SAMENVATTING VICTIMOLOGY AND THE CRIMINAL
JUSTICE SYSTEM (5 SP.)
HOOFDSTUK 1. VICTIMOLOGY: HISTORY AND PERSPECTIVES
VERSCHILLENDE PERSPECTIEVEN OP VICTIMOLOGY
• Criminological perspectives
• Social psychological perspectives
• Justice perspectives
• Clinical psychological perspectives
• Critical perspectives
• Narrative perspectives
• International legal perspectives?
VICTIMOLOGY: GESCHIEDENIS EN PERSPECTIEVEN
• Victimology: sinds 1948
BENJAMIN MENDELSOHN
• Roemeense advocaat
• Bracht de term “victimology” in gebruik
HANS VON HENTIG
• Duitse professor
• Vluchtte naar de VS vanuit nazi-Duitsland
• The Criminal and His Victim (1948)
• Wordt gezien als de grondlegger van victimology
‘VICTIM PRECIPITATION’
• Von Hentig: waarom werd in de geschiedenis altijd gefocust op de man met de grote stok (de held, de activist), en niet op degene
aan het einde van de stok, het slachtoffer? Misschien is dat slachtoffer niet altijd zo passief, misschien heeft hij er zelf om gevraagd?
• Rol van het slachtoffer in het misdrijf
• Positief: hoe kunnen (potentiële) slachtoffers zichzelf beschermen → crime prevention
• Negatief: moeten we het slachtoffer de schuld geven van zijn/haar gedrag?
VOORBEELDEN VAN HET POSITIEVE EN NEGATIEVE
• Amir: Patterns in Forcible Rape (1973)
• Benadrukte de rol van verkrachtingsslachtoffers in hun eigen victimization
• Victimological risk analysis: wie loopt het meeste risico om slachtoffer te worden?
o Wie is de meest waarschijnlijke victim? → de kleinzoon
ANDERE BELANGRIJKE THEMA’S IN CRIMINOLOGICAL VICTIMOLOGY
• Fear of crime
• Impact van victimization op punitiveness
1
, • Repeat victimization
• Hoe weten we dit?
o Antwoord: crime victim surveys
• Wat is het hoofddoel van crime victim surveys?
o Meten van de omvang van criminaliteit (prevalence en incidence), inclusief het dark number
BEPERKINGEN VAN OFFICIËLE STATISTIEKEN
• The dark number
o Niet alle misdrijven worden aangegeven of ontdekt
o Niet alle aangegeven misdrijven worden geregistreerd
o Veel criminaliteit is afhankelijk van victim reports
• Accuraatheid
o Verschillen en veranderingen in definities
o Afhankelijk van bereidheid en mogelijkheid tot registratie
o Manipuleerbaar (bv. door politie)
• Moeilijkheden bij internationale vergelijking en trendanalyse
• Gebrek aan variabelen voor verder onderzoek
ALLE PROBLEMEN OPGELOST?
• Nee
• Veel hangt af van de gestelde vragen
• Voorbeeld: prevalence van seksueel geweld in België
• Prieters et al. (2010): lifetime prevalence 5,6% vrouwen, 0,8% mannen
• Schapansky et al. (2021): lifetime prevalence 81% vrouwen, 47% mannen
• Waarom?
• Schapansky et al BSQ: Gebruik van behavior specific questions (BSQ): “has anyone kissed you against your will? / hass anyone
undressed you against your will?
CRIMINOLOGICAL PERSPECTIVES
• Startpunt voor criminologische perspectieven op victimisation:
o Hoeveel criminaliteit is er en welke rol spelen slachtoffers in criminaliteit?
• Focus op relatief routinematige vormen van criminaliteit
CLASSIC EXPERIMENTS IN SOCIAL PSYCHOLOGY AND THE RELATIONSHIP TO HISTORY
• Milgram Obedience Study
• Zimbardo’s Stanford Prison Experiment
• Sherif’s Robbers Cave Experiment
• Zie ook Darley’s Bystander Effect
• Geworteld in de wens om de gebeurtenissen van de Tweede Wereldoorlog te verklaren:
o Het idee van Ordinary Men is hier belangrijk: in welke mate bepalen sociale krachten en rollen wie een dader en wie
een slachtoffer wordt?
