Ziekmakend vermogen
bacteriën, virussen en
parasieten
,Inleiding (1)...................................................................................................................................6
Bacteriën..................................................................................................................................7
Het ijsberg concept.................................................................................................................. 9
Bacteriële verwekkers van huid & weke delen en bloedbaaninfecties (2)........................... 10
Stafylococcus aureus.............................................................................................................10
Streptococcus pyogenes (groep A-streptococcen)................................................................17
Streptococcus agalactiae.......................................................................................................21
Mond streptococcen.............................................................................................................. 23
Clostridium perfringens..........................................................................................................23
Clostridium species (KENNEN!!)........................................................................................... 24
Bacillus anthracis...................................................................................................................25
Borrelia burgdorferi................................................................................................................ 26
Cutibacterium acnes.............................................................................................................. 26
CNS, Streptococcen, Enterobacteriaceae, Enterococcen..................................................... 27
Pseudomonas aeruginosa..................................................................................................... 29
Virale infecties van huid en weke delen (3).............................................................................31
Humaan papillomavirus......................................................................................................... 31
Molluscipoxvirus.................................................................................................................... 33
Monkeypoxvirus (MPox)........................................................................................................ 33
Smallpox................................................................................................................................ 34
Herpes simplex type 1 virus...................................................................................................36
Varicella zoster virus.............................................................................................................. 38
Cytomegalovirus (CMV).........................................................................................................39
Mononucleosis infectiosa (Ebstein Barr virus).......................................................................40
Humaan Herpes Virus type 6 (HHV-6)...................................................................................41
Humaan Herpes Virus type 8 (HHV-8)...................................................................................42
Samenvattend Herpesvirus infecties..................................................................................... 42
Koorts en huiduitslag 'exanthemateuze kinderziekten’......................................................... 44
Belangrijke tabel !!!................................................................................................................ 44
Mazelen (eerste ziekte)......................................................................................................... 44
Roodvonk/scarlatina (tweede ziekte).....................................................................................47
Rubella (derde ziekte)............................................................................................................47
Parvovirus-B19 (vijfde ziekte)................................................................................................ 48
Roseola infantum (zesde ziekte)........................................................................................... 48
Bofvirus / parotitis epidemica.................................................................................................49
Samenvattend rash................................................................................................................50
Verwekkers van luchtweginfecties en meningitis: bacteriën (4)...........................................51
Luchtweginfecties: bacteriën................................................................................................. 51
‘Typische’ verwekkers: Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae (Klebsiella
pneumoniae)..........................................................................................................................52
1
, Bortella pertussis - kinkhoest.................................................................................................56
Corynbacterium diphteriae - difterie.......................................................................................58
‘Atypische verwekkers’: Legionella pneumonphilia, Mycoplasma pneumoniae, Chlamydia
pneumoniae........................................................................................................................... 60
Ventilator-associated pneumoniae (VAP).............................................................................. 64
Mycobacterium tuberculosis.................................................................................................. 66
Neisseria meningitidis - meningitis........................................................................................ 70
Clostridium tetani - tetanus.................................................................................................... 71
Clostridium botulinum - botulisme..........................................................................................73
Clostridium familie................................................................................................................. 74
WHO prioriteitenlijst !!...............................................................................................................74
Verwekker van luchtweginfecties: virussen (5)...................................................................... 75
Rhinovirus..............................................................................................................................75
Adenovirus.............................................................................................................................76
Respiratoir Syncytieel Virus (RSV)........................................................................................ 77
Influenza................................................................................................................................ 78
