Samenvatting: Kwalitatief onderzoek
Inhoud
HOOFDSTUK 1 - Eigenheid van kwalitatief onderzoek ................................................. 4
1. Inleiding............................................................................................................ 4
2. 8 absolute uitgangspunten voor kwal onderzoek: ................................................. 4
HOOFDSTUK 2 - Het paradigma debat ....................................................................... 6
1. Opkomst van wetens denken: ............................................................................ 6
2. Wetens VS andere domeinen ............................................................................. 6
3. Belang wetenschapsfilosofie ............................................................................. 7
4. Paradigma’s in wetenschap : Paradigmeshift in de HW ........................................ 7
4.1 Vanaf 18de eeuw = Kwam het verlichtingsdenken ................................................... 7
4.2 Begin 20ste eeuw: tegenbeweging.......................................................................... 8
6.1 Conclusie: Grenzen van Wetenschap ................................................................. 10
HOOFDSTUK 3 - De onderzoeksvraag & eerste stappen in het onderzoek ................... 10
1. Basisprincipes van de onderzoeksvraag ............................................................... 10
2. Aandachtspunten bij formulering van onderzoeksvraag ......................................... 10
3. Frequent voorkomende valkuilen ......................................................................... 11
4. Problemen bij onderzoeksvorming ....................................................................... 11
5. De plaats van literatuur in kwalitatief onderzoek ................................................... 11
HOOFDSTUK 4: Ethische aspecten .......................................................................... 12
1. Inleiding ............................................................................................................. 12
2. Onderzoek met patiënten (zijn opzich al kwetsbaar dus extra aandacht nodig): ....... 12
3. Informed consent (geïnformeerde toestemming) .................................................. 12
4. Anonimiteit en confidentialiteit ............................................................................ 13
5. Onderzoek met collega’s ..................................................................................... 13
6. Rol van ethische commisses (EC) ........................................................................ 13
7. Supervisie .......................................................................................................... 13
HOOFDSTUK 6 – Interviewen ................................................................................... 14
1. Inleiding ............................................................................................................. 14
2. Kwalitatief interview ........................................................................................ 14
HOOFDSTUK 7 - Participerende Observatie en Documentenanalyse ......................... 18
HOOFSTUK 8 - Focusgroepinterviews ...................................................................... 20
HOOFDSTUK 9 - Sampling....................................................................................... 22
HOOFDSTUK 10 - Etnografie ................................................................................... 25
1. Inleiding ............................................................................................................. 25
2Kenmerken .......................................................................................................... 25
1
,3. Ontwikkeling van Etnografie ................................................................................ 26
4. Belangrijke aspecten........................................................................................... 27
5. Cyclus etnografisch veldwerk .............................................................................. 28
HOOFDSTUK 11 – Grounded theory ......................................................................... 30
1. Inleiding ............................................................................................................. 30
2. Ontstaangeschiedenis ........................................................................................ 30
3. Cyclus grounded theorie ..................................................................................... 31
3.1 Discussie over plaats van literatuur in GT. .......................................................... 31
3.2 Begrippen ......................................................................................................... 31
3.3 Dataverzameling ............................................................................................... 31
3.4 Analyse in GT: ................................................................................................... 32
3.5 Uitkomst: ......................................................................................................... 33
4. Valkuilen – aandachtspunten .............................................................................. 33
5. Verhouding GT tov FEN ........................................................................................ 33
HOOFDSTUK 12 - Narratief onderzoek ..................................................................... 34
1. Wat is narratief onderzoek ............................................................................... 34
2. Voordelen story-telling..................................................................................... 34
3. Soorten story-telling ........................................................................................ 34
4. Aandachtspunten interviewen: ......................................................................... 35
5. Drie soorten analysemethoden ........................................................................ 35
HOOFDSTUK 13 - Fenomenologie............................................................................ 36
1. Filosofische roots ............................................................................................... 36
2.Definiëring .......................................................................................................... 36
