Inhoudsopgave
5. Slaapstoornissen en slaapproblemen.................................................................................................3
5.2.1 Slaapstadia.................................................................................................................................3
5.2.3 Biologische klokken...................................................................................................................3
5.3 De normale ontwikkeling van de slaap.........................................................................................3
5.4 Slaapstoornissen...........................................................................................................................3
5.4.1 Dyssomnia’s (vormen van slechte slaap)...................................................................................3
5.4.2 Parasomnia’s (vormen van vreemd gedrag tijdens de slaap)....................................................3
5.4.3 Slaapgebonden bewegingsstoornissen......................................................................................4
5.4.4 Comorbiditeit: waarmee gaat het vaak samen?........................................................................4
5.5 Culturele en maatschappelijke invloeden.....................................................................................4
5.6 Risico- en beschermende factoren...............................................................................................4
5.6.2 Slaapproblemen als risicofactor voor verdere ontwikkeling......................................................4
5.7 Preventie en behandeling van slaapstoornissen...........................................................................5
8. Autismespectrumstoornis..................................................................................................................5
8.2 De normale ontwikkeling van sociaal gedrag tot het vijfde jaar...................................................5
8.3 Autismespectrumstoornis.............................................................................................................5
8.3.3 Vijf theorieën om ASS te verklaren............................................................................................5
8.3.4 Subgroepen binnen het autistisch spectrum:............................................................................6
8.3.6 Comorbiditeit: waarmee gaat het vaak samen?........................................................................6
8.3.7 Prevalentie: hoe vaak komt het voor?.......................................................................................7
8.4.1 Culturele normen.......................................................................................................................7
8.5.1 Algemene risico- en beschermende factoren............................................................................7
8.6 Ondersteuning en begeleiding van kinderen met autisme...........................................................7
10. Taal-, spraak- en leerstoornissen......................................................................................................8
10.2.1 De ontwikkeling van taal en geletterdheid..............................................................................8
10.3 Taal-, spraak- en leerstoornissen................................................................................................8
10.3.2 De indeling en criteria uit de DSM-5........................................................................................8
10.3.3 Taalstoornis.............................................................................................................................9
10.3.4 Specifieke leerstoornis: dyslexie en dyscalculie.......................................................................9
10.3.7 Prevalentie: hoe vaak komen taal-, spraak- en leerstoornissen voor?....................................9
10.4.1 Culturele normen.....................................................................................................................9
10.5 Risico- en beschermende factoren.............................................................................................9
10.6 Preventie en behandeling van taal-, spraak- en leerstoornissen..............................................10
11. Zelfregulatie en de aandachtsdeficiëntie-/hyperactiviteitsstoornis...............................................10
,11.2.1 Zelfregulatie...........................................................................................................................10
11.2.2 Executieve functies................................................................................................................10
11.3.2 Kenmerken van kinderen met ADHD.....................................................................................10
11.3.4 Comorbiditeit: waarmee gaat het vaak samen?....................................................................11
11.3.5 Prevalentie: hoe vaak komt het voor?...................................................................................11
11.4.1 Culturele normen...................................................................................................................11
11.5.1 Risico- en beschermende factoren voor ADHD......................................................................11
11.6 Preventie en behandeling van ADHD........................................................................................12
, 5. Slaapstoornissen en slaapproblemen
5.2.1 Slaapstadia
Onze slaap kent twee stadia:
- Remslaap: de hersenen zijn net zo actief als wanneer je wakker bent, alle spieren zijn in dit
stadium verslapt, behalve de oog en gelaatspieren. De remslaap is nodig om het geheugen
en zenuwstelsel te vormen.
- Non-remslaap: de hersenactiviteit neemt af en in dit stadium zijn de spieren niet langer
verslapt en kun je je bewegen. Tijdens deze non-remslaap worden energievoorraden
aangevuld, eiwitten aangemaakt en nieuw weefsel gevormd.
5.2.3 Biologische klokken
Mensen en dieren hebben interne biologische klokken voor het afstellen van bloeddruk, hartslag en
lichaamstemperatuur.
Circadiaan: een cyclus die ongeveer 1 dag duurt, dit is het geval bij de biologische klok.
5.3 De normale ontwikkeling van de slaap
Baby’s kennen nog geen biologische klok en circadiaan ritme. Baby’s slapen over het algemeen 16
uur op een dag.
