Practicum 1: Lichtmicroscopie en Elektronenmicroscopie
Inleiding
In de afbeelding (1) is weergegeven tot welke afmeting met het blote oog waargenomen kan
worden en bij welke afmetingen een lichtmicroscoop of zelfs een elektronenmicroscoop
nodig zijn.
Afb. 1
Scheidend vermogen is de kleinste afstand waarbij 2 dicht bij elkaar gelegen punten nog als
afzonderlijke punten waargenomen kunnen worden. Voor het menselijk oog is dit ongeveer
0,15 mm.
De meeste cellen hebben een afmeting tussen 15 en 100 µm.
De lichtmicroscoop (LM) maakt gebruik van een goede loep en drie/vier convergerende
lenzen, dus lenzen die kunnen vergroten of verkleinen. De lenzen hebben verschillende
sterkten. De afbeelding (2) laat zien hoe een voorwerp via het objectief wordt vergroot en
vervolgens als beeld is waar te nemen door het oculair. Het scheidend vermogen van een LM
is ongeveer 0,3 µ, dus je kunt er 500x kleinere afstanden mee waarnemen dan met het
blote oog (0,15 mm).
Afb. 2
, Met een lichtmicroscoop is de celkern, ook als deze net gekleurd is, duidelijk te zien.
In een gekleurd preparaat:
1. Celkern vaak sterker gekleurd dan het cytoplasma.
2. De celkern heeft vaak een duidelijke structurering (donkere puntjes).
3. De celkern is vaak duidelijk belijnd.
Het cytoplasma van de cel:
1. Kan gestructureerd, groot en compact zijn.
2. Egaal van structuur en nauwelijks gekleurd zijn.
3. Kan heel fijn verdeeld zijn met uitlopers die met de LM niet te zien zijn. Zie afbeelding
3.
Afb. 3
Er zit een grens aan de vergroting met lichtstralen. Dit heeft te maken met de golflengte van
ligt ( 380 – 780 nm).
In de elektronenmicroscoop (EM) wordt i.p.v. zichtbaar licht een bundel elektronen gebruikt.
Deze bewegen zich onder hoge spanning met een veel kleinere golflengte dan zichtbaar licht
in een kolom die in vacuüm wordt gehouden. Met behulp van elektromagnetische lenzen
kan de elektronenbundel nauwkeurig op een stukje weefsel worden gestraald. De
elektronen die tegen het weefsel aankomen worden hierdoor doorgelaten, verstrooid of
tegengehouden. De elektronen die door het weefsel heen gaan vormen het uiteindelijke
beeld, te zien op een beeldscherm. Het scheidend vermogen van de EM is ongeveer 0,2 nm.
Dit is 1500x kleiner dan dat er kan worden waargenomen met de LM.
Er bestaat ook een Scanning Electron Microscopy (SEM), de stukjes weefsel zijn in dit geval
gecoat met een klein laagje van een zwaar metaal. De elektronenbundel gaat er niet door
heen maar wordt gereflecteerd door het laagje zwaar metaal, dit wordt omgezet in
elektrische signalen waardoor er een goed driedimensionaal beeld wordt gevormd.
Inleiding
In de afbeelding (1) is weergegeven tot welke afmeting met het blote oog waargenomen kan
worden en bij welke afmetingen een lichtmicroscoop of zelfs een elektronenmicroscoop
nodig zijn.
Afb. 1
Scheidend vermogen is de kleinste afstand waarbij 2 dicht bij elkaar gelegen punten nog als
afzonderlijke punten waargenomen kunnen worden. Voor het menselijk oog is dit ongeveer
0,15 mm.
De meeste cellen hebben een afmeting tussen 15 en 100 µm.
De lichtmicroscoop (LM) maakt gebruik van een goede loep en drie/vier convergerende
lenzen, dus lenzen die kunnen vergroten of verkleinen. De lenzen hebben verschillende
sterkten. De afbeelding (2) laat zien hoe een voorwerp via het objectief wordt vergroot en
vervolgens als beeld is waar te nemen door het oculair. Het scheidend vermogen van een LM
is ongeveer 0,3 µ, dus je kunt er 500x kleinere afstanden mee waarnemen dan met het
blote oog (0,15 mm).
Afb. 2
, Met een lichtmicroscoop is de celkern, ook als deze net gekleurd is, duidelijk te zien.
In een gekleurd preparaat:
1. Celkern vaak sterker gekleurd dan het cytoplasma.
2. De celkern heeft vaak een duidelijke structurering (donkere puntjes).
3. De celkern is vaak duidelijk belijnd.
Het cytoplasma van de cel:
1. Kan gestructureerd, groot en compact zijn.
2. Egaal van structuur en nauwelijks gekleurd zijn.
3. Kan heel fijn verdeeld zijn met uitlopers die met de LM niet te zien zijn. Zie afbeelding
3.
Afb. 3
Er zit een grens aan de vergroting met lichtstralen. Dit heeft te maken met de golflengte van
ligt ( 380 – 780 nm).
In de elektronenmicroscoop (EM) wordt i.p.v. zichtbaar licht een bundel elektronen gebruikt.
Deze bewegen zich onder hoge spanning met een veel kleinere golflengte dan zichtbaar licht
in een kolom die in vacuüm wordt gehouden. Met behulp van elektromagnetische lenzen
kan de elektronenbundel nauwkeurig op een stukje weefsel worden gestraald. De
elektronen die tegen het weefsel aankomen worden hierdoor doorgelaten, verstrooid of
tegengehouden. De elektronen die door het weefsel heen gaan vormen het uiteindelijke
beeld, te zien op een beeldscherm. Het scheidend vermogen van de EM is ongeveer 0,2 nm.
Dit is 1500x kleiner dan dat er kan worden waargenomen met de LM.
Er bestaat ook een Scanning Electron Microscopy (SEM), de stukjes weefsel zijn in dit geval
gecoat met een klein laagje van een zwaar metaal. De elektronenbundel gaat er niet door
heen maar wordt gereflecteerd door het laagje zwaar metaal, dit wordt omgezet in
elektrische signalen waardoor er een goed driedimensionaal beeld wordt gevormd.
