EUROPESE INTEGRATIE
BOEK, HC’S EN OG’S
Inhoudsopgave
HC 1: Wat en waar is Europa? Wie zijn de Europeanen?.............................................................................................. 3
Korte geschiedenis van de EU.............................................................................................................................................3
OG 1: Europa: wat, waar en wie?................................................................................................................................ 4
HC 2: Economie als fundament................................................................................................................................... 6
OG 2: Economie als fundament................................................................................................................................... 9
HC 3: De EU in crisis: IT’s & een multidimensionale crisis........................................................................................... 11
Politieke integratie-theorieën...........................................................................................................................................11
Federalisme...................................................................................................................................................................11
Functionalisme..............................................................................................................................................................11
Neo-functionalisme......................................................................................................................................................12
Intergouvernementalisme............................................................................................................................................13
Post-functionalisme......................................................................................................................................................13
De EU in crisis: een multidimensionale crisis....................................................................................................................14
Eurozonecrisis 2009......................................................................................................................................................14
Migratiecrisis 2015........................................................................................................................................................14
Brexit 2016....................................................................................................................................................................14
Oorzaken crises.............................................................................................................................................................14
Oorzaken.......................................................................................................................................................................14
OG 3: Politieke integratietheorieën en een multi-dimensionale crisis........................................................................14
HC 4: De EU in crises: Eurozonecrisis, Migratiecrisis en Brexit....................................................................................17
EMU/Eurozonecrisis.........................................................................................................................................................17
Deel 2: Migratiecrisis........................................................................................................................................................18
Deel 3: Brexit....................................................................................................................................................................19
OG 4: Dieper in de crises........................................................................................................................................... 19
Eurozonecrisis...................................................................................................................................................................19
Migratiecrisis....................................................................................................................................................................20
Brexit.................................................................................................................................................................................20
,HC 5: Democratisch tekort en Euroscepticisme......................................................................................................... 22
Het democratisch tekort...................................................................................................................................................22
Euroscepticisme................................................................................................................................................................23
OG 5: Uitdagingen voor het Europese integratieproces (1)........................................................................................ 23
Democratisch tekort.........................................................................................................................................................23
Euroscepticisme................................................................................................................................................................25
HC 6: De crisis van de Europese rechtsstaat/uitbreiding............................................................................................ 26
De crisis van de Europese Rechtsstaat.............................................................................................................................26
Uitbreiding van de EU.......................................................................................................................................................27
OG 6: Uitdagingen voor het Europese integratieproces (2)........................................................................................ 29
Rechtsstaatcrisis...............................................................................................................................................................29
Uitbreiding van de EU.......................................................................................................................................................30
HC 7: Toekomst van de EU........................................................................................................................................ 31
Samenvatting....................................................................................................................................................................31
Toekomst EU?...................................................................................................................................................................32
,HC 1: WAT EN WAAR IS EUROPA? WIE ZIJN DE EUROPEANEN?
Identiteit:
- Iets uniek, maar ook wat je deelt met anderen
- Veranderlijk: je kijkt anders naar bepaalde zaken
- Individuele identiteit: persoonlijkheidskenmerken die je onderscheiden van andere mensen + wordt
gevormd door de groep waarin je leeft = collectieve/sociale identiteit
- Groepsgevoel maakt ook dat je je kan afgrenzen t.o.v. anderen = othering (mensen die niet bij jouw
groep horen) persoonlijke identiteit wordt beïnvloed door sociale identiteit
- Culturele/nationale identiteit: waarden van een dominante cultuur waaraan je als volk eigenheid
ontleent (nationaliteit, religie, ras, taal, traditie) (bv. kerstmis)
Studieonderzoek naar nationale identiteit: Benedict Anderson studeerde Europa van vóór WOI (tijd van veel
nationalisme)
Imagined Communities: verbeelde gemeenschap waar leden elkaar niet persoonlijk kennen, maar wel onderling
een band voelen en zich als deel van die groep beschouwen
- Creëer je bv. door een ‘Lieu de mémoire’: herinneringsplaatsen om het verleden levend te houden (bv.
Auschwitz)
Gemeenschappelijk verleden blijft zo ‘levend’
Creëert een gedeelde identiteit, een diep kameraadschap
In hoeverre zullen mensen vechten voor hun ingebeelde gemeenschap? Bereid om te doden of te sterven of
anderen uit te sluiten voor de verbeelde gemeenschap (‘othering’, bv. jodenvervolging)
Is er een Europese identiteit? Wie hoort er geografisch/cultuur-historisch bij Europa, bij die ingebeelde
gemeenschap?
- Cultuur-historisch: we hebben niet allemaal dezelfde geschiedenis (bv. Mona Lisa, Anne Frank,
kolonies...)
