Octrooirecht HC
College 1: Introductie, vereisten voor octrooiverlening
Eerste kennismaking met octrooirechten
Korte geschiedenis van het octrooirecht
International stelsel van regelgeving
De rechtvaardiging van octrooirechten
Vereisten voor octrooiverlening
Wat is een octrooi?
Octrooi of patent?
- octrooi en patent is hetzelfde: juridisch gebruiken we de term octrooi in NL
Octrooi beschermt een uitvinding (techniek, industriële toepasbaarheid), uitvinder
- praktisch toepasbare uitvinding waarmee geld verdiend kan worden
- dit wordt beschermd met het octrooirecht.
- bescherming ziet op voorbehouden handelingen: handelingen die door de octrooihouder mogen worden
gedaan: bv. maken van een product waarbij de uitvinding wordt toegepast (productiewijze),
voortbrengsel, gebruiken uitvinding
- iemand toestemming geven voor die handelingen: licentie
- voorbehouden handelingen kun je verbieden als octrooihouder
Octrooi wordt aangevraagd en verleend: niet vanzelf
- verlenende instantie: octrooibureau
- aanvrager is niet altijd de uitvinder, soms is het bv een groot bedrijf waarvoor de uitvinder werkt, soms
verkopen uitvinders hun uitvinding aan commerciële partijen
- degene die octrooi krijgt: octrooihouder
Publiek- en civielrechtelijke aspecten (heel soms ook strafrecht…)
- grootste deel civiel: geschillen tussen octrooihouders en (vermeend) inbreukmakers
Een beperkt monopolie
Wat levert een octrooi de houder op?
Exclusief recht op het toepassen uitvinding (verbodsrecht)
- octrooihouder zelf of licentienemer(s)
- kruislicentie: bundels met octrooien: als 2 uitvinders zeggen: we kunnen elkaars idee gebruiken
Voorbehouden handelingen
- vervaardigen, gebruiken, in het verkeer brengen, etc.
Beperkt in tijd
- maximaal 20 jaar
- je kunt tegen betaling het octrooi steeds verlengen, maar tot 20 jaar!
- daarna valt uitvinding in publieke domein
Beperkt in plaats: territorialiteit
- je kunt voor een bepaald land of groep van landen octrooi aanvragen
- als je een octrooi hebt voor land X, Y en Z, heb je in het land ernaast geen rechten
,Je hebt een beperkt monopolie (sterke machtspositie), maar wat staat daar tegenover?
Openbaarmaking van de uitvinding: de maatschappij heeft er dan baat bij
Vrijgeven van de uitvinding na afloop van het octrooi
Maar eerste 20 jaar zijn voorbehouden handelingen voorbehouden aan houder en licentienemers
Houder moet betalen voor verlening en instandhouding (jaarlijkse takse): betalen om octrooi in stand
te houden
Als een octrooi niet commercieel succesvol is, dan laat men het vaak verlopen: geen kosten meer (bv
als de technologie heel snel gaat)
Een verleend octrooi is niet absoluut
Beperkingen van het onderwerp van octrooi: je kunt niet voor alles octrooi krijgen
- Voorwaarden: nieuw, inventief, industrieel toepasbaar
Nieuw: niet ergens anders al bekend
Inventief: moet iets toevoegen
Industrieel toepasbaar: wel praktisch toepasbaar
Niet alle technische vindingen zijn octrooieerbaar: ook al is het nieuw, inventief en industrieel
toepasbaar, soms is het bv. niet ethisch: nieuw medicijn octrooieren, terwijl de rest van de wereld aan de
ziekte wegkwijnt
Maar ook: nietigheid octrooi kan worden gevorderd:
- Bescherming is dus niet absoluut, als het door bureau wordt verleend, kan nietigheid nog gevorderd
worden door een andere partij
- In een verleningsprocedure gaat de wederpartij vaak kritisch kijken naar een octrooi
- Als nietigheid wordt gevorderd, gaat de civiele rechter kijken of het octrooi wel verleend had mogen
worden: opnieuw vereisten beoordelen
- Vaak komen er nieuwe documenten op tafel, waardoor nieuwheid/inventiviteit opnieuw moeten
worden beoordeeld
- Dit kun je doen als je met een nieuw product op de markt komt, maar iemand confronteert je met een
aanspraak wegens inbreuk en wil dat je geld betaalt; in reconventionele vordering kun je dan nietigheid
van een octrooi vorderen
Clearing the way: als het serieuze bedreigingen zijn, zal er actief gekeken worden naar de
octrooipositie op jouw technologisch gebied: als er octrooien van andere partijen worden gesignaleerd
die jou in de weg kunnen zitten, ga je hier goed naar kijken: misschien ten onrechte verleend, pro-actief
nietigheidsvorderingen instellen: zeker maken dat je later niet wordt aangesproken voor octrooi-inbreuk.