SOME SPECIFIC RELEVANT ISSUES IN SOCIAL PSYCHOLOGY
• Lerner en Simmons (1968): the belief in a just world
• Thibaut en Walker (1975): de rol van procedures in het verkrijgen van rechtvaardige uitkomsten
• Baumeister en collega’s (1990): de magnitude gap tussen “offenders and victims”
• Haslam (2006): dehumanization
• Noor et al. (2012): competitive victimhood
2
,BAUMEISTER, STILLWELL AND WORTMAN (1990)
• Hij vroeg mensen om een verhaal te schrijven over iemand die hen erg boos had gemaakt (slachtoffer), of
over iemand die iemand anders erg boos had gemaakt (dader)
• Later gaf hij mensen een verhaal dat hetzelfde was, maar mensen bleven het verhaal heel verschillend
interpreteren afhankelijk van of zij slachtoffer of dader waren
‘THE MORALIZATION GAP’ (BAUMEISTER, 1997)
• Verschillen in morele toon:
o De dader ziet rechtvaardigingen, slachtoffers zien handelingen als volledig ongerechtvaardigd
• Verschillen in impact:
o De dader minimaliseert de omvang en ziet de impact als herstelbaar, het slachtoffer benadrukt de ernst en het
onherstelbare karakter van het misdrijf
• Verschillen in de rol van context:
o De dader schrijft de gebeurtenis toe aan contextfactoren, het slachtoffer schrijft de gebeurtenis toe aan de dader
• Verschillen in tijdskader:
o De dader ziet vooroorzaken en nasleep als beperkt in tijd, het verhaal van het slachtoffer strekt zich uit over de tijd
THE “PERPETRATOR’S” NARRATIVE (S. PINKER, 2011, THE BETTER ANGELS OF OUR NATURE)
Het verhaal begint met de gebeurtenis die de schade veroorzaakte. Op dat moment had ik een goede reden om te doen wat ik deed.
Misschien reageerde ik op een provocatie. En waarschijnlijk reageerde ik zoals iedereen in die situatie zou reageren. Het is een beetje oneerlijk
om mij de schuld te geven voor wat er gebeurde. De schade was beperkt en kan gemakkelijk worden hersteld. Het is tijd om verder te gaan en
het verleden te laten rusten.
Het verhaal begint lang voor de schadelijke daad, die slechts het laatste incident was in een lange geschiedenis van mishandeling. De
handelingen van de dader waren onsamenhangend, zinloos en onbegrijpelijk. Of hij was een abnormale sadist, enkel gemotiveerd door de
wens om mij te laten lijden, terwijl ik volledig onschuldig was. De schade die hij heeft aangericht is ernstig en onherstelbaar, met effecten die
voor altijd zullen blijven duren. Geen van ons zou dit ooit mogen vergeten.
‘THE MORALIZATION GAP’ (PINKER, 2011)
• Verschillen in narratieven maken deel uit van de verklaring voor cycli van wraak
• Zelfs wanneer vergelding exact in balans is, zal het verhaal dat niet zijn
• Zie ook “The Myth of Pure Evil” → daders bekijken via het perpetrator’s narrative
SOCIAL PSYCHOLOGICAL PERSPECTIVES
• Startpunt voor social psychological perspectives op victimization:
• Processen van victimization worden grotendeels bepaald door sociale krachten en sociale rollen
• Dit geldt ook voor onze reacties op victimization
• Het doel is om universele causale determinanten van processen van perpetration en victimization te vatten
JUSTICE PERSPECTIVES: ADVERSARIAL VERSUS INQUISITORIAL SYSTEMS
• Adversarial systems
o Geen rol voor civil parties in strafprocessen
o Nadruk op de zitting in de rechtbank als plaats voor het presenteren van bewijs
o Geen rol voor slachtoffers, verder verminderd door plea bargaining
o Getuigen in de rechtbank als bron van secondary victimization
• Inquisitorial systems
o Civil / adhered parties / auxiliary prosecutors
o Vooronderzoek door een magistraat
o Slachtoffers als civil parties
o Getuigen in het vooronderzoek minder belastend dan in de rechtbank (?)
