Samenvatting boek voeding bij kanker
Uren aan besteed: 4
H: 1,2,3,4,5,7,8,9,14,16,17,21,23A
H1 epidemiologie
- Kanker op kinderleeftijd is zeldzaam (<0,4% <15 jaar)
- Mensen die genezen van kanker neemt steeds toe
Stijging incidentie door vergrijzing
Cijfers 2015
- 45% tussen de 60 en 75 jaar
- 30% >75 jaar
Door de bevolkingsonderzoeken die wij nu doen kan er eerder een diagnose worden gesteld.
Meest voorkomende soorten kanker:
1. Darmkanker
2. Borstkanker
3. Longkanker
4. Prostaatkanker
5. Huidkanker
Bij alle soorten kanker meer mannen behalve bij: borst, melanoom, schildklier en neuro-
endocrine tumoren.
Daarnaast stijging huidkanker en daling longkanker
Kans op overleving uitgedrukt in 5 jaar overleving
Dit is verbeterd in 1989-1993 47% en 2008-2012 62%
Dit komt doordat kanker nu vaker in vroeg stadia wordt ontdekt, effectieve behandeling en
kanker met lage overlevingskans (maag, long) komt steeds minder vaak voor.
Sterfte HVZ veel meer gedaald als sterfte kanker
H2 preventie
Slechts 5/10% kanker uitsluitend door erfelijke verandering in het genetische materiaal cel
door factoren van buitenaf.
Beschadiging DNA door:
- Roken (1/3)
- Blootstelling chemicaliën, asbest, virussen, Uv-straling en hormonale preparaten.
Preventie adviezen:
- Rook niet
- Zon verstandig
- Beweeg voldoende
- Eet gezond
- Let op uw gewicht
- Drink liever geen alcohol
,+/- 30% kanker in NL door ongezonde leefstijl
BBQ polycyclische koolwaterstoffen en hetero cyclische aromatische aminen komen vrij
deze zorgen voor DNA-schade
Hoogste risicofactoren kanker; de gehele samenstelling van;
- Hoge energie-inname met gevolg overgewicht
- Te hoge alcoholinname
- Te lage groente/fruit consumptie
Aanbevelingen ter preventie van kanker;
- Zo laag mogelijk gewicht + slanke taille (geen ondergewicht)
- Beweeg iedere dag minimaal 30 min.
- Eet minder calorierijk voedsel en weinig suikerrijke dranken
- Eet veel groente, fruit, volkorenproducten en peulvruchten en varieer zo veel
mogelijk.
- Eet minder rood vlees en liever geen bewerkt vlees
- Drink liever geen alcohol. Als je wel alcohol drinkt dan 1 (vrouw) en 2 (man) glazen
per dag
- Eet minder zout en gezouten voedsel
- Vertrouw niet op voedingssupplementen om je tegen kanker te beschermen
- Geef baby’s de eerste 6 maanden uitsluitend borstvoeding
Overgewicht en percentage lichaamsvet
Het bereiken en behouden van een gezond gewicht is na het stoppen met roken het
belangrijkst om risico op kanker te verkleinen.
Bewezen effect dat te veel lichaamsvet leidt tot: darmkanker, borstkanker na de menopauze,
slokdarm, pancreas, baarmoeder, nier, lever, eierstok, galblaas en gevorderde prostaatkanker.
- Hierbij is dan ook de vetverdeling van belang.
Meerdere oorzaken zoals; relatie tussen veel vet en hormoonbalans.
Beïnvloeden insuline, insulinegroeifactoren en oestrogeen stimuleert tumorvorming en
remt celdood.
Streven naar BMI 18,5-24,9
Buikomvang <80 vrouwen en <94 mannen
Lichaamsbeweging beschermt tegen kanker
- Indirect; behouden van goed gewicht en gezonde lichaamssamenstelling
- Bescherming tegen colon, borstkanker na menopauze en baarmoederkanker.
Gunstige veranderingen in geslachtshormonen en kan groeifactoren teweegbrengen.
Te hoog hiervan is namelijk een risico voor kanker.
- Versterkt immuunsysteem, versnelling darmpassagetijd kankerverwekkende
stoffen hebben hierdoor minder lang de tijd schade aan te brengen aan
darmslijmvlies.
- Verkleint kans insulineresistentie; gevolgen insulineresistentie hogere kans op
kanker.
30 minuten matige lichamelijke activiteit (bij mensen met overgewicht is dit 60 min)
,Geen bewezen schadelijke stoffen in suikerrijke dranken en calorierijk voedsel maar de
aanbeveling om dit zo veel mogelijk te beperken door kans op overgewicht.
