Sociologische sleutelteksten
Leerdoelen
1. Kennis maken met 7 sleutelbegrippen die relevant zijn geweest voor de historische
ontwikkeling van de sociologie;
2. Kennis maken met de theoretische veelzijdigheid van de sociologie;
3. Leren lezen van primaire, sociologische literatuur en in staat zijn om manieren van denken in
sociologische teksten te ontdekken.
Sleutelbegrippen Leesvragen
Sociale organisatie Wat is het sociale?
Cultuur Wat is het object van studie?
Dominantie Welk perspectief nemen we in?
Praktijken Wat is het probleem?
Relaties Welk gereedschap hebben we?
Ecologie Waar gaat het heen?
Reproductie Waar draait het om?
1
,Sociologen
Claude Henri de Saint-Simon.................................................................................................4
Claude Henri de Saint-Simon.................................................................................................4
Auguste Comte....................................................................................................................... 5
Auguste Comte....................................................................................................................... 5
Emile Durkheim - sociale organisatie & cultuur.......................................................................6
Emile Durkheim - sociale organisatie & cultuur.......................................................................6
Talcott Parsons - sociale organisatie......................................................................................8
Talcott Parsons - sociale organisatie......................................................................................8
Robert K. Merton - sociale organisatie..................................................................................10
Robert K. Merton - sociale organisatie..................................................................................10
Niklas Luhmann - sociale organisatie...................................................................................11
Niklas Luhmann - sociale organisatie...................................................................................11
Stuart Hall - cultuur............................................................................................................... 13
Stuart Hall - cultuur............................................................................................................... 13
Howard Becker - cultuur.......................................................................................................14
Howard Becker - cultuur.......................................................................................................14
Jeffrey Alexander - cultuur....................................................................................................15
Jeffrey Alexander - cultuur....................................................................................................15
Wagner Pacifici - cultuur.......................................................................................................16
Wagner Pacifici - cultuur.......................................................................................................16
Karl Marx - dominantie......................................................................................................... 17
Karl Marx - dominantie......................................................................................................... 17
Du Bois - dominantie............................................................................................................ 19
Du Bois - dominantie............................................................................................................ 19
Hill Collins - dominantie........................................................................................................20
Hill Collins - dominantie........................................................................................................20
Foucault - dominantie........................................................................................................... 21
Foucault - dominantie........................................................................................................... 21
Pierre Bourdieu - praktijken..................................................................................................22
Pierre Bourdieu - praktijken..................................................................................................22
George Herbert Mead - praktijken........................................................................................23
George Herbert Mead - praktijken........................................................................................23
Erving Goffman - praktijken..................................................................................................24
Erving Goffman - praktijken..................................................................................................24
Max Weber - praktijken.........................................................................................................25
Max Weber - praktijken.........................................................................................................25
Georg Simmel - relaties........................................................................................................26
Georg Simmel - relaties........................................................................................................26
Mark Granovetter - relaties...................................................................................................27
Mark Granovetter - relaties...................................................................................................27
............................................................................................................................................. 27
............................................................................................................................................. 27
Norbert Elias - relaties.......................................................................................................... 28
Norbert Elias - relaties.......................................................................................................... 28
Bruno Latour - relaties.......................................................................................................... 29
Bruno Latour - relaties.......................................................................................................... 29
Sorokin & Zimmerman - ecologie.........................................................................................30
2
,Sorokin & Zimmerman - ecologie.........................................................................................30
Immanuel Wallerstein - ecologie...........................................................................................31
Immanuel Wallerstein - ecologie...........................................................................................31
Jan Douwe Van der Ploeg - ecologie....................................................................................32
Jan Douwe Van der Ploeg - ecologie....................................................................................32
Jason Moore - ecologie........................................................................................................ 34
Jason Moore - ecologie........................................................................................................ 34
Martineau - reproductie........................................................................................................ 35
Martineau - reproductie........................................................................................................ 35
Marianne Weber - reproductie..............................................................................................36
Marianne Weber - reproductie..............................................................................................36
Nancy Chodorow - reproductie.............................................................................................37
Nancy Chodorow - reproductie.............................................................................................37
Arlie Hochschild - reproductie...............................................................................................38
Arlie Hochschild - reproductie...............................................................................................38
Nancy Fraser - reproductie...................................................................................................39
Nancy Fraser - reproductie...................................................................................................39
Begrippen............................................................................................................................. 41
Begrippen............................................................................................................................. 41
3
,Claude Henri de Saint-Simon
Overgang agrarische samenleving naar industriële samenleving, technologie, productieprocessen,
samenwerken, harmonie, rol overheid, collectief eigendom productiemiddelen, dienen algemeen welzijn
Achtergrond
Saint-Simon was een van de eersten die de overgang van een agrarische samenleving naar een
industriële samenleving erkende. Hij begreep de grote invloed van technologie en industrie op de
samenleving en benadrukte het belang van technische en wetenschappelijke kennis. Saint-Simon en
Comte legden de basis van hun ervaringen in het organiseren van productieprocessen (vroege
industrialisering). Hoe moet je productieprocessen zo inrichten dat het zo efficiënt en zo rationeel
mogelijk plaatsvindt? Op basis van deze wetenschap, gingen ze kijken hoe het sociale leven moet
worden vormgegeven. Hoe kan de maatschappij op een zo efficiënt en rationeel mogelijke manier
draaien?
