ECONOMIE VOOR CRIMINOLOGIE
1 INLEIDING
Economie?
• Dagdagelijks nemen we met z’n allen vele beslissingen → staan meestal in het teken van ons
‘welbevinden’ omdat we het graag zo goed mogelijk willen hebben
o Bepaalde optie kiezen of stellen waar we baat bij hebben
• Economen bestuderen vooral de creatie van welvaart
o het gaat goed met onze economie als deze welvaart creëert en investeert in toekomstige
welvaart
o slecht als we weinig welvaart creeëren
• ‘Economie’ als discipline = toolbox om beslissingen te analyseren en hun gevolgen in te schatten
o keuzes begrijpen + achterhalen hoe we misschien betere keuzes kunnen maken door de
gevolgen op voorhand beter in te schatten.
o individuele beslissingen en beslissingen voor samenleving als geheel
• Veel andere toolboxen!
• Doel inzicht in belangrijkste economische tools door ze te kaderen in hun historische context en
toe te passen op ‘economische’ problemen en vraagstukken van vandaag
Soms wordt onze economie geconfronteerd met onverwachte schokken van buiten de economie
(soms ook van binnen de economie …)
• Bv covid-19
• = schok van buitenaf > dingen die niet met economie hebben te maken
• Schokken van binnenaf > eco gaat over beslissingen
o OH maakt soms beslissingen waar niet goed wordt nagedacht over de gevolgen >
onevenwichtigheden
Groei?
• Iets wat veel in de media komt > dia 7
GDP-growth
20
o Gelinkt aan welvaart 15
• vaak gebruikte economische maatstaf om omvang economie te 10
meten 5
= bruto binnenlands product (BBP) = economische activiteit
0
o BBP = optelsom van alle goederen en diensten die in een
1996Q1
1996Q3
1997Q1
1997Q3
1998Q1
1998Q3
1999Q1
1999Q3
2000Q1
2000Q3
2001Q1
2001Q3
2002Q1
2002Q3
2003Q1
2003Q3
2004Q1
2004Q3
2005Q1
2005Q3
2006Q1
2006Q3
2007Q1
2007Q3
2008Q1
2008Q3
2009Q1
2009Q3
2010Q1
2010Q3
2011Q1
2011Q3
2012Q1
2012Q3
2013Q1
2013Q3
2014Q1
2014Q3
2015Q1
2015Q3
2016Q1
2016Q3
2017Q1
2017Q3
2018Q1
2018Q3
2019Q1
2019Q3
2020Q1
2020Q3
2021Q1
2021Q3
jaar geproduceerd worden binnen de landsgrenzen en niet
-5
als inputs gebruikt worden om verder afgewerkte goederen
-10
mee te maken -15
• groei van deze maatstaf = wat in de krant vermeld wordt
o later exacte definities en discussie
• gemiddeld genomen 2% groei > om 35j verdubbeld
Een economie is een systeem!
• Alles hangt aan elkaar > geef je ergens een duw? Heeft effect ergens anders
, • OHbeleid > in gedachten houden waar dit ergens anders een effect kan hebben
o Bv overbevolking > gemakkelijker om te zeggen ‘nieuwe gevangenissen bouwen’, maar
ook kijken naar genoeg geld hiervoor
Lockdown: gezondheid vs economie?
• Economie = systeem
• ‘natuurlijk’ evenwicht tussen productie en consumptie
o Idee gaat terug tot 18de eeuw (cf. infra)
• Bij corona vooral gezondheidszorg in actie
o !!! middelen nodig van belastingen? maar bij lockdown lag alles stil, dus geen verdienste
meer
• Voor gezondheid zo lang mogelijk lockdown, maar om zorg draaiende te houden > eco houden,
dus niet te lang lockdown
Hoe ‘ernstig’ was corona voor de economie?
• BBP krimp van meer dan 10%!!
• Grootste krimp sinds WOII
Na corona?
• Lockdown door externe sectoren
• Na lockdown hervat economische activiteit
(rode pijl)
Meest recente cijfers (NBB)
• Economie groeit per kwartaal eerder 1%, dan 2% op lange termijn
• We doen het dus historisch (laatste 50j) minder goed dan verwacht
Economie op lange termijn:
• Waar kan je vandaag het best geboren worden met het oog op een welvarend leven?
o Grote kans dat je spontaan een land/werelddeel als antwoord op deze vraag gaf …
o … omdat de gemiddelde welvaart vandaag zeer sterk verschilt van land tot land
• Levensverwachting
, > bovenkant
> onderkant
o welvaart’ = containerbegrip waar economie als discipline ook zijn eigen invulling aan
geeft
o meest gebruikte economische maatstaf = bruto binnenlands product (BBP) per
hoofd
o bv in china meer activiteit dan belgie, MAAR is ook veel groter dus correctie door
te delen dor bevolkingsaantal
welvaartsevolutie laatste 2000 jaar
• tot 1800 is er eigenlijk weinig evolutie
o in termen van welvaart weinig verandering
welvaartsevolutie laatste 200 jaar
• veel meer evolutie dan ervoor
• val in 2000 bij sovjet unie = val communisme
• op het einde: ontwikkeling van china
• afrika is er nauwelijks groei voor BBP per hoofd
o in vergelijking met andere landen bijna niets
, 2 grafieken samen
• wat trump doet, is uit schrik voor vermindering van de welvaart van Verenidgde Staten
• vooral bang door de groei van China
impact?