In sommige landen/branches is het verplicht om vooraf te kijken. In Nederland kun je “at risk” op de
markt komen: je loopt dan het risico om aangesproken te worden, maar als je je kansen in een
nietigheidsprocedure goed inschat, kun je het gewoon op de markt brengen.
In Nederland: exclusief in Den Haag: Paleis van Justitie: specialistisch rechtsgebied, veel technische
kennis nodig
Beperkingen / uitzonderingen van de uitoefening van het recht
- “in of voor zijn bedrijf”
- Dwanglicentie
- Onderzoeksexceptie, apothekersvrijstelling
- Schepen en luchtvaartuigen, farmer’s privilege
- Etc.
Een van de eerste octrooien: het biljartblad nr. NL008
,Stempel van Octrooiraad, octrooi heeft een nummer, een klasse: welk technisch gebied, wat is de
uitvinding, conclusie: “dit is mijn uitvinding, hier wil ik bescherming voor”: het idee van de uitvinder +
toelichting, vaak met tekeningen.
Je kunt zoeken op houder, onderwerp, nummer:
- NL… (Nederlands octrooi)
- EP… (Europees octrooi)
Conclusies (engels: “claims”): hierin moet de aanvrager (uitvinder) toelichten waarom het octrooi moet
krijgen.
Conclusie 1, Conclusie 2: steeds specifieker de uitvinding beschrijven: eerst probeer je zo ruim mogelijk:
brede bescherming, daarna steeds specifieker.
Datum indiening aanvraag: belangrijk voor vereiste inventiviteit.
Datum openbaarmaking: van belang voor andere octrooien.
Titel/onderwerp: geeft kort aan waar het over gaat.
Geschiedenis
Eerste octrooiwetten
Nederland, Europa en de wereld
Nationaal én Europees recht
Een Europese toekomst?
Eerste octrooiwetten: van privilege naar recht
Venetiaanse Republiek
- Vanaf 1450, 1474: soort burgerbestuur, veel innovatie, stadsbestuur gaf privileges: 10 jaar
exclusiviteit
Frankrijk, Henri II
- 1555; verplichting tot publicatie na afloop octrooi hier ontstaan
- Registratie, geen onderzoek: breveté SGDG (Sans garantie du gouvernement): ze keken niet
kritisch naar de uitvinding, octrooi werd verleend, maar bestuur gaf geen garantie dat het octrooi
wat waard was
Engeland
- 14e eeuw: letters of protection: vriendjespolitiek, octrooien werden voor alles gegeven, gaven
gewoon een monopolie, ze wilden dat hier een eind aan kwam:
- 1624: Statute of Monopolies: eerste officiële octrooiwetgeving
- 18e eeuw: beschrijving van de uitvinding was verplicht voor de aanvrager
Nederlandse octrooiregelgeving
14e eeuw: ‘octrooibrieven’ (exclusieve rechten)
Franse erfenis: Octrooiwet 1817, afgeschaft in 1869, want in de praktijk was het geen goede wet
VB. HR 20 maart 1846: “alleen vervaardigen en verkopen door dezelfde persoon is inbreuk”: in de praktijk
was dit natuurlijk makkelijk te omzeilen: iemand anders dan de vervaardiger, verkocht het.
Dat de wet werd afgeschaft in 1869, kwam ons goed uit: we konden dingen uit andere landen namaken.
Nederland niet heel innovatief, liepen achter de feiten aan.
Buitenland was iets minder blij met namaak door Nederland. Verhouding met buitenland steeds
belangrijker: Nederland was een handelsnatie.
IE-rechten werden steeds meer door verschillende landen bekeken met gemeenschappelijke bril.
Internationalisering
Groeiende eigen (maak)industrie
, VB: Philips, Unilever etc: wilden in het buitenland hun uitvindingen beschermen, maar ook gebruik maken
van technieken/uitvindingen uit het buitenland. Buitenland gaf dit niet snel aan NL.
Overwegingen in ontwikkeling octrooiwet:
Morele overweging: reciprociteit van beschikbare bescherming
Als wij vinden dat Nederlandse onderdanen moeten worden beschermd in het buitenland, moeten wij
ook buitenlandse onderdanen in Nederland die bescherming geven.
Unieverdrag van Parijs:
Verdrag IE-rechten lidstaten. Reciprociteitsbeginsel belangrijk in dit verdrag.