Coronavirus (HCoV).............................................................................................................. 80
Urogenitale en intra-abdominale infecties (6).........................................................................84
Escherichia coli, Proteus vulgaris (en andere Enterobacteriaceae)...................................... 84
E. coli, andere bacteriaceae, Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus, streptococcen,
enterococcen, Candida..........................................................................................................92
Neisseria gonorrhoeae, Chlamydia trachomatis, Mycoplasma genitalium............................ 93
Gardnerella vaginalis, Anaeroben (Bacteriocides, peptostreptococcen), (gebrek aa)
Lactobacillus.......................................................................................................................... 95
Patiënt 5.................................................................................................................................96
Voedselgebonden infecties en diarree: bacteriën (7).............................................................97
Campylobacter jejuni............................................................................................................. 97
Listeria monocytogenes.........................................................................................................98
Helicobacter.........................................................................................................................100
Shigella dysenteriae............................................................................................................ 101
Salmonella........................................................................................................................... 103
Vibrio cholerae..................................................................................................................... 106
Vergelijking.......................................................................................................................... 107
Clostridium difficile............................................................................................................... 108
Voedselgebonden infecties en hepatitis: virussen (8)......................................................... 113
Picornaviridae...................................................................................................................... 113
Enterovirussen..................................................................................................................... 113
Reoviridae............................................................................................................................ 116
Calciviridae...........................................................................................................................117
Vergelijking van hepatitis virussen !!.................................................................................... 118
Parasitologie (9).......................................................................................................................128
2
,Parasitaire infecties: humane pathologie in Europa (kennen!!!).......................................... 128
Giardiasis: Giardia duodenalis.............................................................................................129
Intestinale protozoa............................................................................................................. 129
Pathogene intestinale protozoa in België/Europa !!!............................................................130
Scabies: Sarcoptes scabiei..................................................................................................130
Ascariasis: Ascaris lumbricoides......................................................................................... 131
Hoofdluizen: Pediculus humanus capitis............................................................................. 132
Toxocariasis: Toxocara canis............................................................................................... 132
Enterobiasis: Enterobius vermicularis..................................................................................133
Taeniasis: Taenia saginata...................................................................................................134
Andere ongewone condities................................................................................................ 135
Alveolaire echinococcosis: Echinococcus multilocularis......................................................135
Cystic echinococcosis: Echinococcus granulosis................................................................ 135
Anisakiasis: Anisakis sp.......................................................................................................135
Fasciolasis: Fasciola hepatica............................................................................................. 136
Trichinella spiralis................................................................................................................ 136
Parasitaire infecties endemisch in België / Europa..............................................................136
3
,Inleiding (1)
Classificatie en replicatie van virussen
Virus heeft een gastheer nodig
→ gaat intracellulair door aanhechting
→ capside opendoen (ontmanteling)
→ doen aan replicatie in de gastheercel maar hebben niet zelf de machinerie ervoor dus
gebruiken ze die van de gastheercel (bv eiwitten)
=> afhankelijk van RNA of DNA en enkelstrengig of dubbelstrengig => andere machinerie nodig
4
,mRNA = proces dat bij alle organismen hetzelfde is (mensen, planten, virussen, …)
→ dus als virus binnenkomt gaat het de machinerie van de gastheercel gebruiken om het om te
zetten naar mRNA (=> volle lijn)
→ OF als de gastheercel niet de goede enzymes heeft om het om te zetten, dan moet die zijn
eigen genen en enzymes meenemen (=> stippellijn)
Bacteriën
Classificatie van bacteriën
→ hoe zien ze eruit + vormen ze sporen? + gram +/-
● a-c Kokken in respectievelijk streptoligging, pakketjes en trosjes.
● d-f Respectievelijk een staaf, een vibrio en een spiril.
● g-i Cellen met respectievelijk monotriche, lofotriche en peritriche
flagellen.
● j Poolkorrels
● k– l Centrale, respectievelijk eindstandige spore (Clostridium).
Gramkleuring: (paars = positief)
1. Gram positief:
○ Dikke peptidoglycaanlaag
○ Heel vatbaar voor lysozymen (peptidoglycaan afbreken)
○ C-polysaccharide: teichoïnezuur en lipotechoïnezuur
2. Gram negatief:
○ Buitenmembraan: asymmetrische dubbellaag VZ: LPS en fosfolipiden
○ Porines (voor diffusie kleine hydrofiele moleculen)
○ Dunne peptidoglycaanlaag
○ Periplasma = ruimte tussen cytoplasmatisch membraan en buitenmembraan
5
,Alle pathogenen die moeten kennen: (classificatie goed kennen!)
Wetenschappelijke nomenclatuur en systematiek
● Link tussen fylogenie en taxonomie
○ Fylogenie = verwantschap
○ Taxonomie = de namen die worden gegeven aan de verschillende species
■ Binomiaal: Genus species (altijd hoofdletter, kleine letter!)