• Pas vanaf 19de eeuw grote verschillen tussen landen
• In 15de eeuw zou de plaats waar je in de wereld werd geboren veel minder impact gehad hebben
op je verwachte welvaart
• Wie je ouders zijn en wat je geslacht is zouden in de 15de eeuw alles bepaald hebben
• Vandaag zijn ouders ook belangrijk, maar -in tegenstelling tot 350 jaar geleden- heeft locatie ook
een gigantische impact
Divergentie vanaf 19e eeuw
• Gelinkt industriële Revolutie (IR); eerst Engeland, dan rest van Europa, VS
• valt samen met de opkomst van een nieuw economisch systeem: “kapitalisme”
o economisch systeem = manier om productie en verdeling van goederen in een economie
te bepalen
• nadien geografische expansie van lokale tot nationale en internationale markt
→ verdere mogelijkheden tot welvaart verhogende specialisatie en ruil
o Check eerste hoofdstuk en hoofdstuk globalisering
kapitalisisch economisch systeem
• (1) productie binnen bedrijven
• (2) markten = plaats waar bedrijven en klanten producten vrijwillig ruilen
tegen prijs > productiekost om eigenaars bedrijven te vergoeden voor ondernemingsinitiatief
• (3) private eigendom kapitaalgoederen
• Middeleeuwen: ook (primitieve) lokale markten en private eigendom, maar productie gebeurde
door individuele ambachtslui, verkopers, of families
o Bedrijven concurreren en proberen groter deel in te palmen → sterkere prikkels om
betere technologieën te gebruiken
traditionele ambachtslui
o Bedrijven nodige schaal om te investeren, onmogelijk voor familie als productie-eenheid
Divergentie
• term kapitalisme refereert niet naar zeer specifiek systeem, maar verzameling systemen die wel 3
elementen bevatten maar op verschillende manieren combineren
1 INLEIDING
Economie?
• Dagdagelijks nemen we met z’n allen vele beslissingen → staan meestal in het teken van ons
‘welbevinden’ omdat we het graag zo goed mogelijk willen hebben
o Bepaalde optie kiezen of stellen waar we baat bij hebben
• Economen bestuderen vooral de creatie van welvaart
o het gaat goed met onze economie als deze welvaart creëert en investeert in toekomstige
welvaart
o slecht als we weinig welvaart creeëren
• ‘Economie’ als discipline = toolbox om beslissingen te analyseren en hun gevolgen in te schatten
o keuzes begrijpen + achterhalen hoe we misschien betere keuzes kunnen maken door de
gevolgen op voorhand beter in te schatten.
o individuele beslissingen en beslissingen voor samenleving als geheel
• Veel andere toolboxen!
• Doel inzicht in belangrijkste economische tools door ze te kaderen in hun historische context en
toe te passen op ‘economische’ problemen en vraagstukken van vandaag
Soms wordt onze economie geconfronteerd met onverwachte schokken van buiten de economie
(soms ook van binnen de economie …)
• Bv covid-19
• = schok van buitenaf > dingen die niet met economie hebben te maken
• Schokken van binnenaf > eco gaat over beslissingen
o OH maakt soms beslissingen waar niet goed wordt nagedacht over de gevolgen >
onevenwichtigheden
Groei?
• Iets wat veel in de media komt > dia 7
GDP-growth
20
o Gelinkt aan welvaart 15
• vaak gebruikte economische maatstaf om omvang economie te 10
meten 5
= bruto binnenlands product (BBP) = economische activiteit
0
o BBP = optelsom van alle goederen en diensten die in een
1996Q1
1996Q3
1997Q1
1997Q3
1998Q1
1998Q3
1999Q1
1999Q3
2000Q1
2000Q3
2001Q1
2001Q3
2002Q1
2002Q3
2003Q1
2003Q3
2004Q1
2004Q3
2005Q1
2005Q3
2006Q1
2006Q3
2007Q1
2007Q3
2008Q1
2008Q3
2009Q1
2009Q3
2010Q1
2010Q3
2011Q1
2011Q3
2012Q1
2012Q3
2013Q1
2013Q3
2014Q1
2014Q3
2015Q1
2015Q3
2016Q1
2016Q3
2017Q1
2017Q3
2018Q1
2018Q3
2019Q1
2019Q3
2020Q1
2020Q3
2021Q1
2021Q3
jaar geproduceerd worden binnen de landsgrenzen en niet
-5
als inputs gebruikt worden om verder afgewerkte goederen
-10
mee te maken -15
• groei van deze maatstaf = wat in de krant vermeld wordt
o later exacte definities en discussie
• gemiddeld genomen 2% groei > om 35j verdubbeld
Een economie is een systeem!
• Alles hangt aan elkaar > geef je ergens een duw? Heeft effect ergens anders
, • OHbeleid > in gedachten houden waar dit ergens anders een effect kan hebben
o Bv overbevolking > gemakkelijker om te zeggen ‘nieuwe gevangenissen bouwen’, maar
ook kijken naar genoeg geld hiervoor
Lockdown: gezondheid vs economie?
• Economie = systeem
• ‘natuurlijk’ evenwicht tussen productie en consumptie
o Idee gaat terug tot 18de eeuw (cf. infra)
• Bij corona vooral gezondheidszorg in actie
o !!! middelen nodig van belastingen? maar bij lockdown lag alles stil, dus geen verdienste
meer
• Voor gezondheid zo lang mogelijk lockdown, maar om zorg draaiende te houden > eco houden,
dus niet te lang lockdown
Hoe ‘ernstig’ was corona voor de economie?
• BBP krimp van meer dan 10%!!
• Grootste krimp sinds WOII
Na corona?
• Lockdown door externe sectoren
• Na lockdown hervat economische activiteit
(rode pijl)
Meest recente cijfers (NBB)
• Economie groeit per kwartaal eerder 1%, dan 2% op lange termijn
• We doen het dus historisch (laatste 50j) minder goed dan verwacht
Economie op lange termijn:
• Waar kan je vandaag het best geboren worden met het oog op een welvarend leven?
o Grote kans dat je spontaan een land/werelddeel als antwoord op deze vraag gaf …
o … omdat de gemiddelde welvaart vandaag zeer sterk verschilt van land tot land
• Levensverwachting
, > bovenkant
> onderkant
o welvaart’ = containerbegrip waar economie als discipline ook zijn eigen invulling aan
geeft
o meest gebruikte economische maatstaf = bruto binnenlands product (BBP) per
hoofd
o bv in china meer activiteit dan belgie, MAAR is ook veel groter dus correctie door
te delen dor bevolkingsaantal
welvaartsevolutie laatste 2000 jaar
• tot 1800 is er eigenlijk weinig evolutie
o in termen van welvaart weinig verandering
welvaartsevolutie laatste 200 jaar
• veel meer evolutie dan ervoor
• val in 2000 bij sovjet unie = val communisme
• op het einde: ontwikkeling van china
• afrika is er nauwelijks groei voor BBP per hoofd
o in vergelijking met andere landen bijna niets
, 2 grafieken samen
• wat trump doet, is uit schrik voor vermindering van de welvaart van Verenidgde Staten
• vooral bang door de groei van China
impact?
• Pas vanaf 19de eeuw grote verschillen tussen landen
• In 15de eeuw zou de plaats waar je in de wereld werd geboren veel minder impact gehad hebben
op je verwachte welvaart
• Wie je ouders zijn en wat je geslacht is zouden in de 15de eeuw alles bepaald hebben
• Vandaag zijn ouders ook belangrijk, maar -in tegenstelling tot 350 jaar geleden- heeft locatie ook
een gigantische impact
Divergentie vanaf 19e eeuw
• Gelinkt industriële Revolutie (IR); eerst Engeland, dan rest van Europa, VS
• valt samen met de opkomst van een nieuw economisch systeem: “kapitalisme”
o economisch systeem = manier om productie en verdeling van goederen in een economie
te bepalen
• nadien geografische expansie van lokale tot nationale en internationale markt
→ verdere mogelijkheden tot welvaart verhogende specialisatie en ruil
o Check eerste hoofdstuk en hoofdstuk globalisering
kapitalisisch economisch systeem
• (1) productie binnen bedrijven
• (2) markten = plaats waar bedrijven en klanten producten vrijwillig ruilen
tegen prijs > productiekost om eigenaars bedrijven te vergoeden voor ondernemingsinitiatief
• (3) private eigendom kapitaalgoederen
• Middeleeuwen: ook (primitieve) lokale markten en private eigendom, maar productie gebeurde
door individuele ambachtslui, verkopers, of families
o Bedrijven concurreren en proberen groter deel in te palmen → sterkere prikkels om
betere technologieën te gebruiken
traditionele ambachtslui
o Bedrijven nodige schaal om te investeren, onmogelijk voor familie als productie-eenheid
Divergentie
• term kapitalisme refereert niet naar zeer specifiek systeem, maar verzameling systemen die wel 3
elementen bevatten maar op verschillende manieren combineren
