Inhoud
LES 1. DIVERSITEIT, ARMOEDE & STAD.............................................................................3
De leerdoelen van Diversiteit, Armoede & Stad...................................................................3
Sociaal werk in de 21ste eeuw op het snijvlak tussen armoede, diversiteit & stad..............3
LES 2. ARMOEDE & MAATSCHAPPELIJKE KWETSBAARHEID..........................................4
Definitie sociaal werk........................................................................................................... 4
Armoede & maatschappelijke kwetsbaarheid: de bril waardoor we kijken, bepaalt mee wat
we zien................................................................................................................................ 4
Wat is armoede? Het ontstaan van een ruim aanvaarde definitie........................................5
Definitie............................................................................................................................... 6
Armoede bestrijden.............................................................................................................. 6
Waarom blijft armoede bestaan?.........................................................................................7
Zeven verklaringsmodellen..............................................................................................7
LES 3: VAN GROEIENDE ETNISCH-CULTURELE DIVERSITEIT NAAR
SUPERDIVERSITEIT............................................................................................................13
Wat is superdiversiteit?......................................................................................................14
LES 4. STAD EN STEDELIJKHEID......................................................................................14
Wat is een stad?................................................................................................................ 14
Functies van een stad........................................................................................................15
Stedelijkheid...................................................................................................................... 16
Maakt stadslucht of stadsvlucht vrij? Vlaanderen worstelt met zijn steden........................17
Stadsvlucht in de tweede helft van de 20ste eeuw.........................................................17
Vlaamse steden groeien opnieuw in de 21ste eeuw......................................................17
Achter de bevolkingstoename blijft een stadsvlucht van de middenklasse verborgen....17
Antwerpen...................................................................................................................... 17
LES 5. ARMOEDE ÉN DIVERSITEIT, OF MIGRATIE VAN HOOG TOT LAAG....................18
Hoe meten onderzoekers herkomst?.................................................................................18
Inkomen............................................................................................................................. 19
Armoederisico....................................................................................................................19
Arbeidssituatie................................................................................................................... 21
Ongelijkheid in onderwijs...................................................................................................22
Ongelijkheid op woningmarkt.............................................................................................24
Gezondheid....................................................................................................................... 24
Besluit: armoede verkleurt.................................................................................................24
LES 6. ARMOEDE ÉN STAD. OF RUIMTELIJKE ONGELIJKHEID IN EN ROND DE STAD25
, Sociale mix........................................................................................................................ 25
Gentrificatie....................................................................................................................... 26
LES 7. DIVERSITEIT ÉN STAD, OF RUIMER: DIVERSITEIT ÉN RUIMTELIJKE
ONGELIJKHEID....................................................................................................................26
De stad van aankomst: de stedeling als migrant................................................................26
inzoomen op mensen zonder papieren in Antwerpen........................................................28
Landen van herkomst........................................................................................................28
Gezinsgrootte.................................................................................................................... 29
LES 8. LEREN KIJKEN MET EEN KOSMOPOLITISCHE BLIK............................................29
De nood aan een kosmopolitische blik...............................................................................29
Oude manieren van kijken naar een nieuwe realiteit.........................................................30
Voorbij het methodologisch nationalisme...........................................................................30
Beck’s kosmopolitische blik (kosmopolitisch = superdiversiteit).........................................30
Van of/of denken, naar een en/en logica...........................................................................31
Transnationaliteit en ambivalentie.....................................................................................31