- Religieus: we hebben niet allemaal dezelfde religie (christendom, jodendom, islam)
Verschillende wegen en beleving van de Europese geschiedenis
Wel een soort gedeeld gevoel van waarden en normen: Europeanisme
- Politieke waarden: democratie, mensenrechten, erkenning van de rechtsstaat
- Economische waarden: vrije markt, welvaartsstaat
- Sociale waarden: houding t.o.v. abortus, doodstraf, wapenbezit...
- Multilateralisme: openstaan t.a.v. internationale relaties
Belangrijk om te weten wie erbij hoort en op basis van welke criteria je een Europeaan bent:
- Verdere integratie vereist een zekere Europese identiteit
- Geen solidariteit zonder Europees gevoel
- Middel tegen potentieel gevaarlijk nationalisme...
KORTE GESCHIEDENIS VAN DE EU
Europa na WOII
1948-1955
1e integratiestap: EGKS 1951: voorgesteld door Schuman samenwerken voor kolen en staal, want gebruiken
om wapens te produceren controle op Duitsland onder hoge autoriteit (tot 1949), vrede & kartels voorkomen
- Ieder land had zijn eigen redenen om in te stappen in de eerste Europese Gemeenschap
- Maar ook geen strak plan: gewoon om tijdelijk bezorgdheden op te lossen + VK deed niet mee
In 1950 gebeurt iets gelijkaardig in Noord- en Zuid-Korea (Koreaanse Oorlog)
2e integratiestap: VS wil Duitsland herbewapenen Europees leger: mislukt
, 1955-1986: gemeenschappelijke markt voor Europese producten
Verdragen van Rome 1957, EEG & Euratom
Eerste crisis: 1963 VK wil deelnemen, maar Frankrijk vetoot (zal machtspositie kwijtraken)
1965: Empty chair crisis Frankrijk is tegen het afstaan van soevereiniteit & toelaten van VK
- Zag Frankrijk niet zitten vetoot (stoel bleef leeg)
Luxembourg Compromise: oplossing
- Gekwalificeerde meerderheid, behalve veto als landen hun eigen nationale belangen geraakt werden
1968: Douane Unie
Jaren ’70: niet veel vooruitgang, lidstaten beschermen enkel hun eigen grenzen, stagflatie...
Heropleving in jaren ’80: Britten hadden het er eerst moeilijk mee (Tatcher)
1986-1992: focus op de interne markt Europese eenheidsakte geeft een boost: Europese competitie &
economie groeit
- Gemeenschappelijke munt maakt handel makkelijker om naar een monetaire unie te gaan
1992-2003: van Gemeenschap tot Unie
Val Berlijnse muur & communisme valt ook in de andere landen moeilijk voor Europese Gemeenschap: oosten
wilde hetzelfde als westen (democratie) & westen wilde graag Europa opnieuw 1 maken
Gevolg: driepijlersstructuur van Verdrag van Maastricht = grote stap vooruit in het Europese integratieproces,
maar eigenlijk iets ‘te ver’ voor de Europese burger (a treaty too far)
>< vóór 1992
2003-2013: EU kijkt naar het Oosten (uitbreiding)
2010-vandaag: periode van crises (mislukking Constitutioneel Verdrag, eurozonecrisis, rechtsstaatcrisis,
migratiecrisis, brexit, covid)19, Oekraïne-crisis) in het kort:
- Eurozonecrisis 2009: Europese Muntunie niet afgewerkt leiderschap-crisis, geen solidariteit, euro in
gevaar
- Migratiecrisis 2015: Schengen werd een probleem, vrij verkeer van personen werd opgeschort
ongelijke last voor lidstaten, geen solidariteit
- Brexit 2016: nationaal-politieke beslissing, euroscepticisme
OG 1: EUROPA: WAT, WAAR EN WIE?
John McCornick: wat betekent “Europa” als geografisch, cultureel, politiek en historisch concept & hoe
beïnvloedt dat idee de Europese integratie?
Europa: samenwerking tussen lidstaten om samen economisch sterker te staan
- Politieke ontwikkeling
- Maar ook een culturele/(religieuze) geschiedenis die we delen
o Ontstaan uit de klassieke oudheid: gedeelde wortels in filosofie, recht en bestuur daarna:
christelijke middeleeuwen versterken een gevoel van culturele eenheid
o Maar: wereldoorlogen tonen een keerzijde van nationalisme idee over eenheid en vrede door
samenwerking kwam op
- Geografisch: wanneer ligt het binnen Europa? Er bestaan associatieverdragen, betekent dat dan dat
dat land buiten Europa wel binnen Europa vallen?
