METHODEN OP SAMENLEVINGSNIVEAU
Inleiding
BELANG VAN METHODISCHE PROFESSIONALITEIT
Methodische professionaliteit = methodische kant van de reflectieve professional,
bestaande uit:
1. zeggenschap over handelen
2. kwalificerende betekenis (= kwaliteit van de uitvoering van het sociaal werk)
Methodisch werken is een belangrijk onderdeel van professionaliteit: het kritisch
instrumenteel toepassen van methodieken
Het maakt het onderscheid met andere beroepsgroepen en vrijwilligerswerk
METHODEN OP SAMENLEVINGSNIVEAU
De sociaal werker besteedt aandacht aan de bredere maatschappelijke factoren die
mee aan de oorsprong liggen van sociale problemen
Wordt gebruikt om duurzame verandering op brede schaal te bevorderen
Het is ondersteunend voor individuele interventies en groepswerk door een gunstige
context te helpen creëren waarbinnen we opereren
Deel 1: structureel sociaal werk
INLEIDING STRUCTUREEL SOCIAAL WERK
STRUCTUREEL WERKEN IS BELANGRIJK IN HET SOCIAAL WERK
Sociaal werk gaat over mensen EN structuren
Individuele begeleiding is een deel van de oplossing maar het kan niet alleen bestaan
want wat als scheve structuren de oorzaak zijn van individuele problemen?
vb. structureel tekort aan sociale/betaalbare woningen
Maar lukt dat binnen onze maatschappelijke context?
vb. voor wat hoort wat, wachtlijsten, vermarkting…
LUKT STRUCTUREEL WERKEN IN DE PRAKTIJK?
1. ER IS EEN GEVOEL VAN MACHTELOOSHEID BIJ SOCIAAL WERKERS
Sociaal werkers moeten weerwerk bieden: Sociaal werkers staan op de brug tussen
mensen en de samenleving. Ze leven zelf niet in armoede, maar zien wat armoede
,met mensen doet. Ze zien het systeem, de samenhang, de drempels in de
gezondheidszorg, het onderwijs en op de woon -en arbeidsmarkt. Ze zien dat wie al
kwetsbaar was, het zwaarst getroffen wordt door de coronacrisis.
2. DOENERS: ZIEN EEN PROBLEEM EN REAGEREN ER METEEN OP, MAAR
KIJKEN NIET VERDER NAAR DE DIEPERLIGGENDE PROBLEMEN
hierdoor doen ze soms gewoon aan symptoombestrijding
3. CLIËNTEN ZIJN DE 1E PARTNERS: ANDERS BEKOM JE FATALISME
fatalisme = symptoom van een proces zonder participatie
je moet de cliënt zelf betrekken bij het veranderingsproces
4. PROFESSIONELE PARTNERSCHAPPEN OPZETTEN
de verantwoordelijkheid kan niet alleen bij cliënten liggen maar je moet alle
beschikbare krachten bundelen voor samenwerking tussen professionele organisaties
om structurele verandering te bekomen
5. EVALUATIE NODIG: METEN IS WETEN
output-evaluatie is het makkelijkste
maar ook outcome-evaluatie is belangrijk!! Wat is het effect van de actie nu ten
aanzien van het oorspronkelijk probleem?
SOCIAAL WERKERS
Sociaal werkers waarborgen mee de toegang tot de rechten en ze kaarten structurele
factoren die sociale rechtvaardigheid belemmeren aan
Samen met de betrokkenen zoeken ze naar oplossingen en beïnvloeden ze het beleid
Sociaal werkers moeten werk maken van de structuren waarbinnen de samenleving
functioneert
Sociaal werkers zorgen er mee voor dat mensen gebruik kunnen maken van het
sociale rechten en voordelen, maar ze wijzen ook op structurele mechanismen die tot
sociale onrechtvaardigheid leiden
Ze zoeken naar collectieve oplossingen om die mechanismen te bestrijden
STRUCTUREEL WERKEN?
1. Structureel werken en streven naar sociale rechtvaardigheid = kernopdracht
van het sociaal werk
2. Balans tussen individueel en structureel werken
3. Individuele problemen in hun maatschappelijk kader plaatsen en de juiste
agogische processen (individueel of in groep) inzetten
4. Structureel werk = werk van lange adem. Kwestie van volhouden!
happy sisyphus
Sisyphus, een personage uit de Griekse mythologie, werd door de goden
veroordeeld om een rotsblok een heuvel op te rollen, alleen om het telkens
, weer naar beneden te zien rollen zodra hij bij de top leek te komen. Deze
eeuwige, zinloze taak vertegenwoordigt de absurditeit en zinloosheid van het
menselijk bestaan.
