Hoofdstuk 2 Spelregels voor het handelen van de overheid
2.1 De inperking van de macht van de overheid
Met de komst van de grondwet is echter wel een onderscheidend moment
aangebroken. Hierin is namelijk de verhouding tussen de overheid en de burger
geregeld in de klassieke en sociale grondrechten.
Grondwet
Een wijziging in de grondwet noem je een Grondwetherziening
De grondwet bestaat uit verschillende hoofdstukken, waarvan het eerste hoofdstuk
voor nu centraal staat, namelijk de klassieke en sociale grondrechten.
Klassieke grondrechten
Gaan over de vrijheden van burgers, zoals vrijheid van meningsuiting. Deze rechten van
de burger betekenen een beperking van de overheid.
Sociale grondrechten
Leiden tot verplichtingen die de overheid heeft tegenover de burgers.
De overheid mag grondrechten beperken, alleen volgend specifieke clausering.
Algemene beginselen van behoorlijk bestuur
Regel over het gedrag van de overheid. Dit zijn de gedragsregels die de kaders bepalen
voor overheidshandelen ten opzichte van de burger. We behandelen hier een aantal
Zorgvuldigheidsbeginsel
Elke beslissing die de overheid neemt, moet zorgvuldig worden voorbereid. Belangrijke
feiten die invloed hebben op een beslissing moeten niet over het hoofd worden gezien.
- Fair play beginsel
Er moet sprake zijn van een eerlijke basis in de omgang met burgers.
- Verbod op vooringenomenheid
Dit beginsel verbeidt de overheid vooringenomen te zijn. Het handelen mag dus
niet ingekleurd zijn door vooroordelen en stereotypen of gebaseerd zijn op
discriminatie.
Rechtzekerheidsbeginsel
De overheid moet zich voorspelbaar en consequent gedragen. De burger moet hierop
kunnen vertrouwen. De overheid handelt op basis van wet- en regelgeving.
, Motiveringsbeginsel
Besluiten van de overheid neemt, moeten voor burger begrijpelijk zijn. De argumenten
van de overheid om tot dat besluit te komen moeten helder zijn en inhoudelijk correct.
Evenredigheidsbeginsel
Volgens dit beginsel mogen de gevolgen van de herinrichting niet onnodig onevenredig
zijn voor de burger in verhouding tot het doel van het besluit tot herinrichting.
Verbod op willekeur (detournement de pouvoir)
De overheid mag niet willekeurig handelen. Bij dit verbod moet steeds worden gekeken
naar de taak die moet worden uitgevoerd.
Vertrouwensbeginsel
Ambtenaren kunnen toezeggingen doen aan een burger. Toezeggingen worden bindend
als die concreet zijn en de ambtenaar die de toezegging doet daartoe bevoegd is.
Gelijkheidsbeginsel
In principe moet de overheid gelijke gevallen gelijk behandelen.
De algemene beginselen van behoorlijk bestuur maken het mogelijk om het handelen
van de overheid te toetsen.
Algemene wet bestuursrecht
In de awb zijn er nadere spelregels vastgelegd waar de overheid zich aan moet houden
als het gaat om de relatie tussen overheidsorganen en burgers. In de awb staat wie er
verantwoordelijk is, waar die verantwoordelijk voor is en hoe de procedure eruitziet als
een burger het niet eens is mey een overheidsorgaan.
De Awb definieert bestuursorgaan als ''orgaan van een rechtspersoon krachtens
publiekrecht ingesteld'' of 'een persoon of college, met enig openbaar gezag bekleed'
Op grond van het beginsel van fair play moet een bestuursorgaan iet vooringenomen
zijn. Zo mag bijvoorbeeld een overheidsorgaan als de gemeente niet partijdig zijn.
Je hebt ook een zogenoemde hoorplicht in de bezwaarprocedure. Als burger in bezwaar
gaat bij bijvoorbeeld de belastingdienst, dan moet de burger in de gelegenheid worden
gesteld om zijn standpunt of argumenten mondeling te kunnen toelichten in een
hoorzitting.
Tijdens de hoorzitting kan de belastingdienst vervolgend de burger vragen stellen voor
een nadere toelichting op het bezwaarschrift dat hij heeft ingediend.