Jonge kinderen moeten zelf leren om adequaat te slapen en een ritme op te bouwen. Kinderen
kunnen zich gaan verzetten tegen het slapen om twee redenen:
1. Kinderen worden zich bewust van hun sociale omgeving en daarmee ook bewust van het feit
dat ze gescheiden van hun ouders slapen.
2. Kinderen kunnen vanaf een jaar of 3 ook nachtmerries krijgen.
5.4 Slaapstoornissen
Slaapstoornis: aanhoudende slaapproblemen die meestal langer dan 3 maanden duren en duidelijk
negatieve kenmerken heeft op dagelijkse activiteiten.
Secundaire slaapstoornis: wordt veroorzaakt door lichamelijke of geestelijke problemen zoals
depressie of middelengebruik.
Primaire slaapstoornis: hebben meer te maken met de kwaliteit van het slapen zelf.
5.4.1 Dyssomnia’s (vormen van slechte slaap)
Hieronder volgen een aantal vormen van slechte slaap:
- Insomniastoornis: is een vorm van een primaire slaapstoornis. Kinderen hebben vaak moeite
met inslapen, doorslapen en worden te vroeg wakker.
- Slaapapneu: ademhaling gerelateerde stoornis. Vaak stokt de adem tijdens de slaap
gedurende minstens 10 seconden.
- Hypersomnolentiestoornis: mensen hebben last van slaapaanvallen overdag, ondanks dat ze
’s nachts wel genoeg slaap krijgen. Deze stoornis komt maar heel weinig voor en er is
eigenlijk geen behandeling voor.
- Narcolepsie: stoornis waarbij iemand uit het niets in elkaar zakt en verlamd blijft liggen.
- Circadianeritme-slaap-waakstoornissen: de slaapcyclus is niet goed afgestemd op de 24
uurcyclus. De slaapkwaliteit is goed, maar het slapen gebeurd op verkeerde tijden.
5.4.2 Parasomnia’s (vormen van vreemd gedrag tijdens de slaap)
Parasomnia: het slaapproces wordt verstoord door vreemd gedrag van jonge kinderen tijdens de
slaap.
Parasomnia kent 4 vormen:
1. Problemen in de overgang van waken naar slapen.
5. Slaapstoornissen en slaapproblemen.................................................................................................3
5.2.1 Slaapstadia.................................................................................................................................3
5.2.3 Biologische klokken...................................................................................................................3
5.3 De normale ontwikkeling van de slaap.........................................................................................3
5.4 Slaapstoornissen...........................................................................................................................3
5.4.1 Dyssomnia’s (vormen van slechte slaap)...................................................................................3
5.4.2 Parasomnia’s (vormen van vreemd gedrag tijdens de slaap)....................................................3
5.4.3 Slaapgebonden bewegingsstoornissen......................................................................................4
5.4.4 Comorbiditeit: waarmee gaat het vaak samen?........................................................................4
5.5 Culturele en maatschappelijke invloeden.....................................................................................4
5.6 Risico- en beschermende factoren...............................................................................................4
5.6.2 Slaapproblemen als risicofactor voor verdere ontwikkeling......................................................4
5.7 Preventie en behandeling van slaapstoornissen...........................................................................5
8. Autismespectrumstoornis..................................................................................................................5
8.2 De normale ontwikkeling van sociaal gedrag tot het vijfde jaar...................................................5
8.3 Autismespectrumstoornis.............................................................................................................5
8.3.3 Vijf theorieën om ASS te verklaren............................................................................................5
8.3.4 Subgroepen binnen het autistisch spectrum:............................................................................6
8.3.6 Comorbiditeit: waarmee gaat het vaak samen?........................................................................6
8.3.7 Prevalentie: hoe vaak komt het voor?.......................................................................................7
8.4.1 Culturele normen.......................................................................................................................7
8.5.1 Algemene risico- en beschermende factoren............................................................................7
8.6 Ondersteuning en begeleiding van kinderen met autisme...........................................................7
10. Taal-, spraak- en leerstoornissen......................................................................................................8