● Meer en meer gebaseerd op (volledigere) DNA sequenties
○ Overgang gemaakt van Fenotypisch → genotypisch → phylogenetisch
○ Kijken naar degene met meeste verwantschap op DNA niveau en zo indelen
● Species concept is problematisch bij bacteriën want geen seksuele voortplanting
● Gebaseerd op DNA conservatie
Bacterie-gastheer interacties
1. transiënten
○ ‘just passing through', geen interactie
2. commensalen
○ eten van hetzelfde bord dus goedaardige micro-organismen
○ waar we mee samen leven
3. pathogenen
○ meestal geen deel van de normale flora en veroorzaakt ziekten in een ‘normale’
(gezonde) gastheer
4. opportunistische pathogenen
○ veroorzaken alleen maar ziekten in immuungecompromitteerden, veel
commensalen kunnen opportunisten zijn
○ opportunist in de ene gastheer kan een primaire pathogeen zijn in een andere
6
,Commensale pathogenen
● Sommige micro-organismen worden regelmatig gevonden in culturen van de normale
flora maar veroorzaken ook regelmatig ziekte
○ Bv Streptococcus pneumoniae, Neisseria meningitidis, Streptococcus pyogenes
● Deze micro-organismen hebben virulentie factoren die suggereren dat ze regelmatig in
nauw contact komen met elementen van het immuunsysteem
○ Bv capsule, pili, IgA protease, anti-phagocytische proteïnen
● Immunisatie voorkomt ziekte maar elimineert kolonisatie
○ Bv hib conjugate, prevnar, meningococcal immunization
Verschil pathogeen en commensaal
● Pathogenen hebben de inherente eigenschap om anatomische barrières te passeren
of andere gastheer defensie strategieën te doorbreken die de overleving en
vermenigvuldiging van andere bacteriën wel tegenhouden
● De meeste pathogenen kunnen zich daarom vestigen in een niche waar meestal geen
andere stabiele microbiële populaties zijn.
● Deze invasieve eigenschappen zijn essentieel voor hun overleving in de natuur. En ze
zijn vaak gastheer specifiek.
Pathogeniciteit is de reflectie van evolutie tussen een MO en een specifieke gastheer
● Ziekte is vaak het gevolg van een microbiële aanpassingsstrategie, een experiment
dat soms fout gaat. Dat kan zowel door de gastheer als de microbe gebeuren
● Virulentiefactoren kunnen ook een biologische functie hebben in niet-pathogene
context
● Ecologische principes zijn van toepassing op zowel commensalen als pathogenen die
samenleven in het humane landschap
Het ijsberg concept
Ziekte is een optie: klinische ziekte is altijd het resultaat van een gastheer-pathogeen interactie
→ sommige mensen meer kwetsbaar dan anderen
Bij elke infectie:
● Klinisch: symptomen en klachten
● Subklinisch: geen symptomen en klachten maar
wel besmettelijk
=> verhouding is anders voor elke ziekte
Bv rabies: 100% klinisch als mensen hebben
Bv polio: maar klein deel symptomen
7
,Bacteriële verwekkers van huid & weke delen en
bloedbaaninfecties (2)
Community-acquired infecties Stafylococcen (S. aureus, CNS)
Streptococcen (GAS, GBS)
Zorggerelateerde (ziekenhuis) infecties Enterococcen
Cutibacterium acnes (materiaal)
Pseudomonas aeruginosa (water)
Speciale pathogenen Bacillus anthracis (sporen)
Borrelia burgdorferi (spirocheet) → Bach 3
Clostridium perfringens (sporen)
Corynebacterium diphteriae → respiratoire pathogenen
Hangt af van hoe diep de infectie doordringt in de huid, hoe gevaarlijker
→ oppervlakkige huid → epidermis → dermis → onderhuids vetweefsel → fascia en spier
De meest frequente verwekkers van huid-en weke delen infecties (SSTI)
verwekker huidbeeld
S. aureus en S. pyogenes impetigo, cellulitis, paronychia, ecthyma,
(groep-A-streptokokken) necrotiserende fasciitis
S. aureus folliculitis, karbonkel, furunkel, panaritium,
pyomyositis
S. pyogenes (groep-A-streptokokken) erysipelas, necrotiserende fasciitis type 2
Stafylococcus aureus
Casus:
● Vrouw 38jaar
● Hoge koorts (39°C), zeer veel pijn aan zweer op rug
● Rood, gezwollen, pijnlijk etterkopjes
● Huid rondom is rood, warm, pijnlijk
=> karbonkel
Gram positief
→ Kokken
→ trosjes
→ facultatief anaeroob
8
, Gram positieve kokken
2 belangrijke:
1. Staphylococcen
2. Streptococcen
=> onderscheid maken door positief of negatief voor het enzym catalase
→ zet H2O2 om naar O2 en H2O
1. Staphylococcen zijn positief voor catalase
→ als H2O2 bijdoen gaat het bubbelen dus gasvorming en vloeistof (O2 en H2O)
2. Streptococcen zijn negatief voor catalase (niet doen)
=> onderscheid maken door delingspatroon:
1. Staphylococcen: delen onder hoek van 90° → druiventrosjes
2. Streptococcen: delen onder hoek van 180° → lange slierten vormen
Staphylococcus
● Wijdverspreid in de natuur
● Commensale flora mensen en warmbloedige dieren → in de neus
● Goed bestand tegen uitdroging (haar, stof, huidschilfers)
● Catalase positief
● Druiventros bij deling
● Groeien gemakkelijk
Obv extracellulaire plasmastollende enzyme: coangulase test
→ Coangulase = het enzyme dat fibrinogeen omzet naar fibrine
→ test kijken indien klonters maken of niet
1. Positief: S. aureus
2. Negatief: CNS (coangulase negatieve staphylococcen); verschillende species
Epidemiologie van S. aureus
● leeft vaak in de neus, keel, perineum en oksels
● +/- 30% vd mensen zijn drager in het neusvestibulum
○ Permanent (20-30%)
○ Intermittent (20-30%)
○ Nooit (20-30%)
● S. aureus is gecontrolleerd in de neusmicorbioticum
● Vanuit het microbioticum kan het andere steriele plaatsen infecteren
○ Kan eigen plaats zijn (wondje waaraan krabben) of arts die in neus peutert en
dan aan wond vd pt komt
● Competitie van S. aureus met de commensale flora door
○ Gelimiteerd aantal plaatsen voor aanhechting op het epitheel
○ Gelimiteerd aantal nutriënten
○ Competitie met AB
9
bacteriën, virussen en
parasieten
,Inleiding (1)...................................................................................................................................6
Bacteriën..................................................................................................................................7
Het ijsberg concept.................................................................................................................. 9
Bacteriële verwekkers van huid & weke delen en bloedbaaninfecties (2)........................... 10
Stafylococcus aureus.............................................................................................................10
Streptococcus pyogenes (groep A-streptococcen)................................................................17