Kernopvattingen
❖ Technische en wetenschappelijke kennis zijn essentieel voor het begrijpen en organiseren
van de samenleving
❖ Het is belangrijk om samen te werken en klassen conflicten te overwinnen
❖ Harmonie is de basis voor een welvarende maatschappij
❖ Overheid moet een actieve rol spelen in het coördineren van economische activiteiten en
het waarborgen van het welzijn van burgers
❖ Productiemiddelen moeten collectief eigendom zijn
❖ De nadruk in de samenleving moet liggen op het dienen van het algemeen welzijn in plaats
van individuele winst
❖ De samenleving moet geleid worden door experts en technisch onderlegde mensen in plaats
van traditionele aristocraten
4
, Auguste Comte
Organicisme, reproductie van het sociale leven, positivisme, sociale harmonie en stabiliteit
Achtergrond
Comte heeft gepleit voor een aparte discipline aan de universiteit. Comte wordt daarom vaak
beschouwd als de grondlegger van de sociologie omdat hij de term “sociologie” bedacht en het idee
promootte dat de samenleving op dezelfde manier als de natuurwetenschappen bestudeerd kon
worden, met als doel de sociale orde begrijpen en handhaven. Hoe zou de maatschappij eigenlijk
georganiseerd moeten zijn? Er is zoiets als biologie (hoe houden levende wezens zichzelf in stand),
dus er zou ook zoiets als sociologie moeten zijn (hoe houdt een maatschappij zichzelf in stand).
In de ideologie van Comte zit een bepaalde gedachte, deze gedachte is het “organicisme”. De
manier waarop het lichaam is georganiseerd, is het in staat om voor zichzelf te zorgen. Net zoals dat
bij levende wezens zo is, is dat ook zo voor het sociale leven. Het sociale leven is ook zo
georganiseerd dat het zichzelf in stand weet te houden, dat het kan reproduceren door de tijd heen.
Perspectief: positivisme
Kernopvattingen
❖ Alle kennis moet gebaseerd zijn op empirische waarnemingen en wetenschappelijke
methoden (positivisme)
❖ Alleen feitelijke kennis die is verkregen door observatie en experimenten kan als geldig
worden beschouwd
❖ Hij hield zich bezig met het begrijpen van factoren die sociale harmonie en stabiliteit
bevorderen
5
Leerdoelen
1. Kennis maken met 7 sleutelbegrippen die relevant zijn geweest voor de historische
ontwikkeling van de sociologie;
2. Kennis maken met de theoretische veelzijdigheid van de sociologie;
3. Leren lezen van primaire, sociologische literatuur en in staat zijn om manieren van denken in
sociologische teksten te ontdekken.
Sleutelbegrippen Leesvragen
Sociale organisatie Wat is het sociale?
Cultuur Wat is het object van studie?
Dominantie Welk perspectief nemen we in?
Praktijken Wat is het probleem?
Relaties Welk gereedschap hebben we?
Ecologie Waar gaat het heen?
Reproductie Waar draait het om?
1
,Sociologen
Claude Henri de Saint-Simon.................................................................................................4
Claude Henri de Saint-Simon.................................................................................................4
Auguste Comte....................................................................................................................... 5
Auguste Comte....................................................................................................................... 5
Emile Durkheim - sociale organisatie & cultuur.......................................................................6
Emile Durkheim - sociale organisatie & cultuur.......................................................................6
Talcott Parsons - sociale organisatie......................................................................................8
Talcott Parsons - sociale organisatie......................................................................................8
Robert K. Merton - sociale organisatie..................................................................................10
Robert K. Merton - sociale organisatie..................................................................................10
Niklas Luhmann - sociale organisatie...................................................................................11
Niklas Luhmann - sociale organisatie...................................................................................11
Stuart Hall - cultuur............................................................................................................... 13
Stuart Hall - cultuur............................................................................................................... 13
Howard Becker - cultuur.......................................................................................................14
Howard Becker - cultuur.......................................................................................................14
Jeffrey Alexander - cultuur....................................................................................................15
Jeffrey Alexander - cultuur....................................................................................................15
Wagner Pacifici - cultuur.......................................................................................................16
Wagner Pacifici - cultuur.......................................................................................................16
Karl Marx - dominantie......................................................................................................... 17
Karl Marx - dominantie......................................................................................................... 17
Du Bois - dominantie............................................................................................................ 19
Du Bois - dominantie............................................................................................................ 19
Hill Collins - dominantie........................................................................................................20
Hill Collins - dominantie........................................................................................................20
Foucault - dominantie........................................................................................................... 21
Foucault - dominantie........................................................................................................... 21
Pierre Bourdieu - praktijken..................................................................................................22
Pierre Bourdieu - praktijken..................................................................................................22
George Herbert Mead - praktijken........................................................................................23
George Herbert Mead - praktijken........................................................................................23
Erving Goffman - praktijken..................................................................................................24
Erving Goffman - praktijken..................................................................................................24
