LES 1: WETENSCHAP, TECHNOLOGIE EN DE “ZINGEVENDE INTERESSE”
WETENSCHAP, BETEKENIS, LEEFWERELD
Edmund Husserl
Centraal idee: de leefwereld is de wereld waarin we leven heeft bepaalde
karakteristieken:
- Is intersubjectief: gedeeld door anderen, niet alleen mijn wereld maar onze wereld
- Is persoonlijk
- Betekenisvol: dingen die wij ontmoeten zijn dingen die betekenis hebben voor ons en
verwijzen naar personen (vb. stoelen verwijzen naar mensen die kunnen gaan zitten,
computer zorgt ervoor dat je kan communiceren met mensen, waardoor je kan
lesgeven)
Dingen rondom ons zijn objecten die vol van betekenis zitten ≠ zomaar dode dingen (vb.
cola verwijst naar een persoon die dorst heeft)
Wat doet wetenschap?
- Vertrekt van de leefwereld wetenschap gaat die dingen onderzoeken (vb.
psychologie vertrekt vanuit het feit dat wij gedragingen en een psyche hebben,
biologie gaat uit van het feit dat levende dingen bestaan, wetenschap gaat de wetten
bestuderen)
- Maakt abstractie van de leefwereld: we gaan dingen niet meer bekijken als
betekenisvolle dingen en maakt daar objecten van en kijkt daarnaar vanuit een
zekere onpersoonlijke afstandigheid (vb. anatomie gaat uit van het feit dat we
allemaal een lichaam hebben, maar ze nemen een betekenisvol ding en maken er
een afstandelijk en onpersoonlijk object van)
- Is een ‘tijdelijke opschorting’ van de normale omgang met de leefwereld (vb.
anatomie les gaat een lijk ontleden enkel tijdens die les niet meer als je daarna tijd
bent)
- Keert altijd terug naar de leefwereld
Belangrijke vraag: hoe moeten die dingen, wetenschap en de leefwereld, zich met elkaar
verhouden?
- Moeten we streven naar een meer wetenschappelijke leefwereld?
- Of moeten we gaan naar een meer autonome leefwereld?
Onze leefwereld is al meer wetenschappelijk (vb. datingsites)
Moet altijd binnen de redelijkheid en rationaliteit blijven
DE ‘ZINGEVENDE’, ‘COGNITIEVE’ EN ‘MANIPULATIEVE’ INTERESSES VAN DE MENS
3 interesses van de mens:
- Cognitief
- Manipulatief
- Zingevend
Rationaliteit wordt op 2 manieren ingevuld: vanuit de cognitieve en manipulatieve interesse
,3 manieren om om te gaan met de werkelijkheid:
Cognitief: de mens wil kennis vergaren, meer weten
Manipulatief: de wereld veranderen, naar zijn hand zetten en dingen gedaan krijgen (vb. je
hebt honger en gaat naar de bakker om een brood te kopen
Zingevend: verlangen om een betekenisvol leven te leiden
Cognitieve en manipulatieve interesse wordt vaak overschat, terwijl de zingevende
interesse vaak onderschat wordt
ZINGEVEND & COGNITIEF
Stelling 1: Er zijn activiteiten in ons leven die lijken te gaan over een ‘cognitieve interesse’,
maar die eigenlijk fundamenteel over zingeving gaan
Vb. waarom communiceren mensen met elkaar?