Streptococcus agalactiae.......................................................................................................21
Mond streptococcen.............................................................................................................. 23
Clostridium perfringens..........................................................................................................23
Clostridium species (KENNEN!!)........................................................................................... 24
Bacillus anthracis...................................................................................................................25
Borrelia burgdorferi................................................................................................................ 26
Cutibacterium acnes.............................................................................................................. 26
CNS, Streptococcen, Enterobacteriaceae, Enterococcen..................................................... 27
Pseudomonas aeruginosa..................................................................................................... 29
Virale infecties van huid en weke delen (3).............................................................................31
Humaan papillomavirus......................................................................................................... 31
Molluscipoxvirus.................................................................................................................... 33
Monkeypoxvirus (MPox)........................................................................................................ 33
Smallpox................................................................................................................................ 34
Herpes simplex type 1 virus...................................................................................................36
Varicella zoster virus.............................................................................................................. 38
Cytomegalovirus (CMV).........................................................................................................39
Mononucleosis infectiosa (Ebstein Barr virus).......................................................................40
Humaan Herpes Virus type 6 (HHV-6)...................................................................................41
Humaan Herpes Virus type 8 (HHV-8)...................................................................................42
Samenvattend Herpesvirus infecties..................................................................................... 42
Koorts en huiduitslag 'exanthemateuze kinderziekten’......................................................... 44
Belangrijke tabel !!!................................................................................................................ 44
Mazelen (eerste ziekte)......................................................................................................... 44
Roodvonk/scarlatina (tweede ziekte).....................................................................................47
Rubella (derde ziekte)............................................................................................................47
Parvovirus-B19 (vijfde ziekte)................................................................................................ 48
Roseola infantum (zesde ziekte)........................................................................................... 48
Bofvirus / parotitis epidemica.................................................................................................49
Samenvattend rash................................................................................................................50
Verwekkers van luchtweginfecties en meningitis: bacteriën (4)...........................................51
Luchtweginfecties: bacteriën................................................................................................. 51
‘Typische’ verwekkers: Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae (Klebsiella
pneumoniae)..........................................................................................................................52
1
, Bortella pertussis - kinkhoest.................................................................................................56
Corynbacterium diphteriae - difterie.......................................................................................58
‘Atypische verwekkers’: Legionella pneumonphilia, Mycoplasma pneumoniae, Chlamydia
pneumoniae........................................................................................................................... 60
Ventilator-associated pneumoniae (VAP).............................................................................. 64
Mycobacterium tuberculosis.................................................................................................. 66
Neisseria meningitidis - meningitis........................................................................................ 70
Clostridium tetani - tetanus.................................................................................................... 71
Clostridium botulinum - botulisme..........................................................................................73
Clostridium familie................................................................................................................. 74
WHO prioriteitenlijst !!...............................................................................................................74
Verwekker van luchtweginfecties: virussen (5)...................................................................... 75
Rhinovirus..............................................................................................................................75
Adenovirus.............................................................................................................................76
Respiratoir Syncytieel Virus (RSV)........................................................................................ 77
