Het effect van geur en menselijkheid van een robot op vertrouwen
Naam:
Studentnummer:
Cursus: Onderzoekspracticum Experimenteel Onderzoek (PB0422)
Examinatoren:
Inleverdatum: 30.04.2025
, Samenvatting
Inleiding: Door toenemende druk in de gezondheidszorg neemt het gebruik van robots toe. Als blijkt
dat geur (hexanal) en de interactiepartner (mens, robot, avatar) een positieve invloed op het
beleefde vertrouwen hebben, zou dit kunnen helpen om mensen comfortabeler te laten voelen. We
vragen ons af wat het effect is van hexanal op het beleefde vertrouwen in zorginteracties en in
hoeverre dit effect verschilt afhankelijk van het uiterlijk van de virtuele interactiepartner.
Methode: In een volledig gerandomiseerd experimenteel post-test only onderzoeksdesign werden
deelnemers (N=315) verdeeld over 2x3 condities (wel/geen hexanal & mens, robot, avatar). De
manipulatiecheck (beoordeelde menselijkheid per virtuele interactiepartner) liet met behulp van een
One-way ANOVA + post hoc test (Tukey) zien dat de foto als meest menselijk werd beoordeeld
(F(2,205) = 241, p = <0.001). Met behulp van een factoriële ANOVA en simple-effects analyse werden
de hoofd- en interactie-effecten berekend.
Resultaten: Het effect van uiterlijk was zwak en significant (F(2,309) = 5.67, p = 0.004, 2p = 0.029).
Het effect van geur was zwak en niet significant (F(1, 309) = 3.19, p = 0.075, 2p = 0.007). Het
interactie-effect was middelsterk en significant (F(2,309) = 20.56, p = <0.001, 2 = 0.110). De foto (als
interactiepartner) leidde tot het meeste vertrouwen in de zorginteractie (Mfoto = 66.2 (SD = 1.37),
Mrobot= 55.8 (SE = 1.49) & Mavatar = 53.4 (SE = 1.47)).
Conclusie: Onze resultaten laten zien dat het gebruik van de juiste interactiepartner (foto) samen
met het gebruik van hexanal een versterkend effect op het vertrouwen heeft. Verder onderzoek is
nodig om dit interactie-effect beter te begrijpen.
, Het effect van geur en menselijkheid van een robot op vertrouwen
Robots worden steeds vaker ingezet in de zorg, waar vertrouwen essentieel is voor succesvolle
interacties. In een verpleeghuis kunnen zorgrobots bijvoorbeeld helpen bij het herinneren aan
medicatie-inname, het demonstreren van oefeningen of het bieden van gezelschap, zoals door een
spel te spelen of een kort gesprek te voeren. Voor patiënten kan het echter moeilijk zijn om zich
comfortabel te voelen bij een robot in plaats van een menselijke zorgverlener. Een veelbelovende
aanpak om dit te verbeteren is het gebruik van geur, die de robot menselijker en betrouwbaarder
kan laten overkomen (Fraune et al., 2022).
Geuren kunnen vertrouwen beïnvloeden, zoals blijkt uit onderzoek naar lavendel. Sellaro et al. (2015)
vonden dat deelnemers die de geur van lavendel roken meer geld toevertrouwden aan een fictieve
partner dan deelnemers die pepermunt roken of geen geur waarnamen. Het effect lijkt toe te
schrijven aan hexanal, een geurcomponent die voorkomt in lavendel en menselijke lichaamsgeur.
Van Nieuwenburg et al. (2019) lieten zien dat mensen meer vertrouwen toonden in fictieve
medespelers wanneer ze hexanal (een soort grasachtige geur) roken, vergeleken met andere geuren.
Hoewel hexanal effectief lijkt in het vergroten van vertrouwen tijdens menselijke interacties, is het
effect op interacties met robots minder duidelijk. Croijmans et al. (2023) rapporteerden dat hexanal
geen effect had op vertrouwen in robots, terwijl Fraune et al. (2022) vonden dat lavendel het
vertrouwen in robots juist wel vergrootte.
Eerder onderzoek naar vertrouwen in robots laat zien dat respondenten het advies van een robot en
dat van een mens ongeveer even vaak opvolgden (Pan & Steed, 2016). In dat onderzoek konden
deelnemers hulp vragen aan een mens, een avatar (een digitale representatie van een mens) of een
robot. De avatar werd het minst vertrouwd, mogelijk vanwege de beperkte gelijkenis met een echt
mens. Robots werden daarentegen als betrouwbaar gezien, waarschijnlijk vanwege hun
waargenomen intelligentie. Dit roept de vraag op in hoeverre de menselijke gelijkenis van een robot
bijdraagt aan vertrouwen, specifiek in een zorgcontext.
In het huidige experiment worden de studies van Pan en Steed (2016), Croijmans et al. (2023) en
Fraune et al. (2022) gecombineerd. Het onderzoek richt zich op de invloed van menselijke gelijkenis
en geur op het beleefde vertrouwen in zorginteracties. Er wordt gekeken of de aanwezigheid van
hexanal het vertrouwen vergroot ten opzichte van geen geur, en in hoeverre dit effect verschilt
afhankelijk van het uiterlijk van de virtuele interactiepartner: mens, avatar, of robot.