BOEK, HC’S EN OG’S
Inhoudsopgave
HC 1: Wat en waar is Europa? Wie zijn de Europeanen?.............................................................................................. 3
Korte geschiedenis van de EU.............................................................................................................................................3
OG 1: Europa: wat, waar en wie?................................................................................................................................ 4
HC 2: Economie als fundament................................................................................................................................... 6
OG 2: Economie als fundament................................................................................................................................... 9
HC 3: De EU in crisis: IT’s & een multidimensionale crisis........................................................................................... 11
Politieke integratie-theorieën...........................................................................................................................................11
Federalisme...................................................................................................................................................................11
Functionalisme..............................................................................................................................................................11
Neo-functionalisme......................................................................................................................................................12
Intergouvernementalisme............................................................................................................................................13
Post-functionalisme......................................................................................................................................................13
De EU in crisis: een multidimensionale crisis....................................................................................................................14
Eurozonecrisis 2009......................................................................................................................................................14
Migratiecrisis 2015........................................................................................................................................................14
Brexit 2016....................................................................................................................................................................14
Oorzaken crises.............................................................................................................................................................14
Oorzaken.......................................................................................................................................................................14
OG 3: Politieke integratietheorieën en een multi-dimensionale crisis........................................................................14
HC 4: De EU in crises: Eurozonecrisis, Migratiecrisis en Brexit....................................................................................17
EMU/Eurozonecrisis.........................................................................................................................................................17
Deel 2: Migratiecrisis........................................................................................................................................................18
Deel 3: Brexit....................................................................................................................................................................19
OG 4: Dieper in de crises........................................................................................................................................... 19
Eurozonecrisis...................................................................................................................................................................19
Migratiecrisis....................................................................................................................................................................20
Brexit.................................................................................................................................................................................20
,HC 5: Democratisch tekort en Euroscepticisme......................................................................................................... 22
Het democratisch tekort...................................................................................................................................................22
Euroscepticisme................................................................................................................................................................23
OG 5: Uitdagingen voor het Europese integratieproces (1)........................................................................................ 23
Democratisch tekort.........................................................................................................................................................23
Euroscepticisme................................................................................................................................................................25
HC 6: De crisis van de Europese rechtsstaat/uitbreiding............................................................................................ 26
De crisis van de Europese Rechtsstaat.............................................................................................................................26
Uitbreiding van de EU.......................................................................................................................................................27
OG 6: Uitdagingen voor het Europese integratieproces (2)........................................................................................ 29
Rechtsstaatcrisis...............................................................................................................................................................29
Uitbreiding van de EU.......................................................................................................................................................30
HC 7: Toekomst van de EU........................................................................................................................................ 31
Samenvatting....................................................................................................................................................................31
Toekomst EU?...................................................................................................................................................................32
,HC 1: WAT EN WAAR IS EUROPA? WIE ZIJN DE EUROPEANEN?
Identiteit:
- Iets uniek, maar ook wat je deelt met anderen
- Veranderlijk: je kijkt anders naar bepaalde zaken
- Individuele identiteit: persoonlijkheidskenmerken die je onderscheiden van andere mensen + wordt
gevormd door de groep waarin je leeft = collectieve/sociale identiteit
- Groepsgevoel maakt ook dat je je kan afgrenzen t.o.v. anderen = othering (mensen die niet bij jouw
groep horen) persoonlijke identiteit wordt beïnvloed door sociale identiteit
- Culturele/nationale identiteit: waarden van een dominante cultuur waaraan je als volk eigenheid
ontleent (nationaliteit, religie, ras, taal, traditie) (bv. kerstmis)
Studieonderzoek naar nationale identiteit: Benedict Anderson studeerde Europa van vóór WOI (tijd van veel
nationalisme)
Imagined Communities: verbeelde gemeenschap waar leden elkaar niet persoonlijk kennen, maar wel onderling
een band voelen en zich als deel van die groep beschouwen
- Creëer je bv. door een ‘Lieu de mémoire’: herinneringsplaatsen om het verleden levend te houden (bv.
Auschwitz)
Gemeenschappelijk verleden blijft zo ‘levend’
Creëert een gedeelde identiteit, een diep kameraadschap
In hoeverre zullen mensen vechten voor hun ingebeelde gemeenschap? Bereid om te doden of te sterven of
anderen uit te sluiten voor de verbeelde gemeenschap (‘othering’, bv. jodenvervolging)
Is er een Europese identiteit? Wie hoort er geografisch/cultuur-historisch bij Europa, bij die ingebeelde
gemeenschap?
- Cultuur-historisch: we hebben niet allemaal dezelfde geschiedenis (bv. Mona Lisa, Anne Frank,
kolonies...)