Nederland bandietenstaat waar je zomaar kon kopiëren? Toen ook Zwitserland een octrooiwet kreeg,
bleef Nederland met wat Balkanstaten als uitzondering over. Uiteindelijk werd ook in Nederland een
octrooiwet ingesteld.
Achtergrond eerste Nederlandse octrooirecht (1910)
Niet de Franse “lijdelijke” benadering (registratieoctrooi), maar de Duitse / Deense: vooronderzocht
octrooi: octrooibureau kijkt kritisch naar de uitvinding voordat je octrooi krijgt, onderzoek naar stand van
de techniek: is de uitvinding nieuw, inventief? Dan pas krijg je octrooi
Plicht tot toepassen: protectionistisch element: als je octrooi aangevraagd had, moest je hem wel
toepassen, niet alleen om te voorkomen dat concurrent hem niet gebruikt: belemmering economie. Deze
plicht zit tegenwoordig niet meer in de wet.
Geen beperkingen die elders wel bestaan:
- Zwitserland: geen werkwijzeconclusies, alleen productconclusies beschermd
- Rusland: geen chemische bereidingswijzen beschermd
- Meerdere landen: geen voedings- en genotmiddelen of geneesmiddelen beschermen
Nederland had dit allemaal niet
Europees octrooirecht
Grenzeloos? Internationaal stelsel van regelgeving
Nederland: Rijksoctrooiwet
blijft de basis
Europa (≠ EU!): Europees Octrooiverdrag 1973 (EOV)
komt daar bovenop
Wereldwijd: Patent Cooperation Treaty (PCT)
systeem waarin je wereldwijd je octrooiaanvraag begint (vooral multinationals)
Patent Cooperation Treaty 1970
153 Lidstaten
Nederland 1979, China 1994
Nieuw: Samoa
2 oktober 2019 geratificeerd, in werking op 2 januari 2020)
Recent: Jordanië (2017) Cambodia, Djibouti Koeweit (2016)
Niet: Argentinië, Suriname, Irak, Pakistan (wel UvP)
Europees Octrooiverdrag 1973
38 Lidstaten
succesvol instrument (geen Unie-instrument)
gaat verder dan PCT
Nederland 1977 sloot zich als een van de eersten aan
College 1: Introductie, vereisten voor octrooiverlening
Eerste kennismaking met octrooirechten
Korte geschiedenis van het octrooirecht
International stelsel van regelgeving
De rechtvaardiging van octrooirechten
Vereisten voor octrooiverlening
Wat is een octrooi?
Octrooi of patent?
- octrooi en patent is hetzelfde: juridisch gebruiken we de term octrooi in NL
Octrooi beschermt een uitvinding (techniek, industriële toepasbaarheid), uitvinder
- praktisch toepasbare uitvinding waarmee geld verdiend kan worden
- dit wordt beschermd met het octrooirecht.
- bescherming ziet op voorbehouden handelingen: handelingen die door de octrooihouder mogen worden
gedaan: bv. maken van een product waarbij de uitvinding wordt toegepast (productiewijze),
voortbrengsel, gebruiken uitvinding
- iemand toestemming geven voor die handelingen: licentie
- voorbehouden handelingen kun je verbieden als octrooihouder
Octrooi wordt aangevraagd en verleend: niet vanzelf
- verlenende instantie: octrooibureau
- aanvrager is niet altijd de uitvinder, soms is het bv een groot bedrijf waarvoor de uitvinder werkt, soms
verkopen uitvinders hun uitvinding aan commerciële partijen
- degene die octrooi krijgt: octrooihouder
Publiek- en civielrechtelijke aspecten (heel soms ook strafrecht…)
- grootste deel civiel: geschillen tussen octrooihouders en (vermeend) inbreukmakers
Een beperkt monopolie
Wat levert een octrooi de houder op?
Exclusief recht op het toepassen uitvinding (verbodsrecht)
- octrooihouder zelf of licentienemer(s)
- kruislicentie: bundels met octrooien: als 2 uitvinders zeggen: we kunnen elkaars idee gebruiken
Voorbehouden handelingen
- vervaardigen, gebruiken, in het verkeer brengen, etc.
Beperkt in tijd
- maximaal 20 jaar
- je kunt tegen betaling het octrooi steeds verlengen, maar tot 20 jaar!
- daarna valt uitvinding in publieke domein
Beperkt in plaats: territorialiteit
- je kunt voor een bepaald land of groep van landen octrooi aanvragen
- als je een octrooi hebt voor land X, Y en Z, heb je in het land ernaast geen rechten
,Je hebt een beperkt monopolie (sterke machtspositie), maar wat staat daar tegenover?