• In welke systemen zijn expliciete victims’ rights ontstaan?
o In adversarial systems
3
, o Daar was de positie van slachtoffers het zwakst
o Nood aan het behouden van legitimiteit van het strafrechtsproces en aan het behouden van medewerking van
slachtoffers
1950S UNTIL 1970S
• Aanvankelijk vooral activiteit in de Angelsaksische landen
o Victims’ rights in de VS
o Victim support in het VK
o Victim (state) compensation in Nieuw-Zeeland
• Nieuw-Zeeland: bewijs van de rol van een specifieke campagnevoerder: Marjory Fry
• Verschil tussen de VS en het VK blijft tot vandaag bestaan: belangrijk onderscheid tussen prioriteit voor diensten aan slachtoffers en
rechten voor slachtoffers
1970S ONWARD: GLOBAL EXPANSION
• International Symposia on Victimology sinds 1973
• World Society of Victimology in 1979
• VN-verklaring van basisprincipes van rechtvaardigheid voor slachtoffers van criminaliteit en machtsmisbruik (1985)
• EU Framework Decision (2001)
• EU Victims Directive (2012)
MAIN VICTIMS’ RIGHTS
• Recht op respect en erkenning in alle fasen van de strafprocedure
• Recht om informatie te ontvangen en informatie over de voortgang van de zaak
• Recht om informatie te verstrekken aan functionarissen die verantwoordelijk zijn voor beslissingen met betrekking tot de dader
• Recht op juridische bijstand
• Recht op bescherming van de privacy en fysieke veiligheid van slachtoffers
• Recht op compensatie, door de dader en door de staat
• Recht op victim support
• Recht op mediation
• Nog steeds zichtbaar tot op vandaag!
KEY ISSUES IN JUSTICE PERSPECTIVES
• De rol van compensatie en restitution (Fry, 1962)
• Secondary victimization: de belasting van interactie met het juridische systeem (Brownmiller, 1975)
• Procedural justice: het belang van het proces zelf (Thibaut en Walker, 1975)
• Perspectieven van slachtoffers op de uitkomst → zie ook het ontstaan van Victim Impact Statements (Roberts en Erez, 2004)
• Slachtoffers en de rol van emoties in het strafrecht (Bandes, 1996)
• Perspectieven van slachtoffers en hun link met wraak en vergelding (Wenzel et al., 2008)
• De ontwikkeling van victims’ rights (Elias, 1993)
• …ook in internationale contexten (Groenhuijsen, 2014) → zie de EU-richtlijn van 2012
• De vorm, functie en het doel van victim participation → grotendeels geïnspireerd door restorative justice (Christie, 1977;
Braithwaite, 1989; Zehr, 1990)
JUSTICE PERSPECTIVES
• Startpunt voor justice perspectives op victimization:
• De rol van slachtoffers in en rond strafrechtelijke processen
• Wat kunnen en moeten strafrechtelijke processen doen voor slachtoffers?
• Wat moet veranderen?
4
JUSTICE SYSTEM (5 SP.)
HOOFDSTUK 1. VICTIMOLOGY: HISTORY AND PERSPECTIVES
VERSCHILLENDE PERSPECTIEVEN OP VICTIMOLOGY
• Criminological perspectives
• Social psychological perspectives
• Justice perspectives
• Clinical psychological perspectives
• Critical perspectives
• Narrative perspectives
• International legal perspectives?
VICTIMOLOGY: GESCHIEDENIS EN PERSPECTIEVEN
• Victimology: sinds 1948
BENJAMIN MENDELSOHN
• Roemeense advocaat
• Bracht de term “victimology” in gebruik
HANS VON HENTIG
• Duitse professor
• Vluchtte naar de VS vanuit nazi-Duitsland
• The Criminal and His Victim (1948)
• Wordt gezien als de grondlegger van victimology
‘VICTIM PRECIPITATION’
• Von Hentig: waarom werd in de geschiedenis altijd gefocust op de man met de grote stok (de held, de activist), en niet op degene
aan het einde van de stok, het slachtoffer? Misschien is dat slachtoffer niet altijd zo passief, misschien heeft hij er zelf om gevraagd?
• Rol van het slachtoffer in het misdrijf
• Positief: hoe kunnen (potentiële) slachtoffers zichzelf beschermen → crime prevention
• Negatief: moeten we het slachtoffer de schuld geven van zijn/haar gedrag?
VOORBEELDEN VAN HET POSITIEVE EN NEGATIEVE
• Amir: Patterns in Forcible Rape (1973)
• Benadrukte de rol van verkrachtingsslachtoffers in hun eigen victimization
• Victimological risk analysis: wie loopt het meeste risico om slachtoffer te worden?
o Wie is de meest waarschijnlijke victim? → de kleinzoon
ANDERE BELANGRIJKE THEMA’S IN CRIMINOLOGICAL VICTIMOLOGY
• Fear of crime
• Impact van victimization op punitiveness
1
, • Repeat victimization
• Hoe weten we dit?
o Antwoord: crime victim surveys
• Wat is het hoofddoel van crime victim surveys?
o Meten van de omvang van criminaliteit (prevalence en incidence), inclusief het dark number
BEPERKINGEN VAN OFFICIËLE STATISTIEKEN
• The dark number
o Niet alle misdrijven worden aangegeven of ontdekt
o Niet alle aangegeven misdrijven worden geregistreerd
o Veel criminaliteit is afhankelijk van victim reports
• Accuraatheid
o Verschillen en veranderingen in definities
o Afhankelijk van bereidheid en mogelijkheid tot registratie
o Manipuleerbaar (bv. door politie)
• Moeilijkheden bij internationale vergelijking en trendanalyse
• Gebrek aan variabelen voor verder onderzoek
ALLE PROBLEMEN OPGELOST?