Desondanks suggereert Camus dat zelfs in deze absurde situatie Sisyphus geluk
en voldoening kan vinden. Ondanks de zinloosheid van zijn taak kan Sisyphus
zijn lot omarmen en betekenis vinden in de strijd zelf
ONTSTAAN VAN STRUCTUREEL SOCIAAL WERK
2 Amerikaanse ‘founding mothers’ van het sociaal werk = JANE ADDAMS en MARY
RICHMOND
JANE ADDAMS HEEFT IN 1889 HET HULL HOUSE OPGERICHT IN CHICAGO
= een type buurthuis waar er culturele activiteiten werden gegeven,
volwassenenvorming, vrijetijdsbesteding voor kinderen en jongeren, sociale actie
tegen armoede, sociale rechten en huisvesting
Hull House bood onderdak en ondersteuning aan arbeiders en immigranten en
groeide al snel uit tot een centrum voor sociale vooruitgang
Enerzijds was er een directe buurtcomponent: jeugdwerk, volwassenenwerking,
volkskeuken, cultuur, kindertuin, badplaats en woonvoorziening
Anderzijds waren er ook acties tegen slavernij, voor schoolplicht, temrecht,
huisvesting…
Jane Addams was hiermee de grondlegger van het sociaal groepswerk
Wat Jane Addams onderscheidt als een grondlegger van het structureel sociaal werk is
haar inzicht om niet alleen individuen te helpen, maar ook om de onderliggende
structuren van ongelijkheid en armoede aan te pakken
Ze geloofde dat het niet genoeg was om alleen maar liefdadigheid te verlenen; er
moesten systematische veranderingen worden aangebracht om sociale
rechtvaardigheid te bevorderen
De ideeën en benaderingen van Jane Addams hebben een blijvende invloed gehad op
het sociaal werk en op bredere maatschappelijke bewegingen voor sociale
rechtvaardigheid
MARY RICHMOND: SOCIAL DIAGNOSIS
= grondlegger social casework
Ze deed aan buurtwerk gecombineerd met sociale actie
Ze had ook aandacht voor de beleidsgerichte component
individuele hulpverlening gecombineerd met een signaalfunctie door registratie en
onderzoek met als doel impact op de sociale wetgeving
, Ze had dus ook een beetje te maken met macro: door signaalfunctie en registreren
gaat ze problemen in kaart brengen vb. te weinig crisiswoningen – hoe komt dat? Is er
een probleem met doorstroom? Niet gewoon 10 woningen bijzetten – registreren –
maar dat is zinvol – om de problemen in kaart te brengen – anders zitten die 10
woningen meteen vol
BERTHA REYNOLDS
= belangrijke kritische stem in het Amerikaanse social casework in de jaren 1930
Ze had aandacht voor maatschappelijke condities die aan de basis liggen van
individuele problemen van cliënten
“We have to see, whether we like it or not, that social conditions are making problems
much faster than all these social workers in the world can solve them”
Ze gaat weg van het individuele schuldmodel
Standpunt = sociaal werk dat streeft naar sociale verandering bij individuen, moet
ook streven naar een maatschappelijke context die de belangen van die individuen
beschermt (sociale rechtvaardigheid, economisch, politiek, sociaal…)
VANAF DE JAREN 1970
Structureel sociaal werk werd vanaf de jaren 1970 sterk uitgebouwd
Er was radicaal sociaal werk
Politiserende hulpverlening en vormingswerk
Kritisch sociaal wekr
Anti-oppressive sociaal werk (= tegen onderdrukking)
Kritische pedagogie
3 LUIKEN IN STRUCTUREEL SOCIAAL WERK
Tekst van Hermans op leho = leerstof!!!