3.Interview en/observaties ...................................................................................... 36
4.Analyse ............................................................................................................... 36
5.Verschil met Grounded Theory ............................................................................. 36
HOOFDSTUK 14 - Actieonderzoek ........................................................................... 37
1.Research-practice gap ......................................................................................... 37
2.Kenmerken ......................................................................................................... 37
3.Aandachtspunten ................................................................................................ 38
HOOFDSTUK 15 - Overige benaderingen .................................................................. 39
1. Case study: ....................................................................................................... 39
2. Conversatie en discourse analyse ....................................................................... 39
3.Critical discourse analyse .................................................................................... 39
4.Critical incidence techniek ................................................................................... 39
5.Performative social science ................................................................................. 39
6.Mixed methods.................................................................................................... 40
2
, Methodologieën en Technieken ........................................................................ 40
Aandachtspunten bij het Onderzoek ................................................................. 40
Slotopmerkingen ............................................................................................. 40
HOOFDSTUK 16 - Data-Analyse............................................................................... 41
1. Inleiding ............................................................................................................. 41
1.1Verschillende benaderingen: .............................................................................. 41
2.Fasen van data-analyse ....................................................................................... 42
3.Transcriberen: ..................................................................................................... 42
4.Veldnota’s: ......................................................................................................... 42
5.Coderen: ............................................................................................................ 42
6.Categoriseren & thematiseren: ............................................................................. 43
7.Analytische memo’s: ........................................................................................... 44
8.Valkuilen bij data-analyse .................................................................................... 44
9.Software en hulpmiddelen ................................................................................... 45
10.Praktische richtlijnen ......................................................................................... 45
11.Samenvatting .................................................................................................... 45
HOOFDSTUK 17 - Methodologische kwaliteit............................................................ 46
1.Kwaliteit in kwalitatief onderzoek .......................................................................... 46
2.Kwaliteit in kwalitatief onderzoek: vertaalslag! ....................................................... 46
3.Trustworthiness in kwalitatief onderzoek .............................................................. 48
4.Trustworthiness verzekeren (EXAMEN 100procent) ................................................ 48
HOOFDSTUK 18 - Rapporteren van kwalitatief onderzoek.......................................... 50
3
, HOOFDSTUK 1 - Eigenheid van kwalitatief onderzoek
1. Inleiding
→ Kwalitatief onderzoek = Onderzoek dat zich focust op de manier waarop mensen betekenis geven
aan ervaringen in de wereld waarin ze leven. Er zijn verschillende manieren hoe we doormiddel van
kwalitatief onderzoek hiertoe kunnen komen, maar deze hebben allemaal hetzelfde doel = Het begrijpen,
beschrijven en interpreteren van sociale fenomenen door het onderzoeken van individuen, groepen en
culturen.
➔ Vb. kwali onderzoek stellingen fout – kwanti onderzoek stellingen juist
→ Verloop van onderzoeksprocessen:
⎯ Traditioneel onderzoeksproces = Idee – literatuurstudie –
onderzoeksvraag – onderzoeksbenadering – datacollectie – data-
analyse – rapportage
⎯ Kwalitatief onderzoeksproces →
Kwalitatief onderzoek = Er is ruimte om tot herformuleren van het onderzoek:
o Je kan een onderzoeksvraag stellen waar je dan een literatuurstudie rond gaat doen.
Nadien kan je de onderzoeksvraag weer aanpassen. Je krijgt inzicht door onderzoek te
doen en niet andersom.
Kwantitatief onderzoek = Er zijn strikte regels (validiteit) en procedures die gevolgd moeten
worden
2. 8 absolute uitgangspunten voor kwal onderzoek:
1. Data is altijd het vertrekpunt – The data have primacy
⎯ Inductief onderzoeksproces - (kwanti = deductief)
• Inductief = Vindt nieuwe theorie op basis van data (=> starten met observeren en
we werken tot theorie)
• Deductief = Toetst bestaande theorie met data (=> Starten met theorie en deze
wordt getest)
⎯ Geen hypothese – (flexibel & dynamisch)
⎯ Data leidt tot theorie en data bepaald verloop onderzoek
2. Context is cruciaal (= holistic inquiry = we zien het als onderdeel van het geheel)
⎯ Mensen zijn een product van hun context, historiek en temporaliteit
⎯ Persoonlijke, sociale en culturele context (speelt bij datacollectie – en analyse)
⎯ Moet allemaal door onderzoeker verkent worden
3. Onderzoeker in “echte” leefwereld van participanten (naturalistic inquiry)
⎯ Immersion = Jezelf onderdompelen in de leefwereld en je treedt erin binnen door
deelgenoot te worden (vb. zelf leven als dakloze)
⎯ Naive observer = Onderzoeker legt als vreemde het vanzelfsprekende bloot
⎯ Onderzoek is daarom gericht op inzichten, processen, interacties, betekenissen, waarden,
