Thema 3 Stofuitwisseling tussen cellen in hun milieu
Nog steeds te kennen:
Wat is diffusie?
Diffusie is een fysisch proces waarbij opgeloste stoffen zich verplaatsen in een vloeistof of
een gas als gevolg van een concentratieverschil. De stoffen bewegen daarbij van het gebied
met een hogere concentratie naar een gebied met een lage concentratie, dus met de
concentratiegradiënt mee. Dit proces zal doorgaan tot de concentratie overal gelijk is.
Wat is osmose?
Osmose is een verplaatsing van water waarbij water zich verplaatst doorheen een selectief
permeabel (semipermeabel) membraan. Dat is een membraan dat goed doorlatend is voor
kleine moleculen zoals water en gassen, maar moeilijk of helemaal niet doorlatend is voor
grote moleculen.
Het water verplaatst zich naar een gebied met een hogere concentratie aan opgeloste
stoffen. Dat proces gaat door tot er een osmotisch evenwicht ontstaat tussen de
oplossingen aan beide zijden van het membraan. Bij dat evenwicht, dat dynamisch is, is de
verplaatsing van water doorheen het membraan in beide richtingen gelijk.
ENKEL HET OPLOSMIDDEL VERPLAATST ZICH!
Diffusie Osmose
Verschillen Verplaatsing van opgeloste Verplaatsing van water
stoffen Verplaatsing van lage naar
Verplaatsing van hoge naar lage hoge concentratie aan
concentratie opgeloste stoffen
Kan ook door permeabel Een selectief permeabel
membraan plaatsvinden (semipermeabel) membraan
is vereist
Overeenkomsten Hun cellen investeren geen energie; het zijn vormen van passief
transport
Als de concentraties gelijk zijn, treedt er een toestand van dynamisch
evenwicht op: er is geen nettoverplaatsing van moleculen.
2.3 Geleide diffusie:
Een vorm van passief transport waarbij molecule of ion diffundeert via
gespecialiseerde transportproteïnen (= carriers) van een hoge naar een lage
concentratie
Voor transport van grote, polaire moleculen en ionen
Gaat door totdat aan beide zijden van membraan de concentratie gelijk is
Of wanneer de rustpotentiaal bereikt wordt: cel gaat zijn kanaaltjes sluiten
2.3.2 lezen en herkennen
, Sommige wateroplosbare moleculen kunnen via specifieke transportproteïnen doorheen
het celmembraan. Deze transportproteïnen vormen met water gevulde kanaaltjes
(= aquaporines)
Problemen bij passief transport:
1. Stoffen bewegen spantaan met de concentratiegradiënt mee. Soms moet de cel
stoffen opnemen tegen de concentratiegradiënt in.
2. Heel grote moleculen geraken niet doorheen het celmembraan via
transmembraanproteïnen
Oplossingen hiervoor:
1. Via pompen
2. Via blaasjestransport (endo- en exocytose)
3. Actief transport:
Mitochondriën slaan energie op in de vorm van ATP. Om dit aan te maken wordt er energie
uit voedingsstoffen gehaald voor de atoombinding van een ADP met een fosfaatgroep (P).
Reactie:
ATP is energierijk en ADP energiearm
ATP is een energiedrager. Het mitochondrion maakt steeds ATP aan die worden afgebroken
tot ADP en P. De P wordt in de mitochondriën terug gebruikt voor de aanmaak van ATP
Van ATP naar ADP: gebeurt overal waarbij energie nodig is
3.1 Pompen:
Hiermee maken zenuwcellen zich klaar om zenuwimpulsen te geleiden.
Lage concentratie naar hoge concentratie
Bij rust binnenzijde positief en buitenzijde
negatief
Natrium-kaliumpomp:
Hoge natriumconcentratie en lage kaliumconcentratie.
Ze ionen gaan zich verplaatsen via kanaaltjes. De
natriumionen worden afgegeven en kaliumionen
worden opgenomen tegen de concentratiegradiënt in.
Hiervoor is energie nodig = actief transport.
Bij de 3e figuur: P is in tijdelijke binding met het eiwit.
Wanneer deze binding verbroken wordt, komt er
energie vrij.
