Aantekeningen Hoorcollege Pedagogiek
Hoorcollege 3.1
1. Wat is gezinspedagogiek?
- Gezinspedagogiek
- Diversiteit
- Relevantie
2. Hoe ziet dit vak eruit?
- Hoorcolleges
- Werkcolleges
- Toetsing
3. De eerste 1000 dagen
- Wat is het?
- Waarom is het belangrijk?
- Overheidsbeleid
- Nuance
Wat is gezinspedagogiek?
‘Normale’ ontwikkeling van kinderen in verschillende, specifieke
opvoedingscontexten (binnen en buiten gezin).
Wat is ‘normaal’?
- Verschilt per cultuur
- Verandert door de tijd heen
Gezinspedagogiek: enorm divers!
Veranderingen over de tijd heen
Samenstelling is veranderd van een traditioneel gezin naar bv.
eenoudergezinnen, samengestelde gezinnen, gezinnen met twee ouders
van hetzelfde geslacht, ect.
Opvoedtrends: gentle parenting, attachment parenting,
curlingouderschap, tradwives. Sociaal media spelen hier een grote rol bij.
Culturele verschillen
Opvoeding kent culturele verschillen: een voorbeeld is uit Mbendjele (een
geïsoleerde gemeenschap in Congo). Zij leven zoals de jagers en
verzamelaars. De baby’s hebben wel 14 verschillende verzorgers. Er is dus
altijd wel iemand die op de baby let en het hoeft niet per se de ouders te
zijn. “Door te kijken naar verschillende culturen, geeft ons de kans om
onze manieren te heroverwegen”.
De impact van opvoeding kent culturele verschillen: uit onderzoek bleek
dat in Europees-Amerikaanse gezinnen méér externaliserende problemen
opkwamen voor kinderen door fysiek disciplineren (een tik), bij Afro-
,Amerikaanse gezinnen juist niet. Het effect van fysiek disciplineren lijkt
vooral door context te komen.
Gezinspedagogiek: relevantie voor jou
De maten van opvoedstress begint veel hoger te worden
- Individualistische(re) samenleving
- Social media diagnoses
Lange wachtlijsten en hoge werkdruk bij jeugdhulp, dus je kan er niet
meer zo snel terecht. Door superdiversiteit is er een grotere variatie in de
samenleving. Het verschil kennen tussen normaliseren vs problematiseren:
het onderscheid maken tussen wat ‘normaal’ is en wat een probleem is.
Ontwikkeling van het gezin: het begin…
Eerste 1000 dagen: vanaf 10 maanden voor geboorte tot 2 jaar
Kansenongelijkheid begint al in de baarmoeder
- Armoede vroeggeboorte, laag geboortegewicht. Als je als
vrouw zwanger bent en in armoede leeft dan is het lastig om
gezondere keuzes te maken zoals groente en fruit. Als je in
armoede leeft dan is je mentale brandbreedte al heel groot en
heb je al stress, doordat er een kind komt ontstaat er nog meer
stress bij. Dit is ook niet goed voor de ontwikkeling en groei van
een kind in de buik.
- Hoe slechter de basis, hoe groter de kans op latere problemen
- Hoe beter de basis is, hoe groter de kans op een gezond leven!
Maar waarom?
Eerste 1000 dagen: belang
- Waarom belangrijk? - Brein:
Verbindingen gevormd bij start vormen basis voor latere
verbindingen
“Use it or lose it” hersen verbindingen die je niet gebruiken,
verdwijnen uit je hersenen. (Vb. Chinese baby’s, het verschil
tussen de letter L en letter R kunnen zij nog horen. Maar
verdwijnt later omdat de samenleving niet meer dit verschil
niet meegeven).
Hersenen van baby’s vereisen stabiele, zorgzame, interactieve
relaties
Veilige gehechtheidsrelatie (HC2 pedagogiek)
, Preventie problemen voorkomen
Interventie problemen verminderen/oplossen
Waarom belangrijk? - Regulatie
Regulatie = ervaren, herkennen en doseren van sensaties,
belevingen en affecten (gevoelservaringen) van de ander en jezelf.
- Co-regulatie, het samen reguleren van emoties en weten hoe je
op verschillende situaties moet reageren – vb. Spiegelen, toon
aanpassen, nabijheid afstemmen.
- Balans tussen ontwikkelen en verwerken
- Herhaling emotieschema’s
Wat gebeurt er als je niet beschikbaar bent als ouder...?
Still Face Experiment (Edward Tronick):
1. Normale interactie
2. Moeder stopt met communicatie
3. Hervatting normale interactie
De baby doet er alles aan om de aandacht van de moeder te trekken en
krijgt stress en wordt heel oncomfortabel. Kinderen hebben dus veel
aandacht nodig en werken heel veel op communicatie.