etc
⎯
4
Inhoud
HOOFDSTUK 1 - Eigenheid van kwalitatief onderzoek ................................................. 4
1. Inleiding............................................................................................................ 4
2. 8 absolute uitgangspunten voor kwal onderzoek: ................................................. 4
HOOFDSTUK 2 - Het paradigma debat ....................................................................... 6
1. Opkomst van wetens denken: ............................................................................ 6
2. Wetens VS andere domeinen ............................................................................. 6
3. Belang wetenschapsfilosofie ............................................................................. 7
4. Paradigma’s in wetenschap : Paradigmeshift in de HW ........................................ 7
4.1 Vanaf 18de eeuw = Kwam het verlichtingsdenken ................................................... 7
4.2 Begin 20ste eeuw: tegenbeweging.......................................................................... 8
6.1 Conclusie: Grenzen van Wetenschap ................................................................. 10
HOOFDSTUK 3 - De onderzoeksvraag & eerste stappen in het onderzoek ................... 10
1. Basisprincipes van de onderzoeksvraag ............................................................... 10
2. Aandachtspunten bij formulering van onderzoeksvraag ......................................... 10
3. Frequent voorkomende valkuilen ......................................................................... 11
4. Problemen bij onderzoeksvorming ....................................................................... 11
5. De plaats van literatuur in kwalitatief onderzoek ................................................... 11
HOOFDSTUK 4: Ethische aspecten .......................................................................... 12
1. Inleiding ............................................................................................................. 12
2. Onderzoek met patiënten (zijn opzich al kwetsbaar dus extra aandacht nodig): ....... 12
3. Informed consent (geïnformeerde toestemming) .................................................. 12
4. Anonimiteit en confidentialiteit ............................................................................ 13
5. Onderzoek met collega’s ..................................................................................... 13
6. Rol van ethische commisses (EC) ........................................................................ 13
7. Supervisie .......................................................................................................... 13
HOOFDSTUK 6 – Interviewen ................................................................................... 14
1. Inleiding ............................................................................................................. 14
2. Kwalitatief interview ........................................................................................ 14
HOOFDSTUK 7 - Participerende Observatie en Documentenanalyse ......................... 18
HOOFSTUK 8 - Focusgroepinterviews ...................................................................... 20
HOOFDSTUK 9 - Sampling....................................................................................... 22
HOOFDSTUK 10 - Etnografie ................................................................................... 25
1. Inleiding ............................................................................................................. 25
2Kenmerken .......................................................................................................... 25
1
,3. Ontwikkeling van Etnografie ................................................................................ 26
4. Belangrijke aspecten........................................................................................... 27
5. Cyclus etnografisch veldwerk .............................................................................. 28
HOOFDSTUK 11 – Grounded theory ......................................................................... 30
1. Inleiding ............................................................................................................. 30
2. Ontstaangeschiedenis ........................................................................................ 30
3. Cyclus grounded theorie ..................................................................................... 31
3.1 Discussie over plaats van literatuur in GT. .......................................................... 31
3.2 Begrippen ......................................................................................................... 31
3.3 Dataverzameling ............................................................................................... 31
3.4 Analyse in GT: ................................................................................................... 32
3.5 Uitkomst: ......................................................................................................... 33
4. Valkuilen – aandachtspunten .............................................................................. 33
5. Verhouding GT tov FEN ........................................................................................ 33
HOOFDSTUK 12 - Narratief onderzoek ..................................................................... 34
1. Wat is narratief onderzoek ............................................................................... 34
2. Voordelen story-telling..................................................................................... 34
3. Soorten story-telling ........................................................................................ 34
4. Aandachtspunten interviewen: ......................................................................... 35
5. Drie soorten analysemethoden ........................................................................ 35
HOOFDSTUK 13 - Fenomenologie............................................................................ 36
1. Filosofische roots ............................................................................................... 36
2.Definiëring .......................................................................................................... 36