Influenza................................................................................................................................ 78
Coronavirus (HCoV).............................................................................................................. 80
Urogenitale en intra-abdominale infecties (6).........................................................................84
Escherichia coli, Proteus vulgaris (en andere Enterobacteriaceae)...................................... 84
E. coli, andere bacteriaceae, Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus, streptococcen,
enterococcen, Candida..........................................................................................................92
Neisseria gonorrhoeae, Chlamydia trachomatis, Mycoplasma genitalium............................ 93
Gardnerella vaginalis, Anaeroben (Bacteriocides, peptostreptococcen), (gebrek aa)
Lactobacillus.......................................................................................................................... 95
Patiënt 5.................................................................................................................................96
Voedselgebonden infecties en diarree: bacteriën (7).............................................................97
Campylobacter jejuni............................................................................................................. 97
Listeria monocytogenes.........................................................................................................98
Helicobacter.........................................................................................................................100
Shigella dysenteriae............................................................................................................ 101
Salmonella........................................................................................................................... 103
Vibrio cholerae..................................................................................................................... 106
Vergelijking.......................................................................................................................... 107
Clostridium difficile............................................................................................................... 108
Voedselgebonden infecties en hepatitis: virussen (8)......................................................... 113
Picornaviridae...................................................................................................................... 113
Enterovirussen..................................................................................................................... 113
Reoviridae............................................................................................................................ 116
Calciviridae...........................................................................................................................117
Vergelijking van hepatitis virussen !!.................................................................................... 118
Parasitologie (9).......................................................................................................................128
2
,Parasitaire infecties: humane pathologie in Europa (kennen!!!).......................................... 128
Giardiasis: Giardia duodenalis.............................................................................................129
Intestinale protozoa............................................................................................................. 129
Pathogene intestinale protozoa in België/Europa !!!............................................................130
Scabies: Sarcoptes scabiei..................................................................................................130
Ascariasis: Ascaris lumbricoides......................................................................................... 131
Hoofdluizen: Pediculus humanus capitis............................................................................. 132
Toxocariasis: Toxocara canis............................................................................................... 132
Enterobiasis: Enterobius vermicularis..................................................................................133
Taeniasis: Taenia saginata...................................................................................................134
Andere ongewone condities................................................................................................ 135
Alveolaire echinococcosis: Echinococcus multilocularis......................................................135
Cystic echinococcosis: Echinococcus granulosis................................................................ 135
Anisakiasis: Anisakis sp.......................................................................................................135
Fasciolasis: Fasciola hepatica............................................................................................. 136
Trichinella spiralis................................................................................................................ 136
Parasitaire infecties endemisch in België / Europa..............................................................136
3
,Inleiding (1)
Classificatie en replicatie van virussen
Virus heeft een gastheer nodig
→ gaat intracellulair door aanhechting
→ capside opendoen (ontmanteling)
→ doen aan replicatie in de gastheercel maar hebben niet zelf de machinerie ervoor dus
gebruiken ze die van de gastheercel (bv eiwitten)
=> afhankelijk van RNA of DNA en enkelstrengig of dubbelstrengig => andere machinerie nodig
4
,mRNA = proces dat bij alle organismen hetzelfde is (mensen, planten, virussen, …)
→ dus als virus binnenkomt gaat het de machinerie van de gastheercel gebruiken om het om te
zetten naar mRNA (=> volle lijn)
→ OF als de gastheercel niet de goede enzymes heeft om het om te zetten, dan moet die zijn
eigen genen en enzymes meenemen (=> stippellijn)
Bacteriën
Classificatie van bacteriën
→ hoe zien ze eruit + vormen ze sporen? + gram +/-
● a-c Kokken in respectievelijk streptoligging, pakketjes en trosjes.