- Religieus: we hebben niet allemaal dezelfde religie (christendom, jodendom, islam)
Verschillende wegen en beleving van de Europese geschiedenis
Wel een soort gedeeld gevoel van waarden en normen: Europeanisme
- Politieke waarden: democratie, mensenrechten, erkenning van de rechtsstaat
- Economische waarden: vrije markt, welvaartsstaat
- Sociale waarden: houding t.o.v. abortus, doodstraf, wapenbezit...
- Multilateralisme: openstaan t.a.v. internationale relaties
Belangrijk om te weten wie erbij hoort en op basis van welke criteria je een Europeaan bent:
- Verdere integratie vereist een zekere Europese identiteit
- Geen solidariteit zonder Europees gevoel
- Middel tegen potentieel gevaarlijk nationalisme...
KORTE GESCHIEDENIS VAN DE EU
Europa na WOII
1948-1955
1e integratiestap: EGKS 1951: voorgesteld door Schuman samenwerken voor kolen en staal, want gebruiken
om wapens te produceren controle op Duitsland onder hoge autoriteit (tot 1949), vrede & kartels voorkomen
- Ieder land had zijn eigen redenen om in te stappen in de eerste Europese Gemeenschap
- Maar ook geen strak plan: gewoon om tijdelijk bezorgdheden op te lossen + VK deed niet mee
In 1950 gebeurt iets gelijkaardig in Noord- en Zuid-Korea (Koreaanse Oorlog)
2e integratiestap: VS wil Duitsland herbewapenen Europees leger: mislukt
, 1955-1986: gemeenschappelijke markt voor Europese producten
Verdragen van Rome 1957, EEG & Euratom
Eerste crisis: 1963 VK wil deelnemen, maar Frankrijk vetoot (zal machtspositie kwijtraken)
1965: Empty chair crisis Frankrijk is tegen het afstaan van soevereiniteit & toelaten van VK
- Zag Frankrijk niet zitten vetoot (stoel bleef leeg)
Luxembourg Compromise: oplossing
- Gekwalificeerde meerderheid, behalve veto als landen hun eigen nationale belangen geraakt werden
1968: Douane Unie
Jaren ’70: niet veel vooruitgang, lidstaten beschermen enkel hun eigen grenzen, stagflatie...
Heropleving in jaren ’80: Britten hadden het er eerst moeilijk mee (Tatcher)
1986-1992: focus op de interne markt Europese eenheidsakte geeft een boost: Europese competitie &
economie groeit
- Gemeenschappelijke munt maakt handel makkelijker om naar een monetaire unie te gaan
1992-2003: van Gemeenschap tot Unie
Val Berlijnse muur & communisme valt ook in de andere landen moeilijk voor Europese Gemeenschap: oosten
wilde hetzelfde als westen (democratie) & westen wilde graag Europa opnieuw 1 maken
Gevolg: driepijlersstructuur van Verdrag van Maastricht = grote stap vooruit in het Europese integratieproces,
maar eigenlijk iets ‘te ver’ voor de Europese burger (a treaty too far)
>< vóór 1992
2003-2013: EU kijkt naar het Oosten (uitbreiding)
2010-vandaag: periode van crises (mislukking Constitutioneel Verdrag, eurozonecrisis, rechtsstaatcrisis,
migratiecrisis, brexit, covid)19, Oekraïne-crisis) in het kort:
- Eurozonecrisis 2009: Europese Muntunie niet afgewerkt leiderschap-crisis, geen solidariteit, euro in
gevaar
- Migratiecrisis 2015: Schengen werd een probleem, vrij verkeer van personen werd opgeschort
ongelijke last voor lidstaten, geen solidariteit
- Brexit 2016: nationaal-politieke beslissing, euroscepticisme
OG 1: EUROPA: WAT, WAAR EN WIE?
John McCornick: wat betekent “Europa” als geografisch, cultureel, politiek en historisch concept & hoe
beïnvloedt dat idee de Europese integratie?
Europa: samenwerking tussen lidstaten om samen economisch sterker te staan
- Politieke ontwikkeling
- Maar ook een culturele/(religieuze) geschiedenis die we delen
o Ontstaan uit de klassieke oudheid: gedeelde wortels in filosofie, recht en bestuur daarna:
christelijke middeleeuwen versterken een gevoel van culturele eenheid
o Maar: wereldoorlogen tonen een keerzijde van nationalisme idee over eenheid en vrede door
samenwerking kwam op
- Geografisch: wanneer ligt het binnen Europa? Er bestaan associatieverdragen, betekent dat dan dat
dat land buiten Europa wel binnen Europa vallen?