Afhankelijk van de benadering komen er andere interventiestrategieën in beeld
1. KRITISCHE BENADERING
Focus op de rol van het sociaal werk bij de reproductie van sociale ongelijkheid
2. BELEIDSGERICHTE BENADERING
Signalen onderbouwen om tot een betere wetgeving en beleid te komen
3. RADICALE BENADERING
Focus op de onrechtvaardige organisatie van de samenleving
Inleiding
BELANG VAN METHODISCHE PROFESSIONALITEIT
Methodische professionaliteit = methodische kant van de reflectieve professional,
bestaande uit:
1. zeggenschap over handelen
2. kwalificerende betekenis (= kwaliteit van de uitvoering van het sociaal werk)
Methodisch werken is een belangrijk onderdeel van professionaliteit: het kritisch
instrumenteel toepassen van methodieken
Het maakt het onderscheid met andere beroepsgroepen en vrijwilligerswerk
METHODEN OP SAMENLEVINGSNIVEAU
De sociaal werker besteedt aandacht aan de bredere maatschappelijke factoren die
mee aan de oorsprong liggen van sociale problemen
Wordt gebruikt om duurzame verandering op brede schaal te bevorderen
Het is ondersteunend voor individuele interventies en groepswerk door een gunstige
context te helpen creëren waarbinnen we opereren
Deel 1: structureel sociaal werk
INLEIDING STRUCTUREEL SOCIAAL WERK
STRUCTUREEL WERKEN IS BELANGRIJK IN HET SOCIAAL WERK
Sociaal werk gaat over mensen EN structuren
Individuele begeleiding is een deel van de oplossing maar het kan niet alleen bestaan
want wat als scheve structuren de oorzaak zijn van individuele problemen?
vb. structureel tekort aan sociale/betaalbare woningen
Maar lukt dat binnen onze maatschappelijke context?
vb. voor wat hoort wat, wachtlijsten, vermarkting…
LUKT STRUCTUREEL WERKEN IN DE PRAKTIJK?
1. ER IS EEN GEVOEL VAN MACHTELOOSHEID BIJ SOCIAAL WERKERS
Sociaal werkers moeten weerwerk bieden: Sociaal werkers staan op de brug tussen
mensen en de samenleving. Ze leven zelf niet in armoede, maar zien wat armoede
,met mensen doet. Ze zien het systeem, de samenhang, de drempels in de
gezondheidszorg, het onderwijs en op de woon -en arbeidsmarkt. Ze zien dat wie al
kwetsbaar was, het zwaarst getroffen wordt door de coronacrisis.
2. DOENERS: ZIEN EEN PROBLEEM EN REAGEREN ER METEEN OP, MAAR
KIJKEN NIET VERDER NAAR DE DIEPERLIGGENDE PROBLEMEN
hierdoor doen ze soms gewoon aan symptoombestrijding
3. CLIËNTEN ZIJN DE 1E PARTNERS: ANDERS BEKOM JE FATALISME
fatalisme = symptoom van een proces zonder participatie
je moet de cliënt zelf betrekken bij het veranderingsproces
4. PROFESSIONELE PARTNERSCHAPPEN OPZETTEN
de verantwoordelijkheid kan niet alleen bij cliënten liggen maar je moet alle
beschikbare krachten bundelen voor samenwerking tussen professionele organisaties
om structurele verandering te bekomen
5. EVALUATIE NODIG: METEN IS WETEN
output-evaluatie is het makkelijkste
maar ook outcome-evaluatie is belangrijk!! Wat is het effect van de actie nu ten
aanzien van het oorspronkelijk probleem?
SOCIAAL WERKERS
Sociaal werkers waarborgen mee de toegang tot de rechten en ze kaarten structurele
factoren die sociale rechtvaardigheid belemmeren aan
Samen met de betrokkenen zoeken ze naar oplossingen en beïnvloeden ze het beleid
Sociaal werkers moeten werk maken van de structuren waarbinnen de samenleving
functioneert
Sociaal werkers zorgen er mee voor dat mensen gebruik kunnen maken van het
sociale rechten en voordelen, maar ze wijzen ook op structurele mechanismen die tot
sociale onrechtvaardigheid leiden
Ze zoeken naar collectieve oplossingen om die mechanismen te bestrijden
STRUCTUREEL WERKEN?
1. Structureel werken en streven naar sociale rechtvaardigheid = kernopdracht
van het sociaal werk
2. Balans tussen individueel en structureel werken
3. Individuele problemen in hun maatschappelijk kader plaatsen en de juiste
agogische processen (individueel of in groep) inzetten
4. Structureel werk = werk van lange adem. Kwestie van volhouden!
happy sisyphus
Sisyphus, een personage uit de Griekse mythologie, werd door de goden
veroordeeld om een rotsblok een heuvel op te rollen, alleen om het telkens
, weer naar beneden te zien rollen zodra hij bij de top leek te komen. Deze
eeuwige, zinloze taak vertegenwoordigt de absurditeit en zinloosheid van het
menselijk bestaan.