Naar een tweede moderniteit.............................................................................................31
Onze steden worden kosmopolitisch.................................................................................31
Kinderen kleuren onze steden...........................................................................................32
Kosmopolitische apartheid?...............................................................................................32
Steeds meer mensen leven over grenzen.........................................................................33
LES 9. WAT IS NU INTEGRATIE?........................................................................................34
Ze moeten zich maar integreren…’ Wat bedoelen we nu juist?.........................................34
Sociale cohesie in superdiversiteit.....................................................................................34
Nood aan een tweesporenbeleid.......................................................................................35
LES 10. HET DEBAT OVER DE MULTICULTURELE SAMENLEVING................................35
LES 11: KRACHTGERICHT OMGAAN MET DIVERSITEIT..................................................38
Hoe als sociaal werker omgaan met diversiteit?................................................................38
, LES 1. DIVERSITEIT, ARMOEDE & STAD
De leerdoelen van Diversiteit, Armoede & Stad
Kennis van en inzicht in de veranderende samenleving krijgen
Meer bepaald in de veranderingen op de domeinen van:
Armoede en maatschappelijke kwetsbaarheid
Etnisch-culturele diversiteit en demografische evoluties in Vlaanderen (met
een sterke focus op Antwerpen)
Stadsontwikkeling, stedelijkheid en verstedelijking in Vlaanderen
Je ontwikkelt kennis van en inzicht in de interactie tussen deze domeinen:
de verbanden tussen armoede en etnisch-culturele diversiteit
de verbanden tussen armoede én stedelijke/ruimtelijke ongelijkheid
de verbanden tussen diversiteit en stad/ruimtelijke ongelijkheid
de werking van de stad als aankomstplaats, plaats van sociale stijging én van
sociale kwetsbaarheid
De student heeft kennis van en inzicht in uitdagingen voor sociaal werk op deze
domeinen, en meer bepaald:
een krachtgerichte kijk op deze veranderende samenleving
de stad als emancipatiemachine, en het belang van sociale stadsontwikkeling.
Het belang van omgaan met de superdiversiteit en van interculturalisering
Met sterke aandacht voor de beleving door bewoners/cliënten/mensen in
armoede/mensen van andere etnische afkomst…
DIVAS focust op het overzicht, de verbindingen en de samenhang => de relevantie
voor sociaal werk
Sociaal werk in de 21ste eeuw op het snijvlak tussen armoede, diversiteit
& stad
Centraal in dit vak staan drie invalshoeken, en hun onderlinge raakvlakken:
etnisch-culturele diversiteit
armoede en maatschappelijke kwetsbaarheid
de stad en stedelijkheid
LES 1. DIVERSITEIT, ARMOEDE & STAD.............................................................................3
De leerdoelen van Diversiteit, Armoede & Stad...................................................................3
Sociaal werk in de 21ste eeuw op het snijvlak tussen armoede, diversiteit & stad..............3
LES 2. ARMOEDE & MAATSCHAPPELIJKE KWETSBAARHEID..........................................4
Definitie sociaal werk........................................................................................................... 4
Armoede & maatschappelijke kwetsbaarheid: de bril waardoor we kijken, bepaalt mee wat
we zien................................................................................................................................ 4
Wat is armoede? Het ontstaan van een ruim aanvaarde definitie........................................5
Definitie............................................................................................................................... 6
Armoede bestrijden.............................................................................................................. 6
Waarom blijft armoede bestaan?.........................................................................................7
Zeven verklaringsmodellen..............................................................................................7
LES 3: VAN GROEIENDE ETNISCH-CULTURELE DIVERSITEIT NAAR
SUPERDIVERSITEIT............................................................................................................13
Wat is superdiversiteit?......................................................................................................14
LES 4. STAD EN STEDELIJKHEID......................................................................................14
Wat is een stad?................................................................................................................ 14
Functies van een stad........................................................................................................15
Stedelijkheid...................................................................................................................... 16
Maakt stadslucht of stadsvlucht vrij? Vlaanderen worstelt met zijn steden........................17
Stadsvlucht in de tweede helft van de 20ste eeuw.........................................................17
Vlaamse steden groeien opnieuw in de 21ste eeuw......................................................17
Achter de bevolkingstoename blijft een stadsvlucht van de middenklasse verborgen....17
Antwerpen...................................................................................................................... 17
LES 5. ARMOEDE ÉN DIVERSITEIT, OF MIGRATIE VAN HOOG TOT LAAG....................18