Rationeel: informatie uitwisselen
Praktijk: 99% van de dingen die we zeggen hebben niets te maken met de cognitieve
interesse maar om erkenning te geven aan elkaar (buurman erkenning geven dat ik hem zag)
Stelling 2: Op het domein van de zingeving bestaat er redelijkheid en onredelijkheid. Wat
‘redelijk’ en ‘onredelijk’ is, is echter niet hetzelfde als wat vanuit cognitief oogpunt
‘rationeel’ en ‘irrationeel’ is
Vb. tracker plaatsen om te kijken als lief vreemd gaat: op niveau van kennisverwerving
kan iets het meest efficiënte zijn wat je kan doen, helemaal rationeel, maar als iemand dat
zou ontdekken zou die zeer kwaad zijn omdat dat blijk zou geven van enorm wantrouwen
je moet erover praten, wat redelijk is maar heel irrationeel op niveau van kennisverwerving
Stelling 3: Wetenschappelijke (cognitieve) bevindingen, zijn vaak slechts van relatief belang
voor de zingevende relaties in de leefwereld
Wat is het belang van rationele wetenschappelijke kennis voor onze leefwereld en
zingevende interesse? Dingen die wij weten via de wetenschap hebben maar een beperkte
impact op de manier dat we met elkaar omgaan
Er zit een bepaalde irrelevantie in bepaalde wetenschappelijke becindingen voor onze
leefwereld
Voorbeeld 1: liefde en chemie
Er verandert niets aan je gevoel voor je lief als je weet dat je aangetrokken bent tot de
feromonen dat je uitscheidt en niet de persoonlijkheid
Voorbeeld 2: straf
, De neurowetenschappen tonen ons dat menselijk gedrag eigenlijk puur door het brein wordt
voortgebracht en dat we geen controle hebben over onze daden en dat er niet zo iets
bestaat als vrije wil we zijn eigenlijk machines maar als er niet zo iets bestaat als vrije
wil, is het zinloos om mensen te straffen voor hun daden als het belachelijk is als het filmpje
hij op zijn auto aan het meppen is want plegers van misdrijven zijn eigenlijk net zoals die
auto, machines die niet zo goed functioneren we moeten die repareren en niet straffen
Vb. als iemand een moord pleegt mogen we daar niet kwaad op zijn en willen straffen maar
we moeten die persoon helpen om beter te worden
De kennis dat wij neurobiologische wezens zijn moet onze leefwereld radicaal veranderen
kennis van die wetenschap is compleet irrelevant want de leefwereld gaat niet
veranderen plegers van misdrijven gaan blijven gestraft worden
De wetenschapper die zo een uitspraken zegt kan je vergelijken met iemand die terwijl je
voor een schilderij staat zegt dat het geen windmolen is, maar gewoon verf maar als je
kijkt zie je toch een windmolen dat is de eigenlijke relatieve irrelevantie van de
wetenschap we leven ons leven die relatief onafhankelijk is van wat de wetenschap
erover zegt
ZINGEVEND & MANIPULATIEF
Stelling 1: Er zijn zaken in ons leven die lijken te gaan over onze ‘manipulatieve interesse’,
maar die eigenlijk fundamenteel over zingeving gaan (en die niet kunnen bereikt worden
door manipulatief handelen). Bv. geluk en erkenning
De mens is een manipulatief wezen dat altijd zijn zin wil krijgen, vb. mensen hebben een
behoefte aan vriendschap en vrienden zijn een manier om die behoefte te bevredigen
Voorbeeld 1: zoeken naar geluk
De mens is fundamenteel gericht op geluk. Geluk is het hebben van een geluksgevoel en ons
leven bestaat erin om te zoeken naar middelen om dat geluksgevoel op te wekken geluk
is wat er buiten uw controle valt
Voorbeeld 2: zoeken naar erkenning en waardering
Erkenning is veel waard voor zover we het niet kunnen manipuleren
Vb. ik doe pillen in iemand zijn drankje en die vindt u dan heel leuk die erkenning is niets
waard
Stelling 2: De focus op de manipulatieve interesse kan uiteindelijk de zingevende dimensie
aantasten
Bij manipulatieve interesse ben je inwisselbaar, vb. als oemand langs je komt zitten in de
aula enkel voor je notities ben je inwisselbaar en kan dat de zingevende dimensie aantasten
Behoren tot een land heeft een bepaalde zingevende dimensie
CONCLUSIE
De zingevende interesse gaat over:
- Mysterie: iets waarover je verwonderd bent
- Betrokkenheid: het heeft te maken met geraakt worden door de dingen, gevoelig zijn
voor bepaalde waardevolle zaken, gaat niet over nuchtere kennis
WETENSCHAP, BETEKENIS, LEEFWERELD
Edmund Husserl
Centraal idee: de leefwereld is de wereld waarin we leven heeft bepaalde
karakteristieken:
- Is intersubjectief: gedeeld door anderen, niet alleen mijn wereld maar onze wereld
- Is persoonlijk
- Betekenisvol: dingen die wij ontmoeten zijn dingen die betekenis hebben voor ons en
verwijzen naar personen (vb. stoelen verwijzen naar mensen die kunnen gaan zitten,
computer zorgt ervoor dat je kan communiceren met mensen, waardoor je kan
lesgeven)
Dingen rondom ons zijn objecten die vol van betekenis zitten ≠ zomaar dode dingen (vb.