● d-f Respectievelijk een staaf, een vibrio en een spiril.
● g-i Cellen met respectievelijk monotriche, lofotriche en peritriche
flagellen.
● j Poolkorrels
● k– l Centrale, respectievelijk eindstandige spore (Clostridium).
Gramkleuring: (paars = positief)
1. Gram positief:
○ Dikke peptidoglycaanlaag
○ Heel vatbaar voor lysozymen (peptidoglycaan afbreken)
○ C-polysaccharide: teichoïnezuur en lipotechoïnezuur
2. Gram negatief:
○ Buitenmembraan: asymmetrische dubbellaag VZ: LPS en fosfolipiden
○ Porines (voor diffusie kleine hydrofiele moleculen)
○ Dunne peptidoglycaanlaag
○ Periplasma = ruimte tussen cytoplasmatisch membraan en buitenmembraan
5
,Alle pathogenen die moeten kennen: (classificatie goed kennen!)
Wetenschappelijke nomenclatuur en systematiek
● Link tussen fylogenie en taxonomie
○ Fylogenie = verwantschap
○ Taxonomie = de namen die worden gegeven aan de verschillende species
■ Binomiaal: Genus species (altijd hoofdletter, kleine letter!)
● Meer en meer gebaseerd op (volledigere) DNA sequenties
○ Overgang gemaakt van Fenotypisch → genotypisch → phylogenetisch
○ Kijken naar degene met meeste verwantschap op DNA niveau en zo indelen
● Species concept is problematisch bij bacteriën want geen seksuele voortplanting
● Gebaseerd op DNA conservatie
Bacterie-gastheer interacties
1. transiënten
○ ‘just passing through', geen interactie
2. commensalen
○ eten van hetzelfde bord dus goedaardige micro-organismen
○ waar we mee samen leven
3. pathogenen
○ meestal geen deel van de normale flora en veroorzaakt ziekten in een ‘normale’
(gezonde) gastheer
4. opportunistische pathogenen
○ veroorzaken alleen maar ziekten in immuungecompromitteerden, veel
commensalen kunnen opportunisten zijn
○ opportunist in de ene gastheer kan een primaire pathogeen zijn in een andere
6
,Commensale pathogenen
● Sommige micro-organismen worden regelmatig gevonden in culturen van de normale
flora maar veroorzaken ook regelmatig ziekte
○ Bv Streptococcus pneumoniae, Neisseria meningitidis, Streptococcus pyogenes
● Deze micro-organismen hebben virulentie factoren die suggereren dat ze regelmatig in
nauw contact komen met elementen van het immuunsysteem
○ Bv capsule, pili, IgA protease, anti-phagocytische proteïnen
● Immunisatie voorkomt ziekte maar elimineert kolonisatie
○ Bv hib conjugate, prevnar, meningococcal immunization
Verschil pathogeen en commensaal
● Pathogenen hebben de inherente eigenschap om anatomische barrières te passeren
of andere gastheer defensie strategieën te doorbreken die de overleving en
vermenigvuldiging van andere bacteriën wel tegenhouden
● De meeste pathogenen kunnen zich daarom vestigen in een niche waar meestal geen
andere stabiele microbiële populaties zijn.
● Deze invasieve eigenschappen zijn essentieel voor hun overleving in de natuur. En ze
zijn vaak gastheer specifiek.