• Nee
• Veel hangt af van de gestelde vragen
• Voorbeeld: prevalence van seksueel geweld in België
• Prieters et al. (2010): lifetime prevalence 5,6% vrouwen, 0,8% mannen
• Schapansky et al. (2021): lifetime prevalence 81% vrouwen, 47% mannen
• Waarom?
• Schapansky et al BSQ: Gebruik van behavior specific questions (BSQ): “has anyone kissed you against your will? / hass anyone
undressed you against your will?
CRIMINOLOGICAL PERSPECTIVES
• Startpunt voor criminologische perspectieven op victimisation:
o Hoeveel criminaliteit is er en welke rol spelen slachtoffers in criminaliteit?
• Focus op relatief routinematige vormen van criminaliteit
CLASSIC EXPERIMENTS IN SOCIAL PSYCHOLOGY AND THE RELATIONSHIP TO HISTORY
• Milgram Obedience Study
• Zimbardo’s Stanford Prison Experiment
• Sherif’s Robbers Cave Experiment
• Zie ook Darley’s Bystander Effect
• Geworteld in de wens om de gebeurtenissen van de Tweede Wereldoorlog te verklaren:
o Het idee van Ordinary Men is hier belangrijk: in welke mate bepalen sociale krachten en rollen wie een dader en wie
een slachtoffer wordt?
SOME SPECIFIC RELEVANT ISSUES IN SOCIAL PSYCHOLOGY
• Lerner en Simmons (1968): the belief in a just world
• Thibaut en Walker (1975): de rol van procedures in het verkrijgen van rechtvaardige uitkomsten
• Baumeister en collega’s (1990): de magnitude gap tussen “offenders and victims”
• Haslam (2006): dehumanization
• Noor et al. (2012): competitive victimhood
2
,BAUMEISTER, STILLWELL AND WORTMAN (1990)
• Hij vroeg mensen om een verhaal te schrijven over iemand die hen erg boos had gemaakt (slachtoffer), of
over iemand die iemand anders erg boos had gemaakt (dader)
• Later gaf hij mensen een verhaal dat hetzelfde was, maar mensen bleven het verhaal heel verschillend
interpreteren afhankelijk van of zij slachtoffer of dader waren
‘THE MORALIZATION GAP’ (BAUMEISTER, 1997)
• Verschillen in morele toon:
o De dader ziet rechtvaardigingen, slachtoffers zien handelingen als volledig ongerechtvaardigd
• Verschillen in impact:
o De dader minimaliseert de omvang en ziet de impact als herstelbaar, het slachtoffer benadrukt de ernst en het
onherstelbare karakter van het misdrijf
• Verschillen in de rol van context:
o De dader schrijft de gebeurtenis toe aan contextfactoren, het slachtoffer schrijft de gebeurtenis toe aan de dader
• Verschillen in tijdskader:
o De dader ziet vooroorzaken en nasleep als beperkt in tijd, het verhaal van het slachtoffer strekt zich uit over de tijd
THE “PERPETRATOR’S” NARRATIVE (S. PINKER, 2011, THE BETTER ANGELS OF OUR NATURE)
Het verhaal begint met de gebeurtenis die de schade veroorzaakte. Op dat moment had ik een goede reden om te doen wat ik deed.
Misschien reageerde ik op een provocatie. En waarschijnlijk reageerde ik zoals iedereen in die situatie zou reageren. Het is een beetje oneerlijk
om mij de schuld te geven voor wat er gebeurde. De schade was beperkt en kan gemakkelijk worden hersteld. Het is tijd om verder te gaan en
het verleden te laten rusten.
Het verhaal begint lang voor de schadelijke daad, die slechts het laatste incident was in een lange geschiedenis van mishandeling. De
handelingen van de dader waren onsamenhangend, zinloos en onbegrijpelijk. Of hij was een abnormale sadist, enkel gemotiveerd door de
wens om mij te laten lijden, terwijl ik volledig onschuldig was. De schade die hij heeft aangericht is ernstig en onherstelbaar, met effecten die
voor altijd zullen blijven duren. Geen van ons zou dit ooit mogen vergeten.