Kwaliteit + stabiliteit relaties eerste 1000 dagen: basis voor later
- Sociale ontwikkeling
- Cognitieve ontwikkeling
- Emotionele ontwikkeling
Waarom belangrijk? – Stress
Stress niet altijd slecht!
- Positieve stress, dit is stress dat een doel heeft en handig kan
zijn.
- Hanteerbare stress, eigenlijk niet een doel maar wel goed
hanteerbaar is en te regulieren is.
- Toxische stress, opvoeders die afwezig zijn. Een kind leert dat
het onnodig is om aandacht te vragen.
Overheidsbeleid
Er komt steeds meer aandacht en overheidsbeleid. Vb Actieprogramma
Kansrijke Start.
- Preventie = kostenbesparing
- “Professionals en informeel netwerk ondersteunen (aanstaande)
ouders optimaal”
Balansmodel
Risicofactoren: wat brengt die goede basis mogelijk in gevaar?
Beschermende factoren: wat draagt juist bij aan een goede basis
(beschermt een kind tegen risicofactoren)?
Mogelijke risicofactoren in de eerste 1000 dagen kunnen zijn: ongezonde
leefstijl, psychische problemen en/of een licht verstandelijke beperking,
, lage sociaaleconomische status, eenouder- of samengesteld gezin,
huiselijk geweld, ect.
Mogelijke beschermende factoren in de eerste 1000 dagen kunnen zijn:
veilige hechting, veerkracht, opvoedvaardigheden, hulp kunnen vragen en
accepteren, sociale competenties, positieve relaties met familie, ect.
Hoorcollege 3.2
Programma vandaag:
1. Wat is gehechtheid?
- Basis & geschiedenis
- De vier classificaties
- Wat als het misgaat?
2. Wat kunnen opvoeders doen?: Sensitief ouderschap
- Basis & geschiedenis
- Moeders vs. Vaders in eerste 1000 dagen
- Universaliteit?
3. Wat kun jij hiermee als pedagoog
- Ouderbegeleiding
- Disclaimer
Wat is gehechtheid
Gehechtheid (hechting):
o De affectieve en duurzame band tussen opvoeder en kind
o De opvoeder als veilige haven voor nabijheid en exploratie
o Basis voor latere relaties (intern werkmodel) – regels die je hebt
geleerd hoe je met mensen moet omgaan. ‘Containers in je hoofd’
o Veilige gehechtheid tal van positieve ontwikkelingsuitkomsten.
Na 12 maanden kan je iets zeggen over de gehechtheidsrelatie
Hoorcollege 3.1
1. Wat is gezinspedagogiek?
- Gezinspedagogiek
- Diversiteit
- Relevantie
2. Hoe ziet dit vak eruit?
- Hoorcolleges
- Werkcolleges
- Toetsing
3. De eerste 1000 dagen
- Wat is het?
- Waarom is het belangrijk?
- Overheidsbeleid
- Nuance
Wat is gezinspedagogiek?
‘Normale’ ontwikkeling van kinderen in verschillende, specifieke
opvoedingscontexten (binnen en buiten gezin).
Wat is ‘normaal’?
- Verschilt per cultuur
- Verandert door de tijd heen
Gezinspedagogiek: enorm divers!
Veranderingen over de tijd heen
Samenstelling is veranderd van een traditioneel gezin naar bv.
eenoudergezinnen, samengestelde gezinnen, gezinnen met twee ouders
van hetzelfde geslacht, ect.
Opvoedtrends: gentle parenting, attachment parenting,
curlingouderschap, tradwives. Sociaal media spelen hier een grote rol bij.
Culturele verschillen
Opvoeding kent culturele verschillen: een voorbeeld is uit Mbendjele (een
geïsoleerde gemeenschap in Congo). Zij leven zoals de jagers en
verzamelaars. De baby’s hebben wel 14 verschillende verzorgers. Er is dus
altijd wel iemand die op de baby let en het hoeft niet per se de ouders te
zijn. “Door te kijken naar verschillende culturen, geeft ons de kans om
onze manieren te heroverwegen”.
De impact van opvoeding kent culturele verschillen: uit onderzoek bleek
dat in Europees-Amerikaanse gezinnen méér externaliserende problemen
opkwamen voor kinderen door fysiek disciplineren (een tik), bij Afro-
,Amerikaanse gezinnen juist niet. Het effect van fysiek disciplineren lijkt
vooral door context te komen.
Gezinspedagogiek: relevantie voor jou
De maten van opvoedstress begint veel hoger te worden
- Individualistische(re) samenleving
- Social media diagnoses
Lange wachtlijsten en hoge werkdruk bij jeugdhulp, dus je kan er niet
meer zo snel terecht. Door superdiversiteit is er een grotere variatie in de
samenleving. Het verschil kennen tussen normaliseren vs problematiseren:
het onderscheid maken tussen wat ‘normaal’ is en wat een probleem is.