Pathogeniciteit is de reflectie van evolutie tussen een MO en een specifieke gastheer
● Ziekte is vaak het gevolg van een microbiële aanpassingsstrategie, een experiment
dat soms fout gaat. Dat kan zowel door de gastheer als de microbe gebeuren
● Virulentiefactoren kunnen ook een biologische functie hebben in niet-pathogene
context
● Ecologische principes zijn van toepassing op zowel commensalen als pathogenen die
samenleven in het humane landschap
Het ijsberg concept
Ziekte is een optie: klinische ziekte is altijd het resultaat van een gastheer-pathogeen interactie
→ sommige mensen meer kwetsbaar dan anderen
Bij elke infectie:
● Klinisch: symptomen en klachten
● Subklinisch: geen symptomen en klachten maar
wel besmettelijk
=> verhouding is anders voor elke ziekte
Bv rabies: 100% klinisch als mensen hebben
Bv polio: maar klein deel symptomen
7
,Bacteriële verwekkers van huid & weke delen en
bloedbaaninfecties (2)
Community-acquired infecties Stafylococcen (S. aureus, CNS)
Streptococcen (GAS, GBS)
Zorggerelateerde (ziekenhuis) infecties Enterococcen
Cutibacterium acnes (materiaal)
Pseudomonas aeruginosa (water)
Speciale pathogenen Bacillus anthracis (sporen)
Borrelia burgdorferi (spirocheet) → Bach 3
Clostridium perfringens (sporen)
Corynebacterium diphteriae → respiratoire pathogenen
Hangt af van hoe diep de infectie doordringt in de huid, hoe gevaarlijker
→ oppervlakkige huid → epidermis → dermis → onderhuids vetweefsel → fascia en spier
De meest frequente verwekkers van huid-en weke delen infecties (SSTI)
verwekker huidbeeld
S. aureus en S. pyogenes impetigo, cellulitis, paronychia, ecthyma,
(groep-A-streptokokken) necrotiserende fasciitis
S. aureus folliculitis, karbonkel, furunkel, panaritium,
pyomyositis
S. pyogenes (groep-A-streptokokken) erysipelas, necrotiserende fasciitis type 2
Stafylococcus aureus
Casus:
● Vrouw 38jaar
● Hoge koorts (39°C), zeer veel pijn aan zweer op rug
● Rood, gezwollen, pijnlijk etterkopjes
● Huid rondom is rood, warm, pijnlijk
=> karbonkel
Gram positief
→ Kokken
→ trosjes
→ facultatief anaeroob
8
, Gram positieve kokken
2 belangrijke:
1. Staphylococcen
2. Streptococcen
=> onderscheid maken door positief of negatief voor het enzym catalase
→ zet H2O2 om naar O2 en H2O
1. Staphylococcen zijn positief voor catalase
→ als H2O2 bijdoen gaat het bubbelen dus gasvorming en vloeistof (O2 en H2O)
2. Streptococcen zijn negatief voor catalase (niet doen)
=> onderscheid maken door delingspatroon:
1. Staphylococcen: delen onder hoek van 90° → druiventrosjes
2. Streptococcen: delen onder hoek van 180° → lange slierten vormen
Staphylococcus
● Wijdverspreid in de natuur
● Commensale flora mensen en warmbloedige dieren → in de neus
● Goed bestand tegen uitdroging (haar, stof, huidschilfers)
● Catalase positief
● Druiventros bij deling
● Groeien gemakkelijk
Obv extracellulaire plasmastollende enzyme: coangulase test
→ Coangulase = het enzyme dat fibrinogeen omzet naar fibrine
→ test kijken indien klonters maken of niet
1. Positief: S. aureus
2. Negatief: CNS (coangulase negatieve staphylococcen); verschillende species
Epidemiologie van S. aureus
● leeft vaak in de neus, keel, perineum en oksels
● +/- 30% vd mensen zijn drager in het neusvestibulum
○ Permanent (20-30%)
○ Intermittent (20-30%)
○ Nooit (20-30%)
● S. aureus is gecontrolleerd in de neusmicorbioticum
● Vanuit het microbioticum kan het andere steriele plaatsen infecteren
○ Kan eigen plaats zijn (wondje waaraan krabben) of arts die in neus peutert en
dan aan wond vd pt komt
● Competitie van S. aureus met de commensale flora door
○ Gelimiteerd aantal plaatsen voor aanhechting op het epitheel
○ Gelimiteerd aantal nutriënten
○ Competitie met AB
9