10.2.1 De ontwikkeling van taal en geletterdheid..............................................................................8
10.3 Taal-, spraak- en leerstoornissen................................................................................................8
10.3.2 De indeling en criteria uit de DSM-5........................................................................................8
10.3.3 Taalstoornis.............................................................................................................................9
10.3.4 Specifieke leerstoornis: dyslexie en dyscalculie.......................................................................9
10.3.7 Prevalentie: hoe vaak komen taal-, spraak- en leerstoornissen voor?....................................9
10.4.1 Culturele normen.....................................................................................................................9
10.5 Risico- en beschermende factoren.............................................................................................9
10.6 Preventie en behandeling van taal-, spraak- en leerstoornissen..............................................10
11. Zelfregulatie en de aandachtsdeficiëntie-/hyperactiviteitsstoornis...............................................10
,11.2.1 Zelfregulatie...........................................................................................................................10
11.2.2 Executieve functies................................................................................................................10
11.3.2 Kenmerken van kinderen met ADHD.....................................................................................10
11.3.4 Comorbiditeit: waarmee gaat het vaak samen?....................................................................11
11.3.5 Prevalentie: hoe vaak komt het voor?...................................................................................11
11.4.1 Culturele normen...................................................................................................................11
11.5.1 Risico- en beschermende factoren voor ADHD......................................................................11
11.6 Preventie en behandeling van ADHD........................................................................................12
, 5. Slaapstoornissen en slaapproblemen
5.2.1 Slaapstadia
Onze slaap kent twee stadia:
- Remslaap: de hersenen zijn net zo actief als wanneer je wakker bent, alle spieren zijn in dit
stadium verslapt, behalve de oog en gelaatspieren. De remslaap is nodig om het geheugen
en zenuwstelsel te vormen.
- Non-remslaap: de hersenactiviteit neemt af en in dit stadium zijn de spieren niet langer
verslapt en kun je je bewegen. Tijdens deze non-remslaap worden energievoorraden
aangevuld, eiwitten aangemaakt en nieuw weefsel gevormd.
5.2.3 Biologische klokken
Mensen en dieren hebben interne biologische klokken voor het afstellen van bloeddruk, hartslag en
lichaamstemperatuur.
Circadiaan: een cyclus die ongeveer 1 dag duurt, dit is het geval bij de biologische klok.
5.3 De normale ontwikkeling van de slaap
Baby’s kennen nog geen biologische klok en circadiaan ritme. Baby’s slapen over het algemeen 16
uur op een dag.
Jonge kinderen moeten zelf leren om adequaat te slapen en een ritme op te bouwen. Kinderen
kunnen zich gaan verzetten tegen het slapen om twee redenen:
1. Kinderen worden zich bewust van hun sociale omgeving en daarmee ook bewust van het feit
dat ze gescheiden van hun ouders slapen.
2. Kinderen kunnen vanaf een jaar of 3 ook nachtmerries krijgen.
5.4 Slaapstoornissen
Slaapstoornis: aanhoudende slaapproblemen die meestal langer dan 3 maanden duren en duidelijk
negatieve kenmerken heeft op dagelijkse activiteiten.
Secundaire slaapstoornis: wordt veroorzaakt door lichamelijke of geestelijke problemen zoals
depressie of middelengebruik.
Primaire slaapstoornis: hebben meer te maken met de kwaliteit van het slapen zelf.
5.4.1 Dyssomnia’s (vormen van slechte slaap)
Hieronder volgen een aantal vormen van slechte slaap:
- Insomniastoornis: is een vorm van een primaire slaapstoornis. Kinderen hebben vaak moeite
met inslapen, doorslapen en worden te vroeg wakker.
- Slaapapneu: ademhaling gerelateerde stoornis. Vaak stokt de adem tijdens de slaap
gedurende minstens 10 seconden.
- Hypersomnolentiestoornis: mensen hebben last van slaapaanvallen overdag, ondanks dat ze
’s nachts wel genoeg slaap krijgen. Deze stoornis komt maar heel weinig voor en er is
eigenlijk geen behandeling voor.
- Narcolepsie: stoornis waarbij iemand uit het niets in elkaar zakt en verlamd blijft liggen.
- Circadianeritme-slaap-waakstoornissen: de slaapcyclus is niet goed afgestemd op de 24
uurcyclus. De slaapkwaliteit is goed, maar het slapen gebeurd op verkeerde tijden.
5.4.2 Parasomnia’s (vormen van vreemd gedrag tijdens de slaap)
Parasomnia: het slaapproces wordt verstoord door vreemd gedrag van jonge kinderen tijdens de
slaap.
Parasomnia kent 4 vormen:
1. Problemen in de overgang van waken naar slapen.