Max Weber - praktijken.........................................................................................................25
Max Weber - praktijken.........................................................................................................25
Georg Simmel - relaties........................................................................................................26
Georg Simmel - relaties........................................................................................................26
Mark Granovetter - relaties...................................................................................................27
Mark Granovetter - relaties...................................................................................................27
............................................................................................................................................. 27
............................................................................................................................................. 27
Norbert Elias - relaties.......................................................................................................... 28
Norbert Elias - relaties.......................................................................................................... 28
Bruno Latour - relaties.......................................................................................................... 29
Bruno Latour - relaties.......................................................................................................... 29
Sorokin & Zimmerman - ecologie.........................................................................................30
2
,Sorokin & Zimmerman - ecologie.........................................................................................30
Immanuel Wallerstein - ecologie...........................................................................................31
Immanuel Wallerstein - ecologie...........................................................................................31
Jan Douwe Van der Ploeg - ecologie....................................................................................32
Jan Douwe Van der Ploeg - ecologie....................................................................................32
Jason Moore - ecologie........................................................................................................ 34
Jason Moore - ecologie........................................................................................................ 34
Martineau - reproductie........................................................................................................ 35
Martineau - reproductie........................................................................................................ 35
Marianne Weber - reproductie..............................................................................................36
Marianne Weber - reproductie..............................................................................................36
Nancy Chodorow - reproductie.............................................................................................37
Nancy Chodorow - reproductie.............................................................................................37
Arlie Hochschild - reproductie...............................................................................................38
Arlie Hochschild - reproductie...............................................................................................38
Nancy Fraser - reproductie...................................................................................................39
Nancy Fraser - reproductie...................................................................................................39
Begrippen............................................................................................................................. 41
Begrippen............................................................................................................................. 41
3
,Claude Henri de Saint-Simon
Overgang agrarische samenleving naar industriële samenleving, technologie, productieprocessen,
samenwerken, harmonie, rol overheid, collectief eigendom productiemiddelen, dienen algemeen welzijn
Achtergrond
Saint-Simon was een van de eersten die de overgang van een agrarische samenleving naar een
industriële samenleving erkende. Hij begreep de grote invloed van technologie en industrie op de
samenleving en benadrukte het belang van technische en wetenschappelijke kennis. Saint-Simon en
Comte legden de basis van hun ervaringen in het organiseren van productieprocessen (vroege
industrialisering). Hoe moet je productieprocessen zo inrichten dat het zo efficiënt en zo rationeel
mogelijk plaatsvindt? Op basis van deze wetenschap, gingen ze kijken hoe het sociale leven moet
worden vormgegeven. Hoe kan de maatschappij op een zo efficiënt en rationeel mogelijke manier
draaien?
Kernopvattingen
❖ Technische en wetenschappelijke kennis zijn essentieel voor het begrijpen en organiseren
van de samenleving
❖ Het is belangrijk om samen te werken en klassen conflicten te overwinnen
❖ Harmonie is de basis voor een welvarende maatschappij
❖ Overheid moet een actieve rol spelen in het coördineren van economische activiteiten en
het waarborgen van het welzijn van burgers
❖ Productiemiddelen moeten collectief eigendom zijn
❖ De nadruk in de samenleving moet liggen op het dienen van het algemeen welzijn in plaats
van individuele winst
❖ De samenleving moet geleid worden door experts en technisch onderlegde mensen in plaats
van traditionele aristocraten
4
, Auguste Comte
Organicisme, reproductie van het sociale leven, positivisme, sociale harmonie en stabiliteit
Achtergrond
Comte heeft gepleit voor een aparte discipline aan de universiteit. Comte wordt daarom vaak
beschouwd als de grondlegger van de sociologie omdat hij de term “sociologie” bedacht en het idee
promootte dat de samenleving op dezelfde manier als de natuurwetenschappen bestudeerd kon
worden, met als doel de sociale orde begrijpen en handhaven. Hoe zou de maatschappij eigenlijk
georganiseerd moeten zijn? Er is zoiets als biologie (hoe houden levende wezens zichzelf in stand),
dus er zou ook zoiets als sociologie moeten zijn (hoe houdt een maatschappij zichzelf in stand).
In de ideologie van Comte zit een bepaalde gedachte, deze gedachte is het “organicisme”. De
manier waarop het lichaam is georganiseerd, is het in staat om voor zichzelf te zorgen. Net zoals dat
bij levende wezens zo is, is dat ook zo voor het sociale leven. Het sociale leven is ook zo
georganiseerd dat het zichzelf in stand weet te houden, dat het kan reproduceren door de tijd heen.
Perspectief: positivisme
Kernopvattingen
❖ Alle kennis moet gebaseerd zijn op empirische waarnemingen en wetenschappelijke
methoden (positivisme)
❖ Alleen feitelijke kennis die is verkregen door observatie en experimenten kan als geldig
worden beschouwd
❖ Hij hield zich bezig met het begrijpen van factoren die sociale harmonie en stabiliteit
bevorderen
5
