De Koude Oorlog
Van bondgenoten naar vijanden
Vanaf het aan de macht komen van de communisten in Rusland tot aan de Tweede Wereldoorlog
hadden het Westen en de Sovjet-Unie al veel redenen om elkaar te wantrouwen:
- Tijdens de Eerste Wereldoorlog streed Rusland aanvankelijk samen met Engeland, Frankrijk en
de VS. Nadat Rusland met de Oktoberrevolutie (1917) echter communistisch werd, sloot het
apart vrede met Duitsland. Het Westen zag dit als verraad en wilde het communisme ten val
brengen.
- In 1919 werd in Moskou de Komintern opgericht waar bijna alle communistische groepen in de
wereld zich bij aansloten. Het doel was de ‘wereldrevolutie’ te bevorderen: de hele wereld zou
communistisch moeten worden.
- De Sovjet-Unie voelde zich bedreigd door het Westen, aangezien de SU vreesde dat het
Westen een einde wilde maken aan het communisme, dmv een ‘kapitalistische omsingeling’.
- In 1938 trok Stalin uit de Conferentie van München de conclusie dat de SU niet op hulp uit
West-Europa hoefde te rekenen bij een Duitse aanval.
- Eind augustus 1939 sloten Hitler en Stalin een niet-aanvalsverdrag.
- In september 1939 werd Polen (een bondgenoot van het westerse Frankrijk en Engeland) door
Duitsland en de SU aangevallen en verdeeld.
De basis van het wantrouwen zat vooral in het verschil tussen het Westerse kapitalisme en het
communistische Sovjet-systeem:
Sovjet-systeem Westers systeem
Sociale verhoudingen klassenloze samenleving gelaagde samenleving,
gebaseerd op inkomen en bezit
Houding tov andere landen nastreven ‘wereldrevolutie’ respecteren van andere (niet-
bedreigende) regeringsvormen
Politieke stelsel communistische partijdictatuur meer-partijen-democratie
Staat vs individu totalitaire staat democratie / individuele vrijheid
Economie planeconomie markteconomie
Het wantrouwen werd tijdens de Tweede Wereldoorlog op meerdere manieren steeds meer
versterkt:
- Na de inval van de Duitsers in de SU vocht het Duitse leger vooral aan het Oostfront. Stalin
wilde de druk op dit front verlichten door een Tweede Front: een invasie van de westerse
geallieerden in Frankrijk. Dit Tweede Front kwam er echter pas jaren later, wat Stalin zag als een
manier van de westerse geallieerden om de eigen krachten te sparen en die van de SU te
verzwakken
- De relaties met Polen:
• De Poolse regering eiste dat na de oorlog de oude grenzen van Polen hersteld zouden worden.
Dat zou de teruggave betekenen van een door de SU veroverd gebied in 1939.
• In 1943 vermoordden Russen tienduizenden Poolse krijgsgevangenen in het woud van Katyn
• In augustus 1944 kwam het Poolse verzet in Warschau in opstand tegen de Duitse bezetter. De
SU kwam niet te hulp, wat door het Westen werd opgevat als een manier om met opzet het niet-
communistische Poolse verzet te laten uitmoorden door de nazi’s.
• De SU hielp in Polen een communistische regering aan de macht
12 april 1945 VS: president Roosevelt —> president Truman
Na de geallieerde overwinning kwamen eind juli 1945 de regeringsleiders van de Grote Drie (VS,
Engeland en de SU) bijeen op een conferentie te Postdam. Hier werden afspraken gemaakt over
de toekomst van Duitsland en Europa.
De westerse geallieerden hadden hierover andere ideeën dan de SU:
Van bondgenoten naar vijanden
Vanaf het aan de macht komen van de communisten in Rusland tot aan de Tweede Wereldoorlog
hadden het Westen en de Sovjet-Unie al veel redenen om elkaar te wantrouwen:
- Tijdens de Eerste Wereldoorlog streed Rusland aanvankelijk samen met Engeland, Frankrijk en
de VS. Nadat Rusland met de Oktoberrevolutie (1917) echter communistisch werd, sloot het
apart vrede met Duitsland. Het Westen zag dit als verraad en wilde het communisme ten val
brengen.
- In 1919 werd in Moskou de Komintern opgericht waar bijna alle communistische groepen in de
wereld zich bij aansloten. Het doel was de ‘wereldrevolutie’ te bevorderen: de hele wereld zou
communistisch moeten worden.
- De Sovjet-Unie voelde zich bedreigd door het Westen, aangezien de SU vreesde dat het
Westen een einde wilde maken aan het communisme, dmv een ‘kapitalistische omsingeling’.
- In 1938 trok Stalin uit de Conferentie van München de conclusie dat de SU niet op hulp uit
West-Europa hoefde te rekenen bij een Duitse aanval.
- Eind augustus 1939 sloten Hitler en Stalin een niet-aanvalsverdrag.
- In september 1939 werd Polen (een bondgenoot van het westerse Frankrijk en Engeland) door
Duitsland en de SU aangevallen en verdeeld.
De basis van het wantrouwen zat vooral in het verschil tussen het Westerse kapitalisme en het
communistische Sovjet-systeem:
Sovjet-systeem Westers systeem
Sociale verhoudingen klassenloze samenleving gelaagde samenleving,
gebaseerd op inkomen en bezit
Houding tov andere landen nastreven ‘wereldrevolutie’ respecteren van andere (niet-
bedreigende) regeringsvormen
Politieke stelsel communistische partijdictatuur meer-partijen-democratie
Staat vs individu totalitaire staat democratie / individuele vrijheid
Economie planeconomie markteconomie
Het wantrouwen werd tijdens de Tweede Wereldoorlog op meerdere manieren steeds meer
versterkt:
- Na de inval van de Duitsers in de SU vocht het Duitse leger vooral aan het Oostfront. Stalin
wilde de druk op dit front verlichten door een Tweede Front: een invasie van de westerse
geallieerden in Frankrijk. Dit Tweede Front kwam er echter pas jaren later, wat Stalin zag als een
manier van de westerse geallieerden om de eigen krachten te sparen en die van de SU te
verzwakken
- De relaties met Polen:
• De Poolse regering eiste dat na de oorlog de oude grenzen van Polen hersteld zouden worden.
Dat zou de teruggave betekenen van een door de SU veroverd gebied in 1939.
• In 1943 vermoordden Russen tienduizenden Poolse krijgsgevangenen in het woud van Katyn
• In augustus 1944 kwam het Poolse verzet in Warschau in opstand tegen de Duitse bezetter. De
SU kwam niet te hulp, wat door het Westen werd opgevat als een manier om met opzet het niet-
communistische Poolse verzet te laten uitmoorden door de nazi’s.
• De SU hielp in Polen een communistische regering aan de macht
12 april 1945 VS: president Roosevelt —> president Truman
Na de geallieerde overwinning kwamen eind juli 1945 de regeringsleiders van de Grote Drie (VS,
Engeland en de SU) bijeen op een conferentie te Postdam. Hier werden afspraken gemaakt over
de toekomst van Duitsland en Europa.
De westerse geallieerden hadden hierover andere ideeën dan de SU:
