Wat is rechtshandhaving / law enforcement?
De definitie van rechtshandhaving is het handhaven van de geldende wetten en regels. Binnen
rechtshandhaving bestaan er twee paradigma’s. Ten eerste het straffen, denk dan bijvoorbeeld
aan boetes uitschrijven (smallere taakopvatting van rechtshandhaving). Ten tweede het doen
naleven, denk dan bijvoorbeeld aan snelheid smileys (bredere taakopvatting van
rechtshandhaving).
Wat zijn actoren in de rechtshandhaving?
Functionarissen van verschillende instanties die een officiële taak hebben bij de handhaving van
het (straf)recht en de vervolging en afdoening van strafbare feiten.
De strafrechtsketen
Binnen de strafrechtsketen wordt de politie gezien als de poortwachter want de politie bepaalt of
een persoon het strafrechtsysteem ingaat. De politie staat dus aan het begin van de
strafrechtsketen en politieagenten hebben discretionaire bevoegdheid: in concrete gevallen
wordt hen in zekere mate de vrijheid toegemeten om naar eigen inzicht beslissingen te nemen
(iemand alleen een waarschuwing geven bijv.).
De drie fasen van de keten
De drie fasen van de keten zijn de opsporing, de vervolging en de tenuitvoerlegging.
In theorie zijn bij de opsporing de volgende actoren betrokken: politie en BOD’en. Bij de
vervolging zijn het OM, de advocaat en de rechter betrokken. Bij de tenuitvoerlegging zijn de
DJI/gevangenis en de reclassering betrokken.
Uit de praktijk blijkt dat dit veel meer overlapt, zo blijkt ook uit onderstaand schema.
,Een ontwikkeling uit de afgelopen jaren is dat er steeds meer integrale samenwerking
plaatsvindt tussen de actoren, denk hierbij bijvoorbeeld aan een samenwerking tussen de NS,
GGD, gemeente en politie). Deze integrale samenwerking wordt steeds belangrijker omdat de
problemen steeds complexer worden. Vanwege deze toenemende complexiteit van problemen
is er steeds meer expertise nodig. Deze expertise kan verkregen worden door samenwerking.
Echter blijkt dat deze integrale samenwerking vaak erg weerbarstig is want iedere actor streeft
uiteindelijk wel voor zijn eigen belang, daarnaast is niet iedere actor bevoegd om evenveel
informatie te geven.
Ook vindt er samenwerking buiten de publieke sector plaats met private partijen (zoals banken,
winkeliers etc.), media en sociale media, en met burgers (burgerparticipatie zoals Amber Alert,
en preventie zoals de buurtappgroepen).
Voorbeelden van integrale samenwerking
Top 600 aanpak
Dit is een lijst met veelplegers die over een periode vijf jaar zijn aangehouden voor een high
impact delict zoals inbraak of een straatroof. Daarnaast zijn ze minstens drie keer veroordeeld
voor een delict. Verder staan jeugdige plegers onder de 21 jaar in de Top600 als ze de
afgelopen jaren in totaal twee maal zijn veroordeeld. Deze veelplegers worden sneller en
consequent bestraft, maar daarbij hoort ook een actief hulpprogramma.
Het doel van deze top 600 aanpak is het verminderen van recidive, het weghouden van
broertjes en zusjes van de criminaliteit en het bieden van een perspectief.
Het hennepconvenant
Betreft een samenwerking tussen een energiemaatschappij, de politie en het OM.
Veiligheidshuis
Betreft een samenwerking tussen de zorg, gemeenten, bestuur en politie met als doel om
personen waarbij verschillende problematiek tegelijk speelt te helpen. Het doel is
gedragsverandering en een verbetering van de kwaliteit van leven.
De politie
Wat is de definitie van: politie?
De politie is een rechtshandhavende overheidsinstantie met een geweldsmonopolie. Hierbij
moet de kanttekening gemaakt worden dat de politie niet de enige rechtshandhaver is, maar de
politie is wel de primaire handhaver. Ook doet de politie uiteraard meer dan alleen
rechtshandhaving, ook het handhaven van de openbare orde en het verlenen van hulp hoort bij
het takenpakket van de politie (het is dus heel divers werk; veel verschillende petten).
Organisatie en geschiedenis
De geschiedenis van de politieorganisatie kent drie fasen:
1. Duaal stelsel (politiewet 1957)
● In dit duale stelsel was er sprake van een Gemeentepolitie en een Rijkspolitie
2. Regionaal stelsel (politiewet 1993)
, ● In dit stelsel waren er 25 autonome korpsen en 1 landelijk korps, genaamd het
KLPD
3. Nationale politie (politiewet 2012)
● In het huidige stelsel is er 1 politiekorps met 10 regionale eenheden en 1
landelijke eenheid.
De politieorganisatie is dus steeds gecentraliseerder en dit heeft effect op waarop we de
prioriteiten leggen. Kritiek wat dan ook geleverd wordt op deze gecentraliseerde
politieorganisatie is dat de prioriteit te veel is komen te liggen op de opsporing.
Op landelijk niveau houdt de landelijke recherche zich bezig met probleemgericht werk zoals
georganiseerde criminaliteit.
Het politiedienstencentrum gaat over de verdeling van middelen en kijkt dus welke middelen
waar nodig zijn.
Op regionaal niveau houdt de regionale recherche zich bezig met iets minder grote en
georganiseerde criminaliteit dan de landelijke recherche.
Op lokaal niveau houdt de districtsrecherche zich bezig met high-impact crime. Elk district heeft
een basisteam dat dagelijks politiewerk moet uitvoeren.