Openbaarmaking van de uitvinding: de maatschappij heeft er dan baat bij
Vrijgeven van de uitvinding na afloop van het octrooi
Maar eerste 20 jaar zijn voorbehouden handelingen voorbehouden aan houder en licentienemers
Houder moet betalen voor verlening en instandhouding (jaarlijkse takse): betalen om octrooi in stand
te houden
Als een octrooi niet commercieel succesvol is, dan laat men het vaak verlopen: geen kosten meer (bv
als de technologie heel snel gaat)
Een verleend octrooi is niet absoluut
Beperkingen van het onderwerp van octrooi: je kunt niet voor alles octrooi krijgen
- Voorwaarden: nieuw, inventief, industrieel toepasbaar
Nieuw: niet ergens anders al bekend
Inventief: moet iets toevoegen
Industrieel toepasbaar: wel praktisch toepasbaar
Niet alle technische vindingen zijn octrooieerbaar: ook al is het nieuw, inventief en industrieel
toepasbaar, soms is het bv. niet ethisch: nieuw medicijn octrooieren, terwijl de rest van de wereld aan de
ziekte wegkwijnt
Maar ook: nietigheid octrooi kan worden gevorderd:
- Bescherming is dus niet absoluut, als het door bureau wordt verleend, kan nietigheid nog gevorderd
worden door een andere partij
- In een verleningsprocedure gaat de wederpartij vaak kritisch kijken naar een octrooi
- Als nietigheid wordt gevorderd, gaat de civiele rechter kijken of het octrooi wel verleend had mogen
worden: opnieuw vereisten beoordelen
- Vaak komen er nieuwe documenten op tafel, waardoor nieuwheid/inventiviteit opnieuw moeten
worden beoordeeld
- Dit kun je doen als je met een nieuw product op de markt komt, maar iemand confronteert je met een
aanspraak wegens inbreuk en wil dat je geld betaalt; in reconventionele vordering kun je dan nietigheid
van een octrooi vorderen
Clearing the way: als het serieuze bedreigingen zijn, zal er actief gekeken worden naar de
octrooipositie op jouw technologisch gebied: als er octrooien van andere partijen worden gesignaleerd
die jou in de weg kunnen zitten, ga je hier goed naar kijken: misschien ten onrechte verleend, pro-actief
nietigheidsvorderingen instellen: zeker maken dat je later niet wordt aangesproken voor octrooi-inbreuk.
In sommige landen/branches is het verplicht om vooraf te kijken. In Nederland kun je “at risk” op de
markt komen: je loopt dan het risico om aangesproken te worden, maar als je je kansen in een
nietigheidsprocedure goed inschat, kun je het gewoon op de markt brengen.
In Nederland: exclusief in Den Haag: Paleis van Justitie: specialistisch rechtsgebied, veel technische
kennis nodig
Beperkingen / uitzonderingen van de uitoefening van het recht
- “in of voor zijn bedrijf”
- Dwanglicentie
- Onderzoeksexceptie, apothekersvrijstelling
- Schepen en luchtvaartuigen, farmer’s privilege
- Etc.
Een van de eerste octrooien: het biljartblad nr. NL008
,Stempel van Octrooiraad, octrooi heeft een nummer, een klasse: welk technisch gebied, wat is de
uitvinding, conclusie: “dit is mijn uitvinding, hier wil ik bescherming voor”: het idee van de uitvinder +
toelichting, vaak met tekeningen.
Je kunt zoeken op houder, onderwerp, nummer:
- NL… (Nederlands octrooi)
- EP… (Europees octrooi)
Conclusies (engels: “claims”): hierin moet de aanvrager (uitvinder) toelichten waarom het octrooi moet
krijgen.
Conclusie 1, Conclusie 2: steeds specifieker de uitvinding beschrijven: eerst probeer je zo ruim mogelijk:
brede bescherming, daarna steeds specifieker.
Datum indiening aanvraag: belangrijk voor vereiste inventiviteit.
Datum openbaarmaking: van belang voor andere octrooien.
Titel/onderwerp: geeft kort aan waar het over gaat.
Geschiedenis
Eerste octrooiwetten
Nederland, Europa en de wereld
Nationaal én Europees recht
Een Europese toekomst?