3.2 Blaasjestransport:
2
Nog steeds te kennen:
Wat is diffusie?
Diffusie is een fysisch proces waarbij opgeloste stoffen zich verplaatsen in een vloeistof of
een gas als gevolg van een concentratieverschil. De stoffen bewegen daarbij van het gebied
met een hogere concentratie naar een gebied met een lage concentratie, dus met de
concentratiegradiënt mee. Dit proces zal doorgaan tot de concentratie overal gelijk is.
Wat is osmose?
Osmose is een verplaatsing van water waarbij water zich verplaatst doorheen een selectief
permeabel (semipermeabel) membraan. Dat is een membraan dat goed doorlatend is voor
kleine moleculen zoals water en gassen, maar moeilijk of helemaal niet doorlatend is voor
grote moleculen.
Het water verplaatst zich naar een gebied met een hogere concentratie aan opgeloste
stoffen. Dat proces gaat door tot er een osmotisch evenwicht ontstaat tussen de
oplossingen aan beide zijden van het membraan. Bij dat evenwicht, dat dynamisch is, is de
verplaatsing van water doorheen het membraan in beide richtingen gelijk.
ENKEL HET OPLOSMIDDEL VERPLAATST ZICH!
Diffusie Osmose
Verschillen Verplaatsing van opgeloste Verplaatsing van water
stoffen Verplaatsing van lage naar
Verplaatsing van hoge naar lage hoge concentratie aan
concentratie opgeloste stoffen
Kan ook door permeabel Een selectief permeabel
membraan plaatsvinden (semipermeabel) membraan
is vereist
Overeenkomsten Hun cellen investeren geen energie; het zijn vormen van passief
transport
Als de concentraties gelijk zijn, treedt er een toestand van dynamisch
evenwicht op: er is geen nettoverplaatsing van moleculen.
2.3 Geleide diffusie:
Een vorm van passief transport waarbij molecule of ion diffundeert via
gespecialiseerde transportproteïnen (= carriers) van een hoge naar een lage
concentratie
Voor transport van grote, polaire moleculen en ionen
Gaat door totdat aan beide zijden van membraan de concentratie gelijk is
Of wanneer de rustpotentiaal bereikt wordt: cel gaat zijn kanaaltjes sluiten
2.3.2 lezen en herkennen
, Sommige wateroplosbare moleculen kunnen via specifieke transportproteïnen doorheen
het celmembraan. Deze transportproteïnen vormen met water gevulde kanaaltjes
(= aquaporines)
Problemen bij passief transport:
1. Stoffen bewegen spantaan met de concentratiegradiënt mee. Soms moet de cel
stoffen opnemen tegen de concentratiegradiënt in.
2. Heel grote moleculen geraken niet doorheen het celmembraan via
transmembraanproteïnen
Oplossingen hiervoor:
1. Via pompen
2. Via blaasjestransport (endo- en exocytose)
3. Actief transport:
Mitochondriën slaan energie op in de vorm van ATP. Om dit aan te maken wordt er energie
uit voedingsstoffen gehaald voor de atoombinding van een ADP met een fosfaatgroep (P).
Reactie:
ATP is energierijk en ADP energiearm
ATP is een energiedrager. Het mitochondrion maakt steeds ATP aan die worden afgebroken
tot ADP en P. De P wordt in de mitochondriën terug gebruikt voor de aanmaak van ATP
Van ATP naar ADP: gebeurt overal waarbij energie nodig is
3.1 Pompen:
Hiermee maken zenuwcellen zich klaar om zenuwimpulsen te geleiden.
Lage concentratie naar hoge concentratie
Bij rust binnenzijde positief en buitenzijde
negatief
Natrium-kaliumpomp:
Hoge natriumconcentratie en lage kaliumconcentratie.
Ze ionen gaan zich verplaatsen via kanaaltjes. De
natriumionen worden afgegeven en kaliumionen
worden opgenomen tegen de concentratiegradiënt in.
Hiervoor is energie nodig = actief transport.
Bij de 3e figuur: P is in tijdelijke binding met het eiwit.
Wanneer deze binding verbroken wordt, komt er
energie vrij.
3.2 Blaasjestransport:
2