Er is een veilige aanbevolen dagelijkse inname vastgesteld (voor kinderen is deze lager)
Plantaardig
Groente en fruit bescherming tegen kanker; mond, keel, slokdarm, maag en long
Mogelijk door positieve effecten vitaminen, mineralen en bioactieve stoffen waaronder
carotenoïden, foliumzuur, glucosinolaten en flavonoïden.
Vezel houdende voeding kan mogelijk kans op darmkanker verkleinen.
Aanbeveling: iedere dag 5 porties (>400 gram) van verschillende soorten groente en fruit te
consumeren., bij iedere maaltijd onbewerkte granen of peulvruchten en de inname
geraffineerde zetmeelproducten beperken.
Vlees
Rood en bewerkvlees verhogen risico op darmkanker
Mogelijke oorzaak heem ijzer die schade kan aanbrengen aan de wand van de dikke darm. En
mensen die veel vlees eten, eten minder plantaardige voeding die kans kanker kan verkleinen.
Daarnaast is vlees vaak vetrijk, er kunnen kankerverwekkende stoffen worden gevormd bij
bereiding; n-nitrose-verbindingen kan DNA-cellen beschadigen.
- Niet meer dan 500 gram roodvlees per week eten (gewicht na bereiding)
- Geen bewerkt vlees eten
Alcohol
Verhoogd kanker; mond, keel, slokdarm, colon, rectum, borst en lever.
Alcohol brengt DNA rechtstreeks schade aan.
Extra schadelijk in combinatie met roken.
Standaardglas alcohol bevat ongeveer 10-15 gram alcohol.
Zout
Toename risico maagkanker te veel zout kan weefsel maagwand beschadigen.
Ongeveer 1-2 gram zout nodig per dag en aanbeveling <6 gram
Nederlanders krijgen gemiddeld 10-12 gram zout binnen per dag
Voedingssupplementen
Hoge dosering kan risico op kanker zowel verhogen als verlagen.
Borstvoeding
Borstvoeding verlaagt risico op borstkanker van moeder zowel pre als postmenopauzaal.
Beperkt bewijs beschermende invloed op eierstokkanker.
Borstvoeding kan leiden tot uitblijven menstruatie hierdoor daalt blootstelling bepaalde
hormonen zoals oestrogeen gedurende het leven. Bovendien helpt borstvoeding om het
overtollige gewicht na zwangerschap eraf te krijgen.
,
Uren aan besteed: 4
H: 1,2,3,4,5,7,8,9,14,16,17,21,23A
H1 epidemiologie
- Kanker op kinderleeftijd is zeldzaam (<0,4% <15 jaar)
- Mensen die genezen van kanker neemt steeds toe
Stijging incidentie door vergrijzing
Cijfers 2015
- 45% tussen de 60 en 75 jaar
- 30% >75 jaar
Door de bevolkingsonderzoeken die wij nu doen kan er eerder een diagnose worden gesteld.
Meest voorkomende soorten kanker:
1. Darmkanker
2. Borstkanker
3. Longkanker
4. Prostaatkanker
5. Huidkanker
Bij alle soorten kanker meer mannen behalve bij: borst, melanoom, schildklier en neuro-
endocrine tumoren.
Daarnaast stijging huidkanker en daling longkanker
Kans op overleving uitgedrukt in 5 jaar overleving
Dit is verbeterd in 1989-1993 47% en 2008-2012 62%
Dit komt doordat kanker nu vaker in vroeg stadia wordt ontdekt, effectieve behandeling en
kanker met lage overlevingskans (maag, long) komt steeds minder vaak voor.
Sterfte HVZ veel meer gedaald als sterfte kanker
H2 preventie
Slechts 5/10% kanker uitsluitend door erfelijke verandering in het genetische materiaal cel
door factoren van buitenaf.
Beschadiging DNA door:
- Roken (1/3)
- Blootstelling chemicaliën, asbest, virussen, Uv-straling en hormonale preparaten.
Preventie adviezen:
- Rook niet
- Zon verstandig
- Beweeg voldoende
- Eet gezond
- Let op uw gewicht
- Drink liever geen alcohol
,+/- 30% kanker in NL door ongezonde leefstijl
BBQ polycyclische koolwaterstoffen en hetero cyclische aromatische aminen komen vrij
deze zorgen voor DNA-schade
Hoogste risicofactoren kanker; de gehele samenstelling van;
- Hoge energie-inname met gevolg overgewicht
- Te hoge alcoholinname
- Te lage groente/fruit consumptie
Aanbevelingen ter preventie van kanker;
- Zo laag mogelijk gewicht + slanke taille (geen ondergewicht)
- Beweeg iedere dag minimaal 30 min.
