Niemand => gaat wel om sterkste argument vaak politiek gekleurd
Etymologie
= studie van een woord
Filosoof – Philosophos (GR) – vriend van de kennis – wijsheid begeren
= Bestuderen alledaagse dingen
• Verschijnselen misdaad
• Gedrag
• Kennis (van verschijnselen en gedrag)
Doen dit met verschillende technieken
NADENKEN over wat we weten
Hannah Arendt -> zonder nadenken niet tot verschijnselen zoals Holocaust
=> moeten nadenken over wat we weten en waarom we dingen doen
Waar komt kennis vandaan en hoe komt die tot stand? Welke reden om die te vertrouwen?
St. Augustinus
REDEN OM TE VETROUWEN = gebaseerd om wetenschappelijk materiaal!!!
Huisarts, brandweer, …
Filosofische disciplines
Werkelijk Metafysica/zijnsleer ‘ik denk dus ik ben’
Wat is het zijn? Wanneer bestaat iets?
MISDAAD? Bestaat het en door wie bepaald? Manier waarop we moeten leven => ethiek
Wanneer is iets mooi? Universeel wanneer je de gevolgen bekijkt
MOOI = goed gedrag
Consequestialist => gevolgen van een handeling centraal
Niet om de handeling zelf maar alleen om de gevolgen die de handeling heeft.
Gevolgen goed, handeling ook goed.
Vrijheid -> kan mens vrij zijn als ‘individu’?
Accepteren van een beperking => zijn vrij tussen bepaalde lijnen
Absolute vrijheid? Kunnen we leven zonder anderen
• TRACHTEN BEANTWOORDEN ALS FILOSOOF
,FILOSOFIE WETENSCHAPPEN
Geven aanvulling aan wat natuurkundigen, psychologen, … bedenken
• Natuurkundigen proberen aan de hand van concepten als ‘ruimte’ en ‘tijd’ de
verschijnselen te verklaren
• Sociaal-psychologen proberen aan de hand van begrippen als ‘vrijheid’ en ‘individu’ het
menselijke gedrag te duiden.
Reductie 1
Thales (7e eeuw vc , Milete)
= reduceren, herleiden (veelheid naar eenheid) voor verklaring
Zoeken naar oorsprong van iets door ARCHÉ/OERSTOF
Arché = is altijd en overal aanwezig in natuur = physis, waar we van afstammen en wat
onderliggend is aan alles wat we kennen, onveranderlijk
Egypte – Nijl => is leven aanwezig => leven = water = fundamenteel
Water gebroken bij moeder = leven is water
Voor Thales is water de grond van alles (Arché)
Demokritos (5e eeuw vc)
Gaat stap verder => ATOMEN – atomos (GR) = niet deelbaar
Ondeelbare deeltjes in de natuur die je niet kan zien vormen materie => wereld
Reductie van de wereld tot niveau van de fysica/natuurkunde
Alles bestaat uit atomen (fysicalisme = reduceren tot natuurkunde)
Demokritos = arché zijn atomen
In crimi maatschappij => sociologie
Individuen => psychologie
Hersenen met hormonen => fysiologen want moleculen
ð ALLES VERKLAREN MET FYSICA EN MOLECULEN (fysicalisme)
ð Gevaar voor demystificatie
= op bepaald moment wil je schoonheid van natuur niet meer weten omdat je teveel
reduceert en teveel aan fysica doet
Etymologie als vorm van reductie
Reduceren naar bouwstenen (= fundament)
Complexe woorden herleiden => Mnemotechniek = geheugensteuntje
Vb: Atomen = A Tomos = niet deelbaar
, Hoe weten we alles over filosofen? => andere mensen hebben erover geschreven
Thales heeft geen originele teksten meer
Door triangulatie:
2 verschillende onafhankelijke richtingen/bronnen die hetzelfde opleveren
(= 2 hoeken, 2 bronnen, 2 richtingen leiden naar 1 hoek, Thales)
Redenering Thales: zonsverduistering voorspelling
Belang van wiskunde!! Omwenteling aarde en zon zeer ingewikkeld
è Ook eerste natuurfilosoof, eerste uitleg voor phusis/natuur zonder hulp van goden
Stelling van Pythagoras bouwt verder op stelling van Thales
è Wiskunde zit IN natuur (enige manier om natuur te begrijpen is wiskunde)
Natuur beschrijven via wiskundige getallen via eigenschappen
è Ondekt door muziek
Reductie toepassingen
• Argumentatief: waarheid ligt diep en moet achterhaald worden
Door te herleiden tot de waarheid ga je reduceren
• Onderzoekend: ingewikkelde wereld gaan reduceren tot wat je al weet
• Criminologisch: achterliggende oorzaak achterhalen van misdadig gedrag
(sociaal/psychologisch fenomeen en hoe valt het te verklaren)
Principe van voldoende reden 2
Anaximander (7e eeuw vc, Milete)
Aan alle gebeurtenissen (bestaan) gaat iets vooraf -> anders geen gebeurtenis
ð Voor alles is er een reden
Reden is niet altijd duidelijk
Hebben geen toegang tot achterhalen van reden
Redenering: alle richtingen zijn gelijk -> geen reden om te bewegen in bepaalde richting
want zijn allemaal gelijk -> aarde beweegt niet => geen reden om te bewegen
Arché = Apeiron
ð Onbegrensde, onbekend
ð We kennen reden niet (lucht)
Hetgeen wat we niet kunnen benamen = onbepaald
Apeiron is onderliggend aan alles (=de ultieme oorzaak) maar we weten niet wat
Alles heeft een (materiele) oorsprong, maar die oorsprong is onbekend
MAAR! Betekend niet dat er een oorzaak is = alles heeft reden maar geen oorzaak
Waarom leef je? Waarom krijg je een geschenk?
, Kritiek van Hume
Hoe sterk principe ook is, het valt niet te bewijzen
• Neemt principe aan of niet
• Hebt er goede reden voor
Kan niet aangetoond worden dat er verband is tussen reden en oorzakelijkheid
Kan niet bewijzen dat er reden is voor samenhang in de wereld (voor sommigen God)
Toepassingen
• Argumentatief: gelimiteerd onderzoek, je leert niets door te zeggen dat er een reden
is voor iets te zijn zoals het is
• Onderzoekend: alles wat is, heeft een reden en alles moet dus verklaard worden. Het
stimuleert de zoektocht naar kennis
• Criminologisch: voor alles is reden/oorzaak maar moet onderscheid gemaakt
worden. Was hij dronken (oorzaak) of was het wraak (reden)
Analogie 3
Anaximenes (6e eeuw vc, Milete)
Arché = lucht
Ziel is lucht, aarde is omringt met lucht -> ziel lucht de wereld
Sterren draaien als tulband rond wereld in zelfde richting
ð ALS!!!
Empedokles (∼495/ ∼435, Milete)
Gaat alles samennemen => aarde, water, lucht, vuur
Combinatie van 4 elementen zijn onderliggend aan alles
Komen samen door liefde, dan worden ze uit elkaar gehaald door strijd (=analogie)
Xenophanes (∼580/ ∼485, Milete)
Goden (Zeus, Aphrodite,) worden voorgesteld als mensen
Als dieren handen hadden zouden ze kunstenaars zijn
ð Goden afgebeeld als mensen omdat we niets ander hebben om ze ermee te
vergelijken, het is het beeld van onszelf