2.1 De inperking van de macht van de overheid
Met de komst van de grondwet is echter wel een onderscheidend moment
aangebroken. Hierin is namelijk de verhouding tussen de overheid en de burger
geregeld in de klassieke en sociale grondrechten.
Grondwet
Een wijziging in de grondwet noem je een Grondwetherziening
De grondwet bestaat uit verschillende hoofdstukken, waarvan het eerste hoofdstuk
voor nu centraal staat, namelijk de klassieke en sociale grondrechten.
Klassieke grondrechten
Gaan over de vrijheden van burgers, zoals vrijheid van meningsuiting. Deze rechten van
de burger betekenen een beperking van de overheid.
Sociale grondrechten
Leiden tot verplichtingen die de overheid heeft tegenover de burgers.
De overheid mag grondrechten beperken, alleen volgend specifieke clausering.
Algemene beginselen van behoorlijk bestuur
Regel over het gedrag van de overheid. Dit zijn de gedragsregels die de kaders bepalen
voor overheidshandelen ten opzichte van de burger. We behandelen hier een aantal
Zorgvuldigheidsbeginsel
Elke beslissing die de overheid neemt, moet zorgvuldig worden voorbereid. Belangrijke
feiten die invloed hebben op een beslissing moeten niet over het hoofd worden gezien.
- Fair play beginsel
Er moet sprake zijn van een eerlijke basis in de omgang met burgers.
- Verbod op vooringenomenheid
Dit beginsel verbeidt de overheid vooringenomen te zijn. Het handelen mag dus
niet ingekleurd zijn door vooroordelen en stereotypen of gebaseerd zijn op
discriminatie.
Rechtzekerheidsbeginsel
De overheid moet zich voorspelbaar en consequent gedragen. De burger moet hierop
kunnen vertrouwen. De overheid handelt op basis van wet- en regelgeving.
, Motiveringsbeginsel
Besluiten van de overheid neemt, moeten voor burger begrijpelijk zijn. De argumenten
van de overheid om tot dat besluit te komen moeten helder zijn en inhoudelijk correct.
Evenredigheidsbeginsel
Volgens dit beginsel mogen de gevolgen van de herinrichting niet onnodig onevenredig
zijn voor de burger in verhouding tot het doel van het besluit tot herinrichting.
Verbod op willekeur (detournement de pouvoir)
De overheid mag niet willekeurig handelen. Bij dit verbod moet steeds worden gekeken
naar de taak die moet worden uitgevoerd.
Vertrouwensbeginsel
Ambtenaren kunnen toezeggingen doen aan een burger. Toezeggingen worden bindend
als die concreet zijn en de ambtenaar die de toezegging doet daartoe bevoegd is.
Gelijkheidsbeginsel
In principe moet de overheid gelijke gevallen gelijk behandelen.
De algemene beginselen van behoorlijk bestuur maken het mogelijk om het handelen
van de overheid te toetsen.
Algemene wet bestuursrecht
In de awb zijn er nadere spelregels vastgelegd waar de overheid zich aan moet houden
als het gaat om de relatie tussen overheidsorganen en burgers. In de awb staat wie er
verantwoordelijk is, waar die verantwoordelijk voor is en hoe de procedure eruitziet als
een burger het niet eens is mey een overheidsorgaan.
De Awb definieert bestuursorgaan als ''orgaan van een rechtspersoon krachtens
publiekrecht ingesteld'' of 'een persoon of college, met enig openbaar gezag bekleed'
Op grond van het beginsel van fair play moet een bestuursorgaan iet vooringenomen
zijn. Zo mag bijvoorbeeld een overheidsorgaan als de gemeente niet partijdig zijn.
Je hebt ook een zogenoemde hoorplicht in de bezwaarprocedure. Als burger in bezwaar
gaat bij bijvoorbeeld de belastingdienst, dan moet de burger in de gelegenheid worden
gesteld om zijn standpunt of argumenten mondeling te kunnen toelichten in een
hoorzitting.
Tijdens de hoorzitting kan de belastingdienst vervolgend de burger vragen stellen voor
een nadere toelichting op het bezwaarschrift dat hij heeft ingediend.