cola verwijst naar een persoon die dorst heeft)
Wat doet wetenschap?
- Vertrekt van de leefwereld wetenschap gaat die dingen onderzoeken (vb.
psychologie vertrekt vanuit het feit dat wij gedragingen en een psyche hebben,
biologie gaat uit van het feit dat levende dingen bestaan, wetenschap gaat de wetten
bestuderen)
- Maakt abstractie van de leefwereld: we gaan dingen niet meer bekijken als
betekenisvolle dingen en maakt daar objecten van en kijkt daarnaar vanuit een
zekere onpersoonlijke afstandigheid (vb. anatomie gaat uit van het feit dat we
allemaal een lichaam hebben, maar ze nemen een betekenisvol ding en maken er
een afstandelijk en onpersoonlijk object van)
- Is een ‘tijdelijke opschorting’ van de normale omgang met de leefwereld (vb.
anatomie les gaat een lijk ontleden enkel tijdens die les niet meer als je daarna tijd
bent)
- Keert altijd terug naar de leefwereld
Belangrijke vraag: hoe moeten die dingen, wetenschap en de leefwereld, zich met elkaar
verhouden?
- Moeten we streven naar een meer wetenschappelijke leefwereld?
- Of moeten we gaan naar een meer autonome leefwereld?
Onze leefwereld is al meer wetenschappelijk (vb. datingsites)
Moet altijd binnen de redelijkheid en rationaliteit blijven
DE ‘ZINGEVENDE’, ‘COGNITIEVE’ EN ‘MANIPULATIEVE’ INTERESSES VAN DE MENS
3 interesses van de mens:
- Cognitief
- Manipulatief
- Zingevend
Rationaliteit wordt op 2 manieren ingevuld: vanuit de cognitieve en manipulatieve interesse
,3 manieren om om te gaan met de werkelijkheid:
Cognitief: de mens wil kennis vergaren, meer weten
Manipulatief: de wereld veranderen, naar zijn hand zetten en dingen gedaan krijgen (vb. je
hebt honger en gaat naar de bakker om een brood te kopen
Zingevend: verlangen om een betekenisvol leven te leiden
Cognitieve en manipulatieve interesse wordt vaak overschat, terwijl de zingevende
interesse vaak onderschat wordt
ZINGEVEND & COGNITIEF
Stelling 1: Er zijn activiteiten in ons leven die lijken te gaan over een ‘cognitieve interesse’,
maar die eigenlijk fundamenteel over zingeving gaan
Vb. waarom communiceren mensen met elkaar?