Ontwikkeling van het gezin: het begin…
Eerste 1000 dagen: vanaf 10 maanden voor geboorte tot 2 jaar
Kansenongelijkheid begint al in de baarmoeder
- Armoede vroeggeboorte, laag geboortegewicht. Als je als
vrouw zwanger bent en in armoede leeft dan is het lastig om
gezondere keuzes te maken zoals groente en fruit. Als je in
armoede leeft dan is je mentale brandbreedte al heel groot en
heb je al stress, doordat er een kind komt ontstaat er nog meer
stress bij. Dit is ook niet goed voor de ontwikkeling en groei van
een kind in de buik.
- Hoe slechter de basis, hoe groter de kans op latere problemen
- Hoe beter de basis is, hoe groter de kans op een gezond leven!
Maar waarom?
Eerste 1000 dagen: belang
- Waarom belangrijk? - Brein:
Verbindingen gevormd bij start vormen basis voor latere
verbindingen
“Use it or lose it” hersen verbindingen die je niet gebruiken,
verdwijnen uit je hersenen. (Vb. Chinese baby’s, het verschil
tussen de letter L en letter R kunnen zij nog horen. Maar
verdwijnt later omdat de samenleving niet meer dit verschil
niet meegeven).
Hersenen van baby’s vereisen stabiele, zorgzame, interactieve
relaties
Veilige gehechtheidsrelatie (HC2 pedagogiek)
, Preventie problemen voorkomen
Interventie problemen verminderen/oplossen
Waarom belangrijk? - Regulatie
Regulatie = ervaren, herkennen en doseren van sensaties,
belevingen en affecten (gevoelservaringen) van de ander en jezelf.
- Co-regulatie, het samen reguleren van emoties en weten hoe je
op verschillende situaties moet reageren – vb. Spiegelen, toon
aanpassen, nabijheid afstemmen.
- Balans tussen ontwikkelen en verwerken
- Herhaling emotieschema’s
Wat gebeurt er als je niet beschikbaar bent als ouder...?
Still Face Experiment (Edward Tronick):
1. Normale interactie
2. Moeder stopt met communicatie
3. Hervatting normale interactie
De baby doet er alles aan om de aandacht van de moeder te trekken en
krijgt stress en wordt heel oncomfortabel. Kinderen hebben dus veel
aandacht nodig en werken heel veel op communicatie.
Kwaliteit + stabiliteit relaties eerste 1000 dagen: basis voor later
- Sociale ontwikkeling
- Cognitieve ontwikkeling
- Emotionele ontwikkeling
Waarom belangrijk? – Stress
Stress niet altijd slecht!
- Positieve stress, dit is stress dat een doel heeft en handig kan
zijn.
- Hanteerbare stress, eigenlijk niet een doel maar wel goed
hanteerbaar is en te regulieren is.
- Toxische stress, opvoeders die afwezig zijn. Een kind leert dat
het onnodig is om aandacht te vragen.
Overheidsbeleid
Er komt steeds meer aandacht en overheidsbeleid. Vb Actieprogramma
Kansrijke Start.
- Preventie = kostenbesparing
- “Professionals en informeel netwerk ondersteunen (aanstaande)
ouders optimaal”
Balansmodel
Risicofactoren: wat brengt die goede basis mogelijk in gevaar?
Beschermende factoren: wat draagt juist bij aan een goede basis
(beschermt een kind tegen risicofactoren)?
Mogelijke risicofactoren in de eerste 1000 dagen kunnen zijn: ongezonde
leefstijl, psychische problemen en/of een licht verstandelijke beperking,
, lage sociaaleconomische status, eenouder- of samengesteld gezin,
huiselijk geweld, ect.
Mogelijke beschermende factoren in de eerste 1000 dagen kunnen zijn:
veilige hechting, veerkracht, opvoedvaardigheden, hulp kunnen vragen en
accepteren, sociale competenties, positieve relaties met familie, ect.
Hoorcollege 3.2
Programma vandaag:
1. Wat is gehechtheid?
- Basis & geschiedenis
- De vier classificaties
- Wat als het misgaat?
2. Wat kunnen opvoeders doen?: Sensitief ouderschap
- Basis & geschiedenis
- Moeders vs. Vaders in eerste 1000 dagen
- Universaliteit?
3. Wat kun jij hiermee als pedagoog
- Ouderbegeleiding
- Disclaimer
Wat is gehechtheid
Gehechtheid (hechting):
o De affectieve en duurzame band tussen opvoeder en kind
o De opvoeder als veilige haven voor nabijheid en exploratie
o Basis voor latere relaties (intern werkmodel) – regels die je hebt
geleerd hoe je met mensen moet omgaan. ‘Containers in je hoofd’
o Veilige gehechtheid tal van positieve ontwikkelingsuitkomsten.
Na 12 maanden kan je iets zeggen over de gehechtheidsrelatie