- Eet minder calorierijk voedsel en weinig suikerrijke dranken
- Eet veel groente, fruit, volkorenproducten en peulvruchten en varieer zo veel
mogelijk.
- Eet minder rood vlees en liever geen bewerkt vlees
- Drink liever geen alcohol. Als je wel alcohol drinkt dan 1 (vrouw) en 2 (man) glazen
per dag
- Eet minder zout en gezouten voedsel
- Vertrouw niet op voedingssupplementen om je tegen kanker te beschermen
- Geef baby’s de eerste 6 maanden uitsluitend borstvoeding
Overgewicht en percentage lichaamsvet
Het bereiken en behouden van een gezond gewicht is na het stoppen met roken het
belangrijkst om risico op kanker te verkleinen.
Bewezen effect dat te veel lichaamsvet leidt tot: darmkanker, borstkanker na de menopauze,
slokdarm, pancreas, baarmoeder, nier, lever, eierstok, galblaas en gevorderde prostaatkanker.
- Hierbij is dan ook de vetverdeling van belang.
Meerdere oorzaken zoals; relatie tussen veel vet en hormoonbalans.
Beïnvloeden insuline, insulinegroeifactoren en oestrogeen stimuleert tumorvorming en
remt celdood.
Streven naar BMI 18,5-24,9
Buikomvang <80 vrouwen en <94 mannen
Lichaamsbeweging beschermt tegen kanker
- Indirect; behouden van goed gewicht en gezonde lichaamssamenstelling
- Bescherming tegen colon, borstkanker na menopauze en baarmoederkanker.
Gunstige veranderingen in geslachtshormonen en kan groeifactoren teweegbrengen.
Te hoog hiervan is namelijk een risico voor kanker.
- Versterkt immuunsysteem, versnelling darmpassagetijd kankerverwekkende
stoffen hebben hierdoor minder lang de tijd schade aan te brengen aan
darmslijmvlies.
- Verkleint kans insulineresistentie; gevolgen insulineresistentie hogere kans op
kanker.
30 minuten matige lichamelijke activiteit (bij mensen met overgewicht is dit 60 min)
,Geen bewezen schadelijke stoffen in suikerrijke dranken en calorierijk voedsel maar de
aanbeveling om dit zo veel mogelijk te beperken door kans op overgewicht.
Er is een veilige aanbevolen dagelijkse inname vastgesteld (voor kinderen is deze lager)
Plantaardig
Groente en fruit bescherming tegen kanker; mond, keel, slokdarm, maag en long
Mogelijk door positieve effecten vitaminen, mineralen en bioactieve stoffen waaronder
carotenoïden, foliumzuur, glucosinolaten en flavonoïden.
Vezel houdende voeding kan mogelijk kans op darmkanker verkleinen.
Aanbeveling: iedere dag 5 porties (>400 gram) van verschillende soorten groente en fruit te
consumeren., bij iedere maaltijd onbewerkte granen of peulvruchten en de inname
geraffineerde zetmeelproducten beperken.
Vlees
Rood en bewerkvlees verhogen risico op darmkanker
Mogelijke oorzaak heem ijzer die schade kan aanbrengen aan de wand van de dikke darm. En
mensen die veel vlees eten, eten minder plantaardige voeding die kans kanker kan verkleinen.
Daarnaast is vlees vaak vetrijk, er kunnen kankerverwekkende stoffen worden gevormd bij
bereiding; n-nitrose-verbindingen kan DNA-cellen beschadigen.
- Niet meer dan 500 gram roodvlees per week eten (gewicht na bereiding)
- Geen bewerkt vlees eten
Alcohol
Verhoogd kanker; mond, keel, slokdarm, colon, rectum, borst en lever.
Alcohol brengt DNA rechtstreeks schade aan.
Extra schadelijk in combinatie met roken.
Standaardglas alcohol bevat ongeveer 10-15 gram alcohol.
Zout
Toename risico maagkanker te veel zout kan weefsel maagwand beschadigen.
Ongeveer 1-2 gram zout nodig per dag en aanbeveling <6 gram
Nederlanders krijgen gemiddeld 10-12 gram zout binnen per dag
Voedingssupplementen
Hoge dosering kan risico op kanker zowel verhogen als verlagen.
Borstvoeding
Borstvoeding verlaagt risico op borstkanker van moeder zowel pre als postmenopauzaal.
Beperkt bewijs beschermende invloed op eierstokkanker.
Borstvoeding kan leiden tot uitblijven menstruatie hierdoor daalt blootstelling bepaalde
hormonen zoals oestrogeen gedurende het leven. Bovendien helpt borstvoeding om het
overtollige gewicht na zwangerschap eraf te krijgen.
,