3.Interview en/observaties ...................................................................................... 36
4.Analyse ............................................................................................................... 36
5.Verschil met Grounded Theory ............................................................................. 36
HOOFDSTUK 14 - Actieonderzoek ........................................................................... 37
1.Research-practice gap ......................................................................................... 37
2.Kenmerken ......................................................................................................... 37
3.Aandachtspunten ................................................................................................ 38
HOOFDSTUK 15 - Overige benaderingen .................................................................. 39
1. Case study: ....................................................................................................... 39
2. Conversatie en discourse analyse ....................................................................... 39
3.Critical discourse analyse .................................................................................... 39
4.Critical incidence techniek ................................................................................... 39
5.Performative social science ................................................................................. 39
6.Mixed methods.................................................................................................... 40
2
, Methodologieën en Technieken ........................................................................ 40
Aandachtspunten bij het Onderzoek ................................................................. 40
Slotopmerkingen ............................................................................................. 40
HOOFDSTUK 16 - Data-Analyse............................................................................... 41
1. Inleiding ............................................................................................................. 41
1.1Verschillende benaderingen: .............................................................................. 41
2.Fasen van data-analyse ....................................................................................... 42
3.Transcriberen: ..................................................................................................... 42
4.Veldnota’s: ......................................................................................................... 42
5.Coderen: ............................................................................................................ 42
6.Categoriseren & thematiseren: ............................................................................. 43
7.Analytische memo’s: ........................................................................................... 44
8.Valkuilen bij data-analyse .................................................................................... 44
9.Software en hulpmiddelen ................................................................................... 45
10.Praktische richtlijnen ......................................................................................... 45
11.Samenvatting .................................................................................................... 45
HOOFDSTUK 17 - Methodologische kwaliteit............................................................ 46
1.Kwaliteit in kwalitatief onderzoek .......................................................................... 46
2.Kwaliteit in kwalitatief onderzoek: vertaalslag! ....................................................... 46
3.Trustworthiness in kwalitatief onderzoek .............................................................. 48
4.Trustworthiness verzekeren (EXAMEN 100procent) ................................................ 48
HOOFDSTUK 18 - Rapporteren van kwalitatief onderzoek.......................................... 50
3
, HOOFDSTUK 1 - Eigenheid van kwalitatief onderzoek
1. Inleiding
→ Kwalitatief onderzoek = Onderzoek dat zich focust op de manier waarop mensen betekenis geven
aan ervaringen in de wereld waarin ze leven. Er zijn verschillende manieren hoe we doormiddel van
kwalitatief onderzoek hiertoe kunnen komen, maar deze hebben allemaal hetzelfde doel = Het begrijpen,
beschrijven en interpreteren van sociale fenomenen door het onderzoeken van individuen, groepen en
culturen.
➔ Vb. kwali onderzoek stellingen fout – kwanti onderzoek stellingen juist
→ Verloop van onderzoeksprocessen:
⎯ Traditioneel onderzoeksproces = Idee – literatuurstudie –
onderzoeksvraag – onderzoeksbenadering – datacollectie – data-
analyse – rapportage
⎯ Kwalitatief onderzoeksproces →
Kwalitatief onderzoek = Er is ruimte om tot herformuleren van het onderzoek:
o Je kan een onderzoeksvraag stellen waar je dan een literatuurstudie rond gaat doen.
Nadien kan je de onderzoeksvraag weer aanpassen. Je krijgt inzicht door onderzoek te
doen en niet andersom.
Kwantitatief onderzoek = Er zijn strikte regels (validiteit) en procedures die gevolgd moeten
worden
2. 8 absolute uitgangspunten voor kwal onderzoek:
1. Data is altijd het vertrekpunt – The data have primacy
⎯ Inductief onderzoeksproces - (kwanti = deductief)
• Inductief = Vindt nieuwe theorie op basis van data (=> starten met observeren en
we werken tot theorie)
• Deductief = Toetst bestaande theorie met data (=> Starten met theorie en deze
wordt getest)
⎯ Geen hypothese – (flexibel & dynamisch)
⎯ Data leidt tot theorie en data bepaald verloop onderzoek
2. Context is cruciaal (= holistic inquiry = we zien het als onderdeel van het geheel)
⎯ Mensen zijn een product van hun context, historiek en temporaliteit
⎯ Persoonlijke, sociale en culturele context (speelt bij datacollectie – en analyse)
⎯ Moet allemaal door onderzoeker verkent worden
3. Onderzoeker in “echte” leefwereld van participanten (naturalistic inquiry)
⎯ Immersion = Jezelf onderdompelen in de leefwereld en je treedt erin binnen door
deelgenoot te worden (vb. zelf leven als dakloze)
⎯ Naive observer = Onderzoeker legt als vreemde het vanzelfsprekende bloot
⎯ Onderzoek is daarom gericht op inzichten, processen, interacties, betekenissen, waarden,
etc
⎯
4