Eerste octrooiwetten: van privilege naar recht
Venetiaanse Republiek
- Vanaf 1450, 1474: soort burgerbestuur, veel innovatie, stadsbestuur gaf privileges: 10 jaar
exclusiviteit
Frankrijk, Henri II
- 1555; verplichting tot publicatie na afloop octrooi hier ontstaan
- Registratie, geen onderzoek: breveté SGDG (Sans garantie du gouvernement): ze keken niet
kritisch naar de uitvinding, octrooi werd verleend, maar bestuur gaf geen garantie dat het octrooi
wat waard was
Engeland
- 14e eeuw: letters of protection: vriendjespolitiek, octrooien werden voor alles gegeven, gaven
gewoon een monopolie, ze wilden dat hier een eind aan kwam:
- 1624: Statute of Monopolies: eerste officiële octrooiwetgeving
- 18e eeuw: beschrijving van de uitvinding was verplicht voor de aanvrager
Nederlandse octrooiregelgeving
14e eeuw: ‘octrooibrieven’ (exclusieve rechten)
Franse erfenis: Octrooiwet 1817, afgeschaft in 1869, want in de praktijk was het geen goede wet
VB. HR 20 maart 1846: “alleen vervaardigen en verkopen door dezelfde persoon is inbreuk”: in de praktijk
was dit natuurlijk makkelijk te omzeilen: iemand anders dan de vervaardiger, verkocht het.
Dat de wet werd afgeschaft in 1869, kwam ons goed uit: we konden dingen uit andere landen namaken.
Nederland niet heel innovatief, liepen achter de feiten aan.
Buitenland was iets minder blij met namaak door Nederland. Verhouding met buitenland steeds
belangrijker: Nederland was een handelsnatie.
IE-rechten werden steeds meer door verschillende landen bekeken met gemeenschappelijke bril.
Internationalisering
Groeiende eigen (maak)industrie
, VB: Philips, Unilever etc: wilden in het buitenland hun uitvindingen beschermen, maar ook gebruik maken
van technieken/uitvindingen uit het buitenland. Buitenland gaf dit niet snel aan NL.
Overwegingen in ontwikkeling octrooiwet:
Morele overweging: reciprociteit van beschikbare bescherming
Als wij vinden dat Nederlandse onderdanen moeten worden beschermd in het buitenland, moeten wij
ook buitenlandse onderdanen in Nederland die bescherming geven.
Unieverdrag van Parijs:
Verdrag IE-rechten lidstaten. Reciprociteitsbeginsel belangrijk in dit verdrag.
Nederland bandietenstaat waar je zomaar kon kopiëren? Toen ook Zwitserland een octrooiwet kreeg,
bleef Nederland met wat Balkanstaten als uitzondering over. Uiteindelijk werd ook in Nederland een
octrooiwet ingesteld.
Achtergrond eerste Nederlandse octrooirecht (1910)
Niet de Franse “lijdelijke” benadering (registratieoctrooi), maar de Duitse / Deense: vooronderzocht
octrooi: octrooibureau kijkt kritisch naar de uitvinding voordat je octrooi krijgt, onderzoek naar stand van
de techniek: is de uitvinding nieuw, inventief? Dan pas krijg je octrooi
Plicht tot toepassen: protectionistisch element: als je octrooi aangevraagd had, moest je hem wel
toepassen, niet alleen om te voorkomen dat concurrent hem niet gebruikt: belemmering economie. Deze
plicht zit tegenwoordig niet meer in de wet.
Geen beperkingen die elders wel bestaan:
- Zwitserland: geen werkwijzeconclusies, alleen productconclusies beschermd
- Rusland: geen chemische bereidingswijzen beschermd
- Meerdere landen: geen voedings- en genotmiddelen of geneesmiddelen beschermen
Nederland had dit allemaal niet
Europees octrooirecht
Grenzeloos? Internationaal stelsel van regelgeving
Nederland: Rijksoctrooiwet
blijft de basis
Europa (≠ EU!): Europees Octrooiverdrag 1973 (EOV)
komt daar bovenop
Wereldwijd: Patent Cooperation Treaty (PCT)
systeem waarin je wereldwijd je octrooiaanvraag begint (vooral multinationals)
Patent Cooperation Treaty 1970
153 Lidstaten
Nederland 1979, China 1994
Nieuw: Samoa
2 oktober 2019 geratificeerd, in werking op 2 januari 2020)
Recent: Jordanië (2017) Cambodia, Djibouti Koeweit (2016)
Niet: Argentinië, Suriname, Irak, Pakistan (wel UvP)
Europees Octrooiverdrag 1973
38 Lidstaten
succesvol instrument (geen Unie-instrument)
gaat verder dan PCT
Nederland 1977 sloot zich als een van de eersten aan