Rationeel: informatie uitwisselen
Praktijk: 99% van de dingen die we zeggen hebben niets te maken met de cognitieve
interesse maar om erkenning te geven aan elkaar (buurman erkenning geven dat ik hem zag)
Stelling 2: Op het domein van de zingeving bestaat er redelijkheid en onredelijkheid. Wat
‘redelijk’ en ‘onredelijk’ is, is echter niet hetzelfde als wat vanuit cognitief oogpunt
‘rationeel’ en ‘irrationeel’ is
Vb. tracker plaatsen om te kijken als lief vreemd gaat: op niveau van kennisverwerving
kan iets het meest efficiënte zijn wat je kan doen, helemaal rationeel, maar als iemand dat
zou ontdekken zou die zeer kwaad zijn omdat dat blijk zou geven van enorm wantrouwen
je moet erover praten, wat redelijk is maar heel irrationeel op niveau van kennisverwerving
Stelling 3: Wetenschappelijke (cognitieve) bevindingen, zijn vaak slechts van relatief belang
voor de zingevende relaties in de leefwereld
Wat is het belang van rationele wetenschappelijke kennis voor onze leefwereld en
zingevende interesse? Dingen die wij weten via de wetenschap hebben maar een beperkte
impact op de manier dat we met elkaar omgaan
Er zit een bepaalde irrelevantie in bepaalde wetenschappelijke becindingen voor onze
leefwereld
Voorbeeld 1: liefde en chemie
Er verandert niets aan je gevoel voor je lief als je weet dat je aangetrokken bent tot de
feromonen dat je uitscheidt en niet de persoonlijkheid
Voorbeeld 2: straf
, De neurowetenschappen tonen ons dat menselijk gedrag eigenlijk puur door het brein wordt
voortgebracht en dat we geen controle hebben over onze daden en dat er niet zo iets
bestaat als vrije wil we zijn eigenlijk machines maar als er niet zo iets bestaat als vrije
wil, is het zinloos om mensen te straffen voor hun daden als het belachelijk is als het filmpje
hij op zijn auto aan het meppen is want plegers van misdrijven zijn eigenlijk net zoals die
auto, machines die niet zo goed functioneren we moeten die repareren en niet straffen
Vb. als iemand een moord pleegt mogen we daar niet kwaad op zijn en willen straffen maar
we moeten die persoon helpen om beter te worden
De kennis dat wij neurobiologische wezens zijn moet onze leefwereld radicaal veranderen
kennis van die wetenschap is compleet irrelevant want de leefwereld gaat niet
veranderen plegers van misdrijven gaan blijven gestraft worden
De wetenschapper die zo een uitspraken zegt kan je vergelijken met iemand die terwijl je
voor een schilderij staat zegt dat het geen windmolen is, maar gewoon verf maar als je
kijkt zie je toch een windmolen dat is de eigenlijke relatieve irrelevantie van de
wetenschap we leven ons leven die relatief onafhankelijk is van wat de wetenschap
erover zegt
ZINGEVEND & MANIPULATIEF
Stelling 1: Er zijn zaken in ons leven die lijken te gaan over onze ‘manipulatieve interesse’,
maar die eigenlijk fundamenteel over zingeving gaan (en die niet kunnen bereikt worden
door manipulatief handelen). Bv. geluk en erkenning
De mens is een manipulatief wezen dat altijd zijn zin wil krijgen, vb. mensen hebben een
behoefte aan vriendschap en vrienden zijn een manier om die behoefte te bevredigen
Voorbeeld 1: zoeken naar geluk
De mens is fundamenteel gericht op geluk. Geluk is het hebben van een geluksgevoel en ons
leven bestaat erin om te zoeken naar middelen om dat geluksgevoel op te wekken geluk
is wat er buiten uw controle valt
Voorbeeld 2: zoeken naar erkenning en waardering
Erkenning is veel waard voor zover we het niet kunnen manipuleren
Vb. ik doe pillen in iemand zijn drankje en die vindt u dan heel leuk die erkenning is niets
waard
Stelling 2: De focus op de manipulatieve interesse kan uiteindelijk de zingevende dimensie
aantasten
Bij manipulatieve interesse ben je inwisselbaar, vb. als oemand langs je komt zitten in de
aula enkel voor je notities ben je inwisselbaar en kan dat de zingevende dimensie aantasten
Behoren tot een land heeft een bepaalde zingevende dimensie
CONCLUSIE
De zingevende interesse gaat over:
- Mysterie: iets waarover je verwonderd bent
- Betrokkenheid: het heeft te maken met geraakt worden door de dingen, gevoelig zijn
voor bepaalde waardevolle zaken, gaat niet over nuchtere kennis
