LKT Nederlands samenvatting!

Hoofdstuk 2 Taalonderwijs en taal
2.1 Taalonderwijs
In alle situaties in het dagelijks leven waarin kinderen in contact komen met anderen
ontwikkelen ze hun taalvaardigheid. 5 argumenten om apart onderwijs in taal te geven:
1. Schriftelijke taalvaardigheid leren kinderen niet spontaan.
a. Kinderen leren wel spontaan spreken, maar de schriftelijke taalvaardigheid
niet.
2. Niet alle kinderen kunnen zich zelfstandig een bepaald niveau van taalvaardigheid
eigen maken.
a. NT2 kinderen komen al met een taalachterstand de basisschool binnen en als
je er niks tegen doet, wordt deze alleen maar groter.
3. Op school leer je een ander soort taalgebruik dan in het dagelijkse leven.
a. Je leert op school de formelere taalkant. Je leert de regels voor het
Standaardnederlands en leert woorden en begrippen die je in het dagelijks
leven niet veel tegenkomt, maar in het Standaardnederlands wel.
4. Bepaalde taalvormen leer je alleen met behulp van het taalonderwijs.
a. Bijvoorbeeld verslag schrijven of een samenvatting maken.
5. Als je kinderen plezier in het lezen van boeken wilt bijbrengen, dan moet je daar apart
aandacht aan besteden.
a. Je kunt dat plezier in lezen alleen bevorderen als je kinderen op zijn minst in
aanraking brengt met boeken.

Bij het taalonderwijs ligt de nadruk sterk op het schriftelijke taalgebruik en vaak staat de
taalvorm centraal.
Voordelen van methodegebruik voor leerkrachten (traditioneel taalonderwijs
(traditioneel=meest gangbare en oudste manier van taalgebruik)):
- Je weet precies wat je moet doen
- Je kunt de leerlingen didactisch verantwoord lesmateriaal voorzetten dat aantrekkelijk
is vormgegeven.

Kerndoelen taalonderwijs Wet op het Basisonderwijs (kerndoelen figuur 2.3):
- Mondeling onderwijs
- Schriftelijk onderwijs
- Taalbeschouwing, waaronder strategieën.

In de methode wordt onderscheidt gemaakt tussen de volgende domeinen:
- Mondelinge taalvaardigheid
o Het spreken en luisteren en het voeren van allerlei mondelinge
gespreksvormen (discussie/spreekbeurt).
- Woordenschat
o Het aanleren van de betekenis van nieuwe woorden, uitdrukkingen,
zegswijzen en spreekwoorden. Ook strategieën aan de kinderen leren om
achter de betekenis van onbekende woorden te komen.
- Beginnende geletterdheid
o = De belangstelling voor het geschreven woord in de groepen 1 t/m 3.
o Geletterdheid= het vermogen om schriftelijke taal te begrijpen en te
gebruiken.
o Beginnende geletterdheid groep 1 t/m 3. In groep 3 het aanvankelijk lezen
(de letters aanleren).
- Voortgezet technisch lezen