Hoe meten onderzoekers herkomst?.................................................................................18
Inkomen............................................................................................................................. 19
Armoederisico....................................................................................................................19
Arbeidssituatie................................................................................................................... 21
Ongelijkheid in onderwijs...................................................................................................22
Ongelijkheid op woningmarkt.............................................................................................24
Gezondheid....................................................................................................................... 24
Besluit: armoede verkleurt.................................................................................................24
LES 6. ARMOEDE ÉN STAD. OF RUIMTELIJKE ONGELIJKHEID IN EN ROND DE STAD25
, Sociale mix........................................................................................................................ 25
Gentrificatie....................................................................................................................... 26
LES 7. DIVERSITEIT ÉN STAD, OF RUIMER: DIVERSITEIT ÉN RUIMTELIJKE
ONGELIJKHEID....................................................................................................................26
De stad van aankomst: de stedeling als migrant................................................................26
inzoomen op mensen zonder papieren in Antwerpen........................................................28
Landen van herkomst........................................................................................................28
Gezinsgrootte.................................................................................................................... 29
LES 8. LEREN KIJKEN MET EEN KOSMOPOLITISCHE BLIK............................................29
De nood aan een kosmopolitische blik...............................................................................29
Oude manieren van kijken naar een nieuwe realiteit.........................................................30
Voorbij het methodologisch nationalisme...........................................................................30
Beck’s kosmopolitische blik (kosmopolitisch = superdiversiteit).........................................30
Van of/of denken, naar een en/en logica...........................................................................31
Transnationaliteit en ambivalentie.....................................................................................31
Naar een tweede moderniteit.............................................................................................31
Onze steden worden kosmopolitisch.................................................................................31
Kinderen kleuren onze steden...........................................................................................32
Kosmopolitische apartheid?...............................................................................................32
Steeds meer mensen leven over grenzen.........................................................................33
LES 9. WAT IS NU INTEGRATIE?........................................................................................34
Ze moeten zich maar integreren…’ Wat bedoelen we nu juist?.........................................34
Sociale cohesie in superdiversiteit.....................................................................................34
Nood aan een tweesporenbeleid.......................................................................................35
LES 10. HET DEBAT OVER DE MULTICULTURELE SAMENLEVING................................35
LES 11: KRACHTGERICHT OMGAAN MET DIVERSITEIT..................................................38
Hoe als sociaal werker omgaan met diversiteit?................................................................38
, LES 1. DIVERSITEIT, ARMOEDE & STAD
De leerdoelen van Diversiteit, Armoede & Stad
Kennis van en inzicht in de veranderende samenleving krijgen
Meer bepaald in de veranderingen op de domeinen van:
Armoede en maatschappelijke kwetsbaarheid
Etnisch-culturele diversiteit en demografische evoluties in Vlaanderen (met
een sterke focus op Antwerpen)
Stadsontwikkeling, stedelijkheid en verstedelijking in Vlaanderen
Je ontwikkelt kennis van en inzicht in de interactie tussen deze domeinen:
de verbanden tussen armoede en etnisch-culturele diversiteit
de verbanden tussen armoede én stedelijke/ruimtelijke ongelijkheid
de verbanden tussen diversiteit en stad/ruimtelijke ongelijkheid
de werking van de stad als aankomstplaats, plaats van sociale stijging én van
sociale kwetsbaarheid
De student heeft kennis van en inzicht in uitdagingen voor sociaal werk op deze
domeinen, en meer bepaald:
een krachtgerichte kijk op deze veranderende samenleving
de stad als emancipatiemachine, en het belang van sociale stadsontwikkeling.
Het belang van omgaan met de superdiversiteit en van interculturalisering
Met sterke aandacht voor de beleving door bewoners/cliënten/mensen in
armoede/mensen van andere etnische afkomst…
DIVAS focust op het overzicht, de verbindingen en de samenhang => de relevantie
voor sociaal werk
Sociaal werk in de 21ste eeuw op het snijvlak tussen armoede, diversiteit
& stad
Centraal in dit vak staan drie invalshoeken, en hun onderlinge raakvlakken:
etnisch-culturele diversiteit
armoede en maatschappelijke kwetsbaarheid
de stad en stedelijkheid