‘THE MORALIZATION GAP’ (PINKER, 2011)
• Verschillen in narratieven maken deel uit van de verklaring voor cycli van wraak
• Zelfs wanneer vergelding exact in balans is, zal het verhaal dat niet zijn
• Zie ook “The Myth of Pure Evil” → daders bekijken via het perpetrator’s narrative
SOCIAL PSYCHOLOGICAL PERSPECTIVES
• Startpunt voor social psychological perspectives op victimization:
• Processen van victimization worden grotendeels bepaald door sociale krachten en sociale rollen
• Dit geldt ook voor onze reacties op victimization
• Het doel is om universele causale determinanten van processen van perpetration en victimization te vatten
JUSTICE PERSPECTIVES: ADVERSARIAL VERSUS INQUISITORIAL SYSTEMS
• Adversarial systems
o Geen rol voor civil parties in strafprocessen
o Nadruk op de zitting in de rechtbank als plaats voor het presenteren van bewijs
o Geen rol voor slachtoffers, verder verminderd door plea bargaining
o Getuigen in de rechtbank als bron van secondary victimization
• Inquisitorial systems
o Civil / adhered parties / auxiliary prosecutors
o Vooronderzoek door een magistraat
o Slachtoffers als civil parties
o Getuigen in het vooronderzoek minder belastend dan in de rechtbank (?)
• In welke systemen zijn expliciete victims’ rights ontstaan?
o In adversarial systems
3
, o Daar was de positie van slachtoffers het zwakst
o Nood aan het behouden van legitimiteit van het strafrechtsproces en aan het behouden van medewerking van
slachtoffers
1950S UNTIL 1970S
• Aanvankelijk vooral activiteit in de Angelsaksische landen
o Victims’ rights in de VS
o Victim support in het VK
o Victim (state) compensation in Nieuw-Zeeland
• Nieuw-Zeeland: bewijs van de rol van een specifieke campagnevoerder: Marjory Fry
• Verschil tussen de VS en het VK blijft tot vandaag bestaan: belangrijk onderscheid tussen prioriteit voor diensten aan slachtoffers en
rechten voor slachtoffers
1970S ONWARD: GLOBAL EXPANSION
• International Symposia on Victimology sinds 1973
• World Society of Victimology in 1979
• VN-verklaring van basisprincipes van rechtvaardigheid voor slachtoffers van criminaliteit en machtsmisbruik (1985)
• EU Framework Decision (2001)
• EU Victims Directive (2012)
MAIN VICTIMS’ RIGHTS
• Recht op respect en erkenning in alle fasen van de strafprocedure
• Recht om informatie te ontvangen en informatie over de voortgang van de zaak
• Recht om informatie te verstrekken aan functionarissen die verantwoordelijk zijn voor beslissingen met betrekking tot de dader
• Recht op juridische bijstand
• Recht op bescherming van de privacy en fysieke veiligheid van slachtoffers
• Recht op compensatie, door de dader en door de staat
• Recht op victim support
• Recht op mediation
• Nog steeds zichtbaar tot op vandaag!
KEY ISSUES IN JUSTICE PERSPECTIVES
• De rol van compensatie en restitution (Fry, 1962)
• Secondary victimization: de belasting van interactie met het juridische systeem (Brownmiller, 1975)
• Procedural justice: het belang van het proces zelf (Thibaut en Walker, 1975)
• Perspectieven van slachtoffers op de uitkomst → zie ook het ontstaan van Victim Impact Statements (Roberts en Erez, 2004)
• Slachtoffers en de rol van emoties in het strafrecht (Bandes, 1996)
• Perspectieven van slachtoffers en hun link met wraak en vergelding (Wenzel et al., 2008)
• De ontwikkeling van victims’ rights (Elias, 1993)
• …ook in internationale contexten (Groenhuijsen, 2014) → zie de EU-richtlijn van 2012
• De vorm, functie en het doel van victim participation → grotendeels geïnspireerd door restorative justice (Christie, 1977;
Braithwaite, 1989; Zehr, 1990)
JUSTICE PERSPECTIVES
• Startpunt voor justice perspectives op victimization:
• De rol van slachtoffers in en rond strafrechtelijke processen
• Wat kunnen en moeten strafrechtelijke processen doen voor slachtoffers?
• Wat moet veranderen?
4