, o Komt na aanvankelijk lezen. Technisch lezen is een onderdeel van het
voortgezet lezen.
o De vaardigheid van het decoderen van teksten te vergroten (rijtjes lezen).
- Begrijpend lezen
o Het begrijpen van de tekst, het achterhalen van de bedoeling.
- Stellen
o Het schrijven van verschillende soorten teksten.
- Jeugdliteratuur
o Lezen van literaire teksten.
- Taalbeschouwing
o Kinderen leren reflecteren op de taalvorm. De manier waarop iets is verwoord
en het gebruik van taal.
o Zinsontleden
- Spelling
o De kinderen kunnen de meest voorkomende woorden correct schrijven en de
belangrijkste spellingsregels kunnen toepassen.
2.2 Het Taalsysteem
Taal heeft verschillende functies voor mensen:
- De communicatieve of sociale taalfunctie
o De taal als communicatiemiddel gebruiken.
o Sociale taalfuncties:
 Zelfhandhaving (opkomen voor wat je wil)
 Ze draagt de tas en wil daar geen afstand van doen.
 Zelfsturing (het hardop ordenen met woorden van je handelen en het
aankondigen van je plannen)
 Ik ga naar de bakker
 Sturing van anderen (Taal gebruiken om andere te sturen)
 Ga je mee?
 Structurering van het gesprek (je gebruikt de taal om het
gespreksverloop te beïnvloeden).
 Nou moeten jullie zeggen wat je wilt kopen.
- De conceptualiserende of de cognitieve taalfunctie
o Taal als hulpmiddel om je gedachten te ordenen en greep te krijgen op de
werkelijkheid.
o 3 cognitieve functies van taal (RRP):
 Rapporteren als je verslag doet van iets wat in de werkelijkheid
voorkomt. Je hebt iets meegemaakt en je vertelt erover.
 Je vertelt aan je vrienden hoe je hebt gezien dat een fiets door
een auto werd aangereden.
 Redeneren Naast dat je verslag doet over wat er is gebeurd, kan je
ook de gebeurtenis:
 Chronologisch ordenen  er kwam een fietser aan en die ging
linksaf en toen kwam er van de andere kant een auto.
 Conclusies trekken  Die fietser lette gewoon niet goed op.
 Relatie leggen tussen middel en doel Als je niet goed oplet,
loop je de kans op een ongeluk.
 Relaties leggen tussen oorzaak en gevolg die automobilist
kon het niet goed zien, doordat die heg zo hoog is.
 Voorstel om probleem op te lossen als ze die heg nou eens
beter snoeien, dan zou het kruispunt een stuk veiliger maken.
 Projecteren

,  Je probeert je te verplaatsen in de gedachten en gevoelens
van iemand anders. Ik denk dat hij het heel erg vindt wat er is
gebeurd.
- De expressieve taalfunctie
o Mensen gebruiken taal om te experimenteren, om hun gevoelens te uiten, om
iets te zeggen dan anderen nog niet eerder gezegd hebben.

Communicatieve competentie het vermogen om de communicatieve functie te gebruiken.
Of je deze goed kan gebruiken hangt af van je kennis van het taalsysteem en de taalregels,
maar heeft ook te maken met de vaardigheid om een gesprek te voeren en daarbij efficiënte
strategieën te gebruiken.
- Mag ik een koekje? IPV KOEKJE!
De communicatieve competentie wordt ook wel onderscheiden in:
- De grammaticale competentie
o Het omvat alle kennis van de taal en de taalregels die nodig zijn om adequaat
te kunnen communiceren.
- De tekstuele competentie
o Kennis van gesproken en geschreven taal.
- De strategische competentie
o Het vermogen van een taalgebruiker om strategieën te hanteren om zo
bepaalde doelen te bereiken.
- Functionele competentie
o Het vermogen van een taalgebruiker om zijn taalgebruik aan te passen aan
een specifieke situatie.
Functionele + strategische competentie = pragmatische competenties.

De verschillende niveaus van taal:
- Fonologische niveau (uitspraak)
- Morfologisch niveau (opbouw van woorden)
- Syntactisch niveau (volgorde van woorden/ zinsopbouw)
- Semantisch niveau (betekenis)
- Orthografisch niveau (spelling)
- (pragmatisch niveau (gebruik))

Recursief systeem een element van de taal kan weer eenzelfde element van de taal
bevatten
- Ik vermoed dat hij liegt bevat weer de zin hij liegt.

Hoofdstuk 3 Mondelinge taalvaardigheid
3.1 Taalverweving
De 3 verschillende theorieën over hoe kinderen hun taal verwerven:
1. Behaviorismeà gaat ervan uit dat kinderen hun taal leren door imitatie. Ook speelt de
goedkeuring van ouders mee. De kinderen leren door imitatie van ouders concrete
zelfstandige naamwoorden en werkwoorden die verwijzen naar dingen en acties uit
de directe omgeving van een kind.
2. Creatieve constructietheorieà gaat ervan uit dat kinderen niet alleen leren door
imitatie, maar ook aangeboren taalvermogen beschikken waarmee ze op een
creatieve manier zinnen kunnen bouwen.
3. Interactionele benaderingà aandacht voor aanleren en aangeboren
taalleervermogen. Afstemmen tussen aanbod en kind.