De definitie van rechtshandhaving is het handhaven van de geldende wetten en regels. Binnen
rechtshandhaving bestaan er twee paradigma’s. Ten eerste het straffen, denk dan bijvoorbeeld
aan boetes uitschrijven (smallere taakopvatting van rechtshandhaving). Ten tweede het doen
naleven, denk dan bijvoorbeeld aan snelheid smileys (bredere taakopvatting van
rechtshandhaving).
Wat zijn actoren in de rechtshandhaving?
Functionarissen van verschillende instanties die een officiële taak hebben bij de handhaving van
het (straf)recht en de vervolging en afdoening van strafbare feiten.
De strafrechtsketen
Binnen de strafrechtsketen wordt de politie gezien als de poortwachter want de politie bepaalt of
een persoon het strafrechtsysteem ingaat. De politie staat dus aan het begin van de
strafrechtsketen en politieagenten hebben discretionaire bevoegdheid: in concrete gevallen
wordt hen in zekere mate de vrijheid toegemeten om naar eigen inzicht beslissingen te nemen
(iemand alleen een waarschuwing geven bijv.).
De drie fasen van de keten
De drie fasen van de keten zijn de opsporing, de vervolging en de tenuitvoerlegging.
In theorie zijn bij de opsporing de volgende actoren betrokken: politie en BOD’en. Bij de
vervolging zijn het OM, de advocaat en de rechter betrokken. Bij de tenuitvoerlegging zijn de
DJI/gevangenis en de reclassering betrokken.
Uit de praktijk blijkt dat dit veel meer overlapt, zo blijkt ook uit onderstaand schema.
,Een ontwikkeling uit de afgelopen jaren is dat er steeds meer integrale samenwerking
plaatsvindt tussen de actoren, denk hierbij bijvoorbeeld aan een samenwerking tussen de NS,
GGD, gemeente en politie). Deze integrale samenwerking wordt steeds belangrijker omdat de
problemen steeds complexer worden. Vanwege deze toenemende complexiteit van problemen
is er steeds meer expertise nodig. Deze expertise kan verkregen worden door samenwerking.
Echter blijkt dat deze integrale samenwerking vaak erg weerbarstig is want iedere actor streeft
uiteindelijk wel voor zijn eigen belang, daarnaast is niet iedere actor bevoegd om evenveel
informatie te geven.
Ook vindt er samenwerking buiten de publieke sector plaats met private partijen (zoals banken,
winkeliers etc.), media en sociale media, en met burgers (burgerparticipatie zoals Amber Alert,
en preventie zoals de buurtappgroepen).
Voorbeelden van integrale samenwerking
Top 600 aanpak
Dit is een lijst met veelplegers die over een periode vijf jaar zijn aangehouden voor een high
impact delict zoals inbraak of een straatroof. Daarnaast zijn ze minstens drie keer veroordeeld
voor een delict. Verder staan jeugdige plegers onder de 21 jaar in de Top600 als ze de
afgelopen jaren in totaal twee maal zijn veroordeeld. Deze veelplegers worden sneller en
consequent bestraft, maar daarbij hoort ook een actief hulpprogramma.
Het doel van deze top 600 aanpak is het verminderen van recidive, het weghouden van
broertjes en zusjes van de criminaliteit en het bieden van een perspectief.
Het hennepconvenant
Betreft een samenwerking tussen een energiemaatschappij, de politie en het OM.
Veiligheidshuis
Betreft een samenwerking tussen de zorg, gemeenten, bestuur en politie met als doel om
personen waarbij verschillende problematiek tegelijk speelt te helpen. Het doel is
gedragsverandering en een verbetering van de kwaliteit van leven.
De politie
Wat is de definitie van: politie?
De politie is een rechtshandhavende overheidsinstantie met een geweldsmonopolie. Hierbij
moet de kanttekening gemaakt worden dat de politie niet de enige rechtshandhaver is, maar de
politie is wel de primaire handhaver. Ook doet de politie uiteraard meer dan alleen
rechtshandhaving, ook het handhaven van de openbare orde en het verlenen van hulp hoort bij
het takenpakket van de politie (het is dus heel divers werk; veel verschillende petten).
Organisatie en geschiedenis
De geschiedenis van de politieorganisatie kent drie fasen:
1. Duaal stelsel (politiewet 1957)
● In dit duale stelsel was er sprake van een Gemeentepolitie en een Rijkspolitie
2. Regionaal stelsel (politiewet 1993)
, ● In dit stelsel waren er 25 autonome korpsen en 1 landelijk korps, genaamd het
KLPD
3. Nationale politie (politiewet 2012)
● In het huidige stelsel is er 1 politiekorps met 10 regionale eenheden en 1
landelijke eenheid.
De politieorganisatie is dus steeds gecentraliseerder en dit heeft effect op waarop we de
prioriteiten leggen. Kritiek wat dan ook geleverd wordt op deze gecentraliseerde
politieorganisatie is dat de prioriteit te veel is komen te liggen op de opsporing.
Op landelijk niveau houdt de landelijke recherche zich bezig met probleemgericht werk zoals
georganiseerde criminaliteit.
Het politiedienstencentrum gaat over de verdeling van middelen en kijkt dus welke middelen
waar nodig zijn.
Op regionaal niveau houdt de regionale recherche zich bezig met iets minder grote en
georganiseerde criminaliteit dan de landelijke recherche.
Op lokaal niveau houdt de districtsrecherche zich bezig met high-impact crime. Elk district heeft
een basisteam dat dagelijks politiewerk moet uitvoeren.