Desondanks suggereert Camus dat zelfs in deze absurde situatie Sisyphus geluk
en voldoening kan vinden. Ondanks de zinloosheid van zijn taak kan Sisyphus
zijn lot omarmen en betekenis vinden in de strijd zelf
ONTSTAAN VAN STRUCTUREEL SOCIAAL WERK
2 Amerikaanse ‘founding mothers’ van het sociaal werk = JANE ADDAMS en MARY
RICHMOND
JANE ADDAMS HEEFT IN 1889 HET HULL HOUSE OPGERICHT IN CHICAGO
= een type buurthuis waar er culturele activiteiten werden gegeven,
volwassenenvorming, vrijetijdsbesteding voor kinderen en jongeren, sociale actie
tegen armoede, sociale rechten en huisvesting
Hull House bood onderdak en ondersteuning aan arbeiders en immigranten en
groeide al snel uit tot een centrum voor sociale vooruitgang
Enerzijds was er een directe buurtcomponent: jeugdwerk, volwassenenwerking,
volkskeuken, cultuur, kindertuin, badplaats en woonvoorziening
Anderzijds waren er ook acties tegen slavernij, voor schoolplicht, temrecht,
huisvesting…
Jane Addams was hiermee de grondlegger van het sociaal groepswerk
Wat Jane Addams onderscheidt als een grondlegger van het structureel sociaal werk is
haar inzicht om niet alleen individuen te helpen, maar ook om de onderliggende
structuren van ongelijkheid en armoede aan te pakken
Ze geloofde dat het niet genoeg was om alleen maar liefdadigheid te verlenen; er
moesten systematische veranderingen worden aangebracht om sociale
rechtvaardigheid te bevorderen
De ideeën en benaderingen van Jane Addams hebben een blijvende invloed gehad op
het sociaal werk en op bredere maatschappelijke bewegingen voor sociale
rechtvaardigheid
MARY RICHMOND: SOCIAL DIAGNOSIS
= grondlegger social casework
Ze deed aan buurtwerk gecombineerd met sociale actie
Ze had ook aandacht voor de beleidsgerichte component
individuele hulpverlening gecombineerd met een signaalfunctie door registratie en
onderzoek met als doel impact op de sociale wetgeving
, Ze had dus ook een beetje te maken met macro: door signaalfunctie en registreren
gaat ze problemen in kaart brengen vb. te weinig crisiswoningen – hoe komt dat? Is er
een probleem met doorstroom? Niet gewoon 10 woningen bijzetten – registreren –
maar dat is zinvol – om de problemen in kaart te brengen – anders zitten die 10
woningen meteen vol
BERTHA REYNOLDS
= belangrijke kritische stem in het Amerikaanse social casework in de jaren 1930
Ze had aandacht voor maatschappelijke condities die aan de basis liggen van
individuele problemen van cliënten
“We have to see, whether we like it or not, that social conditions are making problems
much faster than all these social workers in the world can solve them”
Ze gaat weg van het individuele schuldmodel
Standpunt = sociaal werk dat streeft naar sociale verandering bij individuen, moet
ook streven naar een maatschappelijke context die de belangen van die individuen
beschermt (sociale rechtvaardigheid, economisch, politiek, sociaal…)
VANAF DE JAREN 1970
Structureel sociaal werk werd vanaf de jaren 1970 sterk uitgebouwd
Er was radicaal sociaal werk
Politiserende hulpverlening en vormingswerk
Kritisch sociaal wekr
Anti-oppressive sociaal werk (= tegen onderdrukking)
Kritische pedagogie
3 LUIKEN IN STRUCTUREEL SOCIAAL WERK
Tekst van Hermans op leho = leerstof!!!
Afhankelijk van de benadering komen er andere interventiestrategieën in beeld
1. KRITISCHE BENADERING
Focus op de rol van het sociaal werk bij de reproductie van sociale ongelijkheid
2. BELEIDSGERICHTE BENADERING
Signalen onderbouwen om tot een betere wetgeving en beleid te komen
3. RADICALE BENADERING
Focus op de onrechtvaardige organisatie van de samenleving