Naam:
Studentnummer:
Cursus: Onderzoekspracticum Experimenteel Onderzoek (PB0422)
Examinatoren:
Inleverdatum: 30.04.2025
, Samenvatting
Inleiding: Door toenemende druk in de gezondheidszorg neemt het gebruik van robots toe. Als blijkt
dat geur (hexanal) en de interactiepartner (mens, robot, avatar) een positieve invloed op het
beleefde vertrouwen hebben, zou dit kunnen helpen om mensen comfortabeler te laten voelen. We
vragen ons af wat het effect is van hexanal op het beleefde vertrouwen in zorginteracties en in
hoeverre dit effect verschilt afhankelijk van het uiterlijk van de virtuele interactiepartner.
Methode: In een volledig gerandomiseerd experimenteel post-test only onderzoeksdesign werden
deelnemers (N=315) verdeeld over 2x3 condities (wel/geen hexanal & mens, robot, avatar). De
manipulatiecheck (beoordeelde menselijkheid per virtuele interactiepartner) liet met behulp van een
One-way ANOVA + post hoc test (Tukey) zien dat de foto als meest menselijk werd beoordeeld
(F(2,205) = 241, p = <0.001). Met behulp van een factoriële ANOVA en simple-effects analyse werden
de hoofd- en interactie-effecten berekend.
Resultaten: Het effect van uiterlijk was zwak en significant (F(2,309) = 5.67, p = 0.004, 2p = 0.029).
Het effect van geur was zwak en niet significant (F(1, 309) = 3.19, p = 0.075, 2p = 0.007). Het
interactie-effect was middelsterk en significant (F(2,309) = 20.56, p = <0.001, 2 = 0.110). De foto (als
interactiepartner) leidde tot het meeste vertrouwen in de zorginteractie (Mfoto = 66.2 (SD = 1.37),
Mrobot= 55.8 (SE = 1.49) & Mavatar = 53.4 (SE = 1.47)).
Conclusie: Onze resultaten laten zien dat het gebruik van de juiste interactiepartner (foto) samen
met het gebruik van hexanal een versterkend effect op het vertrouwen heeft. Verder onderzoek is
nodig om dit interactie-effect beter te begrijpen.
, Het effect van geur en menselijkheid van een robot op vertrouwen
Robots worden steeds vaker ingezet in de zorg, waar vertrouwen essentieel is voor succesvolle
interacties. In een verpleeghuis kunnen zorgrobots bijvoorbeeld helpen bij het herinneren aan
medicatie-inname, het demonstreren van oefeningen of het bieden van gezelschap, zoals door een
spel te spelen of een kort gesprek te voeren. Voor patiënten kan het echter moeilijk zijn om zich
comfortabel te voelen bij een robot in plaats van een menselijke zorgverlener. Een veelbelovende
aanpak om dit te verbeteren is het gebruik van geur, die de robot menselijker en betrouwbaarder
kan laten overkomen (Fraune et al., 2022).
Geuren kunnen vertrouwen beïnvloeden, zoals blijkt uit onderzoek naar lavendel. Sellaro et al. (2015)
vonden dat deelnemers die de geur van lavendel roken meer geld toevertrouwden aan een fictieve
partner dan deelnemers die pepermunt roken of geen geur waarnamen. Het effect lijkt toe te
schrijven aan hexanal, een geurcomponent die voorkomt in lavendel en menselijke lichaamsgeur.
Van Nieuwenburg et al. (2019) lieten zien dat mensen meer vertrouwen toonden in fictieve
medespelers wanneer ze hexanal (een soort grasachtige geur) roken, vergeleken met andere geuren.
Hoewel hexanal effectief lijkt in het vergroten van vertrouwen tijdens menselijke interacties, is het
effect op interacties met robots minder duidelijk. Croijmans et al. (2023) rapporteerden dat hexanal
geen effect had op vertrouwen in robots, terwijl Fraune et al. (2022) vonden dat lavendel het
vertrouwen in robots juist wel vergrootte.
Eerder onderzoek naar vertrouwen in robots laat zien dat respondenten het advies van een robot en
dat van een mens ongeveer even vaak opvolgden (Pan & Steed, 2016). In dat onderzoek konden
deelnemers hulp vragen aan een mens, een avatar (een digitale representatie van een mens) of een
robot. De avatar werd het minst vertrouwd, mogelijk vanwege de beperkte gelijkenis met een echt
mens. Robots werden daarentegen als betrouwbaar gezien, waarschijnlijk vanwege hun
waargenomen intelligentie. Dit roept de vraag op in hoeverre de menselijke gelijkenis van een robot
bijdraagt aan vertrouwen, specifiek in een zorgcontext.
In het huidige experiment worden de studies van Pan en Steed (2016), Croijmans et al. (2023) en
Fraune et al. (2022) gecombineerd. Het onderzoek richt zich op de invloed van menselijke gelijkenis
en geur op het beleefde vertrouwen in zorginteracties. Er wordt gekeken of de aanwezigheid van
hexanal het vertrouwen vergroot ten opzichte van geen geur, en in hoeverre dit effect verschilt
afhankelijk van het uiterlijk van de virtuele interactiepartner: mens, avatar, of robot.